7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
1.2. NỘI DUNG CÔNG TÁC LẬP VÀ QUYẾT TOÁN NSNN CẤP HUYỆN
phí năm trƣớc sang năm sau để thực hiện các khoản chi đã đƣợc bố trí trong dự toán năm trƣớc hoặc dự toán bổ sung nhƣng đến hết thời gian chỉnh lý chƣa thực hiện hoặc thực hiện chƣa xong đƣợc cơ quan có thẩm quyền cho tiếp tục thực hiện chi vào ngân sách năm sau.
1.2. NỘI DUNG CÔNG TÁC LẬP VÀ QUYẾT TOÁN NSNN CẤP HUYỆN HUYỆN
1.2.1. Công tác lập dự toán thu, chi NSNN huyện
Lập dự toán NSNN nói chung và lập dự toán ngân sách địa phƣơng nói riêng là quá trình xây dựng và quyết định dự toán thu, chi ngân sách của Nhà nƣớc trong thời hạn một năm.
Lập dự toán thu, chi NSNN huyện là khâu đầu tiên của chu trình quản lý NSNN, tạo tiền đề cơ sở cho các khâu tiếp theo, quyết định nhiệm vụ và
quy mô thu, chi ngân sách trong một năm của ngân sách huyện cũng nhƣ của một đơn vị dự toán cấp huyện. Lập dự toán quyết định chất lƣợng quản lý vì quản lý ngân sách trƣớc hết là quản lý theo dự toán đƣợc duyệt. Nếu việc lập dự toán đƣợc tiến hành trên cơ sở có đầy đủ căn cứ khoa học và phù hợp với thực tiễn, đảm bảo đúng tiến độ, thời gian quy định thì việc tổ chức thực hiện và quyết toán NSNN sẽ có chất lƣợng hiệu quả hơn. Dự toán ngân sách là bản dự trù các khoản thu, chi ngân sách theo các chỉ tiêu xác định, đƣợc HĐND huyện phê chuẩn, UBND huyện quyết định là căn cứ để thực hiện thu, chi NSNN huyện.
a. Căn cứ và yêu cầu đối với lập dự toán
Để dự toán thực sự trở thành công cụ hữu ích trong điều hành ngân sách, việc lập dự toán ngân sách phải căn cứ vào các nhân tố chủ yếu sau:
- Nhiệm vụ, mục tiêu phát triển KT-XH và bảo đảm quốc phòng, an ninh nói chung và nhiệm vụ cụ thể của địa phƣơng nói riêng.
- Chính sách phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi NSNN.
- Chính sách, chế độ thu ngân sách; định mức phân bổ ngân sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách.
- Chỉ thị của Thủ tƣớng Chính phủ về xây dựng kế hoạch phát triển KT-XH và dự toán ngân sách năm sau; Thông tƣ hƣớng dẫn của Bộ Tài chính về lập dự toán ngân sách; Thông tƣ hƣớng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ về xây dựng kế hoạch phát triển KT-XH, kế hoạch phát triển vốn đầu tƣ thuộc NSNN và các văn bản hƣớng dẫn của UBND tỉnh, Sở Tài chính, UBND huyện. Trong đó lƣu ý: mức độ tăng trƣởng kinh tế, các chỉ tiêu phát triển KT-XH.
- Các kết quả phân tích, đánh giá tình hình thực hiện ngân sách năm trƣớc đặc biệt là năm báo cáo.
Lập dự toán ngân sách đƣợc đánh giá là tốt khi đáp ứng các yêu cầu sau:
- Đảm bảo quán triệt đầy đủ, đúng đắn các quan điểm của chính sách tài chính trong từng thời kỳ.
- Dự toán ngân sách của các đơn vị dự toán phải đƣợc tổng hợp theo từng lĩnh vực thu, chi và theo cơ cấu giữa chi thƣờng xuyên, chi đầu tƣ phát triển; đúng yêu cầu, nội dung, biểu mẫu, thời hạn theo quy định và phải kèm theo báo cáo thuyết minh rõ ràng cơ sở, căn cứ tính toán.
- Dự toán ngân sách huyện phải bảo đảm cân đối theo nguyên tắc: thu bằng chi, nếu thu thấp hơn chi thì ngân sách tỉnh sẽ bổ sung cân đối; tổng số thu thuế và phí, lệ phí phải lớn hơn chi thƣờng xuyên và các khoản chi trả nợ, bội chi phải nhỏ hơn chi đầu tƣ phát triển.
b. Phương pháp lập dự toán
Việc lập dự toán thu, chi ngân sách đƣợc dựa trên các giả định thực tế, không tính toán quá cao các chỉ tiêu về thu ngân sách, ngƣợc lại không tính quá thấp các khoản chi tiêu bắt buộc là hết sức quan trọng để đảm bảo tính khả thi của kế hoạch ngân sách. Lập dự toán hàng năm đƣợc tổ chức nhƣ sau:
Cách tiếp cận từ trên xuống: xác định tổng các nguồn lực; lập số kiểm tra về dự toán thu, chi cho các đơn vị phù hợp với chính sách của Nhà nƣớc, thông báo số kiểm tra cho các đơn vị, hƣớng dẫn lập dự toán.
Cách tiếp cận từ dưới lên: các đơn vị đề xuất dự toán của mình trên cơ sở các hƣớng dẫn của cấp trên.
các đơn vị với cơ quan tài chính là rất quan trọng để xác định dự toán ngân sách cuối cùng trình lên cơ quan có thẩm quyền quyết định trên cơ sở đạt đƣợc sự nhất quán giữa mục tiêu và nguồn lực sẵn có.
c. Quy trình lập dự toán
Quy trình lập dự toán NSNN cấp huyện:
Vào tháng 6 hàng năm, Thủ tƣớng Chính phủ quyết định lập kế hoạch phát triển KT-XH và dự toán NSNN năm sau, trên cơ sở đó Bộ Tài chính hƣớng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời hạn lập và thông báo số kiểm tra đối với các ngành, địa phƣơng để lập dự toán từ cơ sở.
Đối với năm đầu của thời kỳ ổn định ngân sách, Phòng Tài chính - Kế hoạch chủ trì phối hợp với Chi cục thuế tổ chức làm việc với UBND các xã, thị trấn, các cơ quan, đơn vị dự toán ngân sách huyện về dự toán ngân sách; Phòng Tài chính - Kế hoạch có quyền yêu cầu bố trí lại những khoản thu, chi trong dự toán chƣa đúng chế độ, tiêu chuẩn, chƣa hợp lý, chƣa tiết kiệm, chƣa phù hợp với khả năng ngân sách và định hƣớng phát triển KT-XH của huyện. Đối với các năm tiếp theo của thời kỳ ổn định ngân sách, Phòng Tài chính - Kế hoạch chỉ làm việc khi UBND các xã, thị trấn có đề nghị; trong quá trình làm việc nếu có ý kiến khác nhau giữa cơ quan tài chính với các cơ quan cùng cấp và chính quyền cấp dƣới, cơ quan tài chính phải báo cáo UBND huyện quyết định.
Phòng Tài chính - Kế hoạch chủ trì phối hợp với Chi cục thuế và các cơ quan liên quan cùng cấp trong việc tổng hợp, lập dự toán ngân sách theo lĩnh vực ở cấp mình. Đề xuất các phƣơng án cân đối ngân sách và các biện pháp nhằm thực hiện chính sách tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách.
Sau khi nhận đƣợc quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách của UBND tỉnh; UBND huyện trình HĐND cùng cấp quyết định dự toán thu, chi ngân sách địa phƣơng và phƣơng án phân bổ dự toán ngân sách cấp mình chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày HĐND tỉnh trực tiếp quyết định dự toán và phân bổ ngân sách.
Căn cứ Nghị quyết của HĐND huyện, UBND huyện quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách chi từng cơ quan, đơn vị trực thuộc huyện và giao nhiệm vụ thu, chi và mức bổ sung ngân sách cho từng xã, thị trấn trƣớc ngày 31 tháng 12 hàng năm. Chậm nhất 5 ngày sau khi HĐND quyết định dự toán ngân sách hoặc dự toán ngân sách điều chỉnh, UBND huyện có trách nhiệm báo cáo UBND tỉnh và Sở Tài chính.
Phòng Tài chính – Kế hoạch kiểm tra Nghị quyết về dự toán ngân sách của HĐND cấp xã, trong trƣờng hợp cần thiết báo cáo UBND huyện yêu cầu HĐND cấp xã điều chỉnh lại dự toán ngân sách cấp xã [4].
1.2.2. Công tác quyết toán thu, chi NSNN huyện
Quyết toán ngân sách là tổng kết quá trình thực hiện dự toán ngân sách nhằm đánh giá toàn bộ kết quả hoạt động của một năm ngân sách từ đó rút ra ƣu, nhƣợc điểm và bài học kinh nghiệm cần thiết trong việc quản lý ngân sách huyện cho những năm tiếp sau đó.
Sau khi kết thúc công tác khóa sổ kế toán cuối ngày 31 tháng 12, số liệu trên sổ sách kế toán của đơn vị phải bảo đảm cân đối và khớp đúng với chứng từ thu, chi ngân sách của đơn vị và số liệu của cơ quan Tài chính, KBNN về tổng số và chi tiết; trên cơ sở đó đơn vị dự toán tiến hành lập báo cáo quyết toán năm.
ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn, chi ngân sách địa phƣơng do huyện quản lý. Số liệu báo cáo quyết toán phải chính xác, trung thực, đầy đủ. Nội dung báo cáo quyết toán ngân sách phải theo đúng các nội dung ghi trong dự toán đƣợc giao (hoặc đƣợc cơ quan có thẩm quyền cho phép) và chi tiết theo Mục lục NSNN. Thủ trƣởng đơn vị sử dụng ngân sách phải chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ; chịu trách nhiệm về những khoản thu, chi, hạch toán, quyết toán ngân sách sai chế độ.
Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện có trách nhiệm thẩm định quyết toán thu, chi ngân sách xã; lập quyết toán thu, chi ngân sách huyện; tổng hợp, lập báo cáo thu NSNN trên địa bàn huyện và quyết toán thu, chi ngân sách huyện bao gồm quyết toán thu, chi ngân sách cấp huyện và quyết toán thu, chi ngân sách cấp xã trình UBND huyện xem xét gửi Sở Tài chính, đồng thời trình HĐND huyện phê chuẩn. Trƣờng hợp báo cáo quyết toán năm của huyện do HĐND huyện phê chuẩn có thay đổi so với báo cáo quyết toán năm do UBND huyện đã gửi Sở Tài chính thì UBND huyện báo cáo bổ sung, gửi Sở Tài chính.
Sau khi HĐND huyện phê chuẩn, trong phạm vi 5 ngày, Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện gửi báo cáo quyết toán đến các cơ quan: 01 bản gửi HĐND huyện; 01 bản gửi UBND huyện; 01 bản gửi Sở Tài chính; 01 bản lƣu tại Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện. Đồng thời, gửi KBNN huyện Nghị quyết phê chuẩn quyết toán của HĐND huyện.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
NSNN giữ vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia, là công cụ góp phần phát triển KT-XH của các địa phƣơng. Quản lý NSNN ngày càng trở nên quan trọng đối với các chính quyền địa phƣơng khi Chính phủ ngày càng phân cấp mạnh về quản lý ngân sách cho các địa phƣơng.
Hệ thống NSNN bao gồm ngân sách Trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng, trong hệ thống đó ngân sách Trung ƣơng giữ vai trò chủ đạo, ngân sách địa phƣơng là ngân sách của các cấp chính quyền bên dƣới phù hợp với địa giới hành chính các cấp, đối với Việt Nam bao gồm ngân sách cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã.
Ngân sách Trung ƣơng giữ vai trò chủ đạo, đồng thời thực hiện nguyên tắc phân định rõ ràng các nguồn thu, nhiệm vụ chi đối với ngân sách địa phƣơng. Qúa trình đó luôn đảm bảo nguyên tắc thống nhất, tập trung dân chủ trong tổ chức hệ thống ngân sách, xuyên suốt từ Trung ƣơng đến địa phƣơng về chế độ, chính sách, định mức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cấp quản lý ngân sách…
Qua việc nghiên cứu những vấn đề mang tính lý luận đối với NSNN nhƣ: khái niệm, bản chất, chức năng, vai trò của NSNN, hệ thống NSNN ở Việt Nam, NSNN cấp huyện trong hệ thống NSNN, cơ sở của quy trình lập dự toán và quyết toán NSNN sẽ giúp cho những ngƣời làm công tác này nhìn nhận rõ hơn từ căn cứ, yêu cầu, phƣơng pháp và vai trò của nó để công tác quản lý ngân sách ngày càng hiệu quả.
Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng đó, trong Chƣơng 2 sẽ đi sâu nghiên cứu về thực trạng công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại Phòng Tài
chính - Kế hoạch huyện Đức Phổ trong những năm vừa qua, đánh giá những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ những mặt còn tồn tại, hạn chế trong công tác lập dự toán và quyết toán NSNN để từ đó đƣa ra các giải pháp khắc phục và đề xuất, kiến nghị trong thời gian đến.
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP VÀ QUYẾT TOÁN NSNN TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH HUYỆN ĐỨC PHỔ 2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ PHÒNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH HUYỆN ĐỨC PHỔ
2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của Phòng Tài chính - Kế hoạch
a. Chức năng
Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Đức Phổ là cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Đức Phổ, có chức năng tham mƣu, giúp UBND huyện thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về các lĩnh vực: tài chính, tài sản, giá, kế hoạch và đầu tƣ theo quy định của pháp luật.
Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện chịu sự chỉ đạo, quản lý trực tiếp, toàn diện của UBND huyện, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ của Sở Tài chính và Sở Kế hoạch – Đầu tƣ tỉnh Quảng Ngãi.
Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện có tƣ cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản.
b. Nhiệm vụ
- Hƣớng dẫn các cơ quan, đơn vị dự toán thuộc huyện, UBND xã, thị trấn xây dựng dự toán ngân sách hàng năm; xây dựng trình UBND huyện dự toán ngân sách huyện theo hƣớng dẫn của Sở Tài chính.
- Lập dự toán thu ngân sách nhà nƣớc đối với những khoản thu đƣợc phân cấp quản lý, dự toán chi ngân sách cấp huyện và tổng hợp dự toán ngân sách cấp xã, phƣơng án phân bổ ngân sách huyện trình UBND huyện; lập dự
toán ngân sách điều chỉnh trong trƣờng hợp cần thiết để trình UBND huyện; tổ chức thực hiện dự toán ngân sách đã đƣợc quyết định.
- Thẩm tra quyết toán các dự án đầu tƣ do huyện quản lý; thẩm định quyết toán thu, chi ngân sách xã; lập quyết toán thu, chi ngân sách huyện; tổng hợp, lập báo cáo quyết toán thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện và quyết toán thu, chi ngân sách cấp huyện (bao gồm quyết toán thu, chi ngân sách cấp huyện và quyết toán thu, chi ngân sách cấp xã) báo cáo UBND huyện để trình cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền phê chuẩn. Tổ chức thẩm tra, trình Chủ tịch UBND huyện phê duyệt quyết toán đối với dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt của Chủ tịch UBND huyện. Thẩm tra, phê duyệt quyết toán các dự án đầu tƣ bằng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tƣ xây dựng cơ bản thuộc ngân sách huyện quản lý.
- Quản lý tài sản nhà nƣớc tại các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp thuộc cấp huyện quản lý theo quy định của Chính phủ và hƣớng dẫn của Bộ Tài chính. Thẩm định, trình UBND huyện quyết định theo thẩm quyền việc mua sắm, thuê, thu hồi, điều chuyển, thanh lý, bán, tiêu huỷ tài sản nhà nƣớc.
- Quản lý giá theo quy định của UBND tỉnh; kiểm tra việc chấp hành niêm yết giá và bán theo giá niêm yết của các tổ chức, cá nhân kinh doanh hoạt động trên địa bàn.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác về quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực tài chính theo phân công, phân cấp hoặc uỷ quyền của UBND huyện và theo quy định của pháp luật.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức
gồm: 01 Trƣởng phòng, 03 Phó Trƣởng phòng và 05 chuyên viên.
- Trƣởng phòng là ngƣời chịu trách nhiệm trƣớc UBND, Chủ tịch UBND huyện và trƣớc pháp luật về toàn bộ hoạt động của Phòng, đồng thời chịu trách nhiệm trƣớc Giám đốc Sở Tài chính, Giám đốc Sở Kế hoạch – Đầu tƣ về thực hiện công tác chuyên môn, nghiệp vụ của Phòng.
- Phó Trƣởng phòng là ngƣời giúp Trƣởng phòng, chịu trách nhiệm trƣớc Trƣởng phòng và trƣớc pháp luật về các nhiệm vụ đƣợc phân công. Khi Trƣởng phòng vắng mặt, một Phó Trƣởng phòng đƣợc Trƣởng phòng ủy quyền điều hành các hoạt động của Phòng. Hiện tại, Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện có 03 Phó trƣởng phòng: 01 Phó trƣởng phòng phụ trách công tác quản lý ngân sách; 01 Phó trƣởng phòng phụ trách công tác quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản và 01 Phó trƣởng phòng phụ trách công tác quản lý tài sản,