Chuyến đi của Đức Phật đến Kapilavatthu
HAI ĐẠO SĨ UPATISSA VÀ KOLITA ĐẾN DƯỚI CHÂN ĐỨC
Khi nghe tin Đức Phật đã đến Vương xá thành (Rājagaha), Tịnh Phạn vương (Suddhodāna) đã cử một số quan chức, mỗi người dẫn theo một ngàn tùy tùng, để mời Đức Phật về kinh đô của mình Sự kiện này diễn ra vào hạ huyền tháng Phussa Tuy nhiên, để không bỏ lỡ câu chuyện về hai vị Thượng thủ Thinh văn đương lai, chúng tôi sẽ trình bày một tóm tắt về họ như phần mở đầu của chương này.
Vào khoảng mồng một tháng Māgha, Đức Phật đến Rājagaha và trú tại đây khoảng nửa tháng Trong thời gian này, vị đạo sư Saủjaya cùng với hai trăm năm mươi đạo sĩ sống tại Rājagaha Hai đạo sĩ hành cước Upatissa và Kolita, sau này trở thành hai vị Thượng thủ Thinh văn Sāriputta và Moggallāna, đang tu học dưới sự hướng dẫn của đại giáo chủ Saủjaya.
Upatissa và Kolita, hai người bạn thân từ thuở nhỏ, đã học hỏi giáo lý của Saủjaya trong vòng hai đến ba ngày Sau khi nắm vững những kiến thức này, họ nhận ra rằng giáo lý của Saủjaya không dẫn đến Niết bàn bất tử.
Giáo lý của vị giáo chủ này thiếu tính thực chất và không mang lại kết quả Chúng ta hãy đồng thuận rằng, từ bây giờ, nếu một trong chúng ta đạt được giác ngộ Niết bàn bất tử trước, hãy thông báo cho người kia biết.
Vào một buổi sáng của thượng tuần trăng tháng Phagguna, Đại đức A-xà-Chí, tỳ khưu của nhóm năm anh em Kiều trần Như, sau khi mặc y, mang bát và đắp Tăng-già-lê, đã lên đường đến Rājagaha để khất thực Oai nghi và diện mạo của Ngài thật trang nghiêm và đáng kính, dù Ngài đi tới hay lui, nhìn trước hay sang bên, đôi mắt Ngài luôn nhìn xuống xa không quá bốn hắc tay.
Khi đạo sĩ Upatissa, người sau này trở thành Sāriputta, nhìn thấy đại đức Assaji bước vào Rājagaha với vẻ ngoài trang nghiêm và rực rỡ, ông đã nảy sinh một suy nghĩ sâu sắc.
“Ta tin chắc vị tỳ khưu này phải là một trong những người trên thế gian này đã chứng đắc đạo quả A-la-hán (arahatta-magga-phala)
Nếu chúng ta đến gặp vị hiền giả và hỏi rằng: "Hiền giả đã xuất gia theo ai? Ai là đạo sư của hiền giả? Hiền giả thực hành giáo pháp của ai?", thì vị ấy sẽ tiếp tục suy nghĩ thêm về những điều này.
Hiện tại, không phải lúc để hỏi vị tỳ khưu đang bận khất thực Hai người bạn của chúng ta rất khao khát Niết bàn bất tử, sau khi nhận ra rằng: "Nếu có cái chết, thì chắc chắn sẽ có trạng thái bất tử." Còn tôi, là người đang tìm kiếm mục tiêu Niết bàn bất tử, nên theo sát vị Sa-môn này.
Do đó, vị ấy theo sát phía sau đại đức Assaji
Khi đại đức Assaji hoàn thành việc khất thực, Upatissa nhận ra ngài muốn ngồi xuống để thọ thực Vì vậy, Upatissa đã chuẩn bị một cái giá có chân ngắn mà mình mang theo và dâng lên một ít nước cho đại đức sau khi ngài đã ăn xong Sau khi hoàn thành các phận sự cần thiết của một người đệ tử đối với thầy, Upatissa bắt đầu cuộc trò chuyện thân mật với vị trưởng lão.
Thưa hiền giả, các căn của hiền giả hoàn toàn trong sáng và thanh tịnh, với nước da tươi sáng thuần khiết Xin hỏi hiền giả xuất gia theo ai và ai là đạo sư của ngài? Đại đức Assaji đáp rằng: “Bần Tăng xuất gia theo Đức Phật Chánh biến tri, một hậu duệ của dòng dõi Thích ca, đã từ bỏ thế gian và trở thành Sa-môn Ngài chính là đạo sư của bần Tăng.”
Tăng là người thọ trì giáo pháp của Ngài.” Rồi Upatissa lại hỏi: “
Đại đức Assaji, một thành viên khiêm tốn trong Tăng chúng, đã nhận thức rằng các đạo sĩ hành cước thường mắc phải tà kiến và cần phải hiểu rõ giáo pháp Ông khẳng định rằng mình không có khả năng giảng rộng giáo pháp, nhưng sẽ tóm tắt ý nghĩa cốt lõi của nó Đạo sĩ Upatissa, với trí tuệ và sự khao khát tìm hiểu, đã yêu cầu Assaji giảng giải dù chỉ là một phần nhỏ, để ông có thể nỗ lực hiểu sâu hơn về giáo pháp qua nhiều cách khác nhau.
Hãy giảng giải cho tôi, dù chỉ là một ít, nhưng cần phải truyền đạt được ý nghĩa cốt lõi Tôi mong muốn hiểu rõ bản chất của giáo pháp này.
Do đó, đại đức Assaji thuyết một câu pháp cô đọng, hàm chứa ý nghĩa cốt lõi về Tứ Diệu Đế:
Ye dhammā hetuppabhavā Tesaṁ hetuṁ Tathāgato āha Tesaủca yo nirodho
Năm uẩn, hay còn gọi là Khổ đế (Dukkha saccca), có nguyên nhân từ ái dục, được gọi là Khổ tập đế (Samudaya sacca) Đức Phật, bậc thầy của bần Tăng, đã giảng dạy về Dukkha saccca và Samudaya sacca, đồng thời cũng trình bày Khổ diệt đế (Nirodha sacca) và Khổ diệt đạo đế (Magga sacca) Đây là giáo pháp của bậc Đại Sa-môn, người đã thuyết giảng Tứ Thánh Đế một cách chi tiết.
Sau khi lắng nghe nửa đầu của câu pháp, đạo sĩ Upatissa đã chứng đắc quả thánh Nhập lưu (sotāpanna) Khi tiếp tục nghe nửa câu pháp còn lại, vị ấy đã hoàn toàn trở thành bậc thánh Nhập lưu (sotāpanna).
Rồi Sāriputta đương lai ứng khẩu câu kệ này:
Giáo pháp mà chúng con tầm cầu chính là chân lý giúp con tự chứng đắc và giác ngộ, mặc dù chỉ đạt được sơ quả (sotāpatti-phala) Kính bạch đại đức, ngài đã đạt được trạng thái Niết bàn, nơi không còn sầu muộn Sự thiếu nhận thức về chân lý này đã khiến chúng con phải trải qua những mất mát to lớn qua vô số kiếp luân hồi.