Như đã giới thiệu, DOS là hệ điều hành giúp người dùng thực hiện các công việc hoàn toàn thông qua việc nhớ và gõ các lệnh tương ứng. Các lệnh hỗ trợ bởi DOS có nhiều nhưng vì các hệ điều hành mới hiện đại và một số công cụ tiện dụng đã ra đời; nên theo kinh nghiệm thực tế làm việc hiện nay, chúng ta thường chỉ còn sử dụng một số các lệnh của DOS như sẽ trình bày dưới đây.
Để thực hành ngay các lệnh trong các mục 1.1, 1.2, 1.5 ta có thể sử dụng DOS tích hợp sẵn trong Windows. (Các lệnh khác sẽ được hướng dẫn thực hành trong môn Bảo trì máy tính) Để hiển thị DOS này, trong Windows 7, chọn nút Start, gõ lệnh cmd vào hộp Search programs and files và nhấn Enter. (Đối với hệ điều hành Windows XP ta kích vào nút Start chọn tiếp
Run và– gõ lệnh cmd vào hộp Run và nhấn phím Enter trên bàn phím).
2.1. Các lệnh di chuyển (đi lại) giữa các phân vùng và thư mục – cd
− Đang từ một vị trí bất kỳ nào đó (trong phân vùng hoặc thư mục) mà muốn chuyển sang phân vùng khác, ta gõ vào định danh (tên) của phân vùng muốn chuyển tới (chẳng hạn D:)và nhấn phím Enter trên bàn phím.
Ví dụ:
C:/Users/admin2>D: -> đang từ thư mục admin2 sẽ được chuyển tới phân vùng D
D:/>C: -> đang từ phân vùng D: sẽ được chuyển ngay tới phân vùng C:
C:/>D: -> đang từ phân vùng C: sẽ được chuyển ngay tới phân vùng D:
− Đang từ một phân vùng/ thư mục muốn chuyển tới một thư mục con X (chỉ có tên thư mục hoặc bao gồm cả đường dẫn) của nó, ta dùng lệnh cd X và nhấn phím Enter (tên và đường dẫn phải gõ chính xác, không phân biệt chữ hoa và thường)
Ví dụ:
D:/>cd 1GIAI TRI -> đang từ phân vùng D: đi vào thư mục con 1GIAI TRI trong D:
D:/1GIAI TRI>cd AM nhac\Nhac VIET -> đang từ thư mục 1GIAI TRI đi vào thư mục con NHAC VIET (xem cây thư mục trong mục 5.2, Bài
− Đang từ một thư mục con muốn quay về thư mục cha của nó, ta gõ lệnh
CD.. và nhấn Enter
− Đang từ một thư mục bất kỳ, muốn quay về phân vùng của nó, ta gõ lệnh CD\ và nhấn Enter.
2.2. Lệnh để xem trong một phân vùng hay một thư mục có những thư mục con và file nào – dir(viết tắt của directory) con và file nào – dir(viết tắt của directory)
Đang ở một phân vùng/ thư mục nào đó (phân vùng/ thư mục hiện hành) mà muốn xem danh sách các thư mục con và file của nó, ta gõ lệnh dir
hoặc dir /p và nhấn phím Enter.
dir -> hiện toàn bộ các thư mục và file của phân vùng/ thư mục hiện hành
dir /p -> hiển thị toàn bộ các thư mục và file của phân vùng/ thư mục hiện hành theo từng trang (page)
Ví dụ:
D:\>dir /p -> sẽ hiển thị tất cả các thư mục và file có trong phân vùng D theo từng trang, nhấn phím bất kỳ trên bàn phím để xem trang tiếp sau (trong trường hợp này phân vùng D là phân vùng hiện hành).
D:\1GIAI TRI>dir -> sẽ hiển thị tất cả các thư mục và file có trong thư mục 1GIAI TRI (trong trường hợp này thư mục 1GIAI TRI là thư mục hiện hành)
2.3. Lệnh định dạng phân vùng – format
Định dạng (format) một phân vùng trong ổ cứng sẽ phân bổ các sector (cung) của các rãnh trên bề mặt từ tính của đĩa cứng ứng với phân vùng đó, để rồi phân vùng này có thể ghi và đọc dữ liệu.
Công việc này được thực hiện lần đầu với ổ cứng mới tinh trước khi cài đặt hệ điều hành hoặc được thực hiện khi một phân vùng nào đó bị hư hại nặng cần phải định dạng lại.
Hiện nay các ổ cứng sẽ được định dạng theo kiểu NTFS (trước đây là FAT) – một cách tổ chức hệ thống file tiên tiến, hỗ trợ bảo mật của Microsoft.
Nếu trong phân vùng đã tồn lại dữ liệu mà thực hiện định dạng lại phân vùng đó thì toàn bộ dữ liệu chứa trên phân vùng này sẽ bị xóa hết. Do vậy khi thực hiện lệnh format cho phân vùng nào đó phải hết sức cẩn thận, sao lưu các dữ liệu cần thiết sang phân vùng khác hoặc thiết bị nhớ khác. Ngoài ra nếu thực hiện lệnh format ở máy tính người khác mà không được sự cho phép của họ nghĩa là thực hiện một hành vi phá hoại dữ liệu, bất hợp pháp và có thể bị kết án.
Ngữ pháp lệnh:format <định danh phân vùng>
Ví dụ:
C:/>format D: -> định dạng lại phân vùng D: (khi gõ lệnh trên và nhấn Enter thì hệ điều hành sẽ cảnh báo rằng dữ liệu trên phân vùng sẽ mất hết và hỏi lại có chắc chắn thực hiện hành động đó không. Nếu chắc chắn thì nhấn phím Y, bỏ qua (thôi) việc thực hiện hành động này thì nhấn phím N).
C:/>format C: -> định dạng lại phân vùng C:
2.4. Lệnh định dạng toàn bộ ổ cứng – fdisk
Lệnh fdisk dùng định dạng lại toàn bộ ổ đĩa cứng, nghĩa là các phân vùng sẽ bị xóa hết để rồi sau đó tạo và định dạng (format) lại các phân vùng. Tất cả dữ liệu trên các phân vùng sẽ vĩnh viễn bị xóa.
Lệnh này sử dụng lần đầu tiên cho ổ cứng mới hoặc sử dụng trong trường hợp toàn bộ ổ đĩa (tất cả các phân vùng) bị hư hại nghiêm trọng không còn cách cứu vãn nào khác và cần phải làm mới lại. Việc sử dụng lệnh này cũng phải lưu ý về tính pháp lý như đã nói ở lệnh format.
2.5. Lệnh thoát – exit
BÀI 3. HỆ ĐIỀU HÀNH WINDOWS
Bài này sẽ trình bày về hệ điều hành Windows 7 Ultimate – những thao tác cơ bản nhất khi làm việc trên hệ điều hành này. Thông qua đó, chúng ta sẽ dễ dàng hơn khi tìm hiểu các hệ điều hành khác.