Khái niệm: Cấu trúc quyền lực khu vực được hiểu là hình thái quan hệ quốc tế trong
một khu vực nhất định, bao gồm các quốc gia, các tổ chức khu vực đấu tranh và hợp tác với nhau trên các lĩnh vực an ninh - chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ…., trong đó nổi lên vai trò dẫn dắt của những nước lớn, những tổ chức có tiếng nói quyết định đối với vận động của khu vực.
- Cấu trúc quyền lực khu vực Châu Á – Thái Bình Dương
Cấu trúc quyền lực ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương được hiểu là hình thái
quan hệ quốc tế trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm các quốc gia, các tổ chức khu vực hợp tác và đấu tranh với nhau thường tập trung vào hai lĩnh vực chính là
thương mại, tài chính và an ninh, chính trị, trong đó nổi lên vai trò dẫn dắt của những nước lớn, những tổ chức có tiếng nói quyết định đối với sự vận động của khu vực nhằm duy trì môi trường ổn định và an ninh, thúc đẩy hợp tác khu vực.
Theo cách hiểu của Việt Nam: Cấu trúc Châu Á – Thái Bình Dương gồm các quốc gia, vùng lãnh thổ nằm trên và ven biển Thái Bình Dương (vùng lòng chảo Thái Bình Dương) và cả vùng Nam Á (nhất là Ấn Độ).
- Cấu trúc quyền lực an ninh an ninh chính trị ở CA - TBD được thể hiện qua các
nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Ấn Độ…; các thỏa thuận an ninh song phương và các cơ chế hợp tác an ninh đa phương:
+ Hiệp định hợp tác song phương giữa Mỹ - Nhật Bản, Mỹ - Hàn Quốc, Mỹ -
Philippnines, Mỹ - Thái Lan, Mỹ - Australia, Mỹ - New Zealand…, Indonesia – Australia, Singapore – Thái Lan, “Hiệp ước đối tác chiến lược cho thế kỷ XXI” giữa Nga và Trung Quốc. Trong cơ chế đa phương có ARF (Diễn đàn an ninh khu vực Đông Nam Á), SCO (Tổ chức Thượng Hải), EAS (Hội nghị Đông Á), ADMM+ (Hội nghị Bộ trưởng quốc phòng ASEAN mở rộng), Shangri_la (Đối thoại an ninh châu Á), Đàm phán 6 bên về hạt nhân ở Triều Tiên…
+ Liên kết, liên minh đa phương đã và đang hình thành ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương nhằm thích nghi với những chuyển động mới của khu vực. Liên kết Nhật Bản – Philippines – Australia được đẩy mạnh nhằm hỗ trợ Mỹ thực hiện chiến lược “Tái cân bằng ở châu Á – Thái Bình Dương”. Liên kết đa phương Nhật Bản - Ấn Độ - Autralia ra đời để bảo vệ lợi ích quốc gia và đối phó với khả năng thỏa hiệp giữa Mỹ và Trung Quốc;
- Cấu trúc quyền lực thương mại ở CA –TBD được thể hiện qua các nước lớn như Mỹ,
Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Ấn Độ… và các tổ chức, cơ chế hợp tác thương mại như APEC, RCEP, TPP. Trong đó APEC (Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương) ra đời năm 1989, hiện có 21 thành viên. Đây là tổ chức khu vực chiếm 54% tổng GDP thế giới và 44% giá trị thương mại toàn cầu, có sự tham gia của một số nước lớn. Ngoài ra, ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương hiện có khoảng 100 cơ chế thương mại khu vực bao gồm một số đối thoại và các diễn đàn, phần lớn được thành lập trong bối cảnh khu vực hóa kinh tế…