Mặc dù các cơ chế quản lý cũng như công tác quản lý đất đai trên địa bàn được thực hiện nghiêm túc và chặt chẽ nhưng đến nay vẫn tồn tại nhiều trường hợp vi phạm pháp luật đất đai của chủ sử dụng đất như: không sử dụng đất được giao trên 12 tháng liên tục, sử dụng đất không đúng mục đích, lấn chiếm đất đai, chuyển nhượng đất trái pháp luật… Các hành vi vi phạm pháp luật đất đai này gây thiệt hại cho Nhà nước về tài chính, đồng thời gây hậu quả xấu trong công tác quản lý Nhà nước, phải thanh tra kiểm tra ngăn chặn kịp thời các hành vi này để tạo được nề nếp trong công tác quản lý đất đai của địa phương và tạo cho người sử dụng đất ý thức tuân thủ, chấp hành đúng pháp luật đất đai.
2.2.2.1. Không sử dụng đất được giao liên tục trên 12 tháng
Qua thanh tra phát hiện tại 9 phường trên địa bàn quận có 26 vụ vi phạm với diện tích 18215.6 m2. Kết quả thể hiện trong bảng 7.
Trong 26 vụ vi phạm thì có 22 vụ vi phạm là hộ gia đình cá nhân được giao đất để sử dụng vào mục đích đất ở với diện tích là 3287.6 m2 có 4 tổ
chức vi phạm với diện tích là 14928 m2. Trường hợp các tổ chức để đất hoang hoá không đưa vào sử dụng trên 12 tháng kể từ khi được giao là do các tổ chức, cơ sở sản xuất kinh doanh này có vấn đề trục trặc trong vốn đầu tư…
Sau khi xem xét kỹ từng vụ việc, phòng TN & MT quận đã có những biên bản báo cáo lên UBND thành phố về các vi phạm của tổ chức do để đất hoang hoá không đưa vào sử dụng liên tục trên 12 tháng, dựa trên báo cáo đó UBND thành phố Hải Phòng đã ra quyết định yêu cầu tổ chức, cơ sở sản xuất kinh doanh phải có ngay biện pháp đưa vào sử dụng diện tích vi phạm hoặc ra quyết định thu hồi đất tuỳ theo trường và mức độ vi phạm cùng với nhu cầu và khả năng sử dụng đất để phát triển của tổ chức, cơ sở sản xuất kinh doanh. UBND quận và thành phố ra quyết định xử phạt hành chính và cho sử dụng tiếp với 25 trường hợp với diện tích là 1400.8 m2, còn lại có 1 trường hợp bị thu hồi đất với diện tích là 3515.8 m2. Bởi đây là các hộ gia đình cá nhân chưa có điều kiện để xây dựng nhà ở, các hộ gặp khó khăn về kinh tế hoặc đất được giao trước đây là ao hồ, mặt bằng mới san lấp hoặc đất đấu giá và đất trúng thầu chưa hoàn thành việc giải phóng mặt bằng.
2.2.2.2. Sử dụng đất không đúng mục đích được giao
Qua thanh tra cho thấy vi phạm về sử dụng đất không đúng mục đích được giao, cho thuê của các chủ sử dụng đất trên địa bàn thành phố còn nhiều đặc biệt là các tổ chức sử dụng đất. Kết quả được thể hiện trong bảng 6.
Qua bảng 6, cho thấy các chủ sử dụng đất cố tình vi phạm pháp luật đất đai, tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đa phần sang đất ở. Đặc biệt có trường hợp vi phạm nghiêm trọng như một số doanh nghiệp, tổ chức tự ý chia đất được Nhà nước giao, cho thuê thành các lô hoặc đem bán cho người khác. Về phía các hộ gia đình, cá nhân ý thức chấp hành pháp luật chưa tốt,
định của pháp luật. Các dạng vi phạm là chuyển từ đất vườn tạp sang đất ở, chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất ở.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do: người dân thiếu hiểu biết, cố tình vi phạm pháp luật nhằm mưu lợi cá nhân. Bên cạnh đó, còn do sự buông lỏng quản lý của chính quyền địa phương, không nắm bắt địa bàn một cách sát sao, quản lý còn quan liêu, cán bộ cơ sở có trường hợp chưa nghiêm minh, xảy ra một số trường hợp hối lộ, đút lót, lợi dụng chức quyền, quên biết…
Để tình trạng sử dụng đất không đúng mục đích được hạn chế tối đa ở địa phương thì cần phải thực hiện tốt công tác quản lý Nhà nước về đất đai, thường xuyên thanh tra, kiểm tra đôn đốc, theo dõi việc quản lý sử dụng đất trên địa bàn, nhất là tại cơ sở. Đồng thời tuyên truyền pháp luật sâu rộng cho người dân, và làm trong sạch đội ngũ cán bộ tham gia công tác quản lý đất đai. Xử lý nghiêm minh, kiên quyết các trường hợp vi phạm để làm gương, mang tính răn đe giáo dục.
Bảng 5: Kết quả thanh tra việc không sử dụng đất được giao liên tục trong 12 tháng giai đoạn 2000-200
STT Tên phường Số vụ vi phạm
Diện tích(m2)
Loại đất vi phạm Đối tượng vi phạm Hình thức xử lý Chưa xử lý
Đất ở Đất
chuyên dùng
Hộ gia đình, cá
nhân Tổ chức
Xử phạt hành chính
và cho sử dụng tiếp
Thu hồi diện tích
vi phạm Số
vụ Diện tích Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T (m2)
1 P.Bắc Sơn 5 860.8 5 860.8 5 860.8 5 860.8
2 P.Trần.T.Ngọ 4 687.6 4 687.6 4 687.6 4 687.6
3 P.Văn Đẩu 1 4504.6 1 4504.6 1 4504.6 1 4504.6
4 P.Phù Liễn 2 306.4 2 306.4 2 306.4 2 306.4
5 P.Tràng Minh 6 910.7 6 910.7 6 910.7 6 910.7
6 P.Đồng Hòa 2 8423.4 2 8423.4 2 8423.4 1 4908.6 1 3514.8
7 P.Quán Trữ 2 241.8 2 241.8 2 241.8 2 241.8
8 P.Ngọc Sơn 1 2000 1 2000 1 2000 1 2000
9 P.Nam Sơn 3 280.3 3 280.3 3 280.3 3 280.3
Tổng 26 18215.6 22 3287.6 4 14928 22 3287.
6 4 14928 25 14700.
8 1 3514.
8 Nguồn: Phòng Tài nguyên Môi trường quận Kiến An
Bảng 6: Kết quả thanh tra việc sử dụng đất không đúng mục đích được giao của quận Kiến An giai đoạn 2000-2007
STT Tên phường
Cấp vi phạm
Số vụ vi phạm
Diện tích (m2)
Loại đất vi phạm Đối tượng vi phạm Hình thức xử lý Đất nông
nghiệp
Đất chuyên
dùng
Hộ gia đình, cá
nhân Tổ chức
Thu hồi diện tích
vi phạm
Xử phạt hành chính
và cho sử dụng tiếp Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T (m2)
1 P.Bắc Sơn P 5 709.7 5 70.7 5 709.7 5 709.7
2 P.Trần.T.Ngọ P 1 85.6 1 85.6 1 85.6 1 85.6
3 P.Văn Đẩu P 6 852.8 6 852.8 6 852.8 6 852.8
4 P.Phù Liễn P 10 5020.7 10 020.7 10 5020.7 10 5020.7
5 P.Tràng
Minh P 6 504.6 6 504.6 6 504.6 6 504.6
6 P. Đồng Hòa P 3 2012.5 3 2012.5 3 2012.5 3 2012.5
7 P.Quán Trữ P 10 3760 10 3760 10 3760 10 3760
8 P.Ngọc Sơn P 3 2352.4 3 2352.4 3 2352.4 3 2352.4
9 P.Nam Sơn P 2 3200 1 200 1 3000 1 200 1 3000 1 3000 1
Tổng 46 18498.
3 31 9300.
3 15 9198 32 9386 14 9112.
4 4 5012 42 13285.8 Nguồn: Phòng Tài nguyên Môi trường quận Kiến An
2.2.2.3. Lấn chiếm đất đai
Qua thanh tra, kiểm tra phát hiện trong quá trình sử dụng đất các chủ sử dụng đã lấn chiếm đất đai tương đối nhiều. Các trường hợp vi phạm chủ yếu là lấn chiếm đất công, lấn chiếm ngõ đi, đất nông nghiệp liền kề với đất thổ cư. Với tình trạng này hàng năm quận Kiến An mất đi hàng chục nghìn m2 đất các loại, dẫn đến tình trạng mất ổn định trên địa bàn quận và là nguyên nhân của nhiều vụ khiếu tố. Bên cạnh đó, UBND quận cũng như UBND các phường chưa có cách giải quyết đúng đắn và rõ ràng, xử lý chưa thật sự nghiêm minh các trường hợp vi phạm, đa số các trường hợp chỉ bị xử phạt hành chính và thu hồi lại diện tích lấn chiếm nếu cần thiết, còn lại một số trường hợp chưa được hợp thức hóa, chưa có trường hợp nào bị đưa ra truy tố trách nhiệm hình sự mặc dù đã có trường hợp vi phạm rất nhiều. Các loại đất bị lấn chiếm là đất giao thông, đất lưu thông, đất nông nghiệp và đất quy hoạch, đất chưa sử dụng... Kết quả được thể hiện cụ thể trong bảng 7.
Tại 9 phường đã có 47 vụ lấn chiếm đất đai với diện tích là 7823.5 m2, thanh tra của phòng TN & MT quận Kiến An đã lập biên bản với các đối tượng lấn chiếm đất đai và kiến nghị hướng xử lý với UBND cấp phường và UBND quận. Đến nay các cấp có thẩm quyền đã xử phạt hành chính và thu tiền sử dụng đất hợp thức hóa quyền sử dụng đất cho 6 trường hợp lấn chiếm đất chưa sử dụng với diện tích 241.1 m2, xử phạt hành chính và thu hồi diện tích đất lấn chiếm đối với 41 trường hợp vi phạm với diện tích 7582.4 m2.
Để khắc phục tình trạng lấn chiếm đất đai đang diễn ra trên địa bàn quận, UBND quận Kiến An, UBND các phường cần phối hợp chặt chẽ với cán bộ thanh tra, cán bộ địa chính đề ra các biện pháp cứng rắn và mạnh mẽ hơn nữa, xử phạt nặng các trường hợp cố tình lấn chiếm đất đai của Nhà nước, nếu cần thiết có thể đưa ra truy cứu trách nhiệm dân sự đối với các trường hợp cố tình vi phạm nhiều lần. Cần thực hiện triệt để, công khai, trực tiếp theo nghị định 04/CP và nghị định 182 về xử phạt hành chính trong lĩnh
Bảng 7: Kết quả công tác thanh tra việc lấn chiếm đất đai của quận Kiến An giai đoạn 2000-2007
STT Tên phường Số vụ vi phạm
Diện
tích(m2) Loại đất
Đối tượng vi phạm Hình thức xử lý Chưa xử lý Hộ gia đình,
cá nhân Tổ chức
Xử phạt hành chính
và cho sử dụng tiếp
Thu hồi diện tích vi phạm Số
vụ Diện tích Số vụ D.T
(m2) Số vụ D.T
(m2) Số vụ D.T
(m2) Số vụ D.T (m2)
1 P.Bắc Sơn 5 652 TC 5 652 5 650
2 P.Trần.T.Ngọ 3 510.6 TC 3 510.6 1 30.6 2 480
3 P.Văn Đẩu 6 255.8 TC 6 255.8 5 210.5 1 45.3
4 P.Phù Liễn 7 3010.4 TC,CD 7 3010.4 7 3010.4
5 P.Tràng Minh 2 205.6 TC 2 205.6 2 205.6
6 P.Đồng Hòa 4 766.9 TC,CD 3 246.4 1 520.5 4 766.9
7 P.Quán Trữ 10 1016.1 TC,CD 8 212.7 2 803.4 10 1016.1
8 P.Ngọc Sơn 5 1124.6 TC,CD 4 109.2 1 1015.4 5 1124.6
9 P.Nam Sơn 5 281.5 TC 5 281.5 5 281.5
Tổng 47 7823.5 43 5484.
2 4 2339.
3 6 241.1 41 7582.
4
Nguồn: Phòng Tài nguyên Môi trường quận Kiến An
2.2.2.4. Chuyển nhượng quyền sử dụng đất trái phép
Thị trường bất động sản trong thời gian vừa qua có những biến động đáng kể, nhu cầu về nhà ở và đất đai ngày càng tăng cao, tác động mạnh mẽ đến kinh tế xã hội. Vấn đề chuyển đổi, chuyển nhượng, mua bán đất đai nhà cửa không chỉ liên quan đến kinh tế mà còn kèm theo nhiều thủ tục hành chính, biến động trong hồ sơ địa chính, do đó đôi khi các thủ tục hành chính rất phiền hà và khó khăn, vì vậy các chủ sử dụng đất do thiều hiểu biết về pháp luật thường xuyên muốn tránh né nó, việc mua bán chuyển nhượng đất đai bất hợp pháp vẫn thường xuyên xảy ra.
Qua thanh tra phát hiện tại 9 phường có 70 trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất trái phép trên địa bàn quận Kiến An với diện tích 7578.5 m2. Trong đó có 64 trường hợp chuyển nhượng đất ở với diện tích 5097.9 m2 và 6 trường hợp chuyển nhượng đất nông nghiệp với diện tích 2480.6 m2. Kết quả thể hiện trong bảng 8.
Trong quá trình sử dụng đất các hộ gia đình, cá nhân này đã tự ý chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo hợp đồng viết tay không thông qua các cơ quan có thẩm quyền với lý do: các chủ sử dụng đất chưa được cấp bìa đỏ, mảnh đất đang có tranh chấp, đất sử dụng không đúng mục đích được giao, lấn chiếm đất công đem bán và nhiều trường hợp không muốn làm thủ tục do sợ phiền hà. Các trường hợp này đã được UBND quận Kiến An xử lý như sau:
+ Xử phạt hành chính, kiến nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 64 trường hợp với diện tích 6660.5 m2. Những trường hợp này chủ yếu do người sử dụng đất không muốn làm thủ tục rườm rà với Nhà nước khi họ chuyển nhượng quyền sử dụng đất.
+ Xử phạt hành chính và không cho phép chuyển nhượng quyền sử
thuộc diện không được chuyển quyền sử dụng đất do: đất đang có tranh chấp, đất không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng chuyển nhượng trái pháp luật là do:
giấy tờ đất đai không đầy đủ, người dân thiếu hiểu biết pháp luật không muốn tốn kém khi thực hiện nghĩa vụ tài chính, sự tiếp tay của một số cán bộ thoái hóa hành động ngoài phạm vi thẩm quyền của mình để tư lợi. Để khắc phục tình trạng trên thì cần phải tuyên truyền pháp luật đất đai rộng rãi, nghiêm cấm và đình chỉ việc mua bán đất đai khi đang có tranh chấp, hoặc nguồn gốc giấy tờ không rõ ràng, đầy đủ.
Bảng 8: Kết quả công tác thanh tra việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất của quận Kiến An giai đoạn 2000-2007
STT Tên phường Số vụ
Diện tích (m2)
Loại đất vi phạm Đối tượng vi phạm Hình thức xử lý Chưa xử lý
Đất ở Đất nông nghiệp
Hộ gia đình, cá
nhân
Tổ chức
Xử phạt hành chính
và cho sử dụng tiếp
Thu hồi diện tích
vi phạm Số
vụ D.T (m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T (m2) Số
vụ D.T
(m2) Số
vụ D.T (m2)
1 P.Bắc Sơn 10 820.5 10 820.5 10 820.5 10 820.5
2 P.Trần.T.Ngọ 5 404.5 5 404.5 5 404.5 5 404.5
3 P.Văn Đẩu 12 1002.6 12 1002.6 12 1002.6 12 1002.6
4 P.Phù Liễn 5 605.4 5 605.4 5 605.4 3 245.4 2 360
5 P.Tràng Minh 10 512.4 10 512.4 10 512.4 10 512.4
6 P.Đồng Hòa 8 1346 6 481.5 2 864.5 8 1346 8 1346
7 P.Quán Trữ 4 847.2 2 162.6 2 684.6 4 847.2 3 693.3 1 153.9
8 P.Ngọc Sơn 7 925.9 6 504.6 1 421.3 7 925.9 5 645.3 2 280.6
9 P.Nam Sơn 9 1114 8 603.8 1 510.2 9 1114 8 990.5 1 123.5
Tổng 70 7578.
5 64 5097.
9 6 2480.
6 70 7578.
5 64 6660.
5 6 918
Nguồn: Phòng Tài nguyên Môi trường quận Kiến An
2.3. GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VÀ TRANH CHẤP ĐẤT