Phân lo ạ i Rolesheet
- Phiếu dùng để giảng bài mới
- Phiếu kiểm tra bài cũ b Theo mức độđầy đủ của nội dung
- Phiếu chưa có nội dung
- Phiếu chưa có nội dung đầy đủ c Theo mức độ khó
- Phiếu liên hệ, tổng hợp kiến thức
- Phiếu chọn lọc, hệ thống hóa
Vai trò c ủ a vi ệ c s ử d ụ ng Rolesheet
Việc sử dụng Phiếu phân vai trong giảng dạy Ngữ văn đóng vai trò quan trọng, giúp học sinh không chỉ đọc tác phẩm mà còn cảm nhận và đánh giá vẻ đẹp của nó Phiếu phân vai khuyến khích học sinh tra cứu thông tin và tìm hiểu thêm qua tài liệu tham khảo, từ đó phát huy năng lực tự học một cách tích cực So với phương pháp hiện tại, việc cho học sinh soạn bài dựa trên các câu hỏi trong "Hướng dẫn học bài" của Sách giáo khoa không đáp ứng được yêu cầu này.
Vai trò quan trọng thứ hai của giáo viên là hướng dẫn học sinh tập trung vào những nội dung chính của bài học Khi học sinh chủ động đọc tác phẩm dưới sự chỉ dẫn của giáo viên về những đoạn và trang cần chú ý, họ sẽ hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm và tiếp thu bài học trên lớp một cách nhanh chóng hơn.
Rèn luyện năng lực liên tưởng, tưởng tượng và diễn đạt cho học sinh là rất quan trọng, bao gồm cả khả năng thuyết phục qua nói và viết Những kỹ năng này không chỉ cần thiết cho con người hiện đại mà còn đặc biệt quan trọng đối với những ai tiếp cận tác phẩm văn chương, nơi hình tượng và tưởng tượng là yếu tố sống còn.
Rolesheet giúp phát hiện năng khiếu riêng của học sinh trong các lĩnh vực như sáng tác, hội họa, và khả năng xử lý tình huống qua âm thanh, hình ảnh, đồ họa Điều này không chỉ chứng minh tài năng của các em mà còn mở ra cơ hội phát triển bản thân trong tương lai.
Việc sử dụng Rolesheet thường xuyên sẽ thúc đẩy các em trong việc học tập, rèn luyện và nâng cao kỹ năng, từ đó giúp các em chứng minh bản thân Điều này không chỉ đáp ứng nhu cầu học hỏi mà còn góp phần vào sự phát triển toàn diện của các em.
Rolesheet được sử dụng trong thảo luận nhóm của học sinh, giúp thúc đẩy và nâng cao chất lượng cuộc thảo luận nhờ vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi đến lớp Trong quá trình thảo luận, học sinh chia sẻ suy nghĩ và phát hiện cá nhân về tác phẩm, tạo ra sự lệ thuộc tích cực giữa các thành viên khi mỗi người được giao nhiệm vụ tìm hiểu các khía cạnh khác nhau của tác phẩm Điều này thể hiện sự phát triển tích cực của phương pháp dạy học hiện đại, giúp học sinh “biết bạn – hiểu mình”.
Việc sử dụng Phiếu phân vai không chỉ giúp học sinh ghi nhớ bài nhanh chóng và hiệu quả mà còn tạo hệ thống kiến thức lâu bền Đây là mong muốn của bất kỳ giáo viên nào trong quá trình giảng dạy Những bộ phiếu phân vai với màu sắc và hình ảnh bắt mắt có thể được tích hợp vào bài học, hỗ trợ đáng kể cho cả học sinh và giáo viên trong việc ôn tập, củng cố và hệ thống hóa kiến thức qua các chương và giai đoạn học tập.
Việc sử dụng Phiếu phân vai không chỉ giúp học sinh đánh giá kết quả của nhau mà còn khuyến khích các em tự xem xét và đánh giá mức độ đúng sai của bài tập, từ đó tạo động lực để cố gắng khẳng định bản thân Điều này mở ra thêm cơ hội học tập, khi học sinh không chỉ học từ giáo viên mà còn từ bạn bè Khi giáo viên chấm điểm Rolesheet và điểm thảo luận kèm theo nhận xét, học sinh sẽ có cơ hội điều chỉnh phương pháp học tập của mình để tiến bộ hơn.
Việc dạy học Ngữ văn hiện đại không chỉ nhằm giúp học sinh thi cử thành công, mà còn hướng tới việc hình thành những công dân toàn diện Giáo viên có tâm cần phát huy năng khiếu riêng của từng học sinh thông qua các bộ phiếu phân vai, từ đó khích lệ niềm yêu thích môn học Điều này đảm bảo rằng mọi học sinh, bất kể trình độ, đều có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ trong nhóm Đây là chìa khóa quan trọng để các em háo hức chờ đợi tiết học và thể hiện bản thân, không để ai bị bỏ rơi bên lề.
Mỗi phiếu phân vai là sản phẩm cá nhân của học sinh, giúp giáo viên đánh giá hiệu quả và kịp thời quá trình tiến bộ hoặc thoái bộ của từng em Điều này cho phép giáo viên can thiệp sớm, điều mà các bài kiểm tra truyền thống khó có thể thực hiện được.
Rolesheet được phát triển dựa trên sự sáng tạo và tư duy độc đáo của từng giáo viên, không bị ràng buộc bởi khuôn mẫu hay chương trình có sẵn Điều này giúp cho việc giảng dạy trở nên linh hoạt và phù hợp với nhu cầu cụ thể của học sinh.
Sinh năng động, chủ động và tích cực không chỉ thể hiện sự sáng tạo mà còn góp phần vào sự phát triển toàn diện Điều này cũng thúc đẩy người dạy không ngừng học hỏi, nâng cao năng lực chuyên môn để không bị tụt hậu trong quá trình giáo dục.
Bộ phiếu phân vai (Rolesheet) là một sản phẩm sáng tạo không ngừng, đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học Kỹ thuật này giúp giáo viên linh hoạt hơn trong việc áp dụng các phương pháp giảng dạy cũng như trong công tác kiểm tra và đánh giá học sinh.
M ộ t s ố yêu c ầ u khi d ạ y – h ọ c v ớ i Rolesheet
Giáo viên cần thiết kế các câu hỏi và nhiệm vụ học tập để giúp học sinh khám phá tác phẩm một cách hiệu quả Khả năng này phụ thuộc vào năng lực cảm thụ và phân tích tác phẩm của giáo viên Họ cũng cần hiểu rõ đặc trưng của từng loại Rolesheet cùng với thể loại và nội dung tác phẩm để tạo ra Rolesheet phù hợp Công việc này yêu cầu sự sáng tạo, lòng nhiệt tình và tâm huyết từ phía giáo viên.
Bộ phiếu phân vai cần được xây dựng dựa trên năng lực và thế mạnh riêng của từng học sinh, không phải là việc phân vai ngẫu nhiên Do đó, giáo viên cần tiến hành điều tra và sàng lọc học sinh ngay từ đầu năm học để đảm bảo sự phù hợp và hiệu quả trong quá trình phân vai.
Trong quá trình thảo luận nhóm, giáo viên cần bao quát tất cả các nhóm sử dụng nhiều Rolesheet để đảm bảo mọi nhóm đều có cơ hội trình bày ý kiến của mình Việc này không chỉ tạo điều kiện cho sự tham gia tích cực mà còn giúp giáo viên đánh giá công bằng và chính xác Nếu không thực hiện việc bao quát, giáo viên sẽ khó có được những đánh giá hiệu quả và công bằng cho từng nhóm.
Rolesheet thường phát huy hiệu quả tốt nhất khi học sinh sử dụng để chuẩn bị ở nhà và áp dụng trong lớp học trong quá trình thảo luận Tuy nhiên, nếu học sinh không nhận thức rõ vai trò và nhiệm vụ của mình, việc sử dụng Rolesheet sẽ không mang lại kết quả như mong đợi Do đó, giáo viên cần giúp học sinh hiểu tầm quan trọng của Rolesheet và khuyến khích họ thông qua việc chấm điểm nhóm và cá nhân Ngoài ra, giáo viên cũng cần đảm bảo rằng học sinh có đủ năng lực để hoàn thành các nhiệm vụ được giao trong Rolesheet.
Cần thiết lập các biện pháp nghiêm túc để phê bình những học sinh không hợp tác và không hoàn thành vai trò của mình trong lớp học.
- Thứ năm, chúng ta cần linh hoạt các vai khác nhau cho từng học sinh Tránh để các em giữ mãi một vai trong nhiều tiết học liên tục
Kỹ thuật dạy học với bộ phiếu phân vai có thể áp dụng linh hoạt trong tất cả các tiết Đọc văn của chương trình trung học phổ thông, điều này thật sự thú vị Hầu hết các phương pháp và kỹ thuật dạy học khác thường gặp khó khăn trong việc áp dụng rộng rãi, nhưng bộ phiếu phân vai mang đến sự linh hoạt và hiệu quả cho việc giảng dạy.
Cách th ứ c ti ế n hành t ạ o l ậ p Worksheet
Nguyên t ắ c t ạ o l ậ p
+ Phiếu phân vai phải được thiết kế sẵn, phù hợp với từng đối tượng học sinh
+ Thông tin trong từng phiếu phải vừa đủ
Trong một tiết học, việc sử dụng phiếu phân vai là cần thiết để khai thác sâu sắc các khía cạnh của tác phẩm văn học Tuy nhiên, khi giao vai cho học sinh, giáo viên cần đảm bảo rằng nhóm học sinh có khả năng hoàn thành tốt các vai trong bộ phiếu.
Phiếu phân vai là một phương pháp dạy học hiệu quả, nhưng cần phải kết hợp với các tài liệu và phương tiện dạy học khác để bảo tồn giá trị của tác phẩm văn chương Việc khuyến khích lưu giữ phương pháp bình giảng và tổng hợp các nội dung trọng tâm sau khi đã được tìm hiểu sâu sắc sẽ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy.
+ Giáo viên phải nhận xét đánh giá từng phiếu cụ thể, kịp thời, cần chú ý đến sự tiến bộ hoặc thoái bộ dù nhỏ ở mỗi học sinh.
Yêu c ầ u khi xây d ự ng phi ế u
Phiếu học tập cần được thiết kế rõ ràng và có tính sư phạm cao để thu hút sự chú ý và hứng thú của học sinh Kích thước tiêu chuẩn của phiếu thường là giấy A4, với các khoảng trống để học sinh có thể hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Nhiệm vụ học tập cần được giao cho học sinh một cách hợp lý, phù hợp với trình độ và khả năng của từng em, đồng thời phải đảm bảo thời gian thực hiện hợp lý Những nhiệm vụ này không chỉ vừa sức mà còn giúp phát huy các “năng khiếu tiềm ẩn” như hội họa, âm nhạc, sáng tạo và ứng dụng công nghệ, điều mà phương pháp dạy học truyền thống thường khó nhận ra.
Phiếu phân vai cần thể hiện rõ ràng ý tưởng giảng dạy của giáo viên, bao gồm việc tổ chức học sinh giải quyết vấn đề thông qua hệ thống câu hỏi Giáo viên cần định hướng hoạt động của học sinh để giúp họ phát hiện kiến thức mới, khái quát hóa vấn đề dưới dạng sơ đồ, biểu bảng Các nhiệm vụ học tập phải được thiết kế nhằm giải quyết hoặc minh họa cho vấn đề bài học.
+ Vấn đề trên các phiếu phân vai nên chia nhỏ và được sắp xếp để tất cả học sinh trong lớp học đều có thể tham gia
Phiếu phân vai là công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy sự hợp tác trong nhóm học tập, giúp các thành viên trao đổi ý kiến về kết quả học tập và cùng nhau xây dựng hệ thống kiến thức hiệu quả.
Khi xây dựng và giao vai cho học sinh, giáo viên cần chú ý đến năng lực riêng của từng em để thiết kế hoạt động phù hợp Để đạt được điều này, việc sàng lọc và tập hợp học sinh với những thế mạnh khác nhau vào cùng một nhóm là rất quan trọng Mỗi nhóm cần đảm bảo có đủ các thành phần đa dạng Tôi đã bắt đầu hình thành các nhóm này ngay từ đầu năm học để tối ưu hóa quá trình học tập.
Nhóm 1: Học sinh có lực học trung bình, yếu
Nhóm 2: Học sinh có lực học khá, giỏi
Nhóm 3: Học sinh có thế mạnh về hội họa, âm nhạc
Nhóm 4: Học sinh có thế mạnh về năng lực sơ đồ hóa, năng lực ứng dụng công nghệ thông tin
Chúng ta cần chú ý đến những học sinh có lực học trung bình và yếu nhưng lại có thế mạnh trong hội họa, sáng tác hoặc ứng dụng công nghệ, để phát huy khả năng của các em một cách phù hợp Đồng thời, cũng cần quan tâm đến các học sinh khá giỏi, giúp các em luân phiên phát huy năng lực trong từng vai trò ở các tiết học cụ thể.
C ấ u trúc c ủ a Rolesheet
Một bài tập phân vai thường gồm 4 loại thông tin, đó là các thông tin:
(a) Họ tên học sinh, tên nhóm thảo luận, tên tác phẩm, và số trang được phân công tìm hiểu
(b) Yêu cầu Trong đó, có những nhiệm vụ (vai) cụ thể và hướng dẫn cách trả lời
(c) Phần trả lời của học sinh
(d) Những dòng nhắc nhở học sinh về lỗi chính tả, ngữ pháp Mỗi mẫu bài tập phân vai có kích cỡ khoảng 1 tờ giấy A4
Phần "Yêu cầu" trên phiếu là yếu tố quan trọng nhất, chứa đựng các câu hỏi liên quan đến kiến thức trọng tâm của bài học Giáo viên cần chuyển đổi kiến thức từ dạng thông báo sang tình huống hoặc câu hỏi gợi mở Qua việc trả lời những câu hỏi này, học sinh sẽ hình thành hoặc củng cố kiến thức mới Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, trọng tâm của bài học và năng lực của học sinh, giáo viên có thể lựa chọn các bộ vai phù hợp.
Giáo viên nên phân tích kỹ bài dạy và soạn thảo bài giảng cẩn thận để nắm vững nội dung kiến thức, từ đó tổ chức các thông tin cần thiết giúp học sinh tiếp thu hiệu quả.
Bước 2: Xác định rõ mục tiêu bài học
Bước 3: Xác định mục tiêu phiếu phân vai
Bước 4 trong việc xây dựng phiếu phân vai là chọn vấn đề và kiến thức trọng tâm, điều này rất quan trọng để tối ưu hóa hiệu quả của phiếu phân vai Việc lựa chọn bộ phiếu phù hợp cho từng bài học giúp tránh lãng phí thời gian vào những phần kiến thức không cần thiết, từ đó tập trung vào nội dung chính và nâng cao chất lượng giảng dạy.
Bước 5: Chuyển đổi các vấn đề học tập và kiến thức trọng tâm thành bộ phiếu phân vai dưới dạng câu hỏi, sơ đồ hoặc biểu bảng Các yêu cầu cần được xây dựng bằng những câu hỏi rõ ràng và có nghĩa cụ thể, nhằm tránh gây hiểu nhầm Câu hỏi cần được thiết kế khéo léo để đạt hiệu quả cao trong việc truyền tải thông tin.
20 khơi gợi đúng độ cần thiết để học sinh có thể dễ dàng tìm hiểu, từ dễ đến khó dần
Có thể nhiều câu hỏi trong cùng một phiếu học tập, ở phần trọng tâm nhất của bài học
Bước 6: Xây dựng đáp án cho các bộ phiếu.
Quy trình sử dụng
Để hình thành nhóm tổng hợp hiệu quả, cần điều tra năng lực của học sinh và phân loại thành bốn nhóm: Nhóm 1 gồm học sinh lực học trung bình, yếu; Nhóm 2 là học sinh lực học khá, giỏi; Nhóm 3 tập trung vào học sinh có thế mạnh về hội họa, âm nhạc; và Nhóm 4 là học sinh có khả năng sơ đồ hóa và ứng dụng công nghệ thông tin Tôi đã chia lớp thành 7 nhóm, mỗi nhóm khoảng 5-6 học sinh, và duy trì nhóm này cố định trong suốt năm học Tuy nhiên, việc thay đổi thành viên nhóm theo từng học kỳ dựa trên năng lực sẽ kích thích khả năng thích nghi và hợp tác của học sinh.
Việc sử dụng phiếu phân vai phụ thuộc vào mục đích và yêu cầu cụ thể của giáo viên, có thể áp dụng cho từng cá nhân hoặc nhóm học sinh Giáo viên có thể yêu cầu học sinh chuẩn bị phiếu ở nhà, coi đó như tài liệu học tập cá nhân để phát biểu hoặc trình bày trong lớp Ngoài ra, giáo viên cũng có thể sử dụng phiếu riêng cho một số học sinh theo ý đồ giáo dục của mình.
Giáo viên cần chia lớp thành nhóm khi sử dụng phiếu phân vai, ví dụ nhóm 4 học sinh sẽ có bộ phiếu cho 4 em, và nhóm 6 học sinh sẽ có 6 phiếu Nhóm lý tưởng nên có từ 5 đến 6 học sinh, tùy thuộc vào số lượng thực tế của lớp để linh hoạt Phương pháp này thường được áp dụng để giao bài tập, soạn bài mới, và có thể kết hợp với các phương pháp khác như thuyết trình và thảo luận nhóm.
Chúng ta có thể theo quy trình sau:
Để chuẩn bị cho tiết học, giáo viên cần phát bộ phiếu phân vai cho nhóm vào tuần trước khi bắt đầu Số lượng phiếu nên được điều chỉnh phù hợp với hình thức tổ chức lớp học.
Bước 2: Hướng dẫn thực hiện phiếu phân vai
Bước 3: Học sinh cần làm việc với các tài liệu và hoàn thành phiếu phân vai tại nhà Giáo viên nên theo dõi tiến độ học tập của học sinh, đồng thời hỗ trợ giải đáp những khó khăn mà các em gặp phải Để thuận tiện, giáo viên có thể cung cấp địa chỉ Zalo và Messenger cho học sinh, giúp các em dễ dàng nêu thắc mắc Ngoài ra, học sinh nên lưu số điện thoại của nhóm trưởng và lớp trưởng để nhận hướng dẫn từ xa hiệu quả hơn.
Trước khi tiết học bắt đầu, cần kiểm tra sự chuẩn bị của lớp học Nhiệm vụ này sẽ được giao cho cán sự lớp và cán sự bộ môn thực hiện vào đầu giờ học Khi giáo viên đến lớp, học sinh sẽ nhanh chóng báo cáo tình hình chuẩn bị cho giáo viên.
Bước 5: Học sinh trình bày ý kiến, trong khi các bạn khác lắng nghe và đối chiếu với vai trò của mình để bổ sung và góp ý Học sinh có thể đặt câu hỏi hoặc tranh luận với người trình bày, tùy thuộc vào tình hình tiết học và thời gian, giáo viên sẽ bố trí thời gian hợp lý Ngoài ra, học sinh cùng vai cũng có thể so sánh sản phẩm của mình.
Bước 6: Giáo viên sửa chữa và bổ sung đáp án, khuyến khích học sinh bình chọn bộ phiếu tốt nhất Học sinh có thể so sánh và tự đánh giá bài làm của mình, cũng như chấm điểm bài của bạn và ghi chú nhận xét cụ thể Sau đó, giáo viên có thể trả lại phiếu phân vai để học sinh tự hoàn thành bằng mực khác màu, giúp học sinh tiếp thu kiến thức tốt hơn và giáo viên đánh giá chính xác kết quả học tập của học sinh.
Sau mỗi giờ học, giáo viên thu thập tất cả các bộ phiếu của học sinh để đánh giá thái độ và khả năng làm việc của từng nhóm hoặc cá nhân Qua đó, giáo viên sẽ nhận xét, đánh giá và điều chỉnh những hạn chế của học sinh một cách hợp lý Đồng thời, tiến độ và kết quả học tập của học sinh sẽ được ghi chép vào sổ theo dõi.
Xây d ự ng m ộ t s ố phi ế u phân vai cho gi ờ đọc văn
Chúng tôi xây dựng các mẫu phiếu phân vai nhằm rèn luyện năng lực tư duy, diễn đạt và cảm thụ tác phẩm cho học sinh, bên cạnh việc xác định chuẩn kiến thức, kỹ năng và phẩm chất cần có theo mục tiêu giáo dục Để đạt được điều này, chúng tôi đã thiết kế nhiều dạng bài tập phân vai để sử dụng trong giờ đọc hiểu văn bản, đồng thời nghiên cứu mục tiêu cụ thể của từng bài học.
-Phiếu “Người tìm từ độc đáo”.
Giúp học sinh nhận diện những từ ngữ quan trọng và độc đáo trong tác phẩm, đồng thời phân tích ý nghĩa của chúng, từ đó nâng cao khả năng cảm thụ văn học.
- Giúp tăng cường khả năng học tập – ghi nhớ những từ, ngữ mới, sáng tạo, giúp mở rộng kho từ vựng phong phú cho các em
- Học sinh trung binh, yếu, khá, giỏi
- Học sinh có thế mạnh công nghệ
-Phiếu “Người tóm tắt tác phẩm”
- Giúp rèn luyện năng lực sâu chuỗi sự kiện, khái quát vấn đề, giúp các em nắm chắc tác phẩm
- Giúp rèn năng lực tái hiện, trình bày vấn đề từ những nội dung cốt lõi
- Giúp phát triển kỹ năng nắm bắt tốt nội dung trọng tâm của tác phẩm văn học hoặc câu chuyện trong đời sống
- Học sinh trung binh, yếu,
- Học sinh có thế mạnh công nghệ thông tin, hệ thống bằng hình ảnh, hội họa
-Phiếu “Người sắp xếp sự kiện”
- Giúp học sinh hệ thống hóa kiến thức trong đoạn trích, tác phẩm; các em sẽ tiếp cận tác phẩm có trình tự và ghi nhớ kỹ hơn.
- Hình thành năng lực phân tích, đánh giá, sắp xếp, tổng hợp các chi tiết ở học sinh theo trình tự nhất định
- Học sinh trung binh, yếu,
- Học sinh có năng khiếu công nghệ thông tin, hệ thống bằng hình ảnh, hội họa
- Giúp học sinh đọc sáng tạo tác phẩm ở nhiều góc độ kiến thức
- Giúp rèn luyện năng lực xác định trọng tâm vấn đề trong tác phẩm
- Giúp giáo viên biết được mong muốn của học sinh và định hướng tác phẩm
- Học sinh trung bình, yếu
-Học sinh có thế mạnh công nghệ
-Phiếu “Người liên hệ tác phẩm”
- Giúp học sinh củng cố kiến thức; mở rộng khả năng liên hệ vận dụng, năng cao năng lực nghị luận tác phẩm văn học và xã hội
- Giúp học sinh nắm vững và củng cố kỹ năng tổng hợp, xử lý và huy động các kiến thức nền sẵn có một cách hợp lý
- Học sinh trung bình, yếu
-Học sinh có thế mạnh
-Phiếu “Người hội họa” -Giúp phát huy năng khiếu riêng của học sinh, các em tự tin hơn, -Học sinh có thế mạnh hội họa
23 yêu thích và hứng thú với tác phẩm nhiều hơn.
-Phiếu “Người tìm điểm sáng nghệ thuật”
-Giúp học sinh biết cách phát hiện tài năng, sở trường của tác giả từ các điểm sáng nghệ thuật
Để hiểu rõ tác phẩm văn học, các em cần áp dụng phương pháp tiếp cận từ cơ bản, bắt đầu từ việc nắm bắt nghệ thuật cho đến việc hiểu nội dung tác phẩm Việc giải mã các hình tượng nghệ thuật sẽ giúp các em nhận diện ý đồ nghệ thuật mà tác giả muốn truyền tải.
- Học sinh trung bình, yếu
-Học sinh có thế mạnh công nghệ
- Giúp các em hứng thú trong tìm hiểu toàn bộ các vấn đề của tác phẩm, từ dễ đến khó, từ tác giả đến tác phẩm
- Học sinh trung bình, yếu
-Học sinh có thế mạnh hội họa, công nghệ…
-Phiếu “Người sắp xếp quang cảnh”
-Giúp các em nắm rõ bối cảnh của tác phẩm, đoạn trích
- Giúp hiểu được ý đồ nghệ thuật của tác giả
- Học sinh trung bình, yếu
-Học sinh có thế mạnh hội họa, công nghệ…
- Giúp phát huy sự yêu thích của các em với tác phẩm văn học;
Tăng khả năng vận dụng, sáng tạo ở các em
-Học sinh có thế mạnh sáng tác
MẪU THIẾT KẾ MỘT SỐ PHIẾU PHÂN VAI
3.6 Minh họa bộ phiếu phân vai cho 1 tiết học
Văn bản “AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?”
TÁC GIẢ HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Khi soạn bộ phiếu phân vai, giáo viên cần chú ý đến nhiều yếu tố quan trọng như kiến thức trọng tâm, năng lực và đối tượng học sinh, cùng với kỹ thuật thiết kế Đặc biệt, việc bám sát chuẩn kiến thức và kỹ năng là rất cần thiết để đảm bảo chất lượng chuyên môn trong quá trình giảng dạy.
Đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” trong sách giáo khoa nổi bật với tác phẩm bút kí xuất sắc của Hoàng Phủ Ngọc Tường, thể hiện sự tinh tế và chất thơ về sông Hương Sức hấp dẫn của đoạn văn đến từ những xúc cảm sâu lắng, được chắt lọc từ kiến thức phong phú về lịch sử, văn hoá, địa lí và văn chương, cùng với văn phong tao nhã và tài hoa.
Dựa vào mục đích và vai trò của phiếu phân vai, cùng với nội dung bài học, chúng ta sẽ thiết kế phiếu phân vai cho đoạn trích này với 6 vai trò: người hỏi, người minh họa, người phát hiện những điểm sáng thẩm mỹ, người liên hệ, người nghiên cứu, và người sắp xếp bối cảnh Việc này không chỉ giúp phát triển năng lực tư duy cho người học mà còn tạo điều kiện cho họ hiểu sâu hơn về nội dung bài học.
Vai trò của người hỏi rất quan trọng trong tác phẩm này, vì đây không phải là truyện hay thơ, nhưng lại chứa đựng nhiều chi tiết và chất thơ Do đó, người hỏi cần luôn hiện diện để dẫn dắt và hướng dẫn việc tìm hiểu tác phẩm, giúp tránh lạc hướng và lầm lẫn về thể loại.
Vai người liên hệ đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu đoạn trích bút kí này, thể hiện sự hiểu biết sâu rộng của tác giả về nhiều vấn đề Người học có thể phát hiện ra nhiều khía cạnh thú vị trong văn chương cũng như liên hệ đến các vấn đề trong cuộc sống và tình cảm cá nhân Qua đó, việc phân vai sẽ giúp học sinh rèn luyện năng lực tư duy như phân tích, liên tưởng, tưởng tượng và so sánh.
Khi tìm hiểu tác phẩm, đặc biệt là đoạn trích này, người đọc cần phát hiện những điểm sáng thẩm mỹ quan trọng Những từ ngữ đáng nhớ, câu văn độc đáo và nét nghệ thuật nổi bật bao trùm toàn bộ đoạn trích, yêu cầu người đọc phải sàng lọc và so sánh để nhận diện những yếu tố thẩm mỹ nổi bật Qua đó, năng lực tư duy của người học được rèn luyện và nâng cao, đặc biệt là khả năng phát hiện, tổng hợp, so sánh và lựa chọn.
Vai người minh hoạ là một vai cơ bản trong phiếu phân vai, đảm nhận nhiệm vụ đọc tác phẩm và dẫn dắt người nghe xuôi theo dòng sông Hương từ thượng nguồn đến cửa biển.
25 ngòi bút miêu tả độc đáo của tác giả khắc họa hình ảnh sông Hương thơ mộng, trữ tình, giúp người đọc hình dung và phác họa bức tranh phi ngôn ngữ phong phú dựa trên ngôn từ trong văn bản Qua đó, người học có cơ hội phát triển năng lực tư duy như hình dung, tưởng tượng và liên tưởng, đồng thời thể hiện yếu tố cá nhân trong sự cảm nhận của chính mình.
Vai trò của người nghiên cứu trong phiếu phân vai không phải là một vai cơ bản, nhưng lại rất quan trọng trong thể loại bút ký Người học có thể khám phá nhiều vấn đề thú vị liên quan đến văn hóa, lịch sử và địa lý, như địa hình sông Hương, ca trù xứ Huế, và thơ văn viết về sông Hương Việc này không chỉ tăng cường sự hứng thú trong học tập mà còn giúp người học rèn luyện kỹ năng liên tưởng, phát hiện và sáng tạo Do đó, vai trò của người nghiên cứu là cần thiết trong việc phân tích các tác phẩm thuộc thể tùy bút, bút ký.
Vai trò của người sắp xếp quang cảnh là rất quan trọng trong văn miêu tả Tác giả đã khéo léo miêu tả con sông Hương với những chi tiết tinh tế và cảm xúc sâu lắng, tạo nên một cái nhìn đa chiều và phong phú Những cảm xúc này giúp người đọc cảm nhận rõ nét về con sông, đồng thời cũng giúp họ nhận thức được cấu trúc và trật tự của tác phẩm Điều này rất cần thiết cho học sinh trong việc tìm hiểu và tiếp cận tác phẩm một cách sâu sắc hơn.
Trong tác phẩm "Ai đã đặt tên cho dòng sông?", vai trò tóm tắt có thể không cần thiết do đây là một tuỳ bút mang tính chất thơ ca, chứa đựng nhiều chi tiết mà không có cốt truyện, sự kiện hay nhân vật rõ ràng Điều này cho thấy tác phẩm chủ yếu tập trung vào cảm xúc và cảm nhận của tác giả hơn là vào một mạch truyện cụ thể.
Cách sử dụng phiếu phân vai cho việc dạy đoạn trích “Ai đặ t tên cho dòng sông? ”
Nhóm thảo luận nên có từ 4 đến 6 học sinh Nếu nhóm có ít hơn 6 học sinh, giáo viên có thể điều chỉnh số vai trong nhóm, nhưng cần đảm bảo rằng tất cả 6 vai trong bộ phiếu được thực hiện bởi các học sinh trong lớp.
