2. TỔNG QUAN CÁC VẤN đỀ NGHIÊN CỨU
2.2.5. Tình hình quy hoạch và thực hiện quy hoạch sử dụng ựất tại Việt Nam
Tất cả các quốc gia ựều hoạch ựịnh chiến lược, lập quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội ở cấp quốc gia cũng như ở các ựịa phương. Căn cứ vào ựó ựể xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội theo những mục tiêu ựã xác ựịnh. Quy hoạch sử dụng ựất ựai có ý nghĩa vô cùng quan trọng ựối với Nhà nước các cấp trong việc triển khai chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế, ựối với các ngành kinh tế quốc dân thì quy hoạch là căn cứ ựể bố trắ triển khai ựề án, dự án ựầu tư thông qua việc giao ựất, cho thuê ựất của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Ngoài ra, quy hoạch sử dụng ựất các cấp còn là cơ sở ựể kiểm tra, giám sát ựối với việc thực hiện pháp luật về ựất ựai.
Từ khi Luật đất ựai năm 2003 có hiệu lực thi hành, cùng với những văn bản hướng dẫn khác ựã góp phần quan trọng vào công tác quản lý Nhà nước về ựất ựai, công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng ựất cũng ựược triển khai rộng khắp, góp phần ựưa sử dụng ựất dần ựi vào nề nếp.
Quy hoạch sử dụng ựất nước ta ựược triển khai theo lãnh thổ hành chắnh ở 4 cấp (quốc gia, tỉnh, huyện và xã) và theo ngành ựúng quy ựịnh của Luật đất ựai năm 2003.
Trường đại học Nông nghiệp Hà Nội Ờ Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ... 26
tắnh ựến nay, kết quả thực hiện như sau:
Quy hoạch sử dụng ựất cả nước: từ năm 1994, Chắnh phủ ựã cho triển khai xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng ựất ựai cả nước ựến năm 2010. Quốc hội khoá IX, kỳ họp thứ 11 có Nghị quyết số 01/1997/QH9 về kế hoạch sử dụng ựất ựai cả nước 5 năm 1996 - 2000 và ựược Quốc hội khoá XI phê duyệt tại kỳ họp thứ 5.
Quy hoạch sử dụng ựất cấp tỉnh: có 60/64 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoàn thành việc lập quy hoạch sử dụng ựất ựai ựến năm 2010 ựã ựược Thủ tướng Chắnh phủ phê duyệt.
Quy hoạch sử dụng ựất cấp huyện: có 369 quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh hoàn thành quy hoạch sử dụng ựất của các huyện, quy hoạch sử dụng ựất ựô thị của hều hết các tỉnh, thành phố chưa ựược lập.
Quy hoạch sử dụng ựất cấp xã: có 3.597 xã, phường, thị trấn của 36 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoàn thành quy hoạch sử dụng ựất ựai (chiếm 34,20%), 903 xã, phường, thị trấn khác của 25 tỉnh, thành phố ựang triển khai (chiếm 8,6%).
Như vậy, ựến nay công tác quy hoạch sử dụng ựất của nước ta mới ựược triển khai và cơ bản hoàn thành ở mức ựộ khái quát, mang tắnh ựịnh hướng (quy hoạch sử dụng ựất cả nước, cấp tỉnh và cấp huyện), còn thiếu rất nhiều quy hoạch chi tiết (quy hoạch cấp xã).
Dựa trên quy hoạch sử dụng ựất ựã ựược cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt ựể xác ựịnh cơ cấu sử dụng ựất hợp lý và tiến hành thực hiện theo căn cứ, trình tự và nội dung mà các văn bản hiện hành có liên quan ựến Luật đất ựai quy ựịnh. điều này ựã làm tăng hiệu lực và ngày càng có hiệu quả cao trong quản lý, sử dụng ựất ựai phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng trong quá trình phát triển của ựất nước, góp phần làm thay ựổi ựời sống của nhân dân.
Trường đại học Nông nghiệp Hà Nội Ờ Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ... 27
Theo quy hoạch sử dụng ựất ựến năm 2010 và kế hoạch sử dụng ựất ựến năm 2005 của cả nước: nhờ có quy hoạch và chắnh sách hợp lý ựể khuyến khắch việc khai hoang, phục hoá, phủ xanh ựất trống ựồi núi trọc, bảo vệ và phát triển rừng nên diện tắch ựất nông nghiệp, lâm nghiệp ựã tăng lên ựáng kể, mỗi năm ựưa gần 500 nghìn ha ựất trống, ựồi núi trọc vào sử dụng và năng suất lúa tăng lên từ 31,9 tạ/ha lên 42,5 tạ/ha (năm 2000).
đồng thời, nhờ chủ trương giao ựất nông nghiệp ổn ựịnh cùng các chắnh sách ựẩy mạnh sản xuất hàng hoá, làm cho nông dân năng ựộng hơn, bố trắ hợp lý cây trồng, vật nuôi, khôi phục và phát triển vườn cây ăn trái, cây công nghiệp có giá trị cao, phát triển nuôi trồng thuỷ sản tạo hiệu quả cao trong sản xuất nông nghiệp, hạn chế ựược việc chuyển ựất nông nghiệp sang sử dụng vào các mục ựắch khác.
Theo nhận ựịnh của Nguyễn Quang Học: "Quy hoạch sử dụng ựất ựã góp phần tăng cường hiệu lực và ngày càng có hiệu quả cao trong quản lý và sử dụng ựất, ựã phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng trong quá trình phát triển của ựất nước theo hướng công nghiệp hoá, hiện ựại hoá...; ựã góp phần thay ựổi diện mạo vùng nông nghiệp, nông thôn, ựất ựai ựược sử dụng phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hoá. đất ở nông thôn ựược cải tạo, chỉnh trang phát triển theo hướng ựô thị hoá. đất có mục ựắch công cộng ựược quy hoạch ựồng bộ với kết cấu hạ tầng phát triển ựã góp phần tăng khả năng phục vụ sản xuất và ựời sống của nhân dân...".
Tuy vậy, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện ựến nay, nhìn chung chất lượng công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng ựất còn hạn chế, chưa trở thành công cụ của Nhà nước ựể quản lý tốt ựất ựai và còn gây bị ựộng, khó khăn cho người sử dụng ựất.
Trường đại học Nông nghiệp Hà Nội Ờ Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ... 28
lập và xét duyệt ở giai ựoạn trước khi có Luật đất ựai năm 2003, nhưng ở nhiều ựịa phương chưa ựược ựiều chỉnh cho phù hợp. Theo Nguyễn Quốc Ngữ: giai ựoạn sau khi có Luật đất ựai năm 2003, do có sự thay ựổi về các chỉ tiêu phân loại ựất, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.., khoảng 50% ựơn vị cấp tỉnh, 530 ựơn vị cấp huyện và 7.082 ựơn vị cấp xã hoàn thành việc lập ựiều chỉnh, bổ sung quy hoạch sử dụng ựất ựến năm 2010 và kế hoạch sử dụng ựất 5 năm 2006 - 2010. Như vậy, còn một số lượng khá lớn các ựơn vị cấp tỉnh, huyện và xã chưa hoàn thành việc lập ựiều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng ựất ựến năm 2010 theo yêu cầu của Chắnh phủ".
Chất lượng quy hoạch, kế hoạch sử dụng thời gian qua còn thấp, sự phối hợp giữa quy hoạch sử dụng ựất, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế, xã hội và quy hoạch phát triển các ngành, ựịa phương chưa ựồng bộ. Quy hoạch sử dụng ựất chủ yếu dừng lại ở việc giải quyết, sắp xếp quỹ ựất theo mục ựắch sử dụng ựất, chưa căn cứ vào tiềm năng ựất, chưa thực sự tắnh toán ựầy ựủ tới mục tiêu ựạt hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường. Vấn ựề này ựã dẫn ựến thực trạng ựất sản xuất nông nghiệp còn manh mún, rừng tiếp tục bị tàn phá, diện tắch ựất trống, ựồi núi trọc, ựất bị xói mòn còn lớn. đặc biệt là sử dụng ựất tại các khu công nghiệp, doanh nghiệp, khu ựô thị, công trình hạ tầng ở tình trạng vừa thừa, vừa thiếu quỹ ựất, nhiều nhà ựầu tư ựược giao ựất, cho thuê ựất nhưng không sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả gây ra việc sử dụng ựất lãng phắ. đó là một trong những hoạt ựộng của người sử dụng ựất không theo quy hoạch, vi phạm pháp luật về ựất ựai dẫn ựến tình trạng khiếu kiện diễn ra nhiều, ảnh hưởng không nhỏ ựến việc Nhà nước thu hồi ựất, ựền bù, giải toả mặt bằng.
Theo Cao Như Ý [21]: theo số liệu của ban quản lý các KCN, hiện nay có 12 KCN, KCX (với tổng diện tắch 2.000 ha) ựược thành lập từ năm 1998 trở về trước, nhưng tỷ lệ lấp ựầy tắnh ựến năm 2006 chưa ựạt ựược 50%. Số
Trường đại học Nông nghiệp Hà Nội Ờ Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ... 29
liệu thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy, có những KCN, KCX có tỷ lệ sử dụng thấp kỷ lục như KCX Hải Phòng 96, quy mô 150 ha mới cho thuê ựược 1ha, KCN đài Tư, DaewoHanel có diện tắch 153 ha mới cho thuê ựược 39 ha, KCN Mỹ Xuân B1 (Bà Rịa - Vũng Tàu) có quy mô 226 ha, ựến nay mới cho thuê 20 ha...".
Trong ựiều kiện thực tế ựó, vậy mà nhiều ựịa phương vẫn tiếp tục lập mới KCN mà không quan tâm ựến khả năng thu hút nhà ựầu tư dẫn ựến tình trạng ựất bị bỏ hoang mà người dân thất nghiệp do không có ựất canh tác.
Về tình hình thực trạng quy hoạch ựô thị ở thành phố Cần Thơ theo Hồ Minh Hà: tắnh ựến ngày 01/08/2006, thành phố có 66 ựồ án quy hoạch xây dựng với tổng diện tắch là 5.752,47 ha, ựang triển khai thủ tục thực hiện và làm cơ sở ựể sử dụng cho các dự án ựầu tư. Nhìn chung, ựã có nhiều ựồ án quy hoạch, dự án thành công, ựúng tiến ựộ, kế hoạch ựề ra, ựạt hiệu quả kinh tế, xã hội cao nhưng cũng có nhiều ựồ án quy hoạch, dự án chậm thực hiện làm ảnh hưởng ựến sự phát triển chung như huyện Thốt Nốt có 17 ựồ án, huyện Phong điền có 6 ựồ án, quận Bình Thuỷ có 21 ựồ án chậm triển khai... đồng thời, do việc chậm bồi thường thiệt hại và tái ựịnh cư không ựảm bảo nên gây ra những khó khăn cho ựời sống nhân dân, hoạt ựộng kinh tế của tổ chức trong khu vực có quy hoạch.