6. Tổng quan về các nghiên cứu trước và những điểm mới của đề tài
3.3.3. Phát triển đồng bộ các lĩnh vực kế toán môi trường
Việc công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính là kết quả của hệ thống kế toán tài chính môi trường. Hệ thống này không tồn tại độc lập mà có mối
liên quan nhất định đến các hệ thống kế toán môi trường khác là Kế toán quản trị môi trường và Kiểm toán môi trường. Do đó muốn áp dụng công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính cần phát triển đồng bộ toàn hệ thống kế toán môi trường, trong đó trước tiên phải kể đến hệ thống kiểm toán môi trường vì thông tin môi trường công bố trên báo cáo tài chính cần được kiểm toán để đảm bảo tính đáng tin cậy.
- Phát triển hệ thống kiểm toán môi trường.
Hiện nay ở nước ta, chưa có đề tài khoa học nào nghiên cứu về kiểm toán môi trường. Có lẽ việc phát triển hệ thống kiểm toán môi trường còn “chờ đợi” các quy định yêu cầu cung cấp thông tin môi trường trên báo cáo tài chính rồi sau đó mới xây dựng hệ thống kiểm toán các thông tin này. Tuy nhiên để áp dụng công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính cần tiến hành nghiên cứu, xây dựng hệ thống kiểm toán môi trường cùng lúc với việc xây dựng các quy định yêu cầu cung cấp thông tin môi trường trên báo cáo tài chính, có như vậy thì mới đẩy nhanh tiến độ công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính. Các cơ quan chức năng như bộ tài chính, các hội nghề nghiệp cần xem xét cùng nhau để đề ra các quy trình, thủ tục kiểm toán cần thiết áp dụng đối với thông tin môi trường, đảm bảo thông tin môi trường công bố trên báo cáo tài chính mang tính đáng tin cậy phục vụ hữu ích cho người sử dụng thông tin.
- Phát triển hệ thống kế toán quản trị môi trường
Việc thu thập thông tin môi trường để công bố trên báo cáo tài chính sẽ thuận lợi hơn khi doanh nghiệp có áp dụng hệ thống kế toán quản trị môi trường. Ở nước ta hiện nay lĩnh vực kế toán quản trị là lĩnh vực phát triển vượt trên các lĩnh vực còn lại và đã có một số công ty áp dụng kế toán quản trị môi trường vào thực tế. Xu hướng này cần tiếp tục phát huy hơn nữa, việc phát triển hệ thống kế toán quản trị môi trường sẽ tạo điều kiện và động lực thúc đẩy doanh nghiệp công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính, giúp phát triển hệ thống kế toán tài chính môi trường và kiểm toán môi trường.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
Để áp dụng kế toán tài chính môi trường tại Việt Nam cần dựa trên cách áp dụng kế toán tài chính môi trường của quốc tế và điều kiện thực tế tại nước ta. Đề tài đưa ra hai giải pháp chính để áp dụng kế toán tài chính môi trường nhằm công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính đó là hoàn thiện hệ thống chuẩn mực kế toán và ban hành các quy định hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện. Bên cạnh đó, đề tài đã xây dựng gợi ý các nội dung và hình thức trình bày thông tin môi trường trên báo cáo tài chính nhằm nâng cao tính so sánh của thông tin, giúp người sử dụng thông tin có thể đánh giá và so sánh được tác động môi trường của hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp cũng như ảnh hưởng của các quy định bảo vệ môi trường đến tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Bên cạnh hai giải pháp chính, đề tài còn đề nghị các giải pháp hỗ trợ nhằm giải quyết khó khăn và đẩy nhanh tiến trình áp dụng kế toán tài chính môi trường tại Việt Nam:
- Tuyên truyền thay đổi suy nghĩ về thông tin công bố trên báo cáo tài chính. Khuyến khích công ty cung cấp thông tin môi trường tự nguyện.
- Tăng cường các hình thức đào tạo về kế toán môi trường.
- Phát triển đồng bộ các lĩnh vực kế toán môi trường.
KẾT LUẬN
Bảo vệ môi trường đã trở thành vấn đề quan tâm toàn cầu, trong đó có mối quan tâm về tác động tài chính của hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đối với môi trường. Chính mối quan tâm này là nguyên nhân dẫn tới sự ra đời của kế toán tài chính môi trường.
Khảo sát Nhu cầu cung cấp thông tin môi trường trên báo cáo tài chính cho thấy các đối tượng sử dụng thông tin có nhu cầu được cung cấp thông tin môi trường trên báo cáo tài chính. Trong khi đó thực trạng công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính 2012 qua kết quả xem xét 593 báo cáo tài chính cho thấy thực tế các công ty có công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính, tuy nhiên những thông tin này được công bố rời rạc, còn thiếu nhiều nội dung chưa đáp ứng được nhu cầu của người sử dụng thông tin.
Căn cứ vào nhu cầu và thực trạng cung cấp thông tin môi trường trên báo cáo tài chính ở Việt Nam cho thấy cần có giải pháp áp dụng kế toán tài chính môi trường ở Việt Nam để nâng cao chất lượng thông tin môi trường trên báo cáo tài chính đáp ứng được nhu cầu của người sử dụng thông tin.
Hệ thống kế toán tài chính môi trường chịu sự chi phối bởi hệ thống môi trường pháp lý bao gồm các chuẩn mực kế toán và các quy định của cơ quan bảo vệ môi trường. Do đó muốn áp dụng kế toán tài chính môi trường tại Việt Nam cần hoàn thiện môi trường pháp lý của kế toán tài chính môi trường dựa trên cơ sở xem xét đặc điểm của Việt Nam cũng như tham khảo các chuẩn mực kế toán quốc tế và hướng dẫn quốc tế liên quan đến kế toán tài chính môi trường. Đề tài đã đề xuất các giải pháp cụ thể để áp dụng kế toán tài chính môi trường vào Việt Nam ở Chương 3.
Những hạn chế của đề tài:
- Khảo sát thực trạng công bố thông tin môi trường trên báo cáo tài chính chỉ mới dừng ở mức xác định sự hiện diện của thông tin môi trường trên báo cáo tài chính năm 2012 của các công ty được khảo sát. Đề tài chưa phân tích được mức độ ảnh hưởng của các thông tin môi trường đến tình hình tài chính cũng như kết quả kinh doanh của công ty.
- Khảo sát nhu cầu thông tin môi trường trên báo cáo tài chính còn nhiều hạn chế, mẫu khảo sát chỉ có 45 phiếu, kết quả chỉ được phân tích số học đơn giản.
- Các giải pháp đề ra ở Chương 3 dừng ở mức độ tổng quát, vĩ mô.
Ngoài những hạn chế kể trên, đề tài còn nhiều thiếu sót mong nhận được sự góp ý của thầy cô và các bạn.
Bộ tài chính, 2001. Quyết định số 149/2001/QĐ – BTC về việc ban hành và công bố
bốn (04) chuẩn mực kế toán Việt Nam (đợt 1). Hà Nội, ngày 31 tháng 12 năm 2001. Bộ tài chính, 2002. Quyết định số 165/2002/QĐ – BTC về việc ban hành và công bố
sáu (06) chuẩn mực kế toán Việt Nam (đợt 2). Hà Nội, ngày 31 tháng 12 năm 2002. Bộ tài chính, 2003. Quyết định số 234/2003/QĐ – BTC về việc ban hành và công bố
sáu (06) chuẩn mực kế toán Việt Nam (đợt 3). Hà Nội, ngày 30 tháng 12 năm 2003. Bộ tài chính, 2005a. Quyết định số 12/2005/QĐ – BTC về việc ban hành và công bố
sáu (06) chuẩn mực kế toán Việt Nam (đợt 4). Hà Nội, ngày 15 tháng 2 năm 2005. Bộ tài chính, 2005b. Quyết định số 100/2005/QĐ – BTC về việc ban hành và công bố bốn (04) chuẩn mực kế toán Việt Nam (đợt 5). Hà Nội, ngày 28 tháng 12 năm 2005.
Bộ tài chính, 2005c. Thông tư số 23/2005/TT-BTC hướng dẫn kế toán thực hiện sáu (06) chuẩn mực kế toán ban hành theo Quyết định số 231/2003/QĐ-BTC của Bộ
trưởng Bộ tài chính. Hà Nội, ngày 30 tháng 03 năm 2005.
Bộ tài chính, 2006. Quyết định số 15/2006/QĐ – BTC về việc ban hành chế độ kế
toán doanh nghiệp. Hà Nội, ngày 20 tháng 3 năm 2006.
Bộ tài chính, 2011. Thông tư 152/2011/TT-BTC Hướng dẫn thi hành Nghị định số
67/2011/NĐ-CP ngày 08 tháng 8 năm 2011 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một sốđiều của Luật thuế Bảo vệ môi trường. Hà Nội, ngày 11 tháng 11 năm 2011.
Bộ tài nguyên và môi trường, 2010. Thông tư 13/2010/TT-BTNMT quy định về giải thưởng môi trường Việt Nam. Hà Nội, ngày 28 tháng 7 năm 2010.
Bộ tài nguyên và môi trường, 2000. Nghị định thư Kyoto. Dịch từ tiếng Anh [pdf] <www.noccop.org.vn/images/article/KP%20TV_a6.pdf > [Ngày truy cập 25 tháng 3 năm 2013].
Bộ tài nguyên và môi trường, 2013. Dự thảo Thông tư Quy định trình tự, thủ tục, chứng nhận nhãn sinh thái do sản phẩm, dịch vụ. [online] <http://www.vibonline.com.vn/Duthao/1271/Du-thao-Thong-tu-Quy-dinh-trinh-tu-
quốc dân.
Chính phủ, 2003. Nghịđịnh 67/2003/NĐ-CP về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. Hà Nội, ngày 13 tháng 6 năm 2003.
Chính phủ, 2004. Quyết định số 153/2004/QĐ-TTg về việc ban hành định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam (Chương trình nghị sự 21 của Việt Nam). Hà Nội, ngày 17 tháng 8 năm 2004.
Chính phủ, 2006a. Nghịđịnh số 80/2006/NĐ-CP về việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật bảo vệ môi trường. Hà Nội, ngày 9 tháng 8 năm 2006.
Chính phủ, 2006b. Nghị định số 81/2006/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Hà Nội, ngày 9 tháng 8 năm 2006.
Chính phủ, 2007a. Nghị định 04/2007/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 67/2003/NĐ-CP ngày 13 tháng 6 năm 2003 của Chính phủ về phí bảo vệ
môi trường đối với nước thải. Hà Nội, ngày 8 tháng 1 năm 2007.
Chính phủ, 2007b. Quyết định số 130/2007/QĐ-TTg về một số cơ chế, chính sách tài chính đối với dự án đầu tư theo cơ chế phát triển sạch. Hà Nội, ngày 2 tháng 8 năm 2007.
Chính phủ, 2008. Nghịđịnh số 21/2008/NĐ-CP về sửa đổi bổ sung một số điều của nghịđịnh số 80/2006/NĐ-CP về việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật bảo vệ môi trường. Hà Nội, ngày 28 tháng 2 năm 2008.
Chính phủ, 2011a. Nghị định 67/2011/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật thuế bảo vệ môi trường. Hà Nội, ngày 8 tháng 8 năm 2011.
Chính phủ, 2011b. Nghịđịnh 74/2011/NĐ-CP về phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản. Hà Nội, ngày 25 tháng 8 năm 2011.
Chính phủ, 2012a. Thực hiện phát triển bền vững ở Việt Nam – Báo cáo quốc gia tại Hội nghị cấp cao của Liên Hợp Quốc về Phát triển bền vững (RIO+20). [pdf]
vững Việt Nam giai đoạn 2011 – 2020. Hà Nội, ngày 12 tháng 4 năm 2012.
Chính phủ, 2013. Quyết định số 18/2013/QĐ-TTg về cải tạo, phục hồi môi trường và ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản. Hà Nội, ngày 29 tháng 3 năm 2013.
Công ty Cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Mía đường Nhiệt điện Gia Lai, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Hợp tác kinh tế và Xuất nhập khẩu SAVIMEX, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013]. Công ty Cổ phần Hoá An, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Gạch ngói cao cấp, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Đá Núi Nhỏ, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Phát triển Đô thị Công nghiệp Số 2, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Đầu tư và Công nghiệp Tân Tạo, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty cổ phần Cao Su Phước Hòa, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Quốc tế Sơn Hà, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013]
2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Nam Việt, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Thuốc sát trùng Cần Thơ, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát và các công ty con, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Nước giải khát Chương Dương, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Xi măng Bỉm Sơn, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Bao bì nhựa Tân Tiến, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần xây lắp dầu khí Miền Trung, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Sông Đà 9, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần tấm lợp vật liệu xây dựng Đồng Nai, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần bia Thanh Hóa, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Hoàng Anh Gia Lai, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012.
<http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Công ty Cổ phần Sonadezi Long Thành, 2012. Báo cáo tài chính đã kiểm toán 2012. <http://cafef.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 7 năm 2013].
Vũ Hữu Đức, 2010, Những vấn đề cơ bản của lý thuyết kế toán, TP.HCM: Nhà xuất bản lao động.
Quốc hội, 2010. Luật thuế bảo vệ môi trường.
Quỹ bảo vệ môi trường Việt Nam, 2013. Danh sách dự án của Việt Nam đã được EB đăn ký là dự án CDM <www.noccop.org.vn> [Ngày truy cập 14 tháng 4 năm 2013].
Phạm Trường Sơn, 2012. Hiện trạng ISO 14001 tại Việt Nam sau 10 năm triển khai áp dụng - những khó khăn và thuận lợi. Diễn đàn năng suất chất lượng của trung tâm năng suất Việt Nam [online]
<http://www.vpc.org.vn/Hien_trang_ISO_14001_tai_Viet_Nam_sau_10_nam_trien _khai_ap_dung-nhung_kho_khan_va_thuan_loi/?print=308522106 > [Ngày truy cập 15 tháng 5 năm 2013].
Nguyễn Thành Tài, 2012. Tổ chức kế toán chi phí môi trường cho các doanh nghiệp ngành rượu – bia – nước giải khát trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam. Luận văn thạc sỹ. Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
Trịnh Hiệp Thiện, 2010. Vận dụng kế toán quản trị môi trường vào các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam. Luận văn thạc sỹ. Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
Ủy ban thường vụ quốc hội, 2011, Nghị quyết số 1269/2011/NQ-UBTVQH12 về
biểu thuế bảo vệ môi trường. Hà Nội, ngày 14 tháng 7 năm 2011.
DANH MỤC TÀI LIỆU TIẾNG ANH
Burritt et al, 2001. Contemporary environmental management accounting (EMA) developments in Australia. International workshop on “Environmental accounting”. Institute for global environmental strategies. Kobe. 27 September 2001.
EPA, 1995. An introduction to environmental accounting as a bussiness management tool: key concepts and terms. [pdf] <www.epa.gov/ppic/pubs/busmgt.pdf > [Accessed 23 February 2012].
<www.ifrs.org/News/Press.../ConceptualFW2010vb.pdf> [Accessed 26 March 2013].
IFAC, 2005. Environmental Managerment Accounting. International Guidance
Document [pdf] <http://www.ifac.org/publications-resources/international-
guidance-document-environmental-management-accounting> [Accessed 7 October 2012].
IMA, 1996. Tools and techniques of environmental accounting for business decisions. [pdf] <www.gobookee.net/accounting-for-business-decisions> [Accessed 27 February 2012].
KPMG, 2011. KPMG international survey of corporate responsibility reporting 2011. [pdf] <www.kpmg.com/PT/pt/.../corporate-responsibility2011.pdf> [Accessed 16 July 2012].
Christine Lee and Chiara Trabucchi, 2008. Preliminary summary of financial accounting standard for environmental liabilities, intangible assets and climate change risks. [pdf] <www.epa.gov/osem/financial/e-disclosure.pdf > [Accessed 7 October 2012].
Ministry of the environment Japan, 2005. Environmental accounting guidelines 2005. [pdf] <www.env.go.jp/en/policy/ssee/eag05.pdf > [Accessed 23 February