NỘI DUNG
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1 Dạy học theo chủ đề
1.1.1 Hình thức dạy học theo chủ đề
Dạy học theo chủ đề là phương pháp giáo dục tích cực, giúp học sinh khám phá các khái niệm và kiến thức thông qua sự liên kết giữa các môn học và nội dung bài học Phương pháp này tạo ra sự giao thoa giữa lý thuyết và thực tiễn, cho phép học sinh tự do hoạt động và áp dụng kiến thức vào cuộc sống Bằng cách tích hợp các nội dung liên quan, dạy học theo chủ đề không chỉ làm cho bài học trở nên ý nghĩa và thực tế hơn mà còn khuyến khích sự sáng tạo và tư duy độc lập của học sinh.
Dạy học theo chủ đề kết hợp giữa mô hình truyền thống và hiện đại, giúp giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn khuyến khích học sinh tự tìm kiếm thông tin Phương pháp này tạo điều kiện cho học sinh áp dụng kiến thức vào việc giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn có ý nghĩa.
Tại sao cần phải thực hiện phương pháp dạy học theo chủ đề đối với học sinh?
Phương pháp học theo chủ đề giúp học sinh nghiên cứu sâu các vấn đề dưới sự hướng dẫn của giáo viên Học sinh được giao bài tập và thực nghiệm theo nhóm, mỗi nhóm làm việc với một đề án riêng biệt Phương pháp này khuyến khích thảo luận và hợp tác, từ đó phát triển khả năng học độc lập Qua quá trình tự khám phá và thực hành, học sinh hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc hơn so với việc chỉ nghe giảng và chép bài.
So với cách dạy truyền thống, phương pháp dạy học theo chủ đề có những lợi thế gì hơn ?
Dạy học truyền thống Dạy học theo chủ đề
1- Tiến trình giải quyết vấn đề tuân theo chiến lược giải quyết vấn đề trong khoa học vật lý: logic, chặt chẽ, khoa học do giáo viên (SGK) áp đặt (GV là trung tâm)
2- Nếu thành công có thể góp phần đạt tới mức nhiều mục tiêu của môn học hiện nay: chiếm lĩnh kiến thức mới thông qua hoạt động, bồi dưỡng các phương thức tư
1- Các nhiệm vụ học tập được giao, học sinh quyết định chiến lươc học tập với sự chủ động hỗ trợ, hợp tác của giáo viên (HS là trung tâm)
2- Hướng tới các mục tiêu: chiếm lĩnh nội dung kiến thức khoa học, hiểu biết tiến trình khoa học và rèn luyện các kĩ năng tiến trình khoa học
5 duy khoa học và các phương pháp nhận thức khoa học: PP thực nghiệm, PP tượng tự, PP mô hình, suy luận khoa học…)
3- Dạy theo từng bài riêng lẻ với một thời lượng cố định.
4- Kiến thức thu được rời rạc, hoặc chỉ có mối liên hệ tuyến tính (một chiều theo thiết kế chương trình học).
5- Trình độ nhận thức sau quá trình học tập thường theo trình tự và thường dừng lại ở trình độ biết, hiểu và vận dụng (giải bài tập).
6- Kết thúc một chương học, học sinh không có một tổng thể kiến thức mới mà có kiến thức từng phần riêng biệt hoặc có hệ thống kiến thức liên hệ tuyến tính theo trật tự các bài học.
7- Kiến thức còn xa rời thực tiễn mà ngườihọc đang sống do sự chậm cập nhật của nội dung sách giáo khoa.
8- Kiến thức thu được sau khi học thường là hạn hẹp trong chương trình, nội dung học.
9- Không thể hướng tới nhiều mục tiêu nhân văn quan trọng như: rèn luyện các kĩ năng sống và làm việc: giao tiếp, hợp tác, quản lý, điều hành, ra quyết định… như: quan sát, thu thập thông tin, dữ liệu; xử lý (so sánh, sắp xếp, phân loại, liên hệ…thông tin); suy luận, áp dụng thực tiễn.
3- Dạy theo một chủ đề thống nhất được tổ chức lại theo hướng tích hợp từ một phần trong chương trình học.
4- Kiến thức thu được là các khái niệm trong một mối liên hệ mạng lưới với nhau.
5- Trình độ nhận thức có thể đạt được ở mức độ cao: Phân tích, tổng hợp, đánh giá.
6- Kết thúc một chủ đề học sinh có một tổng thể kiến thức mới, tinh giản, chặt chẽ và khác với nội dung trong sách giáo khoa
7- Kiến thức gần gũi với thức tiễn mà học sinh đang sống hơn do yêu cầu cập nhật thông tin khi thực hiện chủ đề.
8- Hiểu biết có được sau khi kết thúc chủ đề thường vượt ra ngoài khuôn khổ nội dung cần học do quá trình tìm kiếm, xử lý thông tin ngoài nguồn tài liệu chính thức của học sinh
9- Có thề hướng tới, bồi dưỡng các kĩ năng làm việc với thông tin, giao tiếp, ngôn ngữ, hợp tác.
Phương pháp dạy học theo chủ đề giúp học sinh tích hợp các vấn đề thực tiễn và thời sự vào bài giảng, từ đó nâng cao khả năng áp dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề trong cuộc sống Đồng thời, phương pháp này cũng rèn luyện các kỹ năng sống cần thiết cho trẻ em trong thời đại hiện nay.
1.1.2 Các bước xây dựng chủ đề
- Xác định mục tiêu cần đạt của chủ đề
- Xây dựng bảng mô tả
- Biên soạn câu hỏi/bài tập
- Xây dựng kế hoạch thực hiện chủ đề
- Tổ chức thực hiện chủ đề
1.1.3 Quy trình xây dựng chủ đề dạy học
Xây dựng kế hoạch dạy học theo chủ đề là một nhiệm vụ mới, giúp giáo viên chủ động và nắm vững nội dung Chương trình Giáo dục phổ thông mới Qua đó, giáo viên có thể lập kế hoạch dạy học cho cả năm học, đồng thời đạt được mục tiêu cho từng bài học theo chủ đề sách giáo khoa đã được biên soạn.
1.1.3.1 Xác định tên chủ đề, thời lượng thực hiện
Xác định tên chủ đề là bước quan trọng trong việc điều chỉnh và sắp xếp nội dung SGK các môn học Cần loại bỏ thông tin cũ, lạc hậu và những nội dung trùng lặp, đồng thời cập nhật thông tin mới phù hợp với địa phương và điều kiện nhà trường Các nội dung, bài tập và câu hỏi trong SGK cần phải phù hợp với mục tiêu giáo dục và khả năng nhận thức của học sinh Giáo viên có trách nhiệm cấu trúc lại nội dung dạy học thành các chủ đề liên quan, đảm bảo tính khoa học, logic và phù hợp với chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh.
- Thời lượng: Số lượng tiết cho một chủ đề nên có dung lượng vừa phải (khoảng
Để việc biên soạn và tổ chức thực hiện chương trình môn học được khả thi, cần đảm bảo tổng số tiết của từng môn sau khi biên soạn lại không vượt quá hoặc thiếu so với thời lượng quy định trong chương trình hiện hành Thời gian thực hiện từ 2 đến 5 tiết là hợp lý để đạt được mục tiêu này.
Sau khi xây dựng tên chủ đề cho chương trình, tổ/nhóm chuyên môn cần trình Hiệu trưởng phê duyệt để ban hành chính thức, tạo cơ sở cho việc tổ chức dạy học và hoạt động giáo dục Điều này cũng giúp xác định các biện pháp và điều kiện cần thiết cho việc thực hiện chương trình Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để các cấp quản lý giáo dục có thể thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chương trình và kế hoạch giáo dục của đơn vị.
1.1.3.2 Xây dựng các mục tiêu cần đạt của chủ đề
Để xây dựng mục tiêu giáo dục hiệu quả, giáo viên cần phối hợp với tổ, nhóm chuyên môn để xác định các mục tiêu về chuẩn kiến thức và kỹ năng cần đạt cho từng chủ đề, phù hợp với đối tượng học sinh của mình, dựa trên các chuẩn kiến thức và kỹ năng đã được quy định.
