Cơ cấu, tổ chức hợp tác xã
Theo Điều 29 của Luật Hợp tác xã năm 2012, cơ cấu tổ chức của hợp tác xã bao gồm các thành phần chính như đại hội thành viên, hội đồng quản trị, giám đốc (hoặc tổng giám đốc) và ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên.
Quy trình thành lập, giải thể hợp tác xã
Về thành lập Hợp tác xã
định nhu cầu hợp tác Bước 2 : Sáng lập và công tác vận động Bước 3: Tổ chức
Hội nghị thành lập HTX Bước 4: Đăng ký HTX
2.1.3.2 Về giải thể hợp tác xã
Những ưu điểm,hạn chế của pháp luật về tổ chức và hoạt động của hợp tác xã
Hạn chế
Luật Hợp tác xã năm 2012 chưa làm rõ bản chất của tổ chức hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã, cũng như sự khác biệt giữa chúng với doanh nghiệp và các tổ chức xã hội - từ thiện.
Luật Hợp tác xã năm 2012 chưa làm rõ vai trò phục vụ của tổ chức hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã đối với xã viên, điều này không phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 13 Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương khóa IX Nghị quyết này nhấn mạnh rằng kinh tế tập thể, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, cần tập trung vào việc cung cấp dịch vụ đầu vào và đầu ra để hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh của các hộ thành viên.
Thứ ba, về trình tự các bước chuyển tiếp, tại điều 62, khoản 1 trong
Luật HTX năm 2012 ghi là “đăng ký lại”, trong khi tại khoản 2 và 3 điều
Theo Nghị định 193/2013/NĐ-CP, điều 32 đề cập đến việc “đăng ký thay đổi” nhằm hướng dẫn các hợp tác xã (HTX) tiếp tục đăng ký hoạt động theo Luật HTX 2012 Tuy nhiên, nhiều HTX vẫn gặp khó khăn trong quá trình chuyển đổi và đăng ký lại hoạt động.
Luật Hợp tác xã năm 2012 không công nhận HTX là một loại hình doanh nghiệp, tuy nhiên, thực tế HTX vẫn phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp và trả lương cho ban lãnh đạo như Giám đốc và Phó giám đốc theo mức lương tối thiểu vùng Ngoài ra, mức vốn góp của thành viên HTX không được vượt quá 20% vốn điều lệ của HTX.
HTX ở (Khoản 1, Điều 17) và của HTX thành viên không quá 30% vốn điều lệ của Liên hiệp HTX (Khoản 2, Điều 17) là chưa phù hợp….
Thứ sáu, việc quy định chấm dứt tư cách thành viên, hợp tác xã thành viên như điểm e, khoản 1 Điều 16 là chưa phù hợp.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 30, Đại hội thành viên bao gồm đại hội thường niên và đại hội bất thường, tuy nhiên không có quy định cụ thể về nhiệm kỳ đại hội Trong khi đó, khoản 2 Điều 35 lại nêu rõ rằng nhiệm kỳ của hội đồng trị HTX và Liên hiệp HTX do điều lệ quy định, với thời gian tối thiểu là 02 năm và tối đa là 05 năm.
Thứ tám, việc quy định số lượng đại biểu tham dự đại hội đại biểu thành viên tại khoản 4 Điều 30 chưa phù hợp.
Theo quy định tại khoản 15 Điều 32, mức thù lao và tiền thưởng của thành viên hội đồng quản trị, thành viên ban kiểm soát và kiểm soát viên không hợp lý so với tiền công và tiền lương của giám đốc, phó giám đốc cùng các chức danh quản lý khác.
Thứ mười, Điều 57 quy định “Tổ chức đại diện của HTX, liên hiệp
HTX do các HTX, liên hiệp HTX tự nguyện thành lập nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình”…
Theo Điều 5, khoản 2 của Nghị định 193/2013/NĐ-CP ban hành ngày 21/11/2013, việc quy định tỷ lệ cung ứng và tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng không phải là thành viên của hợp tác xã (HTX) là một yêu cầu quan trọng Điều này nhằm đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong hoạt động kinh doanh của HTX, đồng thời tạo điều kiện cho khách hàng ngoài thành viên có cơ hội tiếp cận sản phẩm và dịch vụ.
2.1.4.3 Nguyên nhân của những hạn chế
Tiến độ đăng ký lại hoạt động của các hợp tác xã (HTX) diễn ra chậm, với việc củng cố, phát triển hoặc giải thể các HTX hoạt động yếu kém chưa được thực hiện hiệu quả Dù một số địa phương đã tiến hành chuyển đổi và đăng ký lại hoạt động cho các HTX, kết quả vẫn chưa đạt yêu cầu, dẫn đến tình trạng thực hiện đăng ký lại một cách hình thức.
Bộ máy quản lý nhà nước và hỗ trợ phát triển kinh tế hợp tác, HTX tại cấp huyện còn chưa hoàn chỉnh, dẫn đến công tác đào tạo cán bộ chuyên trách chưa đáp ứng yêu cầu Điều này đã gây ra những hạn chế trong năng lực quản lý và tổ chức hoạt động Đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước và chuyên gia tư vấn cho kinh tế hợp tác còn thiếu và yếu, đồng thời sự quan tâm và chỉ đạo đối với kinh tế tập thể ở một số ngành và huyện vẫn còn hạn chế.
- Nhiều HTX chưa nhận thức đầy đủ về những giá trị mang lại sau khi thực hiện chuyển đổi, tổ chức lại hoạt động theo Luật HTX năm
Vào năm 2012, tiến độ chuyển đổi và tổ chức lại hoạt động bị ảnh hưởng do kinh phí hạn chế trong việc triển khai thực hiện Luật HTX Công tác tuyên truyền, kiểm tra và giám sát chưa được thực hiện một cách liên tục và thường xuyên Sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương còn yếu, dẫn đến việc giám sát và xử lý sai phạm trong thực hiện Luật HTX chưa kiên quyết Thêm vào đó, một số huyện chưa thành lập Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể, làm cho công tác đôn đốc và chỉ đạo thực hiện chưa được tiến hành thường xuyên.
Các hợp tác xã (HTX) hiện đang gặp khó khăn về vốn và quỹ, với mức vốn bình quân thấp chủ yếu là tài sản cố định đã sử dụng lâu năm Nhà xưởng và thiết bị của các HTX thường xuống cấp và lạc hậu, khiến cho việc tiếp cận vốn vay ưu đãi từ các tổ chức tín dụng trở nên khó khăn Hơn nữa, việc huy động vốn từ các thành viên cũng gặp nhiều trở ngại, ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực sản xuất kinh doanh và khả năng cạnh tranh Nhiều HTX thiếu sự chủ động và phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ nhà nước.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực tuyên truyền và tập huấn, nhưng nhận thức của một số cán bộ và nông dân vẫn còn hạn chế Họ chưa hiểu rõ vai trò và bản chất của hợp tác xã kiểu mới trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp hiện nay.
Nhiều cấp ủy đảng và chính quyền địa phương chưa chú trọng đến việc hỗ trợ và tạo điều kiện cho hợp tác xã nông nghiệp phát triển Ngược lại, ở một số nơi, họ lại can thiệp quá mức vào các hoạt động của hợp tác xã, đặc biệt là trong lĩnh vực điều hành sản xuất, tài chính và nhân sự.
Nhiều hợp tác xã (HTX) đang gặp khó khăn trong việc mở rộng kinh doanh do nợ nần của các thành viên quá lớn, dẫn đến thiếu vốn và lo ngại về khả năng thu hồi nợ Hơn nữa, nhiều HTX chưa có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, gây cản trở cho sự phát triển bền vững.
Do ngân sách địa phương gặp khó khăn, việc thực hiện các chương trình và chính sách ưu đãi cho hợp tác xã như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ xây dựng thủy lợi, giao thông, cầu cống nội đồng, cùng với các chương trình khuyến công và khuyến nông đang bị hạn chế.
Thực trạng tổ chức và hoạt động của các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế từ khi có luật hợp tác xã 1996 đến nay.15 1 Kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm
Về số lượng hợp tác xã
Tính đến cuối năm 2017, toàn tỉnh có tổng cộng 239 hợp tác xã (HTX), trong đó lĩnh vực nông - lâm nghiệp chiếm ưu thế với 163 HTX, tương đương 70.3% Lĩnh vực thủy sản có 05 HTX, chiếm 2.1%; công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp có 19 HTX, chiếm 7.9%; dịch vụ thương mại, chợ và dịch vụ khác có 30 HTX, chiếm 12.6%; giao thông vận tải có 22 HTX, chiếm 9.2%; vệ sinh môi trường có 04 HTX, chiếm 1.67% Ngoài ra, quỹ tín dụng nhân dân có 07 đơn vị, chiếm 2.93%, và còn 06 HTX hoạt động trong các lĩnh vực khác, chiếm 2.51%.
Trong tổng số 239 hợp tác xã (HTX), có 231 HTX hoạt động đúng theo Luật HTX năm 2012, chiếm 96,65% Hiện tại, có 03 HTX ngưng hoạt động, 03 HTX chưa thực hiện đăng ký lại, và 02 HTX đã ngưng hoạt động nhưng đang trong quá trình làm thủ tục đăng ký lại Tính đến nay, đã có 40 HTX mới được thành lập theo quy định của Luật HTX năm 2012.
Có 180 HTX là thành viên Liên minh HTX tỉnh và 15 đơn vị thành viên liên kết Trong năm 2017 toàn tỉnh đã thành lập mới 12 HTX ( 05HTX
NN, 04 HTX GTVT, 02 HTX TM - DV và 01 HTX dịch vụ du lịch).
Về thành viên, lao động, trình độ cán bộ quản lý liên hiệp hợp tác xã
Hợp tác xã hiện có tổng cộng 116.409 thành viên, với thu nhập bình quân hàng năm của lao động làm việc thường xuyên đạt 23 triệu đồng.
Bình quân, mỗi hợp tác xã (HTX) có 03 cán bộ quản lý trong Ban quản trị hoặc Hội đồng quản trị, trong khi những HTX có quy mô lớn hơn thường có 05 thành viên Ngoài ra, HTX còn có Ban điều hành gồm Giám đốc và Phó giám đốc, cùng với đội ngũ cán bộ hỗ trợ Trung bình, một HTX có từ 7 đến 10 người tham gia vào công tác quản lý và điều hành.
- Tổng số cán bộ HTX có 1.850 người, trong đó trình độ sơ cấp,trung cấp: 1.600 người (chiếm 86,5%), cao đẳng, đại học: 220 người(chiếm 11,9%), chưa qua đào tạo (chiếm 1,6%).
Tình hình hoạt động của các hợp tác xã nông nghiệp
Đến cuối năm 2017, trong tỉnh có 168 HTX đăng ký hoạt động trong lĩnh vực nông - lâm nghiệp, thủy sản (Nông - lâm nghiệp có 163
HTX, thủy sản có 05 HTX) Trong đó HTX đã chuyển đổi hoạt động theo
Luật 2012 là 154 HTX và thành lập mới là 14 HTX.
Doanh thu bình quân của các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp hiện nay đạt 1.790 triệu đồng, tăng 5% so với năm 2016, với lợi nhuận trung bình là 90.9 triệu đồng/HTX Thu nhập bình quân của thành viên HTX đạt 11.96 triệu đồng/năm, tăng 6.41% so với năm 2016 Trong số 144 HTX nông nghiệp được phân loại, có 67 HTX đạt loại khá (chiếm 46,5%), 66 HTX đạt loại trung bình (chiếm 45,8%), và 11 HTX thuộc loại yếu (chiếm 7,7%).
Hạn chế, vướng mắc
Việc chuyển đổi và tổ chức lại hợp tác xã theo Luật HTX năm 2012 tại tỉnh đã đạt 96.65%, tuy nhiên, nhận thức chưa đầy đủ và cơ chế chính sách hỗ trợ chưa rõ ràng đã khiến cán bộ quản lý, hợp tác xã và người dân không tích cực tham gia xây dựng mô hình hợp tác xã kiểu mới Một phần nguyên nhân lớn là do sự yếu kém trong công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật.
Nhận thức về hợp tác xã (HTX) kiểu mới và Luật HTX của cán bộ cơ sở và nông dân vẫn còn hạn chế, dẫn đến việc chuyển đổi và thành lập HTX mới thường mang tính hình thức Điều này thể hiện qua việc thiếu những mô hình hoạt động hiệu quả, khiến cho tình trạng "bình mới, rượu cũ" vẫn tồn tại trong thực tế.
Vốn và cơ sở vật chất kỹ thuật của hợp tác xã (HTX) hiện còn yếu kém, gây ra nhiều khó khăn trong quá trình chuyển đổi và xây dựng mới.
Thứ tư, Trình độ cán bộ quản lý HTX nông nghiệp còn bất cập so với cơ chế quản lý mới.
Thứ năm, Về công tác quản lý và hỗ trợ của Nhà nước đối với kinh tế HTX
Kinh nghiệm phát triển HTX nông nghiệp trong nước và nước ngoài, bài học cho tỉnh Thừa Thiên Huế
Kinh nghiệm của một số HTX nông nghiệp nước ngoài
Kinh tế tập thể, với sự đóng góp quan trọng của hợp tác xã (HTX), là yếu tố then chốt trong sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia Hiện nay, mô hình HTX nông nghiệp đã trở thành một lực lượng mạnh mẽ tại nhiều quốc gia châu Á.
2.3.1.1 Mô hình hợp tác xã ở Nhật Bản
2.3.1.2 Mô hình hợp tác xã ở Ấn Độ
2.3.1.3 Mô hình Hợp tác xã ở Thái Lan
2.3.1.4 Mô hình Hợp tác xã ở Malaixia
Kinh nghiệm của một số HTX nông nghiệp ở trong nước
* Các mô hình Hợp tác xã kiểu mới hiện nay
HTX kiểu mới trong các ngành và lĩnh vực được tổ chức hoạt động theo các hình thức cơ bản sau:
Thứ nhất, Mô hình HTX dịch vụ hỗ trợ HTX chỉ làm một số khâu mà xã viên làm riêng rẽ không hiệu quả.
Mô hình hợp tác xã (HTX) hiện nay không chỉ cung cấp dịch vụ nông nghiệp mà còn mở rộng sang lĩnh vực sản xuất - kinh doanh đa dạng như chế biến nông sản, phát triển ngành nghề, thương mại, xây dựng, gia công đồ mộc, sản xuất gạch, may mặc, và đầu tư liên doanh với các doanh nghiệp khác Sự chuyển mình này đã giúp HTX huy động nguồn lực hiệu quả và nâng cao giá trị kinh tế cho cộng đồng.
Mô hình hợp tác xã (HTX) chuyên ngành tập trung vào việc đầu tư chuyên sâu vào các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, bao gồm sản phẩm sạch, sản phẩm sinh thái và sản xuất hữu cơ Các HTX này có thể bao gồm các lĩnh vực như trồng hoa, cây cảnh, sản xuất rau an toàn, chăn nuôi bò sữa và các hình thức chăn nuôi khác, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường.
Mô hình HTX trang trại là sự liên kết và hợp tác giữa nhiều trang trại, nhằm cung cấp dịch vụ và hỗ trợ cho các thành viên HTX tập trung vào việc cung ứng giống, bảo vệ thực vật, trao đổi kinh nghiệm sản xuất, tìm kiếm thông tin và tiêu thụ sản phẩm, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất cho các trang trại.
Thứ hai, HTX sản xuất tập trung các hộ thành viên góp vốn, đất đai, phương tiện
Thứ ba, mô hình hỗn hợp giữa dịch vụ hỗ trợ thành viên và sản xuất tập trung.
QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC HỢP TÁC XÃ TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP 19 3.1 Quan điểm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả về tổ chức và hoạt động hợp tác xã
Hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động hợp tác xã
3.2.1.1 Tiếp tục thực hiện và hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012
3.2.1.2 Về đề nghị sửa đổi bổ sung Luật Hợp tác xã năm 2012
Dựa trên kiến thức và thực tiễn nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của các hợp tác xã tại tỉnh Thừa Thiên Huế, tôi xin đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định trong Luật hợp tác xã năm 2012 Những nội dung này được nêu rõ trong Mục 2.1.4.2, chương 2 của luận văn.
Đề xuất sửa đổi Điều 3 của Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012 nhằm làm rõ khái niệm HTX Cần nghiên cứu bổ sung quy định để công nhận HTX hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, tương tự như quy định trong Luật HTX năm 2003.
Đề nghị tăng mức vốn góp của thành viên HTX lên không quá 20% vốn điều lệ và của HTX thành viên không quá 30% vốn điều lệ của Liên hiệp HTX, nhằm tạo điều kiện cho HTX và Liên hiệp HTX huy động vốn hiệu quả hơn Đồng thời, cần nghiên cứu điều chỉnh Điều 42 về xác định giá trị vốn góp cho phù hợp, quy định vốn góp bằng tiền đồng Việt Nam để đảm bảo tỷ lệ phân phối thu nhập theo vốn góp được chính xác và công bằng.
Không nên quy định chấm dứt tư cách thành viên trong hợp tác xã như đã nêu tại điểm e, khoản 1 Điều 16, vì thành viên tham gia hợp tác xã (HTX) là tự nguyện và nhằm mục đích thu được lợi ích như vay vốn, mua hàng, và sử dụng dịch vụ phù hợp với nhu cầu của họ HTX được thành lập bởi các thành viên và có nghĩa vụ cung cấp dịch vụ, sản phẩm cho thành viên, điều này phản ánh quyền lợi của họ hơn là quyền của HTX.
Khoản 1 Điều 30 quy định rằng "Đại hội thành viên bao gồm đại hội thành viên thường niên và đại hội thành viên bất thường", nhưng không đề cập đến việc tổ chức đại hội theo nhiệm kỳ Trong khi đó, khoản 2 Điều 35 lại có quy định liên quan đến vấn đề này.
Nhiệm kỳ của hội đồng trị HTX và Liên hiệp HTX được quy định bởi điều lệ, với thời gian tối thiểu là 02 năm và tối đa là 05 năm Theo khoản 1 Điều 31, Đại hội thành viên thường niên phải được tổ chức trong vòng 03 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính do hội đồng quản trị triệu tập.
Như vậy không thể đồng nhất đại hội thường niên với đại hội nhiệm kỳ được Đề nghị nghiên cứu sửa đổi bổ sung.
Đề xuất nghiên cứu điều chỉnh quy định về số lượng đại biểu tham dự đại hội đại biểu thành viên tại khoản 4 Điều 30 nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các hợp tác xã (HTX) trong việc tổ chức đại hội Nhiều HTX hiện đang gặp khó khăn về không gian tổ chức và kinh phí do yêu cầu số lượng đại biểu tham dự quá lớn.
Đề xuất sửa đổi Khoản 15 Điều 32 nhằm quy định rõ ràng về việc thành viên hội đồng quản trị, thành viên ban kiểm soát và kiểm soát viên được hưởng tiền công, tiền lương tương đương với giám đốc, phó giám đốc và các chức danh quản lý khác.
Đề xuất sửa đổi Điều 57 quy định về tổ chức đại diện của hợp tác xã (HTX) và liên hiệp HTX, nhấn mạnh rằng các tổ chức này do các HTX tự nguyện thành lập nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ Đồng thời, cần làm rõ rằng tổ chức đại diện của HTX cũng có thể được Nhà nước thành lập để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các HTX, liên hiệp HTX, đồng thời cung cấp tư vấn và hỗ trợ để đảm bảo tính phù hợp và thực tiễn hơn.
Không nên quy định tỷ lệ cung ứng và tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng không phải là thành viên của hợp tác xã (HTX), như đã nêu trong khoản 2, Điều 5 của Nghị định 193/2013/NĐ-CP Việc này nhằm tạo sự bình đẳng trong kinh doanh giữa các HTX và các loại hình doanh nghiệp khác.
Giải pháp nâng cao hiệu quả về tổ chức và hoạt động hợp tác xã 21 1 Tăng cường công tác tuyên truyền, học tập nâng cao nhận thức về kinh tế tập thể và HTX kiểu mới
về kinh tế tập thể và HTX kiểu mới
3.2.2.2 Tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng các cấp, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, của Liên minh HTX tỉnh và Ban chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể
3.2.2.3 Tổ chức triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ, ưu đãi phát triển Hợp tác xã
3.2.2.4 Nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, xây dựng và nhân rộng mô hình HTX kiểu mới
3.2.2.5 Phát triển hợp tác quốc tế về kinh tế tập thể
Trong chương 3 này, tác giả đã làm rõ những nội dung cơ bản sau:
Để hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của hợp tác xã, cần làm rõ ba yêu cầu cơ bản Những yêu cầu này sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững trong lĩnh vực này Việc xác định rõ ràng các tiêu chí và quy định sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý hợp tác xã.
Luận văn đã phân tích những ưu điểm và nhược điểm của pháp luật về tổ chức và hoạt động của hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã năm 2012, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp Dựa trên những phân tích này, tác giả đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy định pháp luật của Việt Nam về tổ chức và hoạt động của hợp tác xã.
Dựa trên số liệu khảo sát và phân tích những thành công cũng như hạn chế trong việc áp dụng Luật Hợp tác xã năm 2012, tác giả đã đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt động của hợp tác xã.