5. Bỉ cục đề tài
3.3. Sự ra đới của giáo phái mới Đạo Tin lành
XuÍt phát từ nhiều nguyên nhân đã dĨn đến mâu thuĨn gay gắt giữa quèn chúng nhân dân, giai cÍp t sản với chế đĩ phong kiến mà ngới đứng đèu
là nhà thớ giáo hĩi và nờ đã thưi bùng lên thành phong trào cải cách tôn giáo rèm rĩ ị Tây Âu đèu thế kỷ XVI.
Phong trào cải cách tôn giáo ị Tây Âu đèu tiên nư ra ị Đức, sau đờ nhanh chờng lan sang Thuỵ Sĩ, Anh… và gắn liền với những tên tuưi của Dvingli, Henri VIII và thỊt sai lèm nếu nh chúng ta không kể đến Luthơ và Canvanh.
Trong t tịng của các ông đã lên tiếng đả kích giáo hĩi với những giáo lý lừa bịp phản đỉi quan niệm cũ lạc hỊu của nhà thớ. Hụ khẳng định yếu tỉ con ngới. Tức là hụ ớc mơ xây dựng mĩt cuĩc sỉng mà trong đờ con ngới đợc sỉng tự do thoải mái, đợc hịng thụ đèy đủ giá trị của cuĩc sỉng. Con ngới phải tìm thÍy niềm tin, niềm hạnh phúc, sự giàu sang trên cđi trèn tục, tự vơn lên khẳng định mình chứ không thể sỉng an phỊn thủ thớng, cam chịu để đờn nhỊn hạnh phúc ị thiên đàng. Đơng thới hụ cũng chủ trơng xây dựng mĩt thứ tôn giáo mới với lễ nghi đơn giản, rẻ tiền phù hợp với quèn chúng nhân dân, giai cÍp t sản mới lên. So với tôn giáo của xã hĩi phong kiến thì nờ dân chủ và tiến bĩ hơn nhiều. Qua phong trào cải cách tôn giáo, chúng ta thÍy rđ tính nhân văn tiến bĩ t sản trong t tịng cải cách của các ông.
Phong trào cải cách tôn giáo ị Tây Âu đèu thế kỷ XVI mƯc dù vĨn còn nhiều mƯt hạn chế nhÍt định, nhng nờ đã thể hiện đợc t tịng mới của giai cÍp t sản chỉng lại chế đĩ phong kiến, giáo hĩi nhà thớ – mĩt thế lực đang chiếm địa vị thỉng trị trong xã hĩi bÍy giớ. Và điều đƯc biệt nhÍt là qua phong trào cải cách tôn giáo đã làm xuÍt hiện nhiều tôn giáo cải cách nh Tân giáo Luthơ, Tân giáo Canvanh, Anh giáo, Thanh giáo. Các loại tôn giáo này cờ những chỡ khác nhau nhng đều giỉng nhau ị những điểm chính sau:
- Chỉ tin vào kinh thánh, trong đờ chủ yếu là kinh Phúc âm.
- Đơn giản hoá nghi lễ, không thớ ảnh tợng, không thớ mẹ Maria.
- Bõ chế đĩ đĩc thân cho các mục s. Tín đơ đợc tham gia quản lý giáo hĩi.
Do các tôn giáo này chủ yếu tin vào kinh Phúc âm nên đợc gụi chung là tôn giáo Phúc âm. Chữ Phúc âm cờ nghĩa là tin mừng, tin lành nên ngới ta gụi loại tôn giáo này là đạo Tin lành.
Tờm lại, bớc sang thế kỷ XVI, xã hĩi Tây Âu cờ nhiều thay đưi, chế đĩ phong kiến đứng đèu là Giáo hĩi giữ địa vị thỉng trị và lũng đoạn xã hĩi. Thế lực của nờ càng mạnh thì quèn chúng nhân dân càng khư cực. Giai cÍp t sản ra đới cùng nền kinh tế t bản chủ nghĩa bị chế đĩ phong kiến, giáo hĩi nhà thớ cản trị. Chính vì vỊy mà mâu thuĨn giữa quèn chúng nhân dân cũng nh giai cÍp t sản mới lên đỉi với chế đĩ phong kiến và giáo hĩi nhà thớ ngày càng gay gắt. Đờ chính là nguyên nhân dĨn đến bùng nư phong trào cải cách tôn giáo ị Tây Âu đèu thế kỷ XVI. Qua phong trào cải cách tôn giáo, đã dĨn đến sự ra đới mĩt tôn giáo mới - đờ là đạo Tin lành.
Kết luỊn
Trải qua hơn 20 thế kỷ ra đới và phát triển, từ mĩt tôn giáo của khu vực, của mĩt quỉc gia thì đạo Kitô hiện nay đã trị thành mĩt trong những tôn giáo lớn nhÍt thế giới. Cũng giỉng nh đạo PhỊt, sau mĩt thới gian phát triển nờ phân thành giáo phái Đại Thừa và Tiểu Thừa. Hay đạo Ixlam nờ phân thành nhiều giáo phái nh Shiít, Kharít, Sunnít. Thì đạo Kitô cũng đã chia tách thành ba giáo phái lớn ( hiện nay ngới ta quan điểm đờ là ba tôn giáo ). ĐƯc điểm chung nhÍt của các tôn giáo này: đều thớ mĩt đức chúa- đờ là chúa Giêsu. Nờ còn chung về giáo lý (coi Thiên chúa cờ trớc đới đới, Thiên chúa cờ 3 ngôi, Thiên chúa sáng tạo ra trới đÍt và muôn loài trong 6 ngày, con ngới là do Thiên chúa tạo ra bằng cách lÍy bụi trèn nƯn ra thành ngới đàn ông là Ađam, và sau đờ Thiên chúa lÍy mĩt đoạn xơng sớn của ngới đàn ông rơi cũng lÍy bụi trèn đắp thành ngới đàn bà là Eva). TÍt cả các tôn giáo này đều quan niệm là thế giới sẽ đến ngày tỊn thế. Lúc đờ chúa Giêsu sẽ xuÍt hiện để phán xét ai sẽ đợc lên thiên đàng, ai sẽ xuỉng địa ngục. Tuy nhiên ị các khu vực, các miền cờ sự khác nhau về mĩt sỉ điểm: khác nhau giữa Công giáo và Chính thỉng giáo về quyền giáo hoàng, về Đức mẹ, về nghi lễ, về quan niệm "Tam thể nhÍt thể"...
Đến thới kỳ trung đại thì giáo hĩi đã trị thành mĩt thế lực cả về kinh tế lĨn chính trị. Đờ là cơ sị vững chắc của chế đĩ phong kiến bảo thủ, trì trệ, lạc hỊu. Chính vì thế cũng là vỊt cản sự phát triển của kinh tế t bản chủ nghĩa và cản trị tự do dân chủ mà giai cÍp t sản muỉn tự do phát triển. Do đờ giai cÍp t sản phát đĩng phong trào cải cách tôn giáo và dĨn đến sự ra đới tôn giáo rẻ tiền gụi chung là đạo Tin lành. Điểm giỉng nhau giữa các giáo phái Tin lành là: chỉ tin vào kinh Phúc âm; không lệ thuĩc vào toà thánh La Mã; bãi bõ chế đĩ đĩc thân cho các mục s; không thớ ảnh tợng ...
Giữa các tôn giáo này sau khi chia tách thì nờ đã trị thành những khuynh hớng khác nhau, thỊm chí thù địch nhau.
Cho đến thỊp kỷ 60 của thế kỷ XX ,với sự tác đĩng của cuĩc cách mạng khoa hục kỹ thuỊt, phong trào giải phờng dân tĩc giành thắng lợi ị châu á , châu Phi và châu Mĩlatinh đã làm cho tình hình thế giới biến đưi sâu sắc.Trớc tình hình đờ, các tôn giáo cờ sự điều chỉnh cho phù hợp. Mĩt chủ trơng điều chỉnh đờ là sự ra đới của cĩng đơng Vatican II do giáo hoàng Gioan XXIII triệu tỊp. Cĩng đơng Vatican II đã điều chỉnh phơng hớng hoạt đĩng với xu thế canh tân và nhỊp thế. Chính vì vỊy mà đạo Kitô hiện nay tơn tại mang mĩt sắc diện mới.
Tài liệu tham khảo
I. Tài liệu kinh điển:
1. C.mác Ph. Enghen về các vÍn đề tôn giáo– – Nhà xuÍt bản khoa hục xã hĩi Hà Nĩi 1999.
2. V.I Lê nin – Chủ nghĩa xã hĩi và tôn giáo – NXB Sự thỊt Hà Nĩi 1978.
II. Tài liệu tham khảo:
3. Xuân Ly Băng – Bài ca thơng khờ – NXB Tôn giáo 2000. 4. Bùi Văn Dũng - Đề cơng bài giảng lý luỊn và lịch sử tôn giáo
– Vinh 2003.
5. Bùi Văn Đục, Vđ Đức Minh - Đức Giê-su hôm qua, hôm nay
và ngày mai – NXB Thành phỉ Hơ Chí Minh.
6. Mai Thanh Hải – Tôn giáo thế giới và Việt Nam NXB Công an nhân dân Hà Nĩi 1998.
7. Đỡ Quang Hng – Mĩt sỉ vÍn đề lịch sử Thiên chúa giáo ị
Việt Nam – Tủ sách Đại hục Tưng Hợp – Hà Nĩi 1991.
8. Vũ Dơng Ninh (chủ biên) – Lịch sử văn minh thế giới – NXB Giáo dục.
9. Lơng Ninh (chủ biên) –Giáo trình lịch sử Thế giới Cư đại – NXB Giáo Dục.
10. Nguyễn Gia Phu – Giáo trình Lịch sử thế giới Trung đại – NXB Giáo Dục 1999.
11. Nguyễn Duy Quý – Tôn giáo và đới sỉng hiện đại – Viện thông tin khoa hục xã hĩi.
12. Nguyễn Đình Quý – Tìm hiểu Cĩng đơng Vatican II – NXB Công an nhân dân H.1990.
13. Nguyễn Duy Quý, ĐƯng Nghiêm Vạn – Những vÍn đề tôn
giáo hiện nay – NXB Khoa hục xã hĩi 1994.
14. Lơng Thị Thoa – Lịch sử ba tôn giáo thế giới – NXB Giáo dục 2000.
15. Nguyễn Văn Trung – Mĩt sỉ hiểu biết về tôn giáo, tôn giáo
ị Việt Nam – NXB Quân đĩi nhân dân, 1993.
16. Lại Văn Toàn – Tôn giáo và đới sỉng hiện đại, tỊp 1 – Viện thông tin khoa hục xã hĩi.
17. Nguyễn Văn Tuyên – Canh tân tâm linh – NXB Tôn giáo Hà Nĩi 2000.
18. Chiêm Tế – Lịch sử thế giới cư đại, tỊp 2 – NXB Giáo dục Hà Nĩi 1977.
19. ĐƯng Nghiêm Vạn – Lý luỊn về tôn giáo và tình hình tôn
giáo ị Việt Nam – NXB Chính trị Quỉc Gia Hà Nĩi 2001.
20. Hoàng Tâm Xuyên (chủ biên): Mới tôn giáo lớn trên thế giới- NXB Chính trị Quỉc Gia Hà Nĩi 1999.
21. Patrick.J.N – Thừa sai công giáo Pháp và đới sỉng của đế
quỉc tại Việt Nam 1857 – 1914. UB đoàn kết công giáo yêu
nớc Việt Nam – Thành phỉ Hơ Chí Minh xuÍt bản 1989. 22. Paul Poupard – Các tôn giáo – NXB Thế giới Hà Nĩi 1999. 23. Kinh Cựu ớc và Tân ớc – NXB ThuỊn Hoá 1998.
24. Mĩt sỉ tôn giáo ị Việt Nam – Phòng thông tin t liệu – Ban
tôn giáo Chính Phủ – Hà Nĩi 1993.
25. Su tỊp chuyên đề Cơ đỉc giáo – Viện Thông tin khoa hục xã
hĩi – Uỷ ban khoa hục xã hĩi Việt Nam. H.1978.
26. Tin mừng về Chúa Cha- Thánh kinh tân ớc – An – Sơn vị
27. Tìm hiểu về tôn giáo – Tưng cục chính trị – Cục dân vỊn và
tuyên truyền đƯc biệt – NXB Quân Đĩi nhân dân.
28. Zundel, Maurice với Chúa trong đới thớng – Toà tưng giám