THỰC TRẠNG DẬY THÌ SỚM Ở TRẺ TRAI
Dậy thì sớm ở trẻ em gái xuất hiện nhiều hơn 10 lần so với bé trai, với các dấu hiệu như phát triển ngực, mọc lông mu và nách, thay đổi hình dáng cơ quan sinh dục ngoài, và bắt đầu có kinh nguyệt Bé trai có dấu hiệu tinh hoàn hoặc dương vật to lên, xuất hiện lông mu và nách, trứng cá, và giọng trầm đi Cả hai giới đều trải qua sự thay đổi về chiều cao và cân nặng, với xương trưởng thành liên tục trong suốt thời kỳ dậy thì Ở trẻ dậy thì sớm, giai đoạn cao lên nhanh bắt đầu và kết thúc sớm hơn bình thường, dẫn đến việc trẻ có thể lớn vọt nhưng không đạt chiều cao tối đa của người trưởng thành Thời gian dậy thì thường bắt đầu từ 8-12 tuổi ở bé gái và 9-14 tuổi ở bé trai Nguyên nhân dậy thì sớm liên quan đến yếu tố dinh dưỡng như chế độ ăn giàu năng lượng và lạm dụng thuốc bổ, cùng với ảnh hưởng từ phim ảnh có yếu tố gợi ý về quan hệ giới tính Ngoài ra, một số bệnh lý như u nang buồng trứng, u não, và bệnh tuyến giáp cũng có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tình trạng này.
Dậy thì sớm được chia thành hai loại, trong đó dậy thì sớm thật là do sự gia tăng tiết hormone ở vùng dưới đồi tuyến yên, hormone này điều khiển hoạt động của các tuyến sinh dục Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng này thường là do u não, và biện pháp điều trị bao gồm cắt bỏ u hoặc sử dụng tia xạ và thuốc nếu u nằm sâu không thể phẫu thuật.
Dậy thì sớm giả thường xuất phát từ các vấn đề liên quan đến tuyến thượng thận, tinh hoàn hoặc buồng trứng Khi dậy thì sớm do sự kích hoạt từ não, như u não hay tổn thương não, có thể dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời Ngoài ra, nếu trẻ dậy thì sớm do bất thường hormone sinh dục, điều này có thể tiềm ẩn nguy cơ mắc các bệnh như u nang buồng trứng ở bé gái và bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh ở bé trai.
Dậy thì sớm không ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản sau này, nhưng trẻ phải đối mặt với những đặc điểm sinh dục thứ phát như bé gái phát triển ngực và có kinh nguyệt, trong khi bé trai có dương vật lớn, mọc râu và vỡ giọng Ở độ tuổi còn nhỏ, trẻ không thể tự chăm sóc sức khỏe và vệ sinh cá nhân Hơn nữa, dậy thì sớm cũng tác động đến chiều cao, khi các sụn tăng trưởng hoạt động mạnh mẽ, khiến trẻ phát triển nhanh nhưng sớm ngừng tăng trưởng do hiện tượng đóng đầu xương, dẫn đến việc xương gần như không phát triển sau tuổi dậy thì.
Thời điểm trẻ bước vào giai đoạn dậy thì phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm giới tính, mức độ hoạt động thể chất và hàm lượng estrogen ngoại lai Đặc biệt, các bé gái thường dậy thì sớm hơn các bé trai và những bé gái thừa cân có xu hướng dậy thì sớm hơn các bạn có trọng lượng cơ thể bình thường Để trì hoãn quá trình dậy thì sớm, việc tập luyện thể dục hàng ngày là phương pháp an toàn và hiệu quả Ngoài ra, chế độ ăn uống lành mạnh với lượng calo phù hợp cũng rất quan trọng trong việc giảm cân Hạn chế tiếp xúc với estrogen ngoại lai từ thực phẩm như thịt, sữa có hormone tăng trưởng, thuốc trừ sâu và các vật dụng nhựa cũng giúp làm chậm quá trình dậy thì.
DTS là sự phát triển các đặc tính sinh dục phụ trước 9 tuổi ở trẻ trai và trước
Trẻ gái có thể bắt đầu có kinh nguyệt từ 8 tuổi trở lên hoặc trước 9,5 tuổi Định nghĩa này mang tính tổng quát và không phân biệt giữa dậy thì sớm trung ương, dậy thì sớm ngoại biên và dậy thì không hoàn toàn.
DTS trung ương, hay còn gọi là DTS thật hoặc DTS phụ thuộc gonadotropin, là tình trạng có sự hoạt động của trục dưới đồi - tuyến yên - tuyến sinh dục, dẫn đến sự phát triển các đặc tính sinh dục phụ theo giới tính, như vú và lông mu ở trẻ gái, và tinh hoàn, dương vật, lông mu ở trẻ trai Các đặc điểm phát triển giới tính ở bệnh nhân thường phù hợp với giới tính của trẻ Nguyên nhân của DTS trung ương thường liên quan đến tổn thương thần kinh trung ương, gây tăng tiết hormon gonadotropin, làm cho các cơ quan sinh dục trưởng thành Đặc biệt, nguyên nhân bệnh lý chiếm từ 40% đến 75% các trường hợp ở trẻ trai, trong khi ở trẻ gái, chỉ có từ 5% đến 20% tìm được nguyên nhân.
DTS ngoại biên, hay còn gọi là DTS giả hoặc DTS không phụ thuộc gonadotropin, là quá trình không có sự hoạt động của trục vùng dưới đồi - tuyên yên, dẫn đến việc không tăng tiết gonadotropin và không có sự phát triển của cơ quan sinh dục Chỉ một phần đặc tính sinh dục phát triển do bệnh lý của tuyến sinh dục hoặc tuyến thượng thận, gây tăng nồng độ hormon sinh dục, hoặc do sự bài tiết quá mức hormon giới tính từ các nguồn khác Ngoài ra, DTS ngoại biên cũng có thể do các khối u tế bào mầm ngoài cơ quan sinh dục sản xuất hormon sinh dục quá mức Tình trạng này có thể tương đồng với giới tính của đứa trẻ hoặc không, thể hiện qua sự nam hóa ở trẻ gái và nữ hóa ở trẻ trai.
DTS không hoàn toàn là những trường hợp chỉ có một trong số những đặc tính sinh dục phụ xuất hiện như sau:
Phát triển vú sớm đơn độc ở trẻ gái, hay còn gọi là premature thelarche, thường xảy ra ở trẻ từ 1 đến 3 tuổi Tình trạng này chỉ biểu hiện qua việc vú to ra mà không có sự phát triển của lông mu hay xuất hiện kinh nguyệt Các xét nghiệm hormon hướng sinh dục như FSH, LH và estradiol đều cho kết quả bình thường Nguyên nhân chủ yếu là do tế bào tuyến vú trở nên nhạy cảm hơn với estrogen Thông thường, tình trạng này không cần điều trị và có thể tự thoái triển theo thời gian.
Phát triển lông mu sớm đơn độc (premature adrenarche) thường gặp ở trẻ trai từ 7 - 9 tuổi và trẻ gái từ 5 - 7 tuổi, với sự xuất hiện của lông mu và lông nách, có thể kèm theo trứng cá Trẻ có thể phát triển tầm vóc nhanh chóng và tăng tuổi xương Xét nghiệm cho thấy mức DHA (dehydro-testosteron) tăng nhưng 17 - OHP vẫn bình thường, và test ức chế dexamethason không đáp ứng Nguyên nhân chủ yếu là do sự bài tiết androgen diễn ra sớm hoặc do thụ thể tăng cảm nhận với androgen, nhưng diễn biến thường lành tính.
Kinh nguyệt sớm đơn độc là tình trạng hiếm gặp và cần phân biệt với các nguyên nhân khác như dị tật sinh dục hoàn toàn hoặc các vấn đề tại chỗ như u âm đạo, viêm nhiễm, hoặc dị vật Dù là kinh nguyệt sớm đơn độc, việc theo dõi định kỳ là cần thiết, vì các triệu chứng này có thể là dấu hiệu ban đầu của dị tật sinh dục hoàn toàn hoặc các rối loạn khác liên quan đến sức khỏe sinh sản.
1.3 Dịch tễ học dậy thì sớm
Tỉ lệ dị tật sinh dục (DTS) ước tính chung cho dị tật sinh dục trung ương (DTSTƯ) và ngoại biên khoảng từ 1/10.000 đến 1/5.000 trẻ, trong đó DTSTƯ cao gấp 5 lần so với DTS ngoại biên Thông tin về tần suất tuổi DTS ở trẻ trai ít được công bố hơn so với trẻ gái, và các tác giả thường dựa vào nghiên cứu quần thể tại một thời điểm để xác định khái niệm DTS hoặc muộn Một nghiên cứu ở Đan Mạch từ năm 1991 đến 1993 cho thấy độ tuổi trung bình phát triển tinh hoàn ở trẻ trai đã giảm từ 11,92 tuổi xuống còn 11,66 tuổi.
2006 - 2008, nhiều trẻ trai bắt đầu dậy thì trước 9 tuổi và các tác giả lấy mốc 9 tuổi để xác định DTS ở trẻ trai
Trong 20-30 năm qua, tuổi dậy thì đã đến sớm hơn, với bé gái bắt đầu từ 8-12 tuổi và bé trai từ 9-14 tuổi Năm 2016, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP Hồ Chí Minh tiếp nhận khoảng 200 trẻ, trong đó 120 trẻ được xác định mắc dậy thì sớm (DTS) Tình trạng DTS ở trẻ em phụ thuộc vào dinh dưỡng, như thực phẩm đóng hộp, thực phẩm bổ dưỡng, thuốc bổ, thực phẩm chức năng, và chế độ ăn nhiều dầu mỡ Môi trường sống cũng ảnh hưởng đến quá trình DTS, với tỷ lệ trẻ em mắc bệnh cao hơn ở thành phố so với nông thôn Việc sử dụng đồ nhựa trong chế biến thực phẩm và ánh sáng nhân tạo từ thiết bị điện tử cũng góp phần gây rối loạn nội tiết, kích thích hệ thần kinh trung ương.
DTS thường gặp nhiều hơn ở trẻ gái so với trẻ trai, với tỷ lệ trai/gái của DTSTƯ dao động từ 1/3 đến 1/23 tùy theo từng nghiên cứu Một nghiên cứu tại Pháp của Chemaitilly và cộng sự trên 256 bệnh nhân DTSTƯ cho thấy tỷ lệ DTS theo giới tính là 1/9.
Cho đến nay, mốc tuổi để đánh giá DTS ở trẻ gái được thống nhất là trước
DTS thường xuất hiện ở trẻ trai trước 9 tuổi, với tuổi khởi phát khác nhau tùy theo nguyên nhân gây bệnh Chẳng hạn, hội chứng McCune - Albright thường bắt đầu từ 3 tuổi, trong khi bệnh testotoxicocis có thể xuất hiện trong 2 - 3 năm đầu đời.
Tại Việt Nam, những công trình nghiên cứu về DTS chưa có nhiều Năm
HẬU QUẢ CỦA DẬY THÌ SỚM Ở TRẺ TRAI
Theo nghiên cứu, trẻ em dậy thì sớm so với bạn đồng trang lứa có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề sức khỏe tâm thần Việc nâng cao kỹ năng ứng phó sẽ hỗ trợ những trẻ này trong giai đoạn khó khăn Dậy thì không chỉ là sự biến đổi về thể chất như vỡ giọng hay mọc lông ở những vùng mới, mà còn là một thách thức tâm lý đáng kể.
Theo Tiến sĩ Jane Mendle từ Đại học Cornell, sự phát triển thể chất ở trẻ em ảnh hưởng đến cách trẻ tự nhận thức và cách xã hội tương tác với chúng Trẻ em dậy thì sớm, đặc biệt là bé gái, có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lạm dụng chất và hành vi tình dục sớm, như được nhấn mạnh bởi Tiến sĩ Julia Graber từ Đại học Florida Mặc dù ảnh hưởng của việc dậy thì sớm ở bé trai chưa rõ ràng, nhưng cũng có nhiều bằng chứng cho thấy chúng phải đối mặt với những thách thức tương tự Điều này trở nên đáng lo ngại khi độ tuổi dậy thì trung bình đang ngày càng trẻ hơn; một thế kỷ trước, bé gái ở Hoa Kỳ và Châu Âu bắt đầu có kinh nguyệt ở tuổi 16, trong khi hiện nay con số này là gần 13, theo nghiên cứu của Tiến sĩ Susan Euling Mặc dù có ít nghiên cứu về dậy thì ở bé trai, nhưng một số tài liệu cho thấy chúng cũng có thể dậy thì sớm hơn so với các thế hệ trước.
Hiểu rõ về các nguy cơ liên quan đến sự trưởng thành sớm là một thách thức phức tạp Dậy thì sớm không chỉ là một sự kiện đơn lẻ mà là một quá trình kéo dài có thể lên đến 4 năm Theo Tiến sĩ Mendle, “những hiện tượng trong năm đầu tiên có thể khác biệt đáng kể so với những gì diễn ra ở năm cuối cùng”.
Mặc dù có sự phức tạp, các nhà tâm lý học đang nghiên cứu các yếu tố xã hội và môi trường liên quan đến dậy thì sớm và những nguy cơ mà nó mang lại.
Sự sắp xếp bên trong
Dậy thì là quá trình bắt đầu khi tuyến yên giải phóng hormone, kích thích cơ thể sản xuất estrogen và progesterone ở bé gái, cùng với testosterone ở bé trai, dẫn đến sự phát triển các đặc điểm sinh dục thứ phát Ở bé gái, dậy thì thường bắt đầu từ 8 đến 13 tuổi với sự phát triển ngực và kết thúc bằng lần có kinh nguyệt đầu tiên Ở bé trai, quá trình dậy thì thường khởi đầu từ khoảng 9 đến 14 tuổi.
9 đến 14 tuổi, bắt đầu với sự phát triển của cơ quan sinh dục, mọc râu ria mép và giọng trở nên trầm hơn
Dậy thì sớm xảy ra khi trẻ bắt đầu giai đoạn dậy thì trước độ tuổi trung bình, thường là trước sinh nhật thứ 8 Những nguy cơ về sức khỏe tâm thần không chỉ ảnh hưởng đến trẻ em dậy thì sớm, mà còn có thể tác động đến trẻ phát triển bình thường nhưng lại trưởng thành sớm hơn so với bạn bè cùng lứa.
Hầu hết trẻ tiền-vị-thành-niên không muốn có sự khác biệt nào so với bạn bè, theo Tiến sĩ Mendle Khi một trẻ phát triển sớm hơn, nghiên cứu cho thấy điều này có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tâm thần Tiến sĩ Karen Rudolph và các đồng nghiệp đã theo dõi hơn 160 bé trai và bé gái trong 3 năm và phát hiện rằng những bé gái trưởng thành sớm có mức độ trầm cảm ổn định gia tăng Mặc dù ban đầu, bé trai trưởng thành sớm có mức độ trầm cảm thấp hơn, nhưng theo thời gian, họ bắt đầu có dấu hiệu gia tăng lo âu, hình ảnh bản thân tiêu cực và căng thẳng liên cá nhân Đến cuối nghiên cứu, mức độ trầm cảm của bé trai gần bằng với bé gái trưởng thành sớm (Phát triển và Tâm bệnh học, 2014).
Nghiên cứu cho thấy dậy thì sớm đặc biệt gây khó khăn cho bé gái, trong khi ở bé trai, sự trưởng thành sớm thường liên quan đến triệu chứng nội hóa như lo âu và triệu chứng ngoại hóa như hút thuốc lá, nhưng không đạt tiêu chuẩn chẩn đoán đầy đủ Ngược lại, ở các bé gái vị thành niên, dậy thì sớm thường liên quan đến các rối loạn như trầm cảm, lạm dụng chất, rối loạn ăn uống và các hành vi gây rối.
Theo Graber, có một mối liên hệ rõ ràng giữa dậy thì sớm và trầm cảm ở bé gái Đối với phụ nữ, dậy thì được xem là một giai đoạn quan trọng trong sự phát triển của trầm cảm.
Trong thời thơ ấu, tỷ lệ trầm cảm ở bé trai và bé gái gần như tương đương, nhưng khi trưởng thành, phụ nữ có nguy cơ bị trầm cảm cao gấp 2-3 lần so với nam giới, theo Mendle.
Sự khác biệt trong hành vi và suy nghĩ của trẻ em trong giai đoạn dậy thì bắt đầu gia tăng từ giữa tuổi dậy thì, tạo ra áp lực xã hội đáng kể Những trẻ phát triển sớm thường phải đối mặt với nhiều thách thức, khi mà cách hành động và suy nghĩ của chúng không tương thích với cách nhìn nhận của người khác Điều này dẫn đến những giả định sai lầm từ trẻ em và người lớn xung quanh về khả năng và năng lực của những trẻ này.
Theo Mendle, những đứa trẻ này phát triển tốt về nhận thức, xã hội và cảm xúc tương ứng với độ tuổi của chúng, nhưng lại có sự phát triển thể chất vượt trội hơn Sự không phù hợp này được xem là nguyên nhân chính gây ra những khó khăn cho trẻ.
Dậy thì có thể mang đến những thách thức lớn cho trẻ em gái do các tầng lớp ý nghĩa văn hóa Sự trưởng thành về mặt tính dục thường đặc biệt khó khăn với phụ nữ trẻ, như Mendle đã chỉ ra Những thay đổi trong tư duy bản thân cùng với khát khao tính dục và sự hấp dẫn về thể lý thường trở nên rõ rệt hơn trong giai đoạn này.
Khi bé gái trưởng thành sớm, chúng thường gặp bất lợi rõ ràng, như so sánh bản thân tiêu cực hơn với bạn bè cùng trang lứa và cảm thấy lo âu, thiếu tự tin trong các mối quan hệ Những em này thường kết bạn với những người lớn tuổi hơn, dẫn đến việc tham gia vào các hành vi nguy cơ cao như quan hệ tình dục sớm và lạm dụng chất Tiến sĩ Rona Carter từ Đại học Michigan cho biết những yếu tố này là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề sức khỏe tâm thần ở trẻ em trưởng thành sớm Việc kết bạn với những người có hành vi nguy cơ càng làm tăng khả năng tham gia vào những hành vi này.
Cha mẹ có vai trò quan trọng trong việc nuôi dạy trẻ, đặc biệt là khi trẻ có ngoại hình trưởng thành hơn Theo Carter, những trẻ em trông già hơn thường được cha mẹ cho phép nhiều tự do hơn so với những trẻ cùng độ tuổi nhưng có ngoại hình trẻ trung hơn.
CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN DẬY THÌ SỚM Ở TRẺ TRAI 18 Chương 4 ĐIỀU TRỊ DẬY THÌ SỚM Ở TRẺ TRAI 25 TÀI LIỆU THAM KHẢO
CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN DẬY THÌ SỚM Ở BÉ TRAI
Trẻ biếng ăn và không hứng thú với thực phẩm bổ dưỡng đang trở thành vấn đề phổ biến, khiến nhiều bậc phụ huynh tìm kiếm giải pháp bổ sung năng lượng cho con bằng các loại đồ ăn sẵn, đồ hộp, thực phẩm không lành mạnh hoặc thực phẩm chức năng với hy vọng giúp trẻ chóng lớn như quảng cáo.
Bố mẹ có thể không nhận ra rằng việc yêu chiều con bằng những món ăn thơm ngon mỗi ngày có thể dẫn đến việc hình thành thói quen ăn uống không lành mạnh.
Một nghiên cứu gần đây trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ chỉ ra rằng việc tiêu thụ nhiều đồ uống có hàm lượng caffein cao có thể góp phần gây ra dậy thì sớm ở bé gái Bên cạnh đó, một nghiên cứu khác đăng trên Tạp chí Human Reproduction cũng cho thấy mối liên hệ giữa việc uống nước ngọt có đường và tình trạng có kinh nguyệt sớm ở trẻ em gái Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu của 5.583 bé gái trong độ tuổi từ 9 đến 14, bao gồm cả những bé thường xuyên uống nước ngọt đóng chai và những bé chỉ tiêu thụ nước ép trái cây hoặc trà xanh Kết quả cho thấy, những bé uống nước ngọt nhiều hơn 1,5 lần so với nhóm còn lại có nguy cơ dậy thì sớm cao hơn 24%.
Rau quả trái mùa như dâu tây, nho, dưa hấu hay các loại trái cây thu hoạch trước mùa xuân như táo, đào, cam thường được "thúc chín" bằng hóa chất, dẫn đến tồn dư độc tố trong thực phẩm Việc trẻ em tiêu thụ những loại thực phẩm này có thể gia tăng nguy cơ mắc bệnh dậy thì sớm Do đó, các loại rau củ quả quá tươi ngon so với bình thường nên được hạn chế cho trẻ ăn Việc sử dụng chất kích thích trong thực phẩm là nguyên nhân khiến trẻ "lớn" trước tuổi một cách đáng lo ngại.
4 loại thực phẩm có thể gây dậy thì sớm a Thực phẩm chức năng
Chúng ta thường xuyên tiếp xúc với những quảng cáo hấp dẫn về thực phẩm chức năng và thuốc bổ trên các phương tiện truyền thông Điều này dễ dàng tạo ra cảm giác muốn cho trẻ em sử dụng những sản phẩm này, mặc dù nhiều bậc phụ huynh chưa tìm hiểu kỹ lưỡng về nhu cầu thực sự của con cái mình trước khi quyết định dùng thử.
Thực phẩm chức năng không phải là nguyên nhân trực tiếp gây dậy thì sớm, nhưng việc lạm dụng chúng đang trở thành vấn đề Nhiều trẻ em không cần thiết phải sử dụng thực phẩm chức năng, trong khi một số gia đình lại bồi bổ cho trẻ quá sớm hoặc quá nhiều, dẫn đến sự tăng trưởng nhanh chóng trong thời gian ngắn.
Mặc dù thực phẩm chức năng có lợi cho sức khỏe, nhưng trẻ em có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, điều này có thể dẫn đến dậy thì sớm.
Các thực phẩm như nhân sâm, sa sâm, đông trùng hạ thảo, hoàng kỳ và các sản phẩm từ Đông y khác cần được kiểm soát lượng ăn cho trẻ em, không nên cho trẻ ăn quá nhiều Ngoài ra, thịt động vật nuôi bằng thức ăn chứa hóa chất cũng cần được lưu ý để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.
90% trẻ em yêu thích thịt, điều này là điều mà hầu hết các bậc cha mẹ đều nhận thức Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, việc tiêu thụ nhiều thịt động vật có thể làm tăng nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ em Đặc biệt, những loại thịt được nuôi bằng chất tăng trọng và thực phẩm công nghiệp chứa hóa chất thúc đẩy tăng trưởng càng làm gia tăng mối nguy này.
Khi trẻ tiêu thụ các loại thịt có chứa chất tăng trưởng, những hợp chất này sẽ được hấp thụ vào cơ thể, dẫn đến sự phát triển thể chất nhanh chóng của trẻ.
Theo kinh nghiệm, trẻ em nên tránh ăn thịt từ động vật nuôi bằng thực phẩm có chứa chất tăng trưởng, đặc biệt là các bộ phận như cổ ga và cổ vịt, vì chúng có nguy cơ cao chứa dư lượng hóa chất Ngoài ra, cũng cần lưu ý đến việc tiêu thụ trái cây và rau quả trái vụ.
Hầu hết trái cây và rau quả sản xuất trái vụ thường cần hóa chất kích thích tăng trưởng để phát triển tốt, và việc bảo quản chúng cũng cần phải đặc biệt Điều này cho thấy nếu trẻ em tiêu thụ quá nhiều loại thực phẩm này, có thể dẫn đến hiện tượng dậy thì sớm Các chuyên gia khuyên cha mẹ nên cho trẻ ăn trái cây và rau củ theo mùa, đồng thời rửa sạch để giảm thiểu dư lượng thuốc trừ sâu.
Trẻ em thường ưa chuộng thức ăn nhanh như gà rán và khoai tây chiên, nhưng những món ăn này có hàm lượng calo cao Nếu tiêu thụ quá nhiều, chúng có thể chuyển hóa thành chất béo, dẫn đến rối loạn nội tiết và nguy cơ dậy thì sớm.
Dẫn chất phthalate có tác hại nghiêm trọng đến hệ nội tiết, gây ra hiện tượng rối loạn nội tiết (endocrine disruptors) Đặc biệt, trẻ em gái tiếp xúc với phthalate có nguy cơ dậy thì sớm Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để tìm hiểu về vấn đề này, trong đó có một số nghiên cứu tại Đài Loan Gần đây, nghiên cứu của Chou YY và cộng sự tại khoa y Đại học Quốc gia Chen Kung Đài Loan vào năm 2009 đã cung cấp thêm thông tin về tác động của phthalate.
Các dẫn chất phthalate thường được sử dụng làm chất hóa dẻo trong các sản phẩm nhựa như chai, can, túi, bao bì, đầu núm vú, bình sữa và đồ chơi trẻ em.
