CHƯƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐOAN HÙNG
4.2. Các giải pháp tăng cường công tác quản lý NSX trên địa bàn huyện Đoan Hùng
Lập dự toán có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc quản lý ngân sách cũng nhƣ làm cho ngân sách có tính ổn định, an toàn và hiệu quả nhƣ vậy chất lƣợng của công tác quản lý ngân sách phụ thuộc rất nhiều vào công tác lập dự toán.
- Theo Luật Ngân sách lập dự toán ngân sách nhà nước phải căn cứ vào phương hướng, chủ trương, chính sách, nhiệm vụ phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội, an ninh, quốc phòng của địa phương trong năm kế hoạch và những năm tiếp theo, song với thực trạng trong khâu lập dự toán các xã hiện nay cần phải hạn chế ngay tình trạng dự toán của đơn vị xây dựng thiếu căn cứ, thiếu định mức, xa rời khả năng ngân sách, nộp dự toán chậm.
- Cần phân cấp công tác thu ngoài quốc doanh trên địa bàn cho cấp huyện và cho được hưởng 100% khoản thu này nhằm giảm trợ cấp cân đối ngân sách từ cấp trên có như vậy mới nâng cao vai trò quản lý nhà nước của cấp xã trong việc quản lý các doanh nghiệp và tạo được cơ chế thu hút vốn đầu tư tạo môi trường thuận lợi để thúc đẩy sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, từ đó sẽ tạo ra nguồn thu cho địa phương và chủ động trong sử dụng nguồn thu.
- Lập dự toán ngân sách phải tính đến các kết quả phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch ngân sách của các năm trước, đặc biệt là của năm báo cáo. Lập dự toán ngân sách nhà nước phải dựa trên các chế độ chính sách, tiêu chuẩn, định mức cụ thể về thu, chi tài chính.
- Lập dự toán ngân sách nhà nước phải đảm bảo đúng trình tự và thời gian.
+ Uỷ ban nhân dân xã, Ban tài chính xã, Hội đồng nhân dân xã cần có trách nhiệm tích cực trong việc hướng dẫn các đơn vị trực thuộc lập dự toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vị mình quản lý, phối hợp với các tổ đội thuế để lập dự toán thu ngân sách nhà nước, dự kiến số thuế giá trị gia tăng theo chế độ cho các doanh nghiệp trên địa bàn.
- Dự toán ngân sách nhà nước phải được xây dựng trên cơ sở tính đúng, tính đủ các khoản thu theo quy định của pháp luật và phân tích, dự báo về yếu tố tăng trưởng kinh tế, thị trường giá cả, lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời thực hiện đầy đủ các quy định về khuyến khích sản xuất, kinh doanh, tăng xuất khẩu, mở rộng thị trường, Thực hiện các biện pháp tăng cường quản lý thu, hoàn thuế giá trị gia tăng, thu hồi số thuế bị chiếm đoạt, chống thất thu, chống buôn lậu và gian lận thương mại.
Xây dựng dự toán chi ngân sách phải căn cứ vào các định mức kinh tế kỹ thuật, định mức chi tiêu, các chế độ chính sách của Nhà nước, giá cả thị trường hợp lý và khả năng khoản trợ cấp cân đối tỉnh giao. Thiết lập hệ thống định mức phân bổ chi ngân sách khoa học phù hợp với từng địa phương có thể định mức theo dân số hoặc số đầu mối quản lý. Phải thực hiện nghiêm trình tự, thủ tục, thời gian xây dựng dự toán ngân sách theo quy định của Luật ngân sách nhà nước và thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính hướng dẫn việc phân cấp, lập, chấp hành quyết toán ngân sách. Nâng cao chất lƣợng lập dự toán để đảm bảo quy mô, cơ cấu các khoản chi hợp lý nhằm hạn chế lãng phí, ỷ lại, bao cấp trong khâu lập dự toán, đồng thời tăng khả năng chấp hành ngân sách, tiết kiệm và hiệu quả chi ngân sách.
4.2.2. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát các hoạt động thu, chi ngân sách xã
* Đối với hoạt động thu ngân sách:
- Tăng cường kiểm tra, quản lý thu trên địa bàn xã: Cần mở rộng mô hình, mô hình hoạt động dịch vụ thông qua việc thực hiện tốt Pháp lệnh phí, lệ phí, tăng cường mở rộng các hoạt dịch vụ văn hoá, thể thao, dịch vụ tài chính, quản lý môi trường, Ban quản lý chợ cần tăng cường quản lý, cho thuê mặt bằng, địa điểm kinh doanh, thu phí trông giữ xe máy xe đạp; Qua đó phấn đấu giảm cấp bù từ ngân sách cấp trên và từ đó có thể giao cho các đơn vị tự đảm bảo và đảm bảo một phần kinh phí, tự cân đối đƣợc kinh phí sự nghiệp của mình.
- Tăng cường công tác quản lý thu, chú trọng những lĩnh vực còn thất thu lớn, chủ yếu là thất thu ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Thực hiện các biện pháp, bồi dưỡng các nguồn thu, tăng cường kiểm tra doanh thu, giá cả hàng hoá bán ra;
Chi phí hợp lệ tính thuế, các khoản lương, vận chuyển, tăng cường kiểm tra chống thất thu về hộ, kiểm tra chặt chẽ các khoản thuế đầu vào trên các bảng kê của các đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ, đặc biệt là các đơn vị có số thuế giá trị gia tăng lớn, phải hoàn thuế.
- Tăng cường quản lý thu hoa lợi cộng sản (quỹ đất công ích) thực hiện đấu thầu cho thuê ao, hồ, mặt nước, để nuôi trồng thủy sản, thực hiện cơ chế khoán thu thích hợp đối với các khoản thu khác.
- Tích cực động viên, khai thác mọi nguồn thu cho ngân sách từ các khu vực kinh tế; tập trung chi cho các công trình trọng điểm, mang lại hiệu quả cao.
Chi cục Thuế huyện, các tổ đội ở xã cần tập trung hướng dẫn, đưa luật thuế mới vào đời sống nhân dân, thông qua việc tuyên truyền, hỗ trợ các đối tƣợng nộp thuế, từ đó thu đúng, thu đủ không để kết dƣ, tồn đọng thuế. Trên cơ sở chức năng và nhiệm vụ của ngành thuế tại thời điểm cần tăng cường dịch vụ tư vấn thuế, tuyên truyền và hỗ trợ nhằm giải thích, hướng dẫn các vướng mắc về chính sách, các thủ tục kê khai, tính thuế; Mặc dù công tác này còn khá mới mẻ trên địa bàn, song nếu công tác này đƣợc thực hiện tốt thì các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn sẽ có điều kiện để tìm hiểu và dễ dàng thực hiện, chấp hành Luật thuế tốt và đúng quy định.
* Đối với hoạt động chi ngân sách
Tất cả các khoản chi ngân sách nhà nước đều phải được kiểm tra, kiểm soát trước, trong và sau quá trình cấp phát thanh toán. Nâng cao hiệu quả các khoản chi để thúc đẩy cấp phát thanh toán, phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Để làm đƣợc điều này đòi hỏi phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, phải thực hiện kiểm tra dự toán của đơn vị thu hưởng ngân sách nhà nước trước khi cấp phát hạn mức kinh phí cho đơn vị. Dự toán hàng quý phải đảm bảo phù hợp với dự toán năm về nội dung chi tiết. Đối với các khoản chi đầu tƣ các công trình xây dựng theo Thông tƣ số 86/2011/TT-BTC ngày 17/6/2011 của Bộ Tài chính quy định về quản lý, thanh toán vốn đầu tƣ và vốn sự nghiệp có tính chất đầu tƣ thuộc nguồn ngân sách nhà nước thì mới được cấp phát kinh phí, hoặc có thể tiến tới thực hiện cam kết chi trong việc cấp phát kinh phí này. Các khoản chi phải thực hiện đúng định mức chế độ tiêu chuẩn đã ban hành, các khoản chi phải có trong dự toán ngân sách nhà nước được giao, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định và được thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách hoặc người được ủy quyền quyết định chi. Người ra quyết định chi phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình, nếu sai phải bồi hoàn công quỹ.
Phòng Tài chính- Kế hoạch huyện cần thực hiện nghiêm túc và cương quyết đối với những khoản chi không nằm trong dự toán đƣợc duyệt, vi phạm định mức tiêu chuẩn của Nhà nước. Các khoản thu phí, lệ phí như phí chợ, phí trông giữ xe
đạp, ô tô, xe máy, bến bãi, mặt nước, phí,...đều phải được hạch toán kế toán đúng quy định hiện hành của Bộ Tài chính.
Nâng cao hiệu quả của các khoản chi nhƣ: Chi sự nghiệp kinh tế, các khoản chi này sẽ đóng góp thúc đẩy sản xuất phát triển đồng thời giảm thiểu các khoản chi tạm ứng ngoài ngân sách, khoản chi này càng lớn thể hiện việc xây dựng dự toán của đơn vị và cơ quan cấp trên không có sự ăn khớp, thống nhất đây chính là nguyên nhân của việc áp đặt, ấn định dự toán thu, chi.
Đồng thời, tăng cường sự kiểm soát của Kho bạc Nhà nước đối với chi ngân sách: Kho bạc nhà nước huyện cần cương quyết từ chối thanh toán đối với các khoản chi chưa đủ điều kiện chi theo Luật ngân sách Nhà nước. Cần thực hiện tốt chủ trương thanh toán hết, đầy đủ nguồn vốn xây dựng cơ bản do phòng Tài chính - Kế hoạch huyện quyết toán chuyển sang phòng cấp phát đầu tƣ xây dựng cơ bản thuộc kho bạc quản lý.
4.2.3. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra quản lý ngân sách xã thường xuyên, định kỳ
Thực hiện chấn chỉnh công tác kế toán của các xã, thị trấn, các đơn vị dự toán trực thuộc; Thực hiện nghiêm pháp lệnh kế toán thống kê. Trường hợp nếu vi phạm nhƣ gửi báo cáo tài chính chậm có hệ thống, để ngoài sổ kế toán các khoản vật tƣ, tiền vốn và các vi phạm khác cần thực hiện chế độ xử phạt hành chính trong lĩnh vực kế toán và thống kê theo quy định tại Nghị định 60/2003/NĐ-CP của Chính phủ ngày 06/6/2003.
+ Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm trong quá trình chấp hành ngân sách, sử dụng ngân sách: Hàng năm Thanh tra huyện cần phối hợp với phòng Tài chính- Kế hoạch lên kế hoạch thanh tra, kiểm tra các đơn vị, các xã, thị trấn có sử dụng ngân sách trình UBND huyện phê duyệt; Qua thanh tra, kiểm tra, kiến nghị với cơ sở khắc phục những sai phạm trong quản lý ngân sách. Nếu cá nhân đơn vị nào vi phạm pháp luật thì kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của Pháp Luật.
+ Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, sự phối hợp giữa các ngành của tỉnh và UBND huyện, trong việc quản lý
ngân sách; Cụ thể Đảng bộ địa phương thực hiện lãnh đạo bằng việc đề ra các chủ trương, đường lối, định hướng chi ngân sách phục vụ cho việc phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Như vậy dự toán ngân sách hàng năm của địa phương phải được thông qua Cấp ủy để có ý kiến chỉ đạo đúng hướng; Hội đồng nhân dân huyện quyết định dự toán và phân bổ dự toán ngân sách địa phương mình; Quyết định những chủ trương, biện pháp để triển khai thực hiện ngân sách địa phương; Quyết định điều chỉnh dự toán ngân sách địa phương trong trường hợp cần thiết; Giám sát việc thực hiện ngân sách đã đƣợc Hội đồng nhân dân quyết nghị đối với các đơn vị sử dụng ngân sách; UBND các huyện căn cứ vào Nghị quyết của HĐND, quyết định giao nhiệm vụ thu, chi cho từng xã thị trấn, từng đơn vị trực thuộc và tổ chức điều hành thực hiện ngân sách, phối hợp với cơ quan Nhà nước cấp trên trong việc quản lý ngân sách nhà nước theo lĩnh vực trên địa bàn; UBND các huyện tập trung lãnh đạo, chỉ đạo phòng Tài chính -Kế hoạch, các ban, ngành thực hiện tốt dự toán ngân sách đã đƣợc thông qua, thực hiện nghiêm túc chế độ trực báo về tình hình thực hiện dự toán thu, chi để có biện pháp chỉ đạo kịp thời, thực hiện chi tiêu đảm bảo đúng chế độ, tiết kiệm, có hiệu quả.
+ Tăng cường phối hợp, xin ý kiến chỉ đạo của Sở Tài chính về hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ, định kỳ phối hợp với sở Tài chính, Bộ Tài chính mở các lớp tập huấn nghiệp vụ cho độ ngũ cán bộ quản lý ngân sách cấp huyện và cấp xã.
4.2.4. Tăng cường công tác đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ xã Con người là nhân tố trung tâm có ảnh hưởng quyết định đến việc quản lý ngân sách xã, trong những năm qua công tác quản lý ngân sách xã của huyện Đoan Hùng bên cạnh những việc đã làm đƣợc còn bộc lộ không ít hạn chế mà nguyên nhân quan trọng xuất phát từ khâu quản lý, điều hành, giám sát. Để đẩy mạnh cải cách nền hành chính nhà nước, kiện toàn chính quyền cấp xã thì việc xây dựng đội ngũ cán bộ ở cấp cơ sở là rất quan trọng.
Với mục tiêu nâng cao trình độ quản lý trong các lĩnh vực trong đó có lĩnh vực tài chính ngân sách xã nhằm khai thác, sử dụng có hiệu quả nguồn lực ngân sách trong phát triển kinh tế xã hội tại địa phương, nâng cao chất lượng giám sát, chất lượng quản lý ngân sách xã, thị trấn. Vì vậy, phải tăng cường năng lực quản lý,
nâng cao trình độ quản lý, giám sát cho Chủ tịch HĐND, Chủ tịch UBND xã và cán bộ làm công tác tài chính - kế toán tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện.
4.2.5. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách xã Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý tài chính ngân sách xã sẽ cải tiến quy trình nghiệp vụ, giảm bớt các thao tác ghi sổ, thực hiện theo một quy trình thống nhất trên địa bàn toàn huyện, thuận tiện cho việc chỉ đạo từ phòng tài chính - kế hoạch của huyện, nâng cao hiệu quả công việc, rút ngắn thời gian mở sổ sách kế toán, lập báo báo, gửi báo cáo theo quy định. Đồng thời việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp cho việc lập dự toán, phân bổ dự toán ngân sách nhà nước, điều hành ngân sách, quyết toán ngân sách thực hiện theo một quy trình thống từ đó cán bộ tài chính – kế toán của các xã sẽ giảm bớt khối lƣợng ghi chép sổ sách kế toán, tính toán lên hệ thống báo biểu, dành nhiều thời gian cho công tác quản lý, bao quát được hết các hoạt động tài chính ở địa phương; phòng tài chính - kế hoạch huyện có đƣợc thông tin về tình hình quản lý ngân sách xã, thị trấn một cách nhanh nhất thuận tiện cho việc triển khai điều hành, xử lý các vấn đề thuộc tầm vĩ mô và thấy đƣợc những yếu điểm cụ thể của từng địa phương để chỉ đạo khắc phục kịp thời.
Hiện nay phòng tài chính - kế hoạch UBND huyện Đoan Hùng: áp dụng phần mền Tabmis thống nhất từ cấp trung ương, sở Tài chính, kho bạc nhà nước và phòng Tài chính - kế hoạch các huyện thị đây là hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc - Tabmis, là chương trình quan trọng nằm trong dự án "Cải cách tài chính công" của Chính phủ, giúp hiện đại hóa công tác quản lý ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên đối với 28 xã, thị trấn và khối trường học hiện tại đang áp dụng phần mềm kế toán MISA tuy nhiên do sự không đồng đều về chất lƣợng nhân lực nên tuy đã triển khai nhƣng vẫn còn một số xã chƣa biết sử dụng: xã Ca Đình, xã Minh Lương còn lại đa số các xã, thị trấn và khối trường học đã biết sử dụng nhưng còn nhiều lúng túng chƣa khai thác hết hiệu quả tiện ích của phần mền kế toán trong việc quản lý ngân sách nhà nước của cấp ngân sách đơn vị mình.
Xuất phát từ thực trạng và tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin nhƣ vậy nên cần có sự phân loại đối tƣợng để đạo tào riêng về mảng
công nghệ thông tin phục vụ cho hoạt động quản lý ngân sách tài chính xã, thị trấn cụ thể nhƣ sau:
- Nhóm đối tƣợng chƣa qua đào tạo hoặc chƣa quen sử dụng máy vi tính và mạng INTERNET.
- Nhóm đã quen sử dụng máy vi tính và mạng INTERNET.
+ Qua khoá đào tạo yêu cầu các học viên phải nắm đƣợc cách nhập dự toán, nhập chứng từ kế toán, in hệ thống sổ sách kế toán, báo cáo Dự toán, Quyết toán và thực hiện kết xuất thông tin từ phần mềm kế toán ra EXCEL sử dụng hộp thƣ điện tử truyền số liệu.
+ Kết thúc khoá đào tạo các học viên trở về địa phương thực hành luôn việc nhập dự toán và chứng từ thực tế phát sinh ở đơn vị mình, lập đủ các hệ thống báo cáo và gửi báo cáo về phòng tài chính - kế hoạch huyện thông qua một hòm thƣ điện tử đã đƣợc khai báo. Phòng tài chính - kế hoạch huyện sẽ phân công 01 cán bộ theo dõi ngân sách xã, thị trấn làm nhiệm vụ khai thác số liệu báo cáo của các xã, thị trấn gửi tổng hợp để phân tích thông tin cung cấp cho lãnh đạo phòng để chỉ đạo.