2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê Việt Nam sang thị trường
2.4.1. Cầu và cà phê của thị trường Hoa Kỳ
Tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Hoa Kỳ và sự gia tăng tiêu thụ đã dẫn đến sự gia tăng nhu cầu tiêu thụ cà phê. Khi kinh tế tăng trưởng chậm, thậm chí khơng tăng trưởng thì người dân sẽ thắt chặt chi tiêu, điều này sẽ gây khó khăn cho các nhà sản xuất, đồng thời cũng gây khó khăn cho các cơng ty xuất khẩu cà phê Việt Nam.
Trong thời gian qua, tình hình cà phê trên thị trường Hoa Kỳ có xu hướng tăng. Ngoài các nước xuất khẩu lớn hiện nay như Brazil, Colombia và Việt Nam, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cà phê cũng muốn đột nhập vào thị trường lớn này. Trong số các quốc gia xuất khẩu cà phê sang thị trường Hoa Kỳ, Colombia là nước xuất khẩu lớn nhất vào thị trường đó, tiếp theo là Brazil. Cịn các nước xuất khẩu cà phê khác như Việt Nam, Indonesia, các nước Trung Mỹ thì xuất khẩu chủ yếu vào thị trường Hoa Kỳ là cà phê Robusta. Dự báo trong thời gian tới, giá cà phê Robusta nhập khẩu từ Hoa Kỳ vẫn khó có thể tăng mạnh.
2.4.2. Điều kiện tự nhiên
Các yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến đầu vào của hoạt động sản xuất. Một quốc gia có nguồn tài nguyên dồi dào, thuận lợi sẽ có thế mạnh và tiềm năng để phát triển xuất khẩu.
Việt Nam được chia thành hai vùng khí hậu thích hợp cho việc trồng và sản xuất cà phê. Tây Nguyên là vùng đất đá bazan thuận lợi cho việc trồng cà phê vối, cịn các tỉnh phía Bắc có địa hình cao hơn thích hợp cho việc trồng cà phê chè. Ở Việt Nam, người ta trồng hai loại cà phê chính là Robusta và Arabica. Diện tích của Robusta chiếm 95% diện tích trồng cà phê của cả nước.
Điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở Việt Nam rất thích hợp cho việc trồng và chăm sóc cây cà phê. Lãnh thổ Việt Nam nằm hoàn toàn trong vùng nhiệt đới, giáp biển Đơng nên chịu ảnh hưởng trực tiếp của khí hậu gió mùa. Về khí hậu, Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, nóng quanh năm, số giờ nắng hàng năm khoảng 1400- 3000 giờ, nhiệt độ trung bình năm trên 21°C. Ngồi ra, lượng mưa hàng năm của Việt Nam cũng rất lớn, trung bình từ 1500 - 2000 mm / năm, độ ẩm khơng khí cao (trên 80%). Một số vùng trồng cà phê ở Việt Nam cho năng suất và chất lượng tốt:
- Khu vực Tây Nguyên
Tây Nguyên là nơi có nhiều đồn điền cà phê. Ở vùng này, Boon Metto và Đà Lạt là hai vùng mang lại chất lượng cà phê ngon nhất. Cà phê ở Buôn Ma Thuật chủ yếu là cà phê Vối, trong khi ở Đà Lạt, cà phê Arabica, một loại cà phê rất phổ biến trên toàn thế giới, được trồng. Sản lượng cà phê của vùng Tây Nguyên chiếm khoảng
43
30% tổng sản lượng cà phê hàng năm của Việt Nam. Sở dĩ có được thành tựu này là do Tây Nguyên có điều kiện tự nhiên thích hợp cho sự phát triển của cây cà phê.
Đất đỏ bazan: Đất ở Tây Nguyên hơn 80% là đất bazan màu mỡ, có độ tơi xốp cao rất thích hợp cho việc trồng các loại cây thương phẩm, đặc biệt là cà phê. Người trồng cà phê khơng cần bón nhiều phân và chăm sóc tưới tiêu như ở các vùng khác nên cây cà phê cho năng suất cao hơn.
Độ ẩm khơng khí cao: Tây Ngun, đặc biệt là Đà Lạt, có khí hậu quanh năm mát mẻ, độ ẩm cao, đạt tiêu chuẩn độ ẩm trên 70%, cà phê sinh trưởng tốt. Độ ẩm khơng khí cao làm giảm lượng nước mất đi của cây qua q trình thốt hơi nước. Tuy nhiên, khu vực này khơng có nhiều mưa nên sâu bệnh khơng có nhiều cơ hội phát triển mạnh.
- Khu vực Điện Biên, Sơn La
Trước đây, giống cà phê Caturra thuần của Pháp được trồng ở vùng này cho năng suất cao, chịu hạn tốt, chất lượng thơm ngon, nhưng dễ bị khô cành, khơ quả ... Vì vậy, hiện nay người dân Tây Bắc đã chuyển sang trồng trên thế giới. cà phê thẻ Arabica phổ biến nhất. Chất lượng cà phê của Điện Biên Shan và San Lơ có thể so sánh với cà phê hàng đầu thế giới.
Đây là vùng có độ cao khoảng 1400 - 1600m so với mực nước biển: Điện Biên, Sơn La, địa hình cao nhất Việt Nam. Cà phê arabica phát triển tốt nhất ở độ cao từ 1000m trở lên, hạt cà phê khơng tì vết. Ở những vùng đất trũng, cây sinh trưởng chậm, dễ bị bệnh, chất lượng và sản lượng kém.
Chênh lệch nhiệt độ lớn: Đây cũng là khu vực có nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm lớn nhất cả nước, đặc biệt khi mùa hè có gió mùa hoạt động mạnh, nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm có thể lên tới gần 20°C. Arabica là loại cây chịu nhiệt, chênh lệch nhiệt độ càng lớn thì hạt cà phê càng ngon.
Lượng mưa ổn định: Điện Biên và Sơn La có lượng mưa tương đối ít, lượng mưa trung bình hàng năm khoảng 1500 mm / năm. Đây là lượng mưa thích hợp nhất cho cây cà phê Arabica phát triển, nếu lượng mưa lớn hơn 2500-3000mm / năm cây dễ bị chết úng và nhiễm mầm bệnh.
- Khu Khe Sanh - Quảng Trị
Khe Sanh là một đồn điền cà phê Arabica lớn. Khí hậu nơi đây đã sinh ra những cây cà phê Arabica chất lượng cao đang từng bước vào thị trường Hoa Kỳ Ảnh hưởng nhiệt độ của phía đơng và phía tây Trường Sơn, và nhiệt độ trung bình hàng năm là
44
khoảng 22°C. Thời tiết mát mẻ dễ chịu là điều kiện lý tưởng để cà phê Arabica phát triển tốt. Đất cát pha đỏ bazan thích hợp cho cây cơng nghiệp phát triển. Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam vẫn cịn một số diện tích cà phê già cỗi lớn, đều là diện tích nằm trong quy hoạch.