Chúa có tồn tại không?
CHÚA CÓ TỒN TẠI KHÔNG?
Khoa học thường xuyên đặt ra những câu hỏi liên quan đến tôn giáo, một lĩnh vực đã tồn tại từ lâu nhằm giải thích sự hiện diện của con người và nguồn gốc của chúng ta Trong quá khứ, câu trả lời phổ biến là các vị thần đã tạo ra mọi thứ, vì thế giới được coi là đáng sợ, ngay cả những dân tộc mạnh mẽ như người Viking cũng tin vào các thế lực siêu nhiên để lý giải hiện tượng thiên nhiên như sấm sét và bão tố Mặc dù ngày nay khoa học cung cấp những giải thích hợp lý hơn, nhiều người vẫn bám víu vào tôn giáo vì nó mang lại sự an ủi cho họ, đặc biệt là khi họ không tin hoặc không hiểu về khoa học.
Vài năm trước, tờ The Times đã đăng một tiêu đề gây chú ý: “Hawking: Chúa không tạo ra vũ trụ”, kèm theo hình ảnh minh họa thể hiện Chúa qua bức tranh của Michelangelo và một bức ảnh của tôi trông không mấy ấn tượng Dường như có sự so sánh giữa tôi và Chúa, nhưng tôi không có thù hằn gì với Ngài Tôi muốn làm rõ rằng nghiên cứu của tôi không nhằm chứng minh hay bác bỏ sự tồn tại của Chúa, mà là tìm kiếm một khuôn khổ lý trí để hiểu rõ hơn về vũ trụ xung quanh chúng ta.
Trong suốt nhiều thế kỷ, người ta thường cho rằng những người tật nguyền như tôi sống dưới sự nguyền rủa của Chúa Tuy nhiên, tôi tin rằng mọi thứ có thể được giải thích theo các quy luật tự nhiên Nếu bạn tin vào khoa học, bạn sẽ thấy rằng có những định luật nhất định luôn được tuân theo Vào khoảng năm 300 trước Công nguyên, nhà triết học Aristarchus đã dũng cảm đặt câu hỏi về nguồn gốc của nhật thực và nguyệt thực, cho rằng chúng không phải do các vị thần gây ra mà là hiện tượng tự nhiên Ông nghiên cứu kỹ lưỡng bầu trời và kết luận rằng nguyệt thực là bóng của Trái Đất che khuất Mặt Trăng, và rằng Trái Đất không phải là trung tâm của vũ trụ mà quay xung quanh Mặt Trời Ông cũng đề xuất rằng các ngôi sao thực chất là những mặt trời khác ở khoảng cách xa Những phát hiện của Aristarchus đã mở ra một nhận thức mới về vũ trụ.
Vũ trụ là một cỗ máy được chi phối bởi các nguyên lí hay định luật – các định luật mà loài người có thể hiểu lĩnh hội được
Khám phá các định luật tự nhiên là một trong những thành tựu vĩ đại nhất của nhân loại, giúp chúng ta hiểu liệu có cần một vị thần để giải thích vũ trụ hay không Những định luật này mô tả cách mọi thứ vận hành trong quá khứ, hiện tại và tương lai Trong môn tennis, quả bóng di chuyển theo những định luật đã được xác định, từ cú đập của người chơi đến sự phát triển của cỏ dưới chân họ Điều quan trọng là các định luật vật lý này vừa bất biến vừa mang tính vạn vật, áp dụng không chỉ cho chuyển động của quả bóng mà còn cho hành tinh và mọi thứ trong vũ trụ Khác với những điều luật do con người đặt ra, các định luật tự nhiên không thể bị phá vỡ, điều này khiến chúng trở nên quyền năng và gây ra nhiều tranh cãi từ góc độ tôn giáo.
Nếu bạn đồng ý rằng các định luật tự nhiên là bất biến, câu hỏi về vai trò của Chúa sẽ xuất hiện, tạo ra mâu thuẫn giữa khoa học và tôn giáo Mặc dù quan điểm này có thể gây tranh cãi, nó thực sự phản ánh một mâu thuẫn lâu đời Một cách định nghĩa Chúa là hiện thân của các định luật tự nhiên, nhưng nhiều người lại hình dung Ngài như một thực thể có thể thiết lập mối quan hệ cá nhân Khi nhìn vào sự rộng lớn của vũ trụ và sự nhỏ bé, mong manh của cuộc sống con người, điều này trở nên rất đáng ngờ.
Tôi sử dụng từ "Chúa" theo nghĩa khách quan, tương tự như Einstein, để chỉ các định luật tự nhiên Do đó, hiểu biết về suy nghĩ của Chúa đồng nghĩa với việc khám phá các định luật của tự nhiên Tôi dự đoán rằng vào cuối thế kỷ này, chúng ta sẽ có khả năng hiểu rõ hơn về suy nghĩ của Chúa.
Một lĩnh vực mà tôn giáo hiện nay có thể khẳng định là nguồn gốc của vũ trụ, tuy nhiên, khoa học cũng đang tiến bộ và sắp sửa giải đáp rõ ràng về cách mà vũ trụ hình thành Tôi đã xuất bản một cuốn sách đặt ra câu hỏi liệu Chúa có tạo ra vũ trụ hay không, điều này đã gây ra nhiều tranh cãi Nhiều người thắc mắc về việc một nhà khoa học có thể phát biểu về tôn giáo, nhưng tôi không có ý định yêu cầu ai tin vào điều gì Đối với tôi, câu hỏi về sự tồn tại của Chúa là một vấn đề quan trọng trong khoa học, vì không có bí mật nào lớn hơn việc tìm hiểu ai hoặc cái gì đã tạo ra và điều khiển vũ trụ.
Vũ trụ được sinh ra tự phát từ hư vô, theo các định luật tự nhiên và sự tất định khoa học Các định luật này quyết định sự tiến hóa và trạng thái của vũ trụ tại mỗi thời điểm Dù có thể do Chúa ban hành, Ngài không thể can thiệp để phá vỡ các định luật này, nếu không chúng sẽ không còn là các định luật Điều này cho thấy Chúa chỉ có quyền tự do lựa chọn trạng thái ban đầu của vũ trụ, nhưng vẫn có thể có các định luật chi phối, dẫn đến việc Ngài không thực sự có quyền tự do.
Dù vũ trụ phức tạp và đa dạng, chỉ cần ba thành phần để tạo ra nó Nếu coi vũ trụ như một món ăn, thì ba nguyên liệu cần thiết bao gồm: vật chất, là chất liệu có khối lượng, hiện hữu khắp nơi từ đất dưới chân đến không gian bao la Vật chất này bao gồm bụi, đá, băng, chất lỏng và những đám mây khí khổng lồ, cùng với các xoắn ốc sao đồ sộ chứa hàng tỉ mặt trời, trải dài trên những khoảng cách vô tận.
Năng lượng là một yếu tố thiết yếu mà chúng ta gặp hàng ngày, dù có thể chúng ta chưa bao giờ suy nghĩ kỹ về nó Khi nhìn lên Mặt Trời, bạn có thể cảm nhận được năng lượng từ ngôi sao cách chúng ta chín mươi ba triệu dặm Năng lượng hiện diện khắp vũ trụ, điều khiển các quá trình làm cho vũ trụ trở nên sống động và không ngừng thay đổi.
Vũ trụ bao gồm vật chất, năng lượng và không gian, trong đó không gian là yếu tố vô cùng quan trọng, không thể thiếu Dù có thể mô tả vũ trụ bằng nhiều cách khác nhau như kinh hoàng, đẹp đẽ hay dữ dội, nhưng không thể nói rằng nó là tù túng Không gian trải rộng khắp nơi, cho phép chúng ta tự do quan sát và khám phá Tuy nhiên, câu hỏi lớn là nguồn gốc của vật chất, năng lượng và không gian này từ đâu mà có, và cho đến thế kỷ hai mươi, chúng ta vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng.
Albert Einstein, nhà vật lý vĩ đại, đã nhận ra rằng khối lượng và năng lượng thực chất là hai mặt của cùng một đồng xu, thể hiện qua phương trình nổi tiếng E = mc² Điều này cho thấy vũ trụ chỉ bao gồm hai thành phần chính: năng lượng và không gian Vậy nguồn gốc của năng lượng và không gian này là gì? Câu trả lời được tìm thấy qua hàng thập kỷ nghiên cứu, cho thấy chúng được hình thành từ một sự kiện vĩ đại mà chúng ta gọi là Vụ Nổ Lớn (Big Bang).
Tại thời điểm Big Bang, vũ trụ và không gian bắt đầu tồn tại, mở ra một khối lượng năng lượng khổng lồ Nguồn gốc của năng lượng và không gian này là câu hỏi lớn, khiến nhiều người tin rằng Chúa đã tạo ra chúng trong quá trình sáng thế Tuy nhiên, khoa học cung cấp một góc nhìn khác, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các hiện tượng tự nhiên từng làm người Viking sợ hãi Chúng ta có thể áp dụng các định luật tự nhiên để khám phá nguồn gốc của vũ trụ, từ đó xem xét liệu sự hiện diện của Chúa có phải là lời giải duy nhất cho câu hỏi này hay không.
Khi tôi lớn lên ở Anh sau Thế chiến Thứ hai, cuộc sống rất khắc nghiệt và mọi người thường nói rằng không ai cho bạn cái gì miễn phí Tuy nhiên, sau nhiều năm nghiên cứu, tôi nhận ra rằng bạn thực sự có thể nhận được toàn bộ vũ trụ mà không mất phí.
Bí ẩn lớn tại tâm điểm Big Bang giải thích cách toàn bộ vũ trụ, rộng lớn vô cùng, có thể xuất hiện từ hư không Sự tồn tại của "năng lượng âm" là một trong những điều kỳ lạ nhất về vũ trụ Để hiểu khái niệm này, hãy tưởng tượng một người xây dựng một ngọn đồi trên đất bằng phẳng Để tạo ngọn đồi, anh ta phải đào một cái hố, và đất từ cái hố sẽ được dùng để đắp ngọn đồi, tạo ra sự cân bằng giữa hai yếu tố Nguyên lý này phản ánh quá trình khởi tạo vũ trụ.
Vũ trụ đã ra đời như thế nào?
Vũ trụ đã ra đời như thế nào?
Hamlet từng nói, “Tôi có thể bị mắc kẹt trong một vỏ hạt, và tôi tự xem mình là chúa tể của một không gian vô tận.” Câu nói này gợi ý rằng dù con người bị hạn chế về mặt vật chất, tâm trí chúng ta vẫn có khả năng tự do khám phá vũ trụ Điều này đặt ra câu hỏi về tính vô hạn của vũ trụ: liệu nó có thật sự vô tận hay chỉ rất lớn? Vũ trụ có khởi đầu không? Nó sẽ tồn tại mãi mãi hay chỉ trong một khoảng thời gian dài? Làm thế nào mà tâm trí hữu hạn của chúng ta có thể hiểu được một vũ trụ vô hạn mà không rơi vào sự tự phụ?
Mặc dù có nguy cơ giống như Prometheus, người đã đánh cắp lửa từ các vị thần để phục vụ nhân loại, tôi tin rằng chúng ta nên tiếp tục khám phá vũ trụ Prometheus phải chịu hình phạt bị trói vào đá mãi mãi, nhưng cuối cùng ông đã được Hercules cứu thoát Chúng ta đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc hiểu biết về vũ trụ, dù vẫn chưa có bức tranh hoàn chỉnh Tôi hy vọng rằng chúng ta đang tiến gần đến mục tiêu của mình.
Theo truyền thuyết của người Boshongo ở miền trung châu Phi, trong thời kỳ nguyên thủy chỉ có bóng đêm và nước, cho đến khi thần Bumba xuất hiện Một ngày, do cơn đau bụng dữ dội, thần Bumba đã nôn ra Mặt Trời, làm khô cạn một phần nước và tạo ra đất liền Tiếp tục nôn ra Mặt Trăng, các vì sao, và cuối cùng là nhiều loài động vật như báo đốm, cá sấu, rùa, và con người.
Những câu chuyện sáng thế, như nhiều câu chuyện khác, nhằm giải đáp những câu hỏi căn bản của nhân loại về nguồn gốc và sự tồn tại của chúng ta Nhiều người tin rằng con người có nguồn gốc gần đây, bởi sự tiến bộ liên tục trong hiểu biết và công nghệ Ví dụ, theo linh mục Ussher, thời gian bắt đầu từ ngày 22 tháng Mười năm 4004 trước Công nguyên Trong khi đó, môi trường xung quanh như núi non và sông suối ít thay đổi trong suốt cuộc đời con người, cho thấy chúng có thể đã tồn tại trước đó hoặc được tạo ra cùng với con người.
Không phải ai cũng đồng tình với ý tưởng vũ trụ có khởi nguyên; ví dụ, Aristotle, nhà triết học Hi Lạp, cho rằng vũ trụ đã tồn tại vĩnh hằng và rằng cái vĩnh hằng hoàn hảo hơn cái được tạo ra Ông lý giải sự tiến bộ của nền văn minh là do các thảm họa tự nhiên như lũ lụt, đưa xã hội trở về điểm khởi thủy Niềm tin vào một vũ trụ vĩnh hằng phản ánh mong muốn tránh né sự can thiệp thần thánh trong việc sáng tạo vũ trụ, trong khi những người tin vào khởi đầu của vũ trụ thường dùng lập luận này để khẳng định sự tồn tại của Chúa như nguyên nhân chính của vũ trụ.
Nếu vũ trụ có một khởi đầu, câu hỏi đặt ra là "Cái gì xảy ra trước đó?" Triết gia Immanuel Kant đã chỉ ra mâu thuẫn trong việc xác định khởi đầu của vũ trụ, với hai khái niệm chính đề và phản đề Ông cho rằng nếu vũ trụ có khởi đầu, thì lý do gì phải chờ đợi một thời gian vô hạn để bắt đầu? Ngược lại, nếu vũ trụ tồn tại vĩnh hằng, tại sao lại mất thời gian vô hạn để đạt đến hiện tại? Cả hai khái niệm này đều dựa trên giả định rằng thời gian là tuyệt đối Tuy nhiên, vào năm 1915, Einstein đã giới thiệu thuyết tương đối rộng, cho thấy không gian và thời gian không còn là tuyệt đối mà được định hình bởi vật chất và năng lượng Do đó, việc nói về thời gian trước khi vũ trụ ra đời trở nên vô nghĩa, giống như việc tìm kiếm điểm cực nam của Nam Cực.
Mặc dù lý thuyết của Einstein đã kết hợp thời gian và không gian, nhưng nó không cung cấp nhiều thông tin về bản chất của không gian Không gian dường như vô tận, không có giới hạn, và chúng ta không mong đợi vũ trụ kết thúc ở một bức tường Các thiết bị hiện đại như kính thiên văn Hubble đã cho phép chúng ta khám phá sâu vào không gian, nơi có hàng tỷ thiên hà với đủ hình dạng và kích thước, từ thiên hà elip khổng lồ đến thiên hà xoắn ốc như của chúng ta Mỗi thiên hà chứa hàng tỷ ngôi sao, nhiều trong số đó có hành tinh quay quanh Dù thiên hà của chúng ta có thể che khuất tầm nhìn theo một số hướng, các thiên hà vẫn phân bố đồng đều trong không gian, với một số khu vực tập trung đông đúc và những khoảng trống Mật độ thiên hà có vẻ giảm ở khoảng cách xa, nhưng điều này có thể do chúng quá xa và mờ nhạt để quan sát Nhìn chung, vũ trụ dường như trải rộng mãi mãi và vẫn giữ nguyên hình dạng dù chúng ta tiến ra xa bao nhiêu.
Vũ trụ, mặc dù có vẻ đồng nhất tại mọi điểm trong không gian, thực chất đã thay đổi theo thời gian, điều này chỉ được nhận ra vào những năm đầu thế kỉ 20 Trước đó, người ta tin rằng vũ trụ là không đổi và có thể đã tồn tại vô hạn Tuy nhiên, nếu các sao đã tỏa sáng vô hạn, bầu trời ban đêm lẽ ra phải sáng rực như Mặt Trời, vì mọi hướng nhìn đều dẫn đến một sao hoặc đám mây bụi nóng Sự thật là bầu trời đêm tối đen chứng tỏ rằng vũ trụ không thể đã tồn tại mãi mãi trong trạng thái hiện tại Điều này chỉ ra rằng đã có một sự kiện trong quá khứ khiến các sao bắt đầu tỏa sáng, và ánh sáng từ những sao xa xôi chưa đủ thời gian để đến với chúng ta, giải thích cho bầu trời không sáng rực.
Sự tỏa sáng bất ngờ của các sao cách đây vài tỉ năm đã khiến nhiều triết gia, như Immanuel Kant, bối rối khi cho rằng vũ trụ đã tồn tại vĩnh hằng Đối với nhiều người, điều này phù hợp với ý tưởng vũ trụ được tạo ra chỉ cách đây vài nghìn năm, như kết luận của linh mục Ussher Tuy nhiên, quan sát từ kính thiên văn một trăm inch trên Đỉnh Wilson vào thập niên 1920, đặc biệt là phát hiện của Edwin Hubble về các tinh vân thực chất là những thiên hà xa xôi, đã chỉ ra rằng ánh sáng từ chúng mất hàng triệu đến hàng tỉ năm để đến được chúng ta Điều này gợi ý rằng sự ra đời của vũ trụ không thể chỉ mới diễn ra trong vài nghìn năm.
Kính viễn vọng Hubble đã phát hiện ra rằng hầu hết các thiên hà đều đang di chuyển ra xa chúng ta, điều này được xác định thông qua phân tích ánh sáng từ các thiên hà khác Đáng ngạc nhiên hơn, những thiên hà càng xa thì tốc độ di chuyển ra xa càng nhanh, cho thấy rằng vũ trụ đang trong quá trình giãn nở Các thiên hà đang dần tách biệt khỏi nhau, khẳng định sự mở rộng liên tục của vũ trụ.
Khám phá vũ trụ giãn nở là một trong những cuộc cách mạng quan trọng của thế kỉ hai mươi, làm thay đổi hoàn toàn cuộc tranh cãi về nguồn gốc của vũ trụ Sự kiện này xảy ra bất ngờ, cho thấy các thiên hà đang di chuyển ra xa nhau, điều này gợi ý rằng chúng từng ở gần nhau hơn Từ tốc độ giãn nở hiện tại, chúng ta có thể ước tính rằng các thiên hà đã gần nhau cách đây khoảng 10 đến 15 tỉ năm Do đó, vũ trụ dường như đã khởi đầu từ một điểm duy nhất trong không gian vào thời điểm đó.
Nhiều nhà khoa học không hài lòng với ý tưởng vũ trụ có một khởi đầu, vì điều này gợi ý rằng vật lý học có thể sụp đổ và cần một thế lực bên ngoài, thường được gọi là Chúa, để giải thích nguồn gốc của vũ trụ Do đó, họ phát triển các lý thuyết cho rằng vũ trụ hiện đang giãn nở mà không có khởi đầu, trong đó có lý thuyết trạng thái ổn định do Hermann Bondi, Thomas Gold và Fred Hoyle đề xuất vào năm 1948.
Trong lý thuyết trạng thái ổn định, các thiên hà chuyển động ra xa nhau, với ý tưởng rằng các thiên hà mới sẽ hình thành từ vật chất liên tục được tạo ra trong không gian Vũ trụ sẽ tồn tại vĩnh hằng và có hình dạng giống nhau ở mọi thời điểm Tính chất này giúp kiểm tra dự đoán qua quan sát Nhóm thiên văn học vô tuyến Cambridge, dưới sự dẫn dắt của Martin Ryle, đã thực hiện khảo sát các nguồn sóng vô tuyến yếu vào đầu thập niên 1960 Kết quả cho thấy các nguồn này phân bố đều trên bầu trời, với phần lớn nằm ngoài thiên hà của chúng ta, và nguồn càng yếu thì càng xa.
Lí thuyết trạng thái ổn định cho rằng có mối liên hệ giữa số lượng nguồn và cường độ của chúng, nhưng thực tế cho thấy số lượng nguồn mờ nhạt nhiều hơn dự đoán, chỉ ra rằng mật độ nguồn trong quá khứ cao hơn Điều này đi ngược lại với giả thuyết cơ bản của lí thuyết, rằng mọi thứ là không đổi theo thời gian Vì những lý do này và một số lý do khác, lí thuyết trạng thái ổn định đã bị bác bỏ.
Một nỗ lực nhằm tránh khái niệm vũ trụ có khởi đầu là giả thuyết về một pha co lại trước đó, trong đó do chuyển động quay và các dị thường địa phương, vật chất không hội tụ về một điểm mà lướt qua nhau Các nhà khoa học Nga, Evgeny Lifshitz và Isaak Khalatnikov, đã chứng minh rằng sự co lại không đối xứng sẽ dẫn đến một cú bật ngược với mật độ luôn giữ hữu hạn Kết quả này phù hợp với chủ nghĩa duy vật biện chứng Marx-Lenin, giúp tránh những câu hỏi phức tạp về nguồn gốc của vũ trụ, và được coi là một bài kinh cho các nhà khoa học Xô Viết.