CHƯƠNG 2. TÍNH DỤC VỚI CÁCH XÂY DỰNG NHÂN VẬT VÀ KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU THUYẾT NGUYỄN ĐÌNH TÚ
3.2. TÍNH DỤC – TÁC NHÂN HÌNH THÀNH MỘT ĐỘNG HÌNH NGÔN NGỮ ĐỘC SÁNG
3.2.1. Ngôn ngữ thân thể và hệ từ thông tục
Ngôn ngữ thân thể trong nghĩa nguyên sơ tự nó khẳng định tính nhân bản, tạo ra quyền năng sự sống và tái sinh. “Với văn học, thân thể là thân thể sống, nó không giản đơn là thân xác, xác thịt. Xem thân thể chỉ là xác thịt có nghĩa là thu hẹp nó, tầm thường hóa nó. Trong con người sống, thân thể thấm nhuần tâm hồn. Chỉ xác thịt không phải là thân thể người, tính dục cũng không phải thân thể người. Chỉ có cảm xúc tâm hồn mới biến thân thể thành ngôn ngữ” [2].
Với cái đẹp, thân thể là biểu tượng. Nhưng thân thể cũng có ngôn ngữ của nó, như hình thức giao tiếp đặc biệt của con người. Trong ngôn ngữ thân thể, tình dục là một kênh giao tiếp đặc biệt. Tuy nhiên, với tiểu thuyết của nhà văn trẻ này, sự biểu cảm bằng thân thể không chỉ dừng lại ở những tình huống giao hoan mà có những biểu hiện rất phong phú, như một cử chỉ ôm ấp, một ánh mắt nâu tròn, một kiểu ăn mặc hay trang điểm… Có thể dễ dàng nhận thấy điều đó qua một số trường hợp tiêu biểu dưới đây:
Tóc Duyên bay ngược ra đằng sau để lộ khuôn mặt khả ái dưới trời chiều tím ngắt (…) với nụ cười chất chứa niềm yêu thương (…).
Đại cao vổng lên, gày gò, lộc ngộc. Duyên đẫy đà, đằm thắm hơn [53, 130].
Mắt Galacloai nhìn tôi rất lạ. Đó là đôi mắt đẹp. Đẹp với cả đàn ông và đàn bà. Nhìn vào ai như sâu như khoan, như ve vuốt, như chờ như đợi [53, 213].
Bỗng Thảo quay lại ôm chầm lấy Đại. Đại sững người. Hai bàn tay Thảo vuốt ve bờ vai để trần của Đại. Bờ môi Thảo ơ hờ ngay trước cằm Đại (…). Mặt Đại áp sát vào khuôn mặt Thảo. Thảo nhắm mắt lại, bờ môi mấp máy (…). Mắt Thảo nâu đến mê mải. Đại luống cuống. Bờ môi Thảo đã áp sát môi Đại. Mềm mềm, ươn ướt. Đại đờ người ra, mắt khẽ nhắm lại, toàn thân lỏng dần… [53, 222].
Chiếc quần bò bó lấy đôi cẳng chân dài và săn chắc của gã đang rung rung trước mặt Quỳnh. Quỳnh đánh mắt sang gã, gặp ngay phải hàng cúc ngực không đóng phơi ra mảng ngực trần rám nắng. Mắt Quỳnh như hoa lên. Bất cứ phụ nữ nào nhìn vào mảng ngực kia của gã cũng sẽ nóng ran người [54, 128].
Làn da trắng, mịn màng, lớp lông chân mượt, bàn chân hồng hào, vồng ngực như thạch cao, cặp đùi như ngó sen, các nét mang đầy tính
nữ pha trộn trên một cái nền nam giới sẽ tỏa ra thứ mùi gì khi lên đến cao độ của ái ân? [55, 254].
v.v…
Sự gợi cảm của thân thể thường chỉ nói đến ở người nữ mà người ta ít nói đến nam giới. Trong tiểu thuyết Nguyễn Đình Tú, với cách nhìn và tả sex dù trần trụi nhưng rất nhân văn với bản năng vốn có, nhân vật của anh hiện ở chiều sâu những khát khao thầm kín. Việc đặc tả vẻ đẹp cơ thể của nhân vật nam song hành với những thèm muốn của người nữ là những trang viết rất thật, để từ đó bật lên cái sâu xa trong tâm hồn người. Đó là cảm xúc mơ hồ, nhưng không hẳn là bột phát, mà nằm trong sự vô thức của mỗi con người:
“Ngày mai Quỳnh sẽ khác, sẽ không bột phát nhìn một người con trai để rồi mơ hồ muốn khám phá mùi của anh ta nữa” [55, 169].
Nhân vật của Tú đa phần là con người với những ham muốn bản năng, nhất là bản năng tính dục. Ham muốn ấy đã trở thành nỗi ám ảnh thường xuyên. Cả nam và nữ đều giàu dục tính với thân thể gợi cảm, hấp dẫn, đầy sức sống. Vẻ đẹp của họ tràn trề khát khao rạo rực, là vẻ đẹp tự nhiên, phồn thực.
Bộ ngực là một trong những vẻ đẹp nữ tính nổi bật. Văn hóa tín ngưỡng xưa đã chú ý khắc họa vẻ đẹp phồn thực này. Nó biểu tượng cho sự cưu mang, là khát khao nảy nở. Trong tiểu thuyết của nhà văn quân đội này, vẻ đẹp cơ thể người phụ nữ cũng thường tập trung ở bộ ngực. Sự đặc tả vẻ đẹp nữ tính này thường gắn liền với sự hòa hợp, giao hoan:
Tôi lùa xuống dưới làn áo của Yến, vuốt ve phần eo lưng, phần da bụng. Rất mềm, rất mát, rất đầy đặn. Rồi những bàn tay cứ thế ngược lên phần trên gáy, lượn xuống vùng ngực (…). Bàn tay tôi đã lần lượt nắm gọn đôi bầu vú Yến. Bộ ngực Yến nhỏ hơn tôi tưởng. Tôi sờ thấy ti và dừng lại khá lâu ở đấy. Yến có vẻ đứt hơi trước bờ môi của
tôi. Yến chuyển sang hôn mắt tôi. Rồi Yến di đôi môi ẩm ướt xuống cổ, ra hai bên mang tai [53, 86].
Ở những tiểu thuyết này, ngôn ngữ thân thể mang tính lưỡng khả: vừa là thân xác vừa là tâm hồn; vừa là cái hiện hữu vừa là cái không hiện hữu; vừa là cái trần tục vừa là cái rất thiêng liêng… Nó vượt ra sự giãi bày, thổ lộ nỗi niềm để vươn tới chiều sâu nhân bản của cõi người. Với những trang viết đậm đặc nhục cảm cùng lối tả trực diện những tình huống gợi dục, nhiều ý kiến cho rằng những trường đoạn sex của tác giả chỉ nặng tính khiêu dâm. Cách nghĩ này là hệ quả tất yếu của việc chỉ thấy bề nổi của ngôn ngữ mà quên mất rằng ẩn đằng sau đó là cả thế giới ẩn ức với chiều sâu nhân bản. Bên cạnh vẻ đẹp nữ tính, chất manly cũng được đặc tả qua các đường nét gợi cảm nam tính và đặc biệt là “cái tạo vật thiêng liêng” mà người ta thường che giấu. Đây cũng là sự táo bạo của Nguyễn Đình Tú trong việc sử dụng ngôn ngữ và là bước đột phá trong cách tân nghệ thuật của nhà văn. Có thể dẫn ra đây một vài trường hợp tiêu biểu:
Nhãn lực ấy xoáy vào bộ ngực phập phồng với đôi bầu vú lấm tấm mồ hôi đang mỗi lúc một cương lên. Chưa bao giờ Quỳnh trải qua cảm xúc lạ lùng như thế này. Quỳnh cố giãy giụa để được đối diện với khuôn mặt của Bụi đời chúa những chỉ thấy váng vất những cơ bụng của gã trước mắt. Một khúc giữa đẹp đến hoàn hảo. Một khoảng hông rất manly. Một body hớp hồn [55, 296].
Yến nhắm tịt mắt lại, không nhìn xem cái của tôi như thế nào.
Tôi cũng chẳng biết như vậy là to hay nhỏ, là dài hay ngắn, là xấu hay đẹp, là giống hay không giống như trong tưởng tượng của Yến [53, 90].
Anh đưa tay xuống giữa hai khe đùi nắn vật dương của tôi (…).
Họ dùng bờ môi nâng đỡ nhẹ nhàng thiên thần bé nhỏ của nhau (…).
Thiên thần bé nhỏ của tôi đã giật mình trào ứa ra thứ dịch chỉ dùng vào những phút thăng hoa cảm xúc [53, 218].
Đôi lần bàn tay Me vuốt xuống phía dưới và nắm chặt cái khúc cảm xúc chỉ cương lên được ở mức trung bình (…). Ngực và bụng Me ấm quá. Hắn áp mặt vào đấy. Hắn áp vào đâu Me thả lỏng ra đến đó (…). Khúc cảm xúc giữa hai đùi hắn ngóc đầu dậy, thẳng căng kiêu hãnh. Me choàng tay lên ôm lấy cổ hắn. Trên tư thế của một kị sĩ trên lưng ngựa hắn đưa đẩy liên tục dưới bụng Me. Khúc cảm xúc của hắn ấm nóng đến đê mê. Hắn sung sướng khi làm chủ được nó. Me tha hồ vặn vẹo, ngập, dướn, quẫy, đạp mà cái khúc ấy cứ trơ trơ ra, chẳng có biểu hiện gì nao núng cả [53, 249].
v.v…
Với việc sử dụng lối so sánh và cách nói đầy hình ảnh, Nguyễn Đình Tú đã gợi ra vẻ đẹp giới tính một cách thanh thoát, dù trần trụi nhưng không phản cảm. Và qua đó, những ẩn ức của nhân vật cũng hiện lên qua các trạng thái của vẻ đẹp tự nhiên.
Ngôn ngữ trực diện của Nguyễn Đình Tú còn là sự cuốn hút, khơi gợi lẫn nhau. Ở đó, sự chủ động của người nữ thể hiện ý thức phái tính của họ. Vì vậy, câu chuyện sex có điểm nhìn riêng và ngôn ngữ cũng trở nên tỉ mỉ, tâm tình hơn qua cảm nhận của nhân vật nam:
Nửa đêm tỉnh dậy Đại thấy Thảo bỏ giường xuống nằm cạnh mình. Chiếc váy trên người Thảo đã được cởi ra. Một chân Thảo quắp lấy đùi Đại, một tay Thảo vuốt ve bờ vai Đại. Đại quay người lại, mùi da thịt của Thảo ập vào mũi Đại. Hai bầu vú của Thảo ấp vào mặt Đại.
Đó là bộ ngực đồ sộ nhất mà Đại được sử hữu từ trước đến nay. Đại lấy miệng căn cắn vào đầu vú của Thảo. Thảo khẽ rên lên. Cục thần kinh
nhạy cảm của Đại nằm im trong lòng bàn tay Thảo, không mềm quá mà cũng không cứng quá [53, 227].
Khuôn mặt Me ngẩng lên, bờ môi buông hờ thách thức (…). Hắn gắn môi hắn vào môi Me. Cái váy trên người Me rơi xuống đất ngay sau đó. Me không mặc đồ lót gì ở trên người cả. Me đẩy hắn ngã lăn ra giường. Me bò lên người hắn, dùng răng cởi từng hàng cúc, dùng lưỡi mơn man cổ và ngực hắn (…). Trong khi Me dừng cái lưỡi lại ở đầu vú nhỏ như hạt đỗ của hắn thì hắn đưa tay sang kiếm tìm miền hoang vu ẩm ướt dưới đùi Me. Me có lối làm tình tự nhiên và chủ động. Hắn không chịu nổi cái lưỡi ma quái của Me. Nó đi đến đâu cơ thể hắn bốc hơi đến đấy. Lúc nó mê mải bên cổ hắn, lúc nó mần mò ra chỗ mang tai, lúc nó trượt dài xuống ngực, lúc lại rờ rẫm quanh rốn… [53, 248].
Ngoài ngôn ngữ miêu tả trực diện, các tình huống sex trong tiểu thuyết của Tú nhiều lúc còn nắm lấy cái trạng thái cảm xúc của nhân vật hơn là đi sâu vào đặc tả. Sử dụng ngôn ngữ thân thể nhẹ nhàng, giàu sức gợi, ở nhiều trường đoạn, tác giả như lấy điểm nhìn, góc quay điện ảnh để tạo nên lát cắt thăng hoa hòa hợp:
Quỳnh cầm lấy miếng lưới kỳ lưng khẽ ve vuốt bờ vai của Tráng. Miếng lưới đi từ gáy xuống lưng, lên cổ, qua bờ vai, sang ngực rồi vòng tới mơn trớn hai cánh tay (…). Rồi hai đứa sục cả đầu xuống lớp bọt trắng toát, thơm nức mùi hoa hồng. Những bàn tay lần sang nhau sờ soạng, vuốt ve, mơn trớn. Những cái miệng đầy bọt hét toáng lên rồi cười sằng sặc. Những ngón tay cấu véo, mơn man. Những bàn tay lần tìm cảm giác dưới lớp bọt phủ kín mặt bồn. Tròn đầy, móp méo, u cục, lồi lõm, mềm mại, rắn chắc trải ra co lại trong lòng bàn tay. Bọt theo ngón tay bám lấy lớp da căng mịn của hai cơ thể thanh tân. Bọt
cũng theo ngón tay luồn lách khe sâu, lượn lờ gò đồi, mải mê bờ thửa, tí tách mầm chồi, rộn ràng bóp nắn [55, 255].
Nhiều khi tình dục là kênh duy nhất, là cách thức duy nhất để con người đạt đến sự hài hòa và bình an trong đời sống, thậm chí nó còn giúp nhân vật dũng cảm hơn để đối diện với cái thực tại bất an, phức tạp, rối bời và phù du xung quanh mình. Đối với Diệu, dù người bà là điểm tựa nhưng cái điểm tựa đó chật hẹp quá, mà cô thì muốn vươn tới cuộc sống rộng hơn. Thân gái cô độc, bị hắt hủi, bị bắt nạt, cái tình sưởi ấm ngoài bà lúc này là Hưng mã. Gã đem đến cho Diệu cảm giác ái ân, ở đó cô thấy ấm áp, thấy được nâng niu và hơn hết thấy tự tin để chường mặt ra với đời. Cảm giác ngọt ngào thám hiểm bức họa bì cũng là cảm giác Diệu tìm thấy sự cân bằng trong cuộc sống:
Rồi Hưng lần mò, tháo cởi mọi thứ còn lại trên cơ thể em (…).
Bức họa bì bọc kín em lại, vò xé em,lật em nghiêng ngửa, cuộn vào rồi lại trải ra, úp xuống rồi lại ngược lên, đưa vào trong em những cú nhồi thúc, tuồn vào trong em những ngọt ngào mềm mại, ép những mạch máu em sôi lên, xô đẩy, công phá hàng vạn tế bào em nở tung ra…
Đêm mùa đông đen đặc và rét mướt. Em bị cuộn tròn trong chăn, dưới lớp họa bì nóng ran mùi đàn ông, liên tục hồn lìa khỏi xác, phiêu diêu về miền cực lạc [54, 190].
Ở Nguyễn Đình Tú, cái nhìn về một hiện thực khắc nghiệt, xô bồ đòi hỏi một thứ ngôn ngữ sắc lạnh. Nhưng cái khô lạnh, chát chúa ấy lại làm nảy sinh khao khát về một chất thơ nuôi dưỡng những tâm hồn. Trong miền yêu của Duyên, hình bóng Đại là cả khung trời. Cái phút ban đầu ngại ngùng, bỡ ngỡ nhưng đầy xao xuyến được khắc chạm bằng ngôn ngữ nhẹ nhàng, tinh tế:
Nước mắt Duyên vẫn trào ra hai bên khóe nhưng môi cô lại nở nụ cười. Vậy là người ta trao hết cho Đại rồi nhá. Đừng có mà bắt nạt người ta nữa đấy nhá (…). Cả hai đều cảm thấy có một cái gì đó đang
nứt ra trong lòng mình. Những bước chân đầu tiên thật gượng gạo, khắp da thịt đâu đâu cũng thấy tê tê giần giật, cảm xúc dâng lên trái chiều và căng cứng, vừa kích thích vừa e ngại, vừa trống rỗng vừa bồi hồi [53, 131].
Chất thơ còn là cái tình nồng nàn yêu thương của nữ hoàng với thủ lĩnh. Ở đó, cuộc sống của cặp đôi giang hồ xen lẫn giữa cái dịu ngọt men say ái ân và cảnh bạo lực. Cũng chính ở đó, họ được sống là mình nhất với nhiều yêu thương, sẻ chia mà không phải gồng mình lên lấy quyền uy xã hội:
Em thường nhìn thấy những vết sẹo của Tùng nhảy múa khi cơn khoái cảm trong em rừng rực cháy. Có những vết thâm đen, có những vết đỏ bầm, có những vết trắng nhợt, có những vết hằn dấu chỉ khâu.
Em cuồng lên trước những vết sẹo ấy. Em ôm hôn chúng, nâng niu chúng, liếm láp chúng, mê mải tung hứng chúng trên da thịt mình [54, 302].
Nhìn chung, trong Nháp, Kín và Phiên bản, con người thân xác được miêu tả một cách trực tiếp bằng ngôn ngữ thông tục. Không nằm ngoài quan niệm về cái đẹp, ngôn ngữ thân thể trong sáng tác của nhà văn nằm ở hai dạng: loại ngôn ngữ miêu tả thân thể trực tiếp và loại ngôn ngữ dùng các khái niệm, biểu tượng thân thể để nói đến những chiều sâu khác. Bản năng tính dục là biểu hiện nổi bật của con người tự nhiên. Nhưng ngôn ngữ tính dục không phải lúc nào cũng là đề tài sex mà phần nhiều dùng để chuyển tải những thông điệp khác. Nhờ vậy, nó đã vượt ra khỏi đề tài sex để phơi mở một thế giới vô nghĩa, vô hồn. Ở đó, con người cô đơn ngay chính bản thể mình. Dạng thức ngôn ngữ này là một mặt biểu hiện tinh thần dân chủ trong quan niệm về con người, mặt khác là sự biểu hiện cho tâm thức của thời đại.
Điều đó thể hiện rất rõ tính hiện đại trong thi pháp tiểu thuyết của nhà văn trẻ nhưng đầy đam mê và quyết liệt dấn thân.