thích nghi với các điều kiện sống khác nhau. - Nhận xét các ý kiến của 3 nhóm:
+ Nhóm 1 có một ý đúng đó là cấu trúc xương chi của các loài trên có cấu trúc tương tự nhau, nhưng ý sau chưa chính xác vì thực ra ở đây các loài sống trong các điều kiện sống khác nhau nên xương chi trước có sự biến đổi để thích nghi với chức năng của chúng.
+ Nhóm 3: nhận xét đúng nhưng chưa hoàn toàn đầy đủ, vì chưa nhận xét về sự giống nhau trong cấu trúc của xương chi trước các loài.
- Cơ quan tương đồng là các cơ quan có chung nguồn gốc từ một cơ quan ở loài tổ tiên, mặc dù hiện tại chúng có chức năng khác nhau, và có thể có cấu tạo, hình thái khác nhau. Ví dụ: sự tương đồng trong cấu tạo chi trước của một số loài thú.
- Ý nghĩa của việc nghiên cứu cơ quan tương đồng trong tiến hóa: Cơ quan
tương đồng phản ánh sự tiến hóa diễn ra theo các hướng khác nhau. Qua thời gian dài, từ loài gốc đã phân hóa thành các loài khác nhau. Từ đó, có thể rút ra kết luận là toàn bộ sinh giới đa dạng ngày nay có chung một nguồn gốc.
Hoạt động 2: tìm hiểu về cơ quan thoái hóa và cơ quan tương tự Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
Gv treo tranh vẽ cấu tạo ruột thừa ở người và ruột tịt ở động vật ăn cỏ.
- Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa ruột thừa ở người và ruột tịt ở ĐV ăn cỏ?
- Thế nào là các cơ quan thoái hóa?
GV cho các VD sau:
1.Cánh dơi và cánh sâu bọ
2. Chân chuột chũi và chân dế dũi
- Đây có là các cơ quan tương đồng hay không? -Người ta gọi các cơ quan trên là cơ quan tương tự.Thế nào là cơ quan
- HS quan sát tranh vẽ
Cùng nguồn gốc nhưng phát triển không đầy đủ.
HS trả lời.
- Hs phân tích chức năng và cấu tạo của các cơ quan đây không phải là các cơ quan tương đồng.
*Cơ quan thoái hoá
- Là cơ quan tương đồng nhưng đã tiêu giảm về chức năng hay không còn chức năng ( phát triển không đầy đủ ở cơ thể trưởng thành).
- Ví dụ: Ruột thừa, xương cùng ở người.
* Cơ quan tương tự:
- Khác nguồn gốc nhưng do sống ở ĐK như nhau cùng chịu tác dụng của CLTN theo hướng giống nhau Đặc điểm HT tương tự nhau, chức năng như nhau.
Ví dụ: Vây cá mập ( lớp
cá ) và vây cá voi( lớp thú).
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Hãy nghiên cứu thông tin mục IV.1 trang 106, thảo luận và giải quyết tình huống sau:
Trong giờ kiểm tra bài cũ, Cô giáo nêu câu hỏi cho bạn Nam như sau: Khi phân tích trình tự các nuclêôtit trong mạch mang mã gốc của một đoạn gen mã hóa cấu trúc của nhóm enzim đêhydrôgenaza ở người và các loài vượn người thu được kết quả như sau:
+ Người: - XGA – TGT – TGG – GTT – TGT – TGG – + Tinh tinh: - XGT – TGT – TGG – GTT – TGT – TGG – + Gôrila: - XGT – TGT – TGG – GTT – TGT – TAT – + Đười ươi: - TGT – TGG – TGG – GTX – TGT – GAT –
Dựa vào trình tự nuclêôtit của các loài trên, hãy cho biết về mối quan hệ giữa người với các loài vượn người? Vẽ sơ đồ phản ánh mối quan hệ đó?
Bạn Nam được yêu cầu trả lời câu hỏi, nhưng bạn lúng túng chưa tìm được câu trả lời, Em hãy giúp Nam trả lời câu hỏi trên và cho biết em đã dựa vào bằng chứng tiến hóa nào để xác định mối quan hệ giữa các loài trên?
tương tự ? cho ví dụ. - Hs rút ra k/n cơ quan tương tự.
Cơ quan tương tự phản ảnh sự tiến hóa đồng quy.
Hoạt động 3: tìm hiểu về Bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử: IV. BẰNG CHỨNG TẾ BÀO HỌC VÀ SINH HỌC PHÂN TỬ.
GV: Tổ chức cho HS thảo luận nhóm nhỏ (2 HS/bàn), thời gian khoảng 7 phút. HS: Làm việc theo nhóm 2 HS/ bàn.
Giáo viên phát phiếu học tập số 2 có bài tập tình huống cho các nhóm
HS thảo luận nhóm và giải quyết bài tập tình huống
GV định hướng HS thảo luận bằng các câu hỏi sau:
- Nội dung kiến thức được đề cập trong tình huống là gì? Nhiệm vụ của các em trong tình huống là gì ?
- Phân tích và so sánh trình tự nuclêôtit trong mạch mang mã gốc của đoạn gen trên giữa các loài trên.
- Rút ra kết luận về mối quan hệ giữa người và các loài trên.
- Dựa vào phân tích trình tự nuclêôtit của 1 gen để xác định quan hệ họ hàng giữa các loài, tức là đã dựa vào loại bằng chứng tiến hóa nào?
Thảo luận cả lớp và kết luận
- Bốn đoạn gen trên thuộc 4 loài khác nhau nhưng cùng mã hóa 1 loại tính trạng. - Sự sai khác về cấu trúc đoạn gen trên ở các loài:
+ Người và tinh tinh khác nhau 1 nuclêôtit, người và Gôrila khác nhau 2 nuclêôtit, người và Đười ươi khác nhau 7 nuclêôtit
+ Tinh tinh và Gôrila khác nhau 1 nuclêôtit, Tinh tinh và Đười ươi khác nhau 6 nuclêôtit, Gôrila và Đười ươi khác nhau 4 nuclêôtit
-Quan hệ họ hàng: Người có họ hàng gần với tinh tinh nhất, sau đó là với
Gôrila, Đười ươi.