1 6 Gioi h~n nghien CUu
3.2.3 Kha nang sinh loi, hi~u qua quan ly
Bang 3.3: Kha nang sinh loi ciia cac NH giai do~n 1999-2004
2 0.10% 0.68% 1.96% 0.79% 0.75% 0.53% ····························-······ 3 0.81% 1.47% 3.49% 2.05% 1.87% 1.00% 4 -0.57% -0.36% -0.46% -0.55% -0.64% -0.33% 5 -0.10% -0.12% -0.15% -0.33% 13% -0.14% 6 0.15% 1.00% 2.92% 1.18% 1.11% 0.53% 7 1.38% 1.81% 4.08% 2.55% 2.18% 1.03% 8 272.49% 555.41% 748.39% 455.44% 501.43% 308.22% 9 84.73% 90.42% 88.06% 87.19% 92.63% 94.45% 10 2.47% 17.21% 31.25% 15.51% 14.34% 12.80% 11 4.01% 3.93% 6.26% 5.11% ......... 5.22% 2.77% 12 63.85 226.76 35.47 28.11 32.96 42.13 13 6.32% 153.28% 69.42% 22.27% 24.66% 14.95%
L<Ji nhu~n sau thue' cua cac NH tU' nam 2000 c6 stf thay d6i d(>t pha, nam 1999 chi la 6.040 tri~u d6ng, de'n nam 2000 da tang len 65.570 tri~u d6ng, cao ga'p
Chuang III : Rui ro trong hot;tt d()ng tin d~;tng ngan hCmg thUdng mt;ti Tlnh bet rta- Viing tau
10,86 lffn. Nam 2001 co seflqi nhu~n IOn nha't Ia 187.556 tri<$u d6ng, binh quan ca giai do~n 2000-2004 Ia 90.028 tri<$u d6ng 16•
Sua't sinh loi tren t6ng tai san ROA cua cac NH blnh quan Ia 0,94%/nam giai do~n 1999-2004, tha'p so voi m()t sef NH c6 phffn Vi<$t Nam, vong quay trung binh cua tai san Ia 0,045 vong/nam.
Ty sua't sinh loi tren vefn chu so hU'u (vefn di~u 1<$ va quy dtf tru b6 sung vefn di~u 1<$) binh quan giai do~n 2000-2004 Ia 48,48% trong do nam cao nha't 2000 co ROE Ia 153,28%, ROE cua 2001la 69,42%, tuy nhien ROE cac nam gffn day co xu hu'ong giam va tha'p hdn md'c blnh quan cua m()t sef NHCP (nhu' ACB, Sacombank,
Techcombank ROE luon tU 25% de'n hdn 30% vefn chu so hU'u) m~c duty 1<$ don bffy cac NH su dl;lng ra't cao, vefn chu so huu cua cac NH chu ye'u tinh tren toan h<$ thefng, vefn thtfc t~i CN ra't nho be, binh quan 2000-2004 tY 1<$ t6ng tai san so voi vefn chu so hU'u la 7.309%, Ion hdn ra't nhi~u so voi tY 1<$ an toan vefn tefi thi~u (vefn/tai san tefi thi~u 8% td'c tai san tren vefn tefi da 1250%).
Chenh 1<$ch Hii sua't binh quan, ty 1<$ sinh loi ho~t d()ng co xu hu'ong giam dffn do ap ltfc c~nh tranh, Hii sua't dffu vao tang len, Hii sua't cho vay giam xuefng d~ thu hut KH, d6ng thoi chi phi ho~t d()ng tang do cac NH phat tri~n m~ng lu'oi, hi<$n d~i hoa cong ngh<$, chi cho nhan vien va chi v~ tai san d~u tang, d~c bi<$t nam 2003 tang hdn 40% so voi 2002. M()t ly do quan trQng nua khie'n ty 1<$ sinh loi ho~t d()ng giam dffn la md'c trich l~p dtf phong rui ro tin dl;lng da tang d~u. tefc d() tang binh quan '65%/nam. Nguyen nhan cua tinh tr~ng nay se du'qc phan tich Cl;l th~ 0 cac phffn
ho~t d()ng tin dl;lng.
16
Nam 2001 Ut nam dh tien cac NH th\fc hi~n hl;lch toan d\f thu, d\f chi theo quy djnh cua B(> tai chinh nen s6l<;li nhu~n dii tang v<;>t.
Chli(Jng III : Rui ro trong ho(J-t d<?ng tin df:tng ngan hang thudng m(J-i Tlnh ba ria - Vung tau
3.3 Ho~t d()ng tin dvng ciia cac ngAn hang thu'dng m~i tren dia ban Tinh Ba ria- Viing tau giai do~n 1999-2004.
3.3.1 M6 hinh qwin tri riii ro tin dvng:
Hffu he"t cac NHTM tren dia ban deu co quy trlnh ca'p tin d\lng m9t cti'a, tile can b9 tin d\lng Ia ngu'C1i .tie"p xuc KH, th§:m dinh mon vay, thu'ong lu'qng dieu ki~n vay v6n, trlnh quye"t dinh cho vay, giai ngan, kiSm tra, giam sat mon vay, tinh Hii va thu h6i nq.
Quan tri rdi ro tin d\lng d cac NH co 3 tffng na'c: Can b9 tin d\lng trlnh duy~t, Truong, pho phong tin d\lng kiSm soat, Ban giam d6c ra quye"t dinh. Chi nhung mon vay co gia tri Ion, cac dl.f an dffu tu' trung, dai h~n co tinh philc t~p moi duqc du'a ra xem xet o H9i d6ng tin d\lng co so. H9i d6ng nay khong bao g6m nhi8u chuyen gia ve nii ro rna thu'C1ng co Ban giam ddc, Truong Phong ke" toan va Phong tin d\lng.
Mo hlnh quan tri nay da khong bao dam sl.f tach bi~t giua m9t can b9 tin d\lng voi chile nang kinh doanh voi m9t can b9 tin d\lng voi chile nang quan ly rdi ro. Mau thufin ffi\lC tieu va quan h~ lau dai giua DN voi can b9 tin d\lng se lam giam tinh
khach quan khi quye"t dinh cho vay, tang mile d9 nii ro cua cac mon vay. Cac can b9
tin d\lng ding ma't qua nhieu thC1i gian vao cong vi~c tac nghi~p hang ngay nhu' nh~p du li~u tren may, tinh lai, bao cao, htu tru h6 so .... , khong con nhi8u thC1i gian cho vi~c phan tich thi truC1ng, tie"p c~n KH va kiSm tra, giam sat mon vay.
Cac NH cling du'qc cac NHTW khdng che" mile phan quye"t cua m9t lffn cho vay, bao Hinh. Mile phan quye"t giua cac NHTMNN kha khac nhau vi d\1 nhu' cua NHNT la 35 ty d6ng d6i voi m9t lffn cho vay trung, dai h~n, cho vay ng~n h~n khong
h~n che', mile phan quye't voi NIIDT Ia 80 ty con mile phan quye't cua NHNNg & PTNT la 150 t:Y d6ng.
Chuang III: Rui ro trong hor;tt dqng tfn dftng ngan hang thudng mr;ti Tinh ba ria- Vung tau
Hfiu he't cac NH chua co quy dinh v~ quan tri danh mvc dfiu tutu cac NHTW. Quy dinh v~ cho vay to'i da do'i voi m()t KH ap dvng theo Lu~t cac TCTD Ia 15% v6n ttf c6 cua cac NH, ngoai ra khong c6 ty 1~ cho vay to'i da hay dinh huang v~ vi~c cho vay d6i voi m()t nganh, nh6m san phftm, nganh c6 lien quan, hay cac nh6m cong ty. KS hoc;tch huy d()ng va cho vay duqc cac NHTW duy~t cho tung nam chi theo thoi hc;tn (ng3:n, trung dai hc;tn) va loc;ti ti~n cho vay (VNB va USD).
M()t so' NH tren dia ban da thtfc hi~n cha'm di€m tin dvng cho cac KH Ia DN theo huong d~n cua cac NHTW, tuy nhien each phan h~ng khong nhfft quan v~ ten gQi (bang xe"p h~ng cua NHNT g6m c6 cac mU'c AAA, AA, A, BBB, BB, B, CCC, CC, C va D trong khi NHDT l~i xe"p theo A*, AA, B, C, D, E, F. ... ), va tieu chi d€ dua vao xe'p h~ng ( c6 NH l~i bao g6m ca ty 1~ gia tri tai san bao dam so voi du nq chU' khong ddn thufin Ia ke"t qua, nang ltfc tai chinh va quan tri cua DN). Theo danh gia cua nh6m tu va'n thu()c dtf an tai cd ca'u cac NHVN cua World Bank Ia mo hlnh xac dinh gioi h~n tin dvng tren cd so luqng hoa rui ro cua cac NH la chua c6 h~ tho'ng phudng phap lu~n. cac mU'c xe'p h~ng hi~n t~i chua phan anh he't tinh da d~ng cua cac lo~i rui ro, cac NH cling chua xac dinh duqc ty It$ ma't kha nang tra nq ti~m tang cua KHvay.
3.3.2 Dinh gia khoan vay:
Lai sua't ap dvng cho cac khoan vay dttqc phan theo mvc dich va thoi h~n vay, vi dv nhu' vay xua't khftu hay san xua't c6 Hii sua't tha'p hdn vay kinh doanh thudng m~i, thoi h~n vay ng3:n (12 thang tro xuo'ng) c6 lai sua't vay co' dinh va tha'p hdn cho vay trung, dai h~n. Cac NH cling c6 quy dinh Uii sua't vay cho tung lo~i hlnh san
phftm nhu cho vay tra gop, cho vay cfim co' chU'ng tu c6 gia, ho~c so' ti~n cho vay.
Ngo~i tru 01 hay 02 KH th~t Ion duqc chao cho vay voi Hii sua't u'u dai do c~nh tranh
Chutmg III: Rui ro trong hor;tt d()ng tin dT:tng ngan hCmg thtt<Jng mr;ti Tlnh ba ria- Viing tau
giua cac NH, cac KH con l~i du'qc cho vay voi muc H:ii sua"t nhu' nhau vao cling m<?t thoi di~m, Hii sua"t cho vay chua chiu tac d<?ng ctia danh gia ctia NH ve d<? rtii ro ctia KH.
Giai do~n 2001-2003, Hii sua"t cho vay d6i voi cac dlf an Ion d m<?t, hai NH c6 muc margin ra"t tha"p (sibor17 6 thang + 1,3% de"n 1,7%/nam, ca bit$t c6 dlf an c6 muc margin 1,1 %/nam) ba"t cha"p thoi h~n vay tu 7 de"n 10 nam ctia dlf an. Giai do~n nay Hii sua"t sibor ra"t tha"p, lai sua"t cho vay nhu' v~y chi cao hdn lai sua"t huy d<?ng ngo~i tt$ dffu vao va th~m chi tha"p hdn lai sua"t vay TW ctia m<?t, hai NH. DSn dffu nam
2004 (chi sau 2, 3 nam), cac dlf an cling voi muc d<? kha thi va hit$u qua tu'dng tlf l~i du'qc chao voi muc lai sua"t sibor 6 thang + 2,5% de"n 2, 7%/nam kern voi dieu kit$n
kh~t khe hdn ve v6n d6i ung, tai san the" cha"p va s6 du tren tai khoan tiSn gui. Nguyen nhan la gia ca, l~m phat da bu<?c cac NH phai tang lai sua"t, chi phi bien ctia vcfn tang. M<?t nguyen nhan khac khong kern phffn quan trqng Ia m<?t s6 NH da he"t ngu6n cho vay trung, dai h~n do cho vay d~ dai 2,3 nam tru'oc voi lai sua"t tha"p.
3.3.3 Cha't lu'qng danh ID\IC cho vay
Mu'oi DN c6 du' nq vay Ion nha"t ctia cac NH hffu he"t la DNNN. Trong s6 cac DN c6 du' nq Ion, c6 khoang 30% DN c6 du' nq t~i it nha"t 02 NH trd len. Ngo~i tru m<?t, hai tru'ong hqp la do nhu cffu v6n dffu tu' ctia cac dlf an qua Ion (thu<?c nganh dffu khi) nen cac NH phai cho vay d6ng tai trq, vit$c nhieu NH cling cho vay m<?t DN se lam tang tinh rtii ro ctia tin dl;lng vl kh6 khan trong quan ly DN, quan ly tai san hlnh thanh b~ng v6n vay (nha"t Ia khi nhiSu NH cling cho vay voi m<?t m~t hang)
Chuang III : Rui ro trong hot;~-t dqng tfn df:tng ngan hang thudng mt;~-i Tlnh bit ria - Vung tau
ddng thoi cac DN c6 xu hu'ong l<;li dl;lng srf c~nh tranh giii'a cac NH dS khong thrfc hi~n dffy du cac di~u ki~n rang bu<?c cua h<;lp ddng tin dl;lng.
Theo s6 li~u xe'p h~ng tin dl;lng voi cac KH Hi DN nam 2004 cua m<?t s6
NHTMNN18, s6 DN c6 ho~t d<?ng hi~u qua, nang lrfc tai chinh va quan tri t6t, c6
triSn VQng nganh, rui ro 0 muc tha'p chi chie'm tY 1~ khoang 2% s6 lu'<;lng KH va chie'm 14% t6ng du' n<;l. Nh6m KH thu<?c lo~i ho~t d<?ng hi~u qua nhu'ng khong cao, nang lrfc quan tq, nang lrfc tai chinh h~n che' du'<;lc coi Hi rui ro trung bmh chie'm ty 1~ 77,5% t6ng s6 KH va 76% t6ng du' n<;l. Nh6m KH ho~t d<?ng hi~u qua tha'p, nang lrfc quan tri kern, htu chuySn ti~n t~ tha't thu'ong, phai s6ng drfa vao v6n vay NH chie'm 20,5% s6 KH va 10% t6ng du' n<;l.
Ty tr9ng cho vay theo nganh Ion nha't de'n 31/12/2003 thu<?c v~ nganh thu'ong m~i, dich V\}, du lich VOi 25% t6ng du' n<;l, thu hai Hi nganh xay drfng 21%, thuy san 13%, nong-lam nghi~p 13%, cong nghi~p 8%, cac nganh khac 20%. Ty tr9ng nay
chu'a th~t phu hQp VOi CO cffu kinh tS CUa dia ban la cong nghi~p- dich V\}- nong lam nghi~p.
Ty tr9ng cho vay trung, dai h~n c6 xu hu'ong tang len, nam 2001 chie'm ty tr9ng 46%, de'n 31112/2003 la 56,28% t6ng du' n<;l trong khi co ca'u v6n huy d9ng trung, dai h~n blnh quan chi chie'm 11,85% t6ng v6n huy d<?ng; Du' n<;l cho vay ng~n h~n chie'm 43,72% t6ng du' n<;l. Cho vay cac DNNN vdn o muc cao m~c du da giam tir ty tr9ng 48% t6ng du' n<;l 31112/2001 xu6ng con 38,29% vao 31/12/2003. Trong t6ng s6 DNNN c6 quan h~ tin d\}ng t~i cac NH tren dia ban, chi c6 m<?t s6
DNNNTW c6 ti~m lrfc tai chinh, kinh doanh hi~u qua va c6 thi tru'ong triSn v9ng;
18 Oic DN nghien cU'u o day bao gdm DNNN, Cty TNHH, Cty c6 phlin. Oic DN tu nhan da phlin c6
quy mo nho be, sef li~u tai chlnh khong tin c~y nen khong xem xet.
Chudng III : Rui ro trong hor;zt d<Jng tin dftng ngan hang thudng mr;zi Tinh ba ria - Vung tau
h~u he"t cac · DNNN dia phu'dng d~u c6 quy mo vo'n tha"p, tY lt$ nq cao, kinh doanh
khong hit$u qua.
Ty trQng cho vay b~ng ngo~i tt$ dang tang dfin til' t~en 6% nam 2000-2001len
blnh quan 17% t6ng du nq cac nam 2002-03-04. ChiSm 81,85% trong so' nay Ia cac khm'ln vay trung, dai h~n voi thoi h~n blnh quan til' 7 de"n 10 nam.
3.3.4 Nq xa'u:
3.3.4.1 Ty ·~ DQ qua h~n so voi t6ng du'nq cho vay:
Bang 3.4: Ty I~ NQH trong t6ng du'nq
Chi tieu 2000 2001 2002 2003 U'crc 2004
T 6c do tang tru6ng tin 22.39% 21.17% 34.30% 23.01% ........... 10.48% Nq qua h~n trong t6ng du 15.72% 13.06% 5.51% 2.33% 4.24% d6: Dum 180 0.34% ......... 0.23% 0.54% 1.00% 1.98% Tir 180 0.17% 0.10% 0.10% 0.19% 0.54% ...... ····· Tren 360 0.93% 0.72% 0.88% ....... 0.54% ....... 0.53%
Ty lt$ NQH bao g6m ca nq khoanh, nq cho xU' ly nam 1999-2001 chie"m tir
13% de"n xa"p xi 20% t6ng du' nq, cao hdn mll'c cho phep 5% nhi~u lfin. DSn nam 2002, con s6 nay da giam xu6ng con 5,51% t6ng du' nq va nam 2003 c6 tY lt$ NQH thffp nha"t Ia 2,33% song di~u d6 khong c6 nghia la nii ro tin dl.}ng du'qc h~n ch€. Nguyen nhan ty lt$ t6ng NQH giam xuo'ng Ia bdi vl cac NH trong nam 2002 da xoa
Chtt{fflg III: Rui ro trong hot;tt d(Jng tin dlf.ng ngan hang thudng mr;d Tlnh ba rta- Vung tau
m()t lu'qng Ion nq khoanh va nq cho xii' ly19 b~ng quy dlf phong nii ro tU cac NHTW chuySn v~, d6ng thoi cling do t6ng du' nq nam 2002 da tang 1.100 ty d6ng (34, 71%, to'c d() tang cao nhfft trong vong 5 nam).
Ne'u lo~i tru ra cac khoan nq kho.anh (g<_>i chung Ia nq cfi tuc nq phat sinh tru'oc khi Lu~t cac t6 chuc tin d1;1ng ban hanh) thl ty lc$ nq QH moi ill' nam 2001 de'n nam 2004 vfin khong h~ giam m~c du t6ng du' nq cho vay n~n kinh t€ luon tang o muc cao, to'c d() tang blnh quan 21,2%/nam. B~c bic$t trong 8 thang dffu nam 2004, NQH tren dia banda tang 114,8 tY d6ng so voi 31112/2003, chie'm 4,24% t6ng du' nq.
3.3.4.2 NQH phan theo thanh phAn, nganh kinh te'
Bi~u d6 3.5 : NQH phan theo nganh kinh te'
Du lich 5% thac m 11% Khac 1% xay dl,l'ng 5% CN ch~ bfen 5% ThU'O'ng mc;~i 47% 19
N<;J khoanh va n<;J chC1 xu ly bao gdm cac khoan NQH da phat sinh tu nhii'ng nam 1989-1994, du'<;Jc
khoanh l~i (khong tfnh lai) theo quye't dinh cua lien B() NHNN-B¢ tai chinh-NHTM. Nguyen nhan phat sinh cac khoan n<;J nay du'<;Jc cho la do cd che', do cac nguyen nhan khach quan. TY I~ thu hdi
cua hh he't cac khoan n<;J nay la ra't tha'p.
Chtt@g III: Rui ro trong hot;tt d9ng tfn df:tng ngan hang thttdng mt;ti Tlnh ba rja-Viing tau
NQH t~p trung o cac DNNN voi tY 1~ bmh quan 60,93% tdng NQH, tY trQng Ion thli' hai thu()c ve th~mh phfin kinh te" ca thS, h() gia dlnh voi tY 1~ 12,05%, NQH cua thanh phfin kinh te' h6n hqp chie'm 16,1% tdng nq, 3,23% con l~i thu()c ve thanh ph fin kinh te' tu' bantu' nhan (Cty CP, TNHH .. ).
NQH trong cho vay ng~n h~n cling chie'm tY 1~ Ion voi 81,47% tdng sef. Cho vay trung, dai h~n c6 tY 1~ riii ro it hdn Ia 16,26%, phfin con l~i Ia NQH cua cac lo~i cho vay khac ( cho vay theo ke' ho~ch dfiu tu' XDCB cua Nha nu'oc, cho vay theo chi dinh, cho vay kh~c ph1;1c h~u qua bao sef 5 ... ).
Cac khoan vay thu'dng m~i chie'm ty 1~ NQH Ion nhfft voi ty trQng blnh quan
47,65% tdng NQH, ke' de'n la nong-lam nghi~p voi 16%, CN khai thac mo 11%. Nganh thu'dng m~i, dich Vl;l cling la nganh xay ra s6 Vl;l DN gian l~n thu'dng m~i, lira dao NH, vi ph~m phap lu~t . nhieu nhfft.
3.3.5 Trich l{lp va sii' dt}ng dt}' phong rui ro tin dt}ng:
Bang 3.5: Phan M d\1' phong riii ro so voi du'nq, v6n va lqi nhu{ln sau thut
Chi tieu 1999 2000
Chi d\l tJh<'>ng nli ro tin dl,Ulg
2001 2002 2003
U'&c 2004
..... {!Ii~~.~§!J:g).._··-·········-----···-··----··--···-- -······-·--····--···-····}-~~- ·-· .... ~.&~_Q __ ----·-··!.~~~1.?.. .. ..... ~Zz.~'!:~- .. ?.~.&~.?.. 4~,.~~~·-
.. gh.~.~~P!!9.!l:B.~9._Y..~-~~-!!2'_ ................................ ..9~..9?:.~-........... _Q:.~4.~ ............ 9.:.?..~.~--___ Q.:.?..!_~_ .......... 9:.2.~~ . . _..9~ .. ~?.%
Chi d\l phOng so vm v6n chit sa
hiiu 0.35% 7.20% 30.22% 10.08%
Chi d\l phOng so vm lqi nhu~n
sau
14.00% 14.75%
thuS 5.34% 10.49% 6.89% 44.24% 54.80% 65.03%
Ty 1<$ phan b6 dt,t phong tren tdng du' nq tang deu tir 0,02% nam 1999 de'n 0,85% nam 2004. So voi vo'n chu so hii'u va lqi nhu~n cua cac NH, sef phan bd dt,t