SKKN Vận dụng phương pháp đóng vai vào dạy học lý thuyết môn Giáo dục quốc phòng và an ninh

NỘI DUNG

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 1.1 Cơ sở lý luận

Thuật ngữ "phương pháp" có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp (methodos), mang ý nghĩa là con đường hướng tới mục tiêu Trong giáo dục, PPDH (phương pháp dạy học) được hiểu là con đường để đạt được các mục tiêu giảng dạy PPDH phản ánh cách thức hành động của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học, và những cách thức này luôn diễn ra trong các hình thức cụ thể Do đó, cách thức và hình thức trong dạy học không thể tách rời nhau một cách độc lập.

PPDH là các phương pháp và hình thức hành động của giáo viên và học sinh nhằm đạt được những mục tiêu dạy học cụ thể Những phương pháp này được thiết kế phù hợp với nội dung và điều kiện dạy học hiện tại, đồng thời quy định rõ ràng các mô hình hành động cho cả giáo viên và học sinh.

PPDH là một khái niệm rất phức hợp có nhiều bình diện khác nhau Một số đặc điểm của PPDH như sau:

+ PPDH định hướng thực hiện mục tiêu dạy học.

+ PPDH là sự thống nhất của phương pháp dạy và phương pháp học.

+ PPDH thực hiện thống nhất chức năng đào tạo và giáo dục.

+ PPDH là sự thống nhất của cách thức hành động và phương tiện dạy học.

1.1.2 Phương pháp dạy học tích cực

Phương pháp dạy học tích cực là những phương pháp nhằm phát huy tính chủ động và sáng tạo của người học, tập trung vào hoạt động hóa và tích cực hóa quá trình nhận thức Thay vì chú trọng vào người dạy, phương pháp này khuyến khích sự tham gia của người học, tạo điều kiện để họ phát huy tối đa khả năng học tập, năng lực sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề Đây không phải là một phương pháp cụ thể, mà là một khái niệm bao gồm nhiều hình thức và kỹ thuật dạy học khác nhau.

Những dấu hiệu đặc trưng của các phương pháp tích cực, có bốn dấu hiệu cơ bản:

+ Dạy học thông qua các hoạt động của học sinh.

+ Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.

+ Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học nhóm.

+ Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò.

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

Cơ sở lý luận

Phương pháp dạy học (PPDH) xuất phát từ tiếng Hy Lạp "methodos", có nghĩa là con đường dẫn đến mục tiêu PPDH không chỉ là con đường đạt được mục tiêu giáo dục mà còn là cách thức hành động của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học Hành động này luôn diễn ra trong những hình thức cụ thể, cho thấy rằng cách thức và hình thức là hai yếu tố không thể tách rời trong quá trình giáo dục.

PPDH là các phương pháp và hình thức hành động của giáo viên và học sinh nhằm đạt được các mục tiêu dạy học đã được xác định Những phương pháp này phù hợp với nội dung và điều kiện cụ thể của quá trình dạy học, đồng thời quy định rõ ràng các mô hình hành động của cả giáo viên và học sinh.

PPDH là một khái niệm rất phức hợp có nhiều bình diện khác nhau Một số đặc điểm của PPDH như sau:

+ PPDH định hướng thực hiện mục tiêu dạy học.

+ PPDH là sự thống nhất của phương pháp dạy và phương pháp học.

+ PPDH thực hiện thống nhất chức năng đào tạo và giáo dục.

+ PPDH là sự thống nhất của cách thức hành động và phương tiện dạy học.

1.1.2 Phương pháp dạy học tích cực

Phương pháp dạy học tích cực là những cách thức giáo dục nhằm phát huy tính chủ động và sáng tạo của người học Nó tập trung vào việc kích thích hoạt động nhận thức của học sinh, thay vì chỉ chú trọng vào vai trò của người dạy Không phải là một phương pháp cụ thể, phương pháp dạy học tích cực bao gồm nhiều hình thức và kỹ thuật khác nhau, nhằm tăng cường sự tham gia của người học, giúp họ phát huy tối đa khả năng học tập, năng lực sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.

Những dấu hiệu đặc trưng của các phương pháp tích cực, có bốn dấu hiệu cơ bản:

+ Dạy học thông qua các hoạt động của học sinh.

+ Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.

+ Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học nhóm.

+ Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò.

1.1.3 Phương pháp đóng vai trong dạy học

1.1.3.1 Khái niệm Đóng vai theo Từ điển tiếng Việt là “Thể hiện nhân vật trong kịch bản lên sân khấu hay màn ảnh bằng hành động lời nói như thật”.

Phương pháp dạy học đóng vai, dựa trên lý thuyết vai trò và lý thuyết kịch trong xã hội học, tạo ra sự tương tác giữa giáo viên và học sinh, cũng như giữa các học sinh với nhau và với môi trường học tập Phương pháp này khuyến khích học sinh trải nghiệm thực tế và đặt mình vào các vị trí khác nhau để giải quyết các tình huống cụ thể trong cuộc sống Qua đó, đóng vai giúp học sinh thực hành và "làm thử" các cách ứng xử trong những tình huống giả định, từ đó suy nghĩ sâu sắc về các vấn đề thông qua việc tập trung vào các sự kiện cụ thể mà các em quan sát.

Theo Phan Trọng Ngọ, phương pháp đóng kịch trong dạy học bao gồm việc giáo viên cung cấp kịch bản và đạo diễn, trong khi học viên thực hiện các vai diễn, từ đó học được cách suy nghĩ, thể hiện thái độ và các kỹ năng ứng xử Trần Thị Tuyết Oanh nhấn mạnh rằng đóng kịch là một phương pháp dạy học, trong đó giáo viên tổ chức quá trình học thông qua việc xây dựng và thực hiện kịch bản, giúp học sinh hiểu sâu sắc nội dung học tập.

Phương pháp dạy học đóng vai là một phương pháp hiệu quả, trong đó giáo viên tạo ra kịch bản học tập và yêu cầu học sinh nhập vai các nhân vật đã được phân công Bản chất của phương pháp này là sự gia công sư phạm, cho phép học sinh thể hiện kiến thức qua các tình huống giả định Một số tác giả nhấn mạnh rằng đóng vai cũng là phương pháp thực hành, giúp học sinh tự sáng tạo kịch bản và lời thoại liên quan đến bài học Dù có sự khác biệt trong vai trò giữa giáo viên và học sinh, phương pháp này khẳng định học sinh là nhân tố chủ đạo Đóng vai không chỉ là việc thể hiện kịch mà còn bao gồm việc lựa chọn nội dung, xây dựng kịch bản, phân vai và thảo luận sau phần diễn Phương pháp này đặc biệt phù hợp với các môn khoa học xã hội, giúp học sinh phát triển kỹ năng thấu cảm, lắng nghe và giao tiếp.

Phương pháp đóng vai trong dạy học là một hình thức giáo dục thông qua việc học sinh thể hiện các nhân vật cụ thể, từ đó giúp họ thực hành, trải nghiệm và rút ra bài học về nhận thức và kỹ năng sống Đặc trưng của phương pháp này không chỉ dừng lại ở việc diễn xuất mà còn bao gồm cả những hành động và ngôn ngữ không lời, cho phép học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập Việc đóng vai có thể diễn ra dưới nhiều hình thức, từ thuyết trình đến tổ chức hoạt động học tập, tạo ra môi trường học tập năng động và sáng tạo Để phát huy hiệu quả của phương pháp này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên và học sinh, nhằm đáp ứng các yêu cầu nhất định trong quá trình giảng dạy.

1.1.3.2 Phân loại phương pháp đóng vai

Phương pháp đóng vai có nhiều kiểu và hình thức tổ chức dạy học đa dạng Việc phân loại các hình thức đóng vai được thực hiện dựa trên các tiêu chí và cách tiếp cận khác nhau.

Dựa trên tiêu chí về thời gian chuẩn bị, có hai hình thức đóng vai trong một tiết học: đóng vai trực tiếp ngay trong lớp và đóng vai có sự chuẩn bị trước ở nhà Việc chuẩn bị trước giúp học sinh nắm rõ nội dung và tăng cường sự tự tin khi thể hiện trong lớp Trong khi đó, đóng vai trực tiếp tạo cơ hội cho học sinh ứng biến và phát triển kỹ năng giao tiếp ngay lập tức Cả hai phương pháp đều mang lại lợi ích riêng, góp phần nâng cao hiệu quả học tập.

Đóng vai trực tiếp là hình thức thể hiện vai diễn yêu cầu xây dựng kịch bản dựa trên nhiệm vụ học tập cụ thể, diễn ra trong cùng một không gian.

Đóng vai theo hình thức này yêu cầu ít hoặc không có thời gian chuẩn bị, diễn ra nhanh chóng dựa trên một kịch bản ngắn gọn Học sinh sẽ thể hiện khả năng diễn xuất ngay trên lớp, với lời thoại ngẫu hứng nhưng vẫn trong khuôn khổ đã định Mặc dù ban đầu có thể khó khăn, nhưng những nhóm học sinh có năng khiếu và tự tin sẽ nhanh chóng vượt qua thử thách, và sự thể hiện của họ sẽ ngày càng tốt hơn trong những lần tiếp theo Hình thức này không chỉ là thách thức mà còn khơi dậy sự tự tin và nghị lực của học sinh trong bối cảnh học tập.

Đóng vai có sự chuẩn bị trước ở nhà là phương pháp dạy học cho phép học sinh nhận nhiệm vụ từ tiết học trước và chuẩn bị kịch bản, lời thoại cũng như tập luyện tại nhà Phương pháp này mang lại lợi ích lớn cho cả giáo viên và học sinh, giúp họ lựa chọn nội dung phù hợp và thực hiện bài diễn một cách chặt chẽ, trôi chảy và đúng định hướng trong tiết học tiếp theo Đây là hình thức phổ biến nhất khi áp dụng phương pháp dạy học đóng vai.

- Dựa vào yêu cầu nắm kiến thức, mục đích học tập có các hình thức sau:

Đóng vai tái hiện là phương pháp học tập dựa trên kiến thức đã có, thông qua việc xây dựng kịch bản với các tình huống và vai diễn đơn giản Hình thức này giúp học sinh ghi nhớ và tái hiện kiến thức một cách bền vững, nhưng lại hạn chế tính sáng tạo do bị chi phối bởi những kiến thức đã biết trước đó.

Đóng vai suy luận, phát triển là một hình thức học tập sáng tạo, trong đó kịch bản, lời thoại và các vấn đề được xây dựng dựa trên kiến thức đã có, từ đó mở rộng nội dung và tìm kiếm những cách ứng xử mới Hình thức này khuyến khích học sinh khám phá và tìm tòi, tạo ra hứng thú học tập, vì để vượt qua những kiến thức cũ, họ cần phải đối mặt với những điều chưa biết Phương châm của hình thức này là nếu chỉ làm những điều đã biết, chúng ta sẽ chỉ thu được những kết quả đã có, trong khi việc khám phá những điều chưa biết sẽ mang lại những kiến thức và trải nghiệm mới mẻ.

Cơ sở thực tiễn

1.2.1 Thực trạng nhận thức của giáo viên về sử dụng PPĐV vào dạy học Để có cơ sở thực tiễn cho việc ứng dụng PPĐV ở trường THPT đạt hiệu quả cao, tôi đã tiến hành điều tra về nhận thức, mức độ sử dụng của 09 giáo viên dạy GDQP&AN ở 3 trường THPT trên địa bàn Kết quả thu được như sau:

Mức độ nhận thức và lí do Số giáo viên Tỉ lệ %

- Kích thích hứng thú học tập của học sinh

- Phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh

- Đảm bảo kiến thức vững chắc

- Chuẩn bị công phu mất thời gian

- Học sinh được thể hiện mình trước đám đông

Bảng 1 trình bày kết quả khảo sát về mức độ nhận thức của giáo viên về việc sử dụng phương pháp dạy học đa dạng (PPĐV) trong giảng dạy môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh (GDQP&AN) tại các trường THPT Để đánh giá thực trạng áp dụng PPĐV trong dạy học môn GDQP&AN, tôi đã tiến hành điều tra các phương pháp dạy học mà giáo viên sử dụng, và kết quả điều tra cho thấy những thông tin quan trọng về mức độ sử dụng PPĐV của giáo viên trong quá trình giảng dạy.

Các PPDH Thường xuyên Thỉnh thoảng Không sử dụng

SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ %

Bảng 2: Thực trạng sử dụng các PPDH của giáo viên trong dạy học môn

Để đánh giá mức độ hứng thú của học sinh đối với các phương pháp dạy học (PPDH) của giáo viên, tôi đã tiến hành khảo sát 100 học sinh lớp 10 và 11 tại trường THPT nơi tôi công tác Kết quả cho thấy sự quan tâm và tham gia của học sinh vào các PPDH mà giáo viên áp dụng, từ đó cung cấp cái nhìn sâu sắc về hiệu quả giảng dạy và khả năng thu hút học sinh trong quá trình học tập.

Các phương pháp dạy học

Rất thích Thích Bình thường

Bảng 3: Mức độ hứng thú của học sinh với các phương pháp mà giáo viên đã sử dụng trong dạy học môn GDQP&AN ở trường THPT

Qua số liệu điều tra trên tôi thấy:

Tất cả 100% giáo viên tham gia khảo sát (09/09) đều khẳng định sự cần thiết của việc sử dụng phương pháp dạy học Đa dạng hóa (PPĐV) Họ nhận thức đúng đắn về tác dụng của PPĐV, cho rằng phương pháp này không chỉ kích thích sự hứng thú trong học tập mà còn phát huy tính tích cực và sự độc lập sáng tạo của học sinh Đặc biệt, 77,8% giáo viên (07/09) cho rằng PPĐV giúp đảm bảo kiến thức vững chắc cho học sinh.

100%(09/09) giáo viên đều cho rằng nếu thực hiện đóng vai học sinh sẽ được thể hiện mình trước đám đông

Theo số liệu điều tra, 100% giáo viên thường xuyên sử dụng phương pháp thuyết trình trong dạy học, 66,7% sử dụng phương pháp hoạt động nhóm, và chỉ 22,2% áp dụng phương pháp trực quan Đáng chú ý, chỉ 22,2% giáo viên thỉnh thoảng sử dụng phương pháp dạy học dựa trên vấn đề (PPĐV), trong khi 77,8% không sử dụng và không có giáo viên nào áp dụng phương pháp này một cách thường xuyên Điều này cho thấy sự chênh lệch giữa nhận thức, thái độ và hành động thực tế của giáo viên, dẫn đến những khó khăn trong việc cải tiến và đổi mới phương pháp dạy học.

Kết quả điều tra cho thấy, 85% học sinh rất thích thú với việc đóng vai trong giờ học Giáo dục Quốc phòng và An ninh (GDQP&AN), trong khi 15% còn lại cũng ủng hộ việc giáo viên áp dụng phương pháp dạy học này Điều này cho thấy có tiềm năng lớn để giáo viên triển khai phương pháp dạy học đổi mới Tuy nhiên, thực tế cho thấy giáo viên hiếm khi sử dụng phương pháp dạy học đóng vai, chủ yếu chỉ trong các tiết thao giảng hoặc dạy minh họa Nguyên nhân của tình trạng này cần được tìm hiểu kỹ lưỡng để cải thiện chất lượng giảng dạy.

Giáo viên nhận định rằng phương pháp dạy học đóng vai (PPĐV) đòi hỏi nhiều công sức và thời gian chuẩn bị Không phải tất cả nội dung đều có thể áp dụng PPĐV một cách hiệu quả, vì vậy giáo viên cần dành thời gian để soạn giáo án và triển khai hoạt động đóng vai trong lớp học.

Nhiều giáo viên vẫn còn hạn chế trong việc vận dụng phương pháp dạy học phát huy năng lực (PPĐV), dẫn đến tình trạng lúng túng khi lựa chọn bài học và cách thực hiện Điều này là nguyên nhân chính khiến họ chưa mạnh dạn áp dụng PPĐV trong quá trình giảng dạy.

Khả năng hợp tác của các học sinh cũng làm giảm hiệu quả sử dụng phương pháp này, các em chưa chủ động khi tham gia hoạt động nhóm.

Chương trình môn học còn nặng về cung cấp kiến thức, giáo viên không có thời gian để sân khấu hóa lớp học.

Việc áp dụng phương pháp dạy học đổi mới (PPĐV) trong giáo dục Quốc phòng và An ninh (GDQP&AN) là rất cần thiết, tạo sự hứng thú cho cả giáo viên và học sinh Tuy nhiên, vẫn tồn tại những khó khăn trong quá trình thực hiện Là một giáo viên GDQP&AN, tôi nhận thức rõ trách nhiệm của mình là khơi dậy niềm yêu thích môn học này ở học sinh Để đạt được điều đó, trước tiên, bản thân giáo viên cần phải thay đổi cách dạy Tôi đã tích cực áp dụng các phương pháp dạy học, bao gồm phương pháp đóng vai, vào giáo án để làm cho môn GDQP&AN trở nên sinh động và hấp dẫn hơn Thực tiễn này là cơ sở để tôi triển khai và thực hiện đề tài trong quá trình giảng dạy.

THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VÀ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC .12 2.1 Mục đích của thực nghiệm

Phương pháp thực nghiệm

Trong quá trình thực nghiệm đề tài này, chúng tôi áp dụng phương pháp thực nghiệm loại suy, cụ thể là phương pháp tương tự theo mô hình xã hội Các lớp tham gia thực nghiệm được chia thành hai nhóm khác nhau để tiến hành nghiên cứu.

- Nhóm lớp thực nghiệm: Tổ chức các hoạt động nhận thức thông qua việc sử dụng phương pháp đóng vai.

Nhóm lớp đối chứng đã tổ chức các hoạt động nhận thức bằng cách áp dụng chủ yếu các phương pháp dạy học truyền thống, bao gồm thuyết trình và đàm thoại gợi mở.

Nội dung thực nghiệm

Nội dung thực nghiệm nhằm đánh giá tính khả thi của việc áp dụng phương pháp đóng vai trong giảng dạy lý thuyết môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh (GDQP&AN) ở cấp Trung học phổ thông Phương pháp này không chỉ giúp học sinh hiểu sâu hơn về kiến thức mà còn phát triển kỹ năng thực hành và tư duy phản biện Việc nghiên cứu và ứng dụng phương pháp đóng vai sẽ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập trong môn học này.

Tổ chức thực nghiệm

Chương trình môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh (GDQP&AN) có nội dung rất phong phú Trong nghiên cứu này, tôi chỉ chọn một số đơn vị kiến thức để thực hiện dạy thực nghiệm và đối chứng, không bao gồm các tiết học thực hành và các bài kiểm tra.

Giáo án số 1, Bài 7, tập trung vào tác hại của ma túy và trách nhiệm của học sinh trong việc phòng, chống ma túy Trong tiết 3, nội dung chính là nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy và các dấu hiệu nhận biết học sinh nghiện ma túy Học sinh cần nắm rõ những yếu tố nguy cơ gây nghiện và nhận diện các biểu hiện của người nghiện để có thể tự bảo vệ bản thân và hỗ trợ bạn bè trong việc phòng chống ma túy hiệu quả.

Giáo án số 2, bài 3, tập trung vào chủ đề bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia, với nội dung chính là "Trách nhiệm của công dân" Sau khi xác định bài thực nghiệm và đối tượng thực nghiệm, giáo viên sẽ tiến hành giảng dạy theo kế hoạch đã được chuẩn bị trước.

2.4.1.2 Chọn đối tượng thực nghiệm

Để đảm bảo tính khách quan và khoa học trong kết quả thực nghiệm, tôi đã chọn đối tượng là học sinh lớp 10 và 11 tại nơi công tác Mỗi khối sẽ có 2 lớp, bao gồm lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, với các đặc điểm chung đáp ứng nguyên tắc thực nghiệm: trình độ học sinh tương đương, có ý thức học tập, số lượng học sinh tương đương, và không gian cũng như điều kiện lớp học tương đồng Tất cả các lớp đều được giảng dạy bởi cùng một giáo viên.

- Các lớp tham gia thực nghiệm như sau:

TT Khối Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng

Để đảm bảo tính khoa học và độ chính xác của kết quả thực nghiệm, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đầu năm học đối với các lớp tham gia thực nghiệm và đối chứng ở hai khối Kết quả khảo sát cho thấy

Kết quả khảo sát chất lượng của 2 lớp khối 10

Loại Giỏi Khá Trung bình Yếu

Lớp SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ %

Bảng 5: Điểm khảo sát đầu năm của 2 lớp khối 10

Dựa vào số liệu trong bảng trên có biểu đồ minh họa điểm khảo sát lớp thực nghiệm và lớp đối chứng của khối 10 như sau:

GIỎI KHÁ TRUNG BÌNH YẾU

Biểu đồ 1 Điểm khảo sát của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng khối 10

Kết quả khảo sát chất lượng của 2 lớp khối 11

Bảng 6: Điểm khảo sát đầu năm của 2 lớp khối 11

Biểu đồ 2 Điểm khảo sát của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng khối 11 2.4.2 Tiến hành thực nghiệm

Sau khi lựa chọn được đối tượng nội dung và phương pháp thực nghiệm tôi tiến hành soạn giáo án và giảng dạy như sau:

Bài 7 Tác hại của ma túy và trách nhiệm của học sinh trong phòng, chống ma túy

Tiết PPCT 7: Nguyên nhận dẫn đến nghiện ma túy và dấu hiệu nhận biết học sinh nghiện ma túy Đối tượng: Học sinh khối 10

- Hiểu được nguyên nhân, những hình thức, con đường gây nghiện và dấu hiệu nhận biết học sinh nghiện ma túy.

- Biết cách phòng, chống ma túy đối với bản thân và cộng đồng.

Cần có ý thức cảnh giác để tự bảo vệ bản thân, không tham gia vào việc sử dụng, vận chuyển, cất giấu hoặc mua bán ma túy Đồng thời, mọi người nên phát hiện và tố giác các hành vi liên quan đến ma túy Việc điều chỉnh hành vi và lối sống phù hợp với pháp luật và đạo đức xã hội là rất quan trọng Hãy biết yêu thương và thông cảm với những người nghiện ma túy, hỗ trợ họ vượt qua khó khăn trong cuộc sống và khuyến khích họ trở thành những người có ích cho xã hội.

II.NỘI DUNG TRỌNG TÂM

- Nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy và dấu hiệu nhận biết học sinh nghiện ma túy

- Nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy.

IV TỔ CHỨC, PHƯƠNG PHÁP

- Lấy lớp học để giới thiệu bài.

- Lấy tổ, nhóm để thảo luận, đóng vai.

- Giáo viên: Sử dụng phương pháp vấn đáp, đóng vai.

- Học sinh: Nghe, thảo luận trả lời câu hỏi, đóng vai, ghi chép bài.

- Giáo viên chuẩn bị: Giáo án, máy tính, ti vi

- Học sinh: Trang phục theo quy định, sách giáo khoa …

Phần II THỰC HÀNH GIẢNG BÀI I.THỦ TỤC GIẢNG BÀI

3 Dẫn dắt vào bài mới.

4 Nêu tên bài dạy phổ biến ý định giảng bài.

II TRÌNH TỰ GIẢNG BÀI

Giáo viên Học sinh chất

- Nhận lớp, kiểm tra sĩ số.

- Hỏi bài cũ , dẫn dắt vào bài.

- Nêu tên bài và phổ biến ý định giảng bài.

- Nghe câu hỏi để trả lời.

- Giáo viên: giáo án,sách giáo viên,

- Nghe phổ biến ý định giảng bài. máy tính, máy chiếu.

Học sinh: sách giáo khoa Bút viết vở ghi, bảng phụ

Nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy và dấu hiệu nhận biết học sinh nghiện ma túy

1 Quá trình và nguyên nhân nghiện ma tuý a

Sau khi hoàn thành việc giảng dạy về tác hại của tệ nạn ma túy, chúng ta sẽ chuyển sang phần giảng dạy về nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy và cách nhận biết dấu hiệu của học sinh nghiện ma túy.

Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm và đưa ra tình huống để học sinh chuẩn bị đóng vai.

+ Nhóm 1: Về nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy.

Tình huống: B là một học sinh chăm ngoan học giỏi thành tích học tập luôn ở tốp đầu của lớp, gia đình

B là một thanh niên đến từ gia đình khá giả, với cha là giám đốc của một công ty lớn Tuy nhiên, sự căng thẳng trong hôn nhân của bố mẹ B ngày càng gia tăng, dẫn đến ly hôn Từ đó, B bắt đầu học hành sa sút, kết bạn với những người xấu và bị lôi kéo vào con đường nghiện ma túy.

+ Nhóm 2: Về dấu hiệu nghiện ma túy.

B là một học sinh chăm chỉ và học giỏi, nhưng gần đây có dấu hiệu chểnh mảng trong việc học, thường ngủ gật và xin phép ra ngoài trong giờ học Nhận thấy sự thay đổi lạ lùng của B, các bạn trong lớp đã quyết định giúp đỡ bằng cách theo dõi hoạt động của B để tìm ra nguyên nhân Kết quả cho thấy B đang sử dụng ma túy.

- Giáo viên đặt câu hỏi: Theo các em quá trình 1 người nghiện nó

- Các nhóm thảo luận chuẩn bị đóng vai : phân vai, dàn cảnh, cách thể hiện nhân vật.

Nguyên nhân nghiện ma tuý

2 Dấu hiệu nhận biết học sinh nghiện ma tuý diễn ra như thế nào?

Giáo viên hướng dẫn học sinh trả lời, nhận xét và nêu quá trình nghiện ma tuý.

- Giáo viên mời nhóm 1 lên trình bày đóng vai theo tình huống đã chuẩn bị ở nhà (Kich bản ở PHỤ

- Sau khi nhóm 1 hoàn thành giáo viên đặt câu hỏi để học sinh trả lời:

Câu 1: Nguyên do tại sao bạn B sử dụng và dẫn tới nghiện ma túy ?

Câu 2: Bố mẹ bạn B có những hành động như vậy có đúng không ?

Câu 3: Hậu quả mang lại cho bản thân và gia đình bạn B như thế nào?

- Giáo viên nhận xét và đặt tiếp câu hỏi

Câu 3: Từ kịch bản trên và qua tìm hiểu tài liệu em hãy cho biết các nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy

- Giáo viên nhận xét và nêu các nguyên nhân dẫn đến học sinh nghiện ma túy theo sách giáo khoa.

- Giáo viên mời nhóm 2 lên trình bày đóng vai theo tình huống đã chuẩn bị ở nhà (Kich bản ở PHỤ

Câu 1: Bạn Đạt có những biểu hiện nào khi nghiện ma túy ?

Câu 2: Hành động của Đạt có đúng không ?

- Trả lời câu hỏi của giáo viên.

- Nhóm 1 lên thể thể hiện các vai diễn đã chuẩn bị.

- Các học sinh còn lại chú ý theo dõi để nhận xét.

- Nhóm 2 lên thể thể hiện các vai diễn đã chuẩn bị.

- Các học sinh còn lại chú ý theo dõi để nhận xét.

- Giáo viên nhận xét và nêu các dấu hiệu học sinh nghiện ma túy theo sách giáo khoa. câu hỏi của giáo viên.

III KẾT THÚC GIẢNG BÀI (5 phút)

1 Củng cố: Giáo viên hệ thống lại kiến thức của tiết học.

3 Hướng dẫn chuẩn bị bài mới.

Giáo án số 2 Bài 3: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia.

Tiết PPCT 05: Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; Trách nhiệm của công dân Đối tượng: Học sinh khối 11 Năm học: 2020– 2021

Học sinh cần hiểu rõ nội dung và biện pháp xây dựng, quản lý biên giới quốc gia, cũng như trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ biên giới của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam Việc này không chỉ giúp tăng cường ý thức bảo vệ lãnh thổ mà còn nâng cao trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với an ninh quốc gia.

- Thực hiện được các nội dung xây dựng, quản lí và bảo vệ biên giới quốc gia.

- Xác định được thái độ , trách nhiệm của công dân và bản thân trong xây dựng, quản lí và bảo vệ biên giới quốc gia.

II.NỘI DUNG TRỌNG TÂM

1 Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia.

2 Trách nhiệm của công dân.

- Trách nhiệm của công dân

IV TỔ CHỨC, PHƯƠNG PHÁP

- Lấy lớp học để giới thiệu bài.

- Lấy tổ, nhóm để thảo luận, đóng vai.

- Giáo viên: Sử dụng phương pháp thuyết trình, vấn đáp, đóng vai.

- Học sinh: Nghe, thảo luận trả lời câu hỏi, đóng vai, ghi chép bài.

- Giáo viên chuẩn bị: Giáo án, máy tính, ti vi

- Học sinh: Trang phục theo quy định, sách giáo khoa …

Giáo viên Học sinh chất

- Nhận lớp, kiểm tra sĩ số, kiểm tra bài cũ.

- Chiếu video tư liệu hoạt động bảo vệ chủ quyền biển đảo của lực lượng cảnh sát biển.

- Đặt câu hỏi: Video tư liệu này đề cập về vấn đề gì? Hướng dẫn học sinh trả lời, dẫn dắt vào bài.

- Nêu tên bài và phổ biến ý định giảng bài.

- Xem video nghe câu hỏi để trả lời.

- Nghe phổ biến ý định giảng bài.

- Giáo viên: giáo án, sách giáo viên, máy tính, máy chiếu.

Học sinh: sách giáo khoa Bút viết vở ghi

2 Nội dung, xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia nước

Nam. b Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia

- Xây dựng và từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia

- Quản lí đường biên giới quốc gia, hệ thống mốc

- Đặt câu hỏi : Em hãy cho biết để quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia cần những nội dung biện pháp nào? Hướng dẫn học sinh trả lời.

Giáo viên nhận xét và chốt nội dung gồm 5 nội theo sách giáo khoa.

- Giáo viên phân tích giảng giải.

- Đọc sách giáo khoa , trả lời câu hỏi của giáo viên

- Nghe giáo viên giảng giải

- Xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện.

- Xây dựng nền biên phòng toàn dân và thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh để quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia.

Vận động quần chúng nhân dân ở khu vực biên giới tham gia tự quản đường biên và mốc quốc giới là nhiệm vụ quan trọng nhằm bảo vệ an ninh trật tự khu vực biên giới và biển đảo của Tổ quốc Mỗi công dân đều có trách nhiệm tham gia vào công tác này, góp phần giữ gìn chủ quyền và an ninh quốc gia.

- Đặt câu hỏi : Xây dưng khu vực biên giới cần tập trung xây dựng những gì? Hướng dẫn học sinh trả lời.

Giáo viên nhận xét và chốt nội dung.

- Giáo viên phân tích giảng giải.

Quần chúng nhân dân ở khu vực biên giới đóng vai trò quan trọng trong việc tự quản đường biên và mốc quốc giới, cũng như bảo vệ an ninh trật tự tại khu vực biên giới và biển đảo của Tổ quốc Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này, cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng về ý thức bảo vệ biên giới, tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật, và khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động bảo vệ an ninh Hướng dẫn học sinh cần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham gia bảo vệ biên giới và biển đảo, đồng thời khuyến khích các em tích cực tìm hiểu về trách nhiệm của bản thân trong việc giữ gìn an ninh quốc gia.

- Mời nhóm 1 lên đóng vai theo tình huống giáo viên đã giao chuẩn bị sau khi học xong tiết học trước (Kich bản ở PHỤ LỤC 2)

Nam, một học sinh lớp 12 sắp tốt nghiệp, đang phải đối mặt với áp lực từ bố mẹ muốn anh thi vào Đại học Tuy nhiên, Nam lại có ước mơ trở thành người lính ở đảo Trường Sa Sự khác biệt trong quan điểm giữa Nam và gia đình đã dẫn đến những tranh cãi căng thẳng, khiến anh phải suy nghĩ kỹ lưỡng về tương lai của mình.

- Nghe giáo viên giảng giải

1 đóng vai theo tình huống giáo viên đã phân công, cùng Nam đã thuyết phục được bố, mẹ cho Nam đi bộ đội.

Câu 1: Bố mẹ bạn Nam hành động như vậy có đúng không ?

Câu 2: Qua hành động của bạn Nam em rút ra được bài học gì ?

Câu 3: Theo em công dân và đặc biệt là học sinh cần có trách nhiệm gì để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia?

Để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia, bao gồm cả biển đảo quê hương, tôi đã tham gia các hoạt động tuyên truyền về ý thức bảo vệ đất nước, hiện đang tích cực nghiên cứu về lịch sử và văn hóa biển đảo, và trong tương lai sẽ tổ chức các buổi hội thảo nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc giữ gìn chủ quyền.

Giáo viên đánh giá phần trả lời của học sinh và nêu rõ trách nhiệm của công dân theo sách giáo khoa Học sinh cần chú ý quan sát, lắng nghe và phản hồi các câu hỏi từ giáo viên để nâng cao hiểu biết và trách nhiệm cá nhân.

III KẾT THÚC GIẢNG BÀI (5 phút)

1 Củng cố: Giáo viên hệ thống lại nội dung bài học.

3 Hướng dẫn chuẩn bị bài mới.

Kiểm tra kết quả thực nghiệm

Ngay sau khi kết thúc giờ dạy, tôi tiến hành kiểm tra trình độ nhận thức của học sinh ở cả hai lớp thực nghiệm và đối chứng để so sánh mức độ nhận thức và kết quả học tập Bài kiểm tra diễn ra trong 45 phút, bao gồm hai phần: tự luận và trắc nghiệm, với cả hai lớp làm chung một đề và đánh giá theo thang điểm giống nhau Quy trình kiểm tra và xử lý kết quả thực nghiệm được thực hiện theo các bước cụ thể.

Bước 1: Soạn câu hỏi kiểm tra theo mục tiêu bài dạy.

Bước 2: Cho học sinh làm bài kiểm tra.

Bước 3: Chấm bài kiểm tra của hai lớp thực nghiệm và đối chứng

Bước 4: Xử lý kết quả kiểm tra để rút ra kết luận. Để đánh giá khả năng nắm bắt tri thức của học sinh, tôi sử dụng thang điểm

10, các điểm số được phân làm bốn mức độ sau: Loại giỏi: Điểm 9 đến 10 ; Loại khá: Điểm 7 đến 8 ; Loại trung bình: Điểm 5 đến 6; Loại yếu kém: Các điểm dưới 5.

Kết quả thực nghiệm

Sau khi tiến hành kiểm tra kết quả thực nghiệm tôi có kết quả như sau:

Kết quả kiểm tra 1 tiết của 2 lớp khối 10

Bảng 5: Điểm khảo sát của 2 lớp khối 10

Kết quả kiểm tra 1 tiết của 2 lớp khối 11

Bảng 6: Điểm khảo sát của 2 lớp khối 11

Quá trình thực nghiệm sư phạm ở các lớp 10C9 và 11C5 cho thấy việc áp dụng phương pháp dạy học đổi mới (PPĐV) đã mang lại kết quả vượt trội so với phương pháp truyền thống Cụ thể, số lượng học sinh đạt điểm giỏi và khá trong lớp thực nghiệm cao hơn hẳn so với lớp đối chứng, mặc dù điểm trung bình của lớp đối chứng lại cao hơn lớp thực nghiệm Kết quả này khẳng định giả thuyết của đề tài, cho thấy việc áp dụng PPĐV đã góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh tại trường THPT nơi tôi công tác.

Kết luận thực nghiệm

Thực nghiệm việc áp dụng phương pháp đóng vai trong giảng dạy môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh (GDQP&AN) tại một số lớp cho thấy rằng phương pháp này hoàn toàn khả thi ở các trường THPT Việc thường xuyên sử dụng phương pháp này trong dạy học lý thuyết không chỉ giúp học sinh trở nên chủ động, tích cực hơn mà còn gia tăng sự say mê và hứng thú trong việc học.

ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI

CHƯƠNG III ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC LÝ

THUYẾT MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH

3.1 Đề xuất một số quy trình nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng PPĐV trong dạy học môn GDQP&AN ở các trường THPT

3.1.1 Quy trình thiết kế bài giảng

Thiết kế bài giảng theo PPĐV để dạy học môn GDQP&AN cần tuân thủ các bước sau:

Xác định mục tiêu bài học là bước quan trọng trong chương trình GDQP&AN, giúp giáo viên khai thác định hướng từ sách giáo khoa và sách giáo viên, đồng thời phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện dạy học Mục tiêu bài học bao gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ mà học sinh cần đạt được sau khi học Theo phương pháp dạy học tích cực, giáo viên cần có mục tiêu rõ ràng để hướng dẫn học sinh thực hiện Việc xác định mục tiêu không chỉ giúp giáo viên thiết kế hoạt động dạy học hiệu quả mà còn khuyến khích học sinh chủ động và có ý thức trong việc lập kế hoạch học tập, từ đó nâng cao tính tích cực trong quá trình học.

Thứ hai: Lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức, phương tiện và thiết bị dạy học.

Việc lựa chọn phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức dạy học là yếu tố quyết định hiệu quả của bài giảng trong quy trình thiết kế bài giảng cho PPĐV Giáo viên cần căn cứ vào nội dung cụ thể của từng phần bài giảng để lựa chọn phương pháp và phương tiện hỗ trợ phù hợp Khi xác định PPDH, cần lưu ý đến các vấn đề quan trọng liên quan đến nội dung và mục tiêu giảng dạy.

PPDH được áp dụng dựa trên nội dung bài học, mục tiêu dạy học và đặc điểm của người học Mục tiêu kiến thức của người học đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn PPDH Giáo viên cần linh hoạt kết hợp PPĐV với các phương pháp khác, tùy thuộc vào nội dung và kiến thức của từng bài học cụ thể, nhằm đạt được mục tiêu bài học đã đề ra.

- Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm phù hợp với PPĐV, ngoài ra có thể hoạt động theo cá nhân và tổ chức thảo luận chung cả lớp.

Phương tiện và thiết bị dạy học cần đa dạng, bao gồm máy tính và máy chiếu, để hỗ trợ hiệu quả cho các phương pháp dạy học Đặc biệt, với phương pháp dạy học dựa trên vai diễn, các trường nên chuẩn bị trang phục và dụng cụ phù hợp nhằm tăng tính hấp dẫn cho bài học, phù hợp với cơ sở vật chất của từng trường.

Sách giáo khoa là tài liệu thiết yếu cho cả giáo viên và học sinh Bên cạnh đó, giáo viên còn sử dụng thêm các nguồn tài liệu bổ trợ như sách giáo viên, tài liệu nghiên cứu chuyên môn, cũng như các clip và video hỗ trợ giảng dạy.

Thứ ba: Xác định các hoạt động dạy học theo quy trình dạy học bằng PPĐV Đối với một tiết dạy gồm các bước sau:

Bước 1 trong quá trình giảng dạy là ổn định lớp và kiểm tra bài cũ, điều này rất quan trọng để tạo tâm thế tích cực cho học sinh ngay từ đầu tiết học, đặc biệt là trong các tiết học cuối buổi Việc này không chỉ giúp học sinh xua tan mệt mỏi mà còn tăng cường sự tập trung vào bài học Kiểm tra bài cũ cho phép giáo viên đánh giá khả năng nắm kiến thức của học sinh và quyết định phương pháp giảng dạy hiệu quả hơn Những kiến thức đã học sẽ liên quan đến bài mới, do đó kiểm tra bài cũ cũng giúp học sinh hiểu bài mới tốt hơn Thời điểm kiểm tra bài cũ tốt nhất là ở đầu giờ học, nhưng cũng có thể diễn ra trong suốt quá trình học Ngoài ra, giáo viên cần kiểm tra tình hình chuẩn bị bài mới của học sinh, bao gồm việc soạn bài, làm bài tập và chuẩn bị tài liệu cần thiết.

Giới thiệu bài mới là bước quan trọng giúp học sinh tiếp cận tri thức một cách thoải mái, giảm bớt lo sợ từ việc kiểm tra bài cũ Việc này không chỉ tạo tâm thế tích cực cho học sinh mà còn định hướng tư duy của họ vào bài học mới Có nhiều phương pháp để giới thiệu bài mới, chẳng hạn như nêu tình huống có vấn đề liên quan hoặc kể một câu chuyện gắn liền với nội dung bài học.

Bước 3 trong quá trình dạy học là dạy bài mới, nơi giáo viên tổ chức và hướng dẫn học sinh khám phá nội dung bài học để đạt được mục tiêu giáo dục Việc áp dụng phương pháp dạy học phù hợp và sử dụng các phương tiện giảng dạy hiệu quả là cần thiết để giữ cho học sinh hứng thú Để đảm bảo thành công trong việc dạy học, giáo viên cần thiết kế chi tiết các hoạt động cho cả người dạy và người học, đồng thời dự kiến các tình huống có thể xảy ra và cách xử lý trong quá trình giảng dạy Dạy bài mới chiếm phần lớn thời gian trong tiết học Giáo dục Quốc phòng và An ninh.

Bước 4: Củng cố là giai đoạn cuối cùng của mỗi bài giảng, nơi toàn bộ nội dung được tóm tắt thành một hệ thống kiến thức liên kết chặt chẽ Giáo viên có thể sử dụng các phương pháp như bài tập, câu hỏi hoặc trò chơi để giúp học sinh củng cố kiến thức đã học Tùy thuộc vào nội dung bài học, giáo viên sẽ lựa chọn hình thức củng cố và luyện tập phù hợp nhất.

Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà và chuẩn bị cho tiết học tiếp theo là bước quan trọng giúp củng cố kiến thức đã học Việc này không chỉ giúp học sinh ghi nhớ bài lâu hơn mà còn tạo ra hệ thống trong việc tiếp thu kiến thức mới.

Tóm lại, giáo viên nên linh hoạt và sáng tạo trong việc áp dụng các bước giảng dạy, tùy thuộc vào đặc trưng của bài học, đặc điểm và trình độ của học sinh, cũng như điều kiện cơ sở vật chất, nhằm tránh sự đơn điệu và cứng nhắc trong quá trình dạy học.

3.1.2 Quy trình thực hiện bài giảng bằng PPĐV trong dạy học môn GDQP&AN

3.1.2.1 Đối với bài học mà giáo viên giao nhiệm vụ học tập cho học sinh từ tiết học trước thì quy trình thực hiện bài giảng gồm các bước như sau:

Bước 1: Giao nhiệm vụ đóng vai là quá trình quan trọng sau tiết học, trong đó giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh bằng cách đưa ra tình huống cụ thể Học sinh sẽ được phân công lựa chọn, xây dựng kịch bản và luyện tập thể hiện các vai diễn tại nhà Việc phân công này cần dựa trên nội dung tiết học tiếp theo, có thể tổ chức các nhóm cùng chuẩn bị theo một chủ đề chung hoặc khác nhau về nội dung Đồng thời, giáo viên cần chú trọng đến việc phân bố thời gian hợp lý cho kịch bản sẽ được thể hiện.

Bước 2: Chuẩn bị trước khi đóng vai là giai đoạn quan trọng, trong đó học sinh cần tìm tòi và phát hiện vấn đề liên quan đến nội dung hoặc chủ điểm được giao Qua quá trình thảo luận, các em sẽ đưa ra ý kiến và tiến hành xây dựng kịch bản cho buổi diễn xuất.

Bước 3: Tập luyện thể hiện kịch bản.

Trong bước 4, các nhóm học sinh sẽ lần lượt thể hiện vai diễn và kịch bản trước lớp Mỗi nhóm sẽ lên theo thứ tự được phân công để trình bày kịch bản và đóng vai, tạo nên không khí sôi nổi trong tiết học.

Bước 5: Thảo luận, nhận xét, kết luận và rút ra bài học nhận thức

Tiêu đề	SKKN Vận Dụng Phương Pháp Đóng Vai Vào Dạy Học Lý Thuyết Môn Giáo Dục Quốc Phòng Và An Ninh
Chuyên ngành	Giáo dục quốc phòng và an ninh

Định dạng
Số trang	48
Dung lượng	684,65 KB