LÍ DO CH ỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục và đào tạo được xác định là quốc sách hàng đầu, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội Mục tiêu cốt lõi là nâng cao dân trí, phát triển phẩm chất và năng lực con người Việt Nam, đồng thời khắc phục những yếu kém trong giáo dục Đến năm 2020 và định hướng tới 2030, cần tạo sự chuyển biến căn bản về chất lượng giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ toàn diện với đạo đức, tri thức, sức khỏe và kỹ năng sống Đặc biệt, trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội mới, việc giáo dục nhận thức và đạo đức cho học sinh trở thành nhiệm vụ trọng tâm, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Trường học là nơi đào tạo thế hệ học trò, tạo ra những công dân xã hội chủ nghĩa có tài năng và phẩm chất đạo đức Giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh Họ không chỉ là người hướng dẫn mà còn là người bạn và người trọng tài trong lớp học Công tác chủ nhiệm tốt sẽ ảnh hưởng tích cực đến chất lượng giáo dục của trường và toàn ngành Để thành công, giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng mối quan hệ tôn trọng, tin tưởng với học sinh, tạo ra một tập thể lớp đoàn kết, nơi mọi thành viên cùng nhau phấn đấu trong học tập và rèn luyện.
Mọi hành động của giáo viên cần xuất phát từ tình yêu thương học sinh Người giáo viên chủ nhiệm nên là tấm gương sáng tạo về đạo đức, mẫu mực trong tác phong và lối sống, đồng thời thể hiện sự tâm huyết với nghề.
Công tác chủ nhiệm lớp là một nhiệm vụ đầy thách thức và phức tạp, với nhiều cung bậc cảm xúc từ vui vẻ đến buồn bã, cùng với những thành công và thất bại không hiếm gặp Mỗi lớp học đều mang những đặc thù riêng, bao gồm học sinh cá biệt về học tập và đạo đức, cũng như những em có hoàn cảnh gia đình khó khăn như mồ côi, bố mẹ ly thân hoặc làm ăn xa.
Để đạt hiệu quả cao trong công tác chủ nhiệm, giáo viên cần áp dụng những phương pháp phù hợp Một giáo viên chủ nhiệm thành công không chỉ giúp học sinh hoàn thiện bản thân mà còn xây dựng một tập thể lớp vững mạnh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
Qua nhiều năm làm giáo viên chủ nhiệm, tôi đã tích lũy được những kinh nghiệm quý báu để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình và đạt được những thành tích đáng tự hào cho lớp Trong sáng kiến này, tôi muốn chia sẻ với các đồng nghiệp một phương pháp hiệu quả trong công tác chủ nhiệm, đó là "Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông thông qua việc tìm hiểu và phân loại học sinh".
NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI
Thứ nhất: Kết hợp phương pháp tìm hiểu, phân loại học sinh truyền thống với phương pháp hiện đại
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và tổ chức các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, kỹ năng sống một cách hiệu quả sẽ hỗ trợ quá trình tìm hiểu và phân loại học sinh Bên cạnh đó, đề tài cũng đề xuất đổi mới các hình thức phân loại học sinh, từ đó đưa ra các biện pháp giáo dục phù hợp nhằm nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện của cả tập thể lẫn cá nhân học sinh.
Đề tài nhằm phát huy năng lực và phẩm chất của học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.
III MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu thực trạng các lớp chủ nhiệm nhằm đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức và văn hóa cho học sinh Qua đó, giáo viên chủ nhiệm có thể kích thích hứng thú học tập và tu dưỡng của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng lớp học.
ĐỐI TƯỢ NG NGHIÊN C ỨU
Do thời gian có hạn, trong bài viết này, tôi sẽ tập trung vào việc tìm hiểu và phân loại học sinh thuộc lớp chủ nhiệm D5 khóa 43.
(niên khóa 2017-2020) mà tôi đã đảm nhận và lớp 10D3 trong năm học 2020-2021 này.
NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc chủ nhiệm lớp hiệu quả.
- Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của công tác chủ nhiệmlớp ở trường THPT.
So sánh kết quả đạt được sau khi áp dụng các biện pháp sinh hoạt lớp mới, chúng ta có thể rút ra những bài học bổ ích và đưa ra một số kiến nghị sau nghiên cứu.
VI PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để làm đề tài này tôi đã lựa chọn một số phương pháp sau:
1 Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận:
Thu thập và nghiên cứu tài liệu lý luận, văn bản pháp quy, và các công trình nghiên cứu khoa học về công tác chủ nhiệm lớp là cần thiết Qua đó, phân tích và tổng hợp các vấn đề lý luận liên quan đến sáng kiến sẽ giúp nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục.
2 Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Phương pháp điều tra (Phiếu hỏi)
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm
- Phương pháp tổng kết, đánh giá.
3 Nhóm các phương pháp nghiên cứu hỗ trợ:
VII PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đề tài được nghiên cứu và áp dụng tại lớp D5 khóa 43 (2017-2020) và lớp 10D3 khóa 46 (2020-2023) trường THPT Hà Huy Tập, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ
VIII CẤU TRÚC CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Sáng kiến kinh nghiệm được cấu trúc 3 phần:
- Phần III: Kết luận và kiến nghị
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) đã xác định mục tiêu giáo dục phổ thông là phát triển trí tuệ, thể chất, phẩm chất và năng lực công dân, đồng thời bồi dưỡng năng khiếu và định hướng nghề nghiệp cho học sinh Đảng ta quyết tâm đổi mới toàn diện giáo dục, yêu cầu các trường học và giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin Nhiều cuộc tập huấn đã được tổ chức nhằm cải tiến phương pháp giảng dạy và giáo dục kỹ năng sống, cùng với việc ban hành tài liệu lý luận liên quan đến công tác chủ nhiệm Mục tiêu là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, khuyến khích khả năng sáng tạo và học tập suốt đời cho học sinh.
Theo hướng dẫn số 5466/BGDĐT-GDTrH ngày 7 tháng 8 năm 2013 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cần tích cực triển khai công tác bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên trung học, chú trọng nâng cao năng lực giáo dục đạo đức và đổi mới phương pháp dạy học Đồng thời, cần phát triển đội ngũ giáo viên cốt cán, tăng cường vai trò và hoạt động của tổ bộ môn, cũng như nâng cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong quản lý và phối hợp giáo dục toàn diện cho học sinh Việc này góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh.
Theo Điều 31 Điều lệ trường Trung học, giáo viên chủ nhiệm không chỉ thực hiện nhiệm vụ của giáo viên mà còn xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện thực tế Họ cần phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, các giáo viên bộ môn và các tổ chức xã hội để giám sát và hỗ trợ quá trình học tập, rèn luyện của học sinh Giáo viên chủ nhiệm cũng có trách nhiệm nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh, đề nghị khen thưởng hoặc kỷ luật, và hoàn thiện hồ sơ học tập của học sinh Bên cạnh đó, họ phải báo cáo định kỳ và đột xuất về tình hình lớp cho Hiệu trưởng, đồng thời khuyến khích học sinh thực hiện tự đánh giá về hoạt động học tập và rèn luyện của cá nhân và tập thể.
Mỗi tuần, giáo viên cần tổ chức học tập và xây dựng kế hoạch hoạt động cho tuần tiếp theo, nhằm đạt được mục tiêu hoàn thành tốt kế hoạch năm học đã đề ra cho từng lớp.
Công tác chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo và quản lý giáo dục toàn diện cho học sinh Người chủ nhiệm không chỉ hướng dẫn các hoạt động học tập mà còn tổ chức các hoạt động rèn luyện theo quy định của điều lệ trường phổ thông Họ còn là cầu nối giữa tập thể học sinh và các tổ chức xã hội trong và ngoài nhà trường, đồng thời phối hợp các lực lượng giáo dục để phát triển toàn diện cho học sinh.
Giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và định hướng tính cách của học sinh, đồng thời là người quản lý và tâm lý, tạo ra môi trường để học sinh chia sẻ cảm xúc Họ cũng có trách nhiệm đánh giá kết quả rèn luyện của từng học sinh và phong trào chung của lớp Để nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm, cần đổi mới cả nội dung lẫn phương pháp, vì việc chỉ thay đổi một trong hai yếu tố này sẽ dẫn đến sự không đồng bộ và khó khăn trong việc giải quyết vấn đề Do đó, việc cải tiến phương pháp phải đi đôi với việc hoàn thiện nội dung để thúc đẩy sự phát triển bền vững.
II/ CƠ SỞ THỰC TIỄN
Trong những năm gần đây, công tác chủ nhiệm lớp tại các trường học đã trở nên quan trọng hơn, tuy nhiên vẫn tồn tại tình trạng một số nhà quản lý chưa nhận thức đúng về vai trò của giáo viên chủ nhiệm Họ coi đây là công việc kiêm nhiệm, ai cũng có thể đảm nhận, hoặc lại cực đoan cho rằng chỉ những giáo viên dạy giỏi mới có thể làm chủ nhiệm tốt.
Hiện nay, đội ngũ giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm lớp, gặp nhiều khó khăn về năng lực quản lý học sinh, nghiệp vụ, kinh nghiệm, và kỹ năng sống Điều này ảnh hưởng đến khả năng tổ chức và giáo dục học sinh, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế xã hội trong thời kỳ mới với nền kinh tế thị trường và kinh tế tri thức.
III THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA VẤN ĐỀỞ TRƯỞNG THPT HÀ HUY TẬP, THÀNH PHỐ VINH
Trường THPT Hà Huy Tập, được thành lập vào ngày 22/12/1975, nằm ở trung tâm thành phố Vinh và tuyển sinh từ các phường, xã trong khu vực Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là trong việc giáo dục nhân cách và đạo đức cho học sinh, nhà trường đã chú trọng xây dựng nền nếp, kỷ cương học đường và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện học sinh về trí tuệ và thể chất, nhờ sự quan tâm từ lãnh đạo các cấp và ban giám hiệu nhà trường Đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt huyết và có chuyên môn vững vàng, cùng khả năng tiếp cận công nghệ thông tin nhanh chóng, đã tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh Với kinh nghiệm và kỹ năng sư phạm tốt, giáo viên chủ nhiệm thể hiện tình yêu thương và sự quan tâm đến học sinh, góp phần đạt được những thành tích nhất định trong công tác chủ nhiệm của trường.
Địa bàn cư trú của học sinh khá rộng và phức tạp, với trường nằm gần chợ, ga tàu và quốc lộ 1A, trong đó có một số học sinh là con em công giáo Học sinh trung học phổ thông thường trải qua nhiều thay đổi về tâm sinh lý Năm học 2020-2021, trường đã mở rộng quy mô bằng cách tăng thêm một lớp 10, nâng tổng số lớp lên 40 và số học sinh cũng tăng theo.
Mặc dù hàng năm vẫn có giáo viên gặp khó khăn trong năng lực và phương pháp quản lý, nhưng tình trạng học sinh vi phạm nội quy như lười học, bỏ học, sử dụng điện thoại trong giờ học, gây gổ, vi phạm an toàn giao thông và hút thuốc lá vẫn diễn ra Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tìm kiếm những giải pháp hiệu quả nhằm duy trì và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trong nhà trường.
1.2.Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp hiện nay ở trường THPT nói chung và trường THPT Hà Huy Tập, Thành phố Vinh nói riêng
Trong những năm qua, nền giáo dục Việt Nam đã có những chuyển biến rõ rệt, yêu cầu các thầy cô giáo phải tự nhận thức và đổi mới để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh Chất lượng giáo dục không chỉ phụ thuộc vào kết quả học tập mà còn vào các hoạt động giáo dục khác như rèn luyện đạo đức và giáo dục kỹ năng sống Ngoài công tác giảng dạy, giáo viên cần trau dồi kiến thức về các nhiệm vụ khác, đặc biệt là công tác chủ nhiệm Giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng như nhà quản lý và nhà tâm lý, là chỗ dựa tinh thần cho học sinh, giúp nâng cao đạo đức, kỹ năng sống và tri thức cho các em.
