Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài
Những tài liệu ở nước ngoài
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã hình thành và phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự ra đời của nhiều cuốn sách nghiên cứu chuyên sâu về chủ đề này Những tác phẩm này không chỉ cung cấp cái nhìn tổng quan mà còn phân tích sâu sắc về ảnh hưởng và tiềm năng của cuộc cách mạng công nghệ hiện đại.
Cuốn sách "Cách mạng công nghiệp lần thứ tư" của Klaus Schwab, được Bộ Ngoại giao dịch và hiệu đính, xuất bản năm 2018, cung cấp cái nhìn tổng quan về những xu thế lớn trong thời đại công nghệ hiện đại Tiếp theo, Schwab phát hành cuốn "Định hình cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư" dài 499 trang, đi sâu vào các vấn đề cụ thể với hình ảnh minh họa và lời giải thích từ các chuyên gia hàng đầu Ngoài ra, các tác phẩm liên quan như "Vị trí vai trò của giai cấp công nhân đương đại" và "Làn sóng thứ ba" của Alvin Toffler cũng đóng góp vào việc nghiên cứu tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp toàn cầu.
Những tài liệu ở trong nước
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể để tìm hiểu và ứng dụng những thay đổi này thông qua các cuốn sách như “Việt Nam với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” do Nguyễn Văn Bình chủ biên, và “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cuộc cách mạng của sự hội tụ và tiết kiệm” của Tiến sĩ Phan Xuân Dũng, giúp độc giả có cái nhìn sâu sắc hơn về xu hướng toàn cầu Ngoài ra, Phó giáo sư Trần Thị Vân Hoa cũng đã có những đóng góp quan trọng với cuốn sách “Cách mạng công nghiệp 4.0 vấn đề đặt ra cho phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của Việt Nam” Các hội thảo như “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư thời cơ và thách thức đối với Việt Nam” do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức, cùng với hội thảo quốc gia về nhu cầu nhân lực, đã tạo ra diễn đàn để thảo luận về các vấn đề cấp thiết Đặc biệt, bài viết của Nguyễn Đình Bắc về “Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ở nước ta trước tác động của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” cũng đã nêu bật những thách thức mà giai cấp công nhân phải đối mặt trong thời đại mới.
Vào ngày 906 tháng 4 năm 2018, bài viết “Thực hiện nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” của tác giả Nguyễn An Ninh và bài viết “Đặc trưng và tác động kinh tế - xã hội của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” của Nguyễn Văn Thành đã được đăng trên Tạp chí Xã hội học Những tác phẩm này được ra đời trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ và có ảnh hưởng sâu rộng đến xã hội.
Mục đích nghiên cứu đề tài
Thứ nhất, khái niệm và đặc điểm sơ lược về giai cấp công nhân
Thứ hai, tiền đề lịch sử - kinh tế - xã hội cho sự ra đời của giai cấp công nhân
Thứ ba, tiền đề tư tưởng và quan điểm của Các – Mác và Ph.Ăngghen về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Thứ tư, Nội dung sứ mệnh và những điều kiện để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử.
Thứ năm, những đặc điểm và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Thứ sáu, thực trạng của giai cấp công nhân trong cuộc cách mạng 4.0
Phương pháp nghiên cứu
Khái niệm về giai cấp công nhân
Giai cấp công nhân, theo C.Mác và Ph.Ăngghen, là nhóm xã hội ổn định, bao gồm những người lao động hiện đại không sở hữu tư liệu sản xuất và phải bán sức lao động để sinh sống Giai cấp này hình thành và phát triển cùng với nền công nghiệp hiện đại, đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất và tái sản xuất của cải vật chất, đồng thời cải thiện các quan hệ xã hội Lực lượng lao động tiên tiến trong ngành công nghiệp không chỉ thể hiện năng suất mà còn phản ánh phương thức sản xuất hiện đại, góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội.
Giai cấp công nhân, với vai trò chủ đạo trong sản xuất vật chất, ngày càng khẳng định tầm quan trọng của mình khi trình độ thông minh và khả năng sáng tạo không ngừng gia tăng Những phát minh và lý luận mới được áp dụng ngay trong thực tiễn sản xuất, chứng tỏ rằng giai cấp công nhân có ảnh hưởng quyết định đến sự tồn tại và phát triển của xã hội.
Giai cấp công nhân là lực lượng chính chống lại lợi ích của giai cấp tư sản, đóng vai trò quan trọng trong việc xóa bỏ chế độ tư hữu, áp bức và bóc lột, đồng thời giành quyền kiểm soát xã hội Giai cấp tư sản, với bản chất bóc lột, không bao giờ giải quyết các vấn đề của mình, trong khi giai cấp công nhân thể hiện bản lĩnh cách mạng và trách nhiệm với nhân dân Đây là "giai cấp quốc gia" mang tính quốc tế và bản sắc dân tộc, với hệ tư tưởng riêng là chủ nghĩa Mác - Lê-nin, phản ánh sứ mệnh lịch sử của họ trong việc giải phóng xã hội và con người Đảng Cộng Sản là lực lượng tiên phong của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh này.
Tiền đề lịch sử - kinh tế - xã hội cho sự ra đời của giai cấp công nhân
Học thuyết của C Mác và Ph Ăngghen về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân khẳng định vị trí kinh tế - xã hội và vai trò lịch sử của giai cấp này Nó nêu rõ mục tiêu và phương pháp mà giai cấp công nhân cần thực hiện để hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình Đồng thời, học thuyết cũng chỉ ra rằng sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được xác định bởi các điều kiện kinh tế - xã hội khách quan.
1.2.1 Phương diện kinh tế - xã hội
Giai cấp công nhân là lực lượng chủ chốt trong nền sản xuất đại công nghiệp, đảm nhận vai trò lao động trực tiếp và gián tiếp trong việc vận hành các công cụ sản xuất hiện đại và xã hội hóa cao.
Giai cấp xã hội hiện nay nổi bật với việc sản xuất bằng công cụ máy móc, dẫn đến sự gia tăng tính chất xã hội hóa của lao động Các sản phẩm mà giai cấp công nhân tạo ra không chỉ phục vụ cho xã hội mà còn là thành quả của sự hợp tác tập thể Đồng thời, năng suất lao động của công nhân cũng ngày càng được nâng cao.
Giai cấp công nhân đã trải qua quá trình phát triển đáng kể, theo C Mác và Ph Ăngghen Trong môi trường công trường thủ công và nghề thủ công, công nhân sử dụng công cụ của riêng mình Tuy nhiên, trong các công xưởng hiện đại, họ phải phục vụ máy móc Do đó, công nhân công nghiệp trong các xưởng được coi là đại diện tiêu biểu cho giai cấp công nhân hiện đại.
Dưới chủ nghĩa tư bản, giai cấp công nhân đóng vai trò quan trọng nhất trong lực lượng sản xuất, đại diện cho sức mạnh sản xuất tiên tiến với trình độ xã hội hóa cao Tuy nhiên, hệ thống này lại dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, do giai cấp tư sản đại diện.
1.2.2 Phương diện chính trị - xã hội
Giai cấp công nhân là sản phẩm xã hội của sự phát triển chủ nghĩa tư bản, tồn tại trong một xã hội mà điều kiện sống phụ thuộc vào chế độ làm thuê Trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, giai cấp vô sản, bao gồm những công nhân làm thuê hiện đại, buộc phải bán sức lao động của mình để sinh tồn do mất đi các tư liệu sản xuất cá nhân.
Giai cấp công nhân đóng vai trò quan trọng như một lực lượng chính trị trong xã hội tư bản chủ nghĩa, với phong trào độc lập và mạnh mẽ Các cuộc đấu tranh của họ, từ tư tưởng đến kinh tế, đều hướng đến mục tiêu chính trị duy nhất Sự phát triển không ngừng của giai cấp công nhân về số lượng và chất lượng được thúc đẩy bởi sự tiến bộ của khoa học và công nghệ hiện đại.
Giai cấp công nhân đối kháng trực tiếp với giai cấp tư sản, thể hiện qua việc công nhân là những người lao động tự do, tự do bán sức lao động để kiếm sống Sự đối kháng này đã tạo ra mâu thuẫn gay gắt giữa hai giai cấp, phản ánh rõ nét sự xung đột lợi ích trong xã hội.
Tiền đề tư tưởng và quan điểm của Các – Mác và Ph.Ăngghen về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Ph Ăngghen (1820 - 1895) cùng với C Mác (1818 - 1883) đã phát triển học thuyết về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Mặc dù luôn khiêm tốn cho rằng mình chỉ là người thể hiện ý tưởng của C Mác, nhưng Ph Ăngghen đã đóng góp lớn vào việc xây dựng và phát triển học thuyết này Ông đã tiếp cận một cách đa diện và hệ thống về giai cấp công nhân hiện đại, đồng thời cung cấp luận chứng khoa học về sứ mệnh lịch sử, bao gồm tính tất yếu, nội dung, điều kiện và lộ trình, cùng với nhiều bổ sung quan trọng để hoàn thiện học thuyết.
Người lao động là những người sử dụng và vận hành các công cụ, phương tiện hiện đại để tạo ra của cải vật chất, đóng vai trò quan trọng trong lực lượng sản xuất Lao động sản xuất vật chất của họ có ý nghĩa quyết định đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội công nghiệp Xã hội hoá sản xuất công nghiệp không chỉ giúp rèn luyện giai cấp công nhân với tác phong công nghiệp và lối sống vị tha, mà còn là điều kiện tiên quyết cho sự hình thành chủ nghĩa xã hội hiện đại.
Giai cấp công nhân hiện đại là kết quả của quá trình công nghiệp hóa tư bản chủ nghĩa, trong đó cách mạng công nghiệp và cơ chế cạnh tranh đã làm tan rã cấu trúc giai cấp xã hội cũ Sự suy vong của nhiều tầng lớp xã hội đã dẫn đến việc họ gia nhập giai cấp vô sản, làm cho giai cấp công nhân ngày càng đông đảo và chiếm phần lớn dân số.
Sự mở rộng và nội hàm rõ ràng của khái niệm giai cấp công nhân đã giúp các thế hệ sau hiểu rõ đặc điểm ưu việt của giai cấp này, liên quan đến xu hướng xã hội hóa sản xuất, từ đó tạo ra tiền đề cho sự phát triển của chủ nghĩa xã hội.
Giai cấp công nhân đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sức sản xuất xã hội hoá cao, đại diện cho quan hệ sản xuất mới và phương thức sản xuất tiên tiến Sự phát triển này phản ánh xu thế lịch sử xã hội, khi giai cấp công nhân không ngừng gia tăng sản lượng vật chất để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao Họ đã tạo ra những tiền đề vật chất - kỹ thuật cho sự hình thành xã hội mới, đồng thời yêu cầu một quan hệ sản xuất mới phù hợp với lợi ích xã hội.
Giai cấp công nhân và nhân dân lao động, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, đã thực hiện một cuộc cách mạng nhằm lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản và xóa bỏ chính trị bóc lột Họ đã nắm giữ quyền lực, thiết lập một quốc gia mới với tính chất công cộng, đảm bảo quyền dân chủ và địa vị xã hội cho mọi tầng lớp nhân dân Nhân dân coi đây là công cụ quan trọng để xây dựng xã hội mới, thúc đẩy phát triển kinh tế, xây dựng văn hóa dân chủ, pháp quyền, và tổ chức cuộc sống phục vụ cho lợi ích của nhân dân lao động, đồng thời thực hành dân chủ bình đẳng, công bằng và tiến bộ xã hội, phù hợp với lý tưởng của chủ nghĩa cộng sản.
Mặt thứ ba không kém phần quan trọng là mạng lưới tư tưởng và văn hóa hoàn thành sứ mệnh lịch sử, trong đó người lao động phát triển trong xã hội cũ và xây dựng xã hội mới Dân chủ phải thuộc về đại đa số, không chỉ riêng người giàu có, và nền dân chủ tư sản cần bình đẳng về chính trị và nơi làm việc Cách mạng giải phóng sức lao động cho phép mọi tài năng và năng lực tự do phát triển sáng tạo, từ đó thúc đẩy sự phát triển chung Sự phát triển tự do của tất cả mọi người là chất xúc tác cho sự tiến bộ, và cuộc cách mạng của giai cấp công nhân thực hiện sự chuyển mình của nền kinh tế tư bản Các khái niệm văn hóa cần đổi mới cái cũ, xây dựng cái mới và tiến bộ trong lối sống cũng như đời sống tinh thần xã hội.
1.3.2 Quan điểm của Các – Mác và Ph.Ăngghen về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Ph Ăngghen (1820 - 1895) đã cùng với Các – Mác (1818 - 1883) xây dựng học thuyết về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Mặc dù khiêm nhường tự nhận mình chỉ là người thể hiện ý tưởng của C Mác, Ph Ăngghen thực sự đóng góp lớn trong việc phát triển học thuyết này Ông đã tiếp cận một cách đa diện và hệ thống về giai cấp công nhân hiện đại, đồng thời cung cấp luận chứng khoa học về sứ mệnh lịch sử, bao gồm tính tất yếu, nội dung, điều kiện và lộ trình Ph Ăngghen cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đặt lý luận trên nền tảng thực tiễn để hiện thực hóa và phát triển nó Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa hiện nay, tư tưởng của Ph Ăngghen cần được các Đảng Cộng sản vận dụng, bổ sung và phát triển cho phù hợp với tình hình mới.
1.3.3 Quan điểm Đó là một đóng góp lớn cho nghiên cứu khoa học của Ph.Ăngghen ông dùng nhiều khái niệm để chỉ giai cấp công nhân Mỗi khái niệm là sự mở rộng đối tượng phản ánh gần gũi, nhưng quan trọng hơn là nội hàm lý luận giúp làm sáng tỏ quan điểm cơ bản về giai cấp công nhân Ví dụ: "giai cấp vô sản ngày nay", "giai cấp công nhân hiện đại", "giai cấp công nhân thành thị", "giai cấp công nhân công nghiệp cơ khí", "các giai cấp liên quan đến Công tước" "Giai cấp công nhân nhà máy", "giai cấp công nhân làm công ăn lương hiện đại", "giai cấp công nhân bình thường"; "giai cấp công nhân bình thường của quân đội công nghiệp lớn", "giai cấp nô lệ da trắng". Ph.Ăngghen cũng chỉ rõ: “Tôi thường dùng các từ sau: công nhân hay công nhân và giai cấp vô sản, giai cấp công nhân, giai cấp vô sản, giai cấp vô sản làm từ đồng nghĩa”.
"Giai cấp công nhân hiện đại" là một khái niệm quan trọng mà C.Mác và Ph.Ăngghen đã đề cập trong Tuyên ngôn Cộng sản (1848) và vẫn được các nhà nghiên cứu sử dụng phổ biến đến ngày nay Khái niệm này mang hai ý nghĩa chính, phản ánh bản chất và vai trò của giai cấp công nhân trong xã hội.
Ý nghĩa đầu tiên của từ "công nhân" trong tiếng Anh liên quan đến sự phát triển của công nghiệp hóa, nơi mà công việc được thực hiện trong các công xưởng thông qua máy móc và tổ chức sản xuất theo dây chuyền Công nhân nhà máy, hay "giai cấp công nhân hiện đại," là thuật ngữ dùng để chỉ những người lao động trong bối cảnh này, nhằm phân biệt với những người lao động chân tay trong thời kỳ đầu Cuộc cách mạng công nghiệp đã tạo ra một số lượng lớn nhà máy và thay thế ngành sản xuất cũ bằng những ngành mới, dẫn đến sự gia tăng số lượng công nhân trong giai cấp này Khái niệm "giai cấp công nhân hiện đại" phản ánh thực tế về sự thay đổi trong cấu trúc lao động và sản xuất.
Tính hiện đại trong mối quan hệ giữa phương pháp lao động, công cụ lao động và lao động công nghiệp là một điểm quan trọng được các nhà kinh điển nhấn mạnh Điều này cũng làm nổi bật những đặc điểm riêng biệt của “giai cấp công nhân hiện đại” so với giai cấp lao động trong thời kỳ trước.
Sự khác biệt lớn nhất giữa các giai cấp xã hội là chúng là "sản phẩm của nền công nghiệp vĩ đại", bắt nguồn từ quá trình công nghiệp hóa đầu tiên vào đầu thế kỷ 18 Trong tác phẩm "Tình hình giai cấp công nhân ở Anh" (1845), Ph Ăngghen nhấn mạnh rằng "những người vô sản đầu tiên xuất hiện trong công nghiệp và do công nghiệp trực tiếp sản xuất" Ông cũng khẳng định trong "Các nguyên tắc của chủ nghĩa cộng sản" (1847) rằng "giai cấp vô sản được sản sinh ra bởi Cách mạng công nghiệp", diễn ra ở Anh vào nửa sau thế kỷ 18 và sau đó lan rộng ra tất cả các nước văn minh trên thế giới.
Giai cấp công nhân hiện đại là sản phẩm tiêu biểu của quá trình sản xuất vật chất, đóng vai trò quyết định trong sự phát triển của xã hội công nghiệp Theo Ph.Ăngghen, sự bùng nổ của cách mạng công nghiệp đã thúc đẩy sự lớn mạnh không ngừng của giai cấp này Họ sử dụng và vận hành các công cụ, máy móc hiện đại để tạo ra của cải vật chất, trở thành lực lượng sản xuất hàng đầu Tính chất xã hội hóa trong sản xuất công nghiệp không chỉ rèn luyện phẩm chất tiên tiến cho giai cấp công nhân mà còn tạo ra những điều kiện cần thiết cho sự hình thành chủ nghĩa xã hội hiện đại.
Giai cấp công nhân hiện đại là kết quả của quá trình công nghiệp hoá tư bản chủ nghĩa, trong đó cách mạng công nghiệp và cạnh tranh tư bản đã làm tan rã cấu trúc giai cấp xã hội cũ Điều này dẫn đến sự suy tàn của nhiều tầng lớp xã hội, buộc họ phải gia nhập hàng ngũ giai cấp vô sản Giai cấp công nhân đã trở thành một phần lớn trong dân số, trong khi các giai cấp khác dần suy yếu và biến mất cùng với sự phát triển của công nghiệp quy mô lớn, khẳng định rằng giai cấp vô sản chính là sản phẩm của nền công nghiệp này.
Giai cấp công nhân hiện nay
Giai cấp công nhân hiện nay đóng vai trò quan trọng trong sản xuất và cung cấp dịch vụ thông qua các phương tiện công nghiệp, góp phần tạo ra nền tảng vật chất thiết yếu cho sự tồn tại và phát triển của thế giới hiện đại.
Giai cấp công nhân hiện nay có những điểm tương đồng và khác biệt so với giai cấp công nhân truyền thống thế kỷ XIX, phản ánh sự thay đổi trong bối cảnh lịch sử mới Cần phải phân tích những yếu tố giống và khác nhau này từ quan điểm lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, đồng thời khẳng định giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin trong việc hiểu và định hình giai cấp công nhân hiện đại.
2.1.1 Những điểm tương đồng so với thế kỷ XIX
Giai cấp công nhân vẫn là lực lượng sản xuất thống trị trong xã hội hiện đại.
Cơ quan chủ yếu của quá trình sản xuất công nghiệp hiện đại ngày càng thể hiện mức độ xã hội hóa cao Tại các nước phát triển, sự phát triển của giai cấp công nhân có mối tương quan chặt chẽ với sự phát triển kinh tế Ở những quốc gia có nền kinh tế phát triển, như nhóm G7, tỷ trọng lao động công nghiệp cao, cho thấy vai trò quan trọng của ngành công nghiệp Do đó, nhiều nước đang phát triển hiện nay đang thực hiện chiến lược công nghiệp hóa để nâng cao tốc độ, chất lượng và quy mô phát triển Công nghiệp hóa tiếp tục là nền tảng khách quan cho sự phát triển mạnh mẽ về số lượng và chất lượng của giai cấp công nhân hiện đại.
Tương tự như thế kỷ XIX, người lao động hiện nay ở các nước tư bản vẫn phải chịu sự bóc lột từ giai cấp tư sản và hệ thống chủ nghĩa tư bản để tạo ra giá trị thặng dư Mối quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và sở hữu tư nhân vẫn duy trì sự bóc lột này.
Mâu thuẫn lợi ích giữa giai cấp tư sản và giai cấp công nhân vẫn tồn tại và là nguyên nhân sâu xa của cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay Ở nhiều quốc gia, phong trào cộng sản và nhân dân tiếp tục đóng vai trò tiên phong trong các cuộc đấu tranh vì hòa bình, phát triển, hợp tác, dân chủ, tiến bộ và chủ nghĩa xã hội.
Từ những điểm tương đồng giữa công nhân hiện đại và công nhân thế kỷ XIX, có thể khẳng định rằng lý luận về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân theo chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn giữ nguyên giá trị khoa học và phương pháp luận Cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân và phong trào công nhân, cùng với quần chúng lao động, đã lựa chọn con đường hướng tới chủ nghĩa xã hội trong bối cảnh phát triển của thế giới ngày nay.
2.1.2 Những biến đổi khác biệt của giai cấp công nhân hiện đại
Trí tuệ hóa công nhân là xu hướng hiện đại, phản ánh sự phát triển của văn hóa tri thức và cách mạng khoa học, công nghệ Xu hướng này yêu cầu người lao động trang bị kiến thức và kỹ năng đa dạng Tri thức hóa công nhân và tri thức hóa là hai khía cạnh của một quá trình thống nhất Hiện nay, có nhiều thuật ngữ mới để chỉ công nhân trong xu hướng này, như “Công nhân áo trắng”, “Công nhân tri thức” và “Công nhân trí thức”, những người làm việc ở trình độ cao.
Ngày nay, người lao động cần được đào tạo theo tiêu chuẩn và thường xuyên cập nhật kỹ năng để thích ứng với sự thay đổi công nghệ nhanh chóng trong ngành sản xuất Lãng phí lao động hiện đại chủ yếu là lãng phí trí tuệ, chứ không chỉ là lãng phí sức mạnh cơ bắp Bên cạnh nhu cầu vật chất ngày càng tăng, nhu cầu văn hóa và tinh thần của người lao động cũng trở nên phong phú và đa dạng hơn, với yêu cầu hưởng thụ tinh thần ngày càng cao.
Người lao động hiện đại, với tri thức và kỹ năng cao, đang trở thành nguồn lực quan trọng nhất trong nền kinh tế tri thức, giúp họ tự giải phóng bản thân Sản xuất công nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa đã chuyển mình sang "chuỗi giá trị toàn cầu", kết nối nhiều quốc gia và vùng miền trong quy trình sản xuất Sự phát triển công nghiệp và công nghệ cao đã dẫn đến những hình thức tổ chức và phương thức lao động mới như "xuất khẩu lao động tại chỗ" và "làm việc tại gia" Xã hội hóa lao động hiện đại ngày càng được củng cố, với năng suất không chỉ giới hạn trong quốc gia mà đã trở thành năng suất toàn cầu.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cùng với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, số lượng lao động hiện đại đang gia tăng nhanh chóng, dẫn đến những thay đổi lớn trong cơ cấu sản xuất.
Trong các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân đã trở thành lực lượng lãnh đạo, với Đảng Cộng sản giữ vai trò là đảng cầm quyền Sự chuyển mình này phản ánh những thay đổi đáng kể của giai cấp công nhân hiện đại so với thế kỷ XIX.
Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên thế giới hiện nay
2.2.1 Về kinh tế - xã hội
Giai cấp công nhân đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất hiện đại, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng, đồng thời đảm bảo phát triển bền vững Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ngày càng rõ ràng trong bối cảnh phát triển sản xuất của chủ nghĩa tư bản, liên quan mật thiết đến lực lượng lao động Việc tham gia trực tiếp với trình độ cao là yếu tố chủ yếu, trong khi các nhân tố kinh tế - xã hội thúc đẩy sự trưởng thành của tiền đề xã hội chủ nghĩa trong chủ nghĩa tư bản lưu động Điều này tạo điều kiện thuận lợi để giai cấp công nhân phát huy vai trò chủ đạo trong cuộc đấu tranh vì dân sinh, dân chủ, tiến bộ xã hội và xây dựng xã hội chủ nghĩa.
Toàn cầu hóa hiện nay đang diễn ra mạnh mẽ ở các quốc gia và trên toàn thế giới, nhưng vẫn mang tính chất của chủ nghĩa tư bản với những bất công và bất bình đẳng xã hội nghiêm trọng Điều này đã thúc đẩy cuộc đấu tranh chống lại các chế độ khai thác giá trị thặng dư, nhằm thiết lập một trật tự xã hội mới công bằng và bình đẳng, từng bước hiện thực hóa xã hội của giai cấp công nhân và các ngành kinh tế.
2.2.2 Về chính trị - xã hội Ở các nước tư bản, cuộc đấu tranh trực tiếp giữa giai cấp công nhân và giai cấp công nhân là cuộc đấu tranh chống bất công và bất bình đẳng xã hội Mục tiêu lâu dài là kiểm soát quyền lực về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động, điều này đã được quy định rõ trong cương lĩnh chính trị của Đảng cộng sản các nước tư bản Đối với nước xã hội chủ nghĩa mà Đảng cộng sản trở thành đảng cầm quyền, thì nội dung chính trị - xã hội của sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là lãnh đạo thắng lợi đường lối đổi mới, giải quyết thắng lợi các nhiệm vụ công trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nhất là xây dựng giai cấp công nhân vững mạnh lớp học Đảng trong sạch thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.
2.2.3 Về văn hóa - tư tưởng
Trong bối cảnh hiện nay, giai cấp công nhân đang thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình trong lĩnh vực văn hóa và tư tưởng, chủ yếu thông qua một cuộc đấu tranh tư tưởng giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản Cuộc đấu tranh này diễn ra phức tạp và quyết định, đặc biệt trong nền kinh tế thị trường đang phát triển, với nhiều hoạt động tiêu cực Hơn nữa, khi hệ thống xã hội chủ nghĩa toàn cầu sụp đổ, phong trào cách mạng phải vượt qua những thử thách về thời gian, lý tưởng và niềm tin vào chủ nghĩa xã hội, khiến cho cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản trở nên phức tạp và gay gắt hơn.
Các công cụ thể hiện giá trị và cách mạng của giai cấp công nhân cùng chủ nghĩa xã hội vẫn giữ vai trò chỉ đạo quan trọng trong cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và quần chúng lao động Chúng giúp định hướng cho việc chống lại chủ nghĩa tư bản và lựa chọn con đường phát triển cho xã hội chủ nghĩa.
Các giá trị như lao động, sáng tạo, công bằng, dân chủ, bình đẳng và tự do vẫn được công nhận và phấn đấu để đạt được Thực tế cho thấy, những giá trị mà con người đối mặt thường phản ánh tư tưởng và mục tiêu của các công ty.
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản là nhiệm vụ quan trọng, nhằm giáo dục và củng cố niềm tin vào lý tưởng và mục tiêu xã hội chủ nghĩa cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động Đồng thời, cần nâng cao nhận thức về chủ nghĩa dân tộc, văn hóa yêu nước chân chính và tinh thần dân tộc của giai cấp công nhân, qua đó phát huy nội dung tư tưởng, văn hóa và lịch sử của giai cấp công nhân trong bối cảnh hiện nay.
3 THỰC TRẠNG CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN TRONG CUỘC CMCN 4.0
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang có tác động mạnh mẽ đến Việt Nam, đặc biệt là giai cấp công nhân Sự gia tăng tự động hóa tạo cơ hội cho các công ty toàn cầu đưa sản xuất trở lại, giành lại việc làm từ các quốc gia có chi phí lao động thấp Điều này dẫn đến sự thay đổi trong phân bố nguồn nhân lực, cơ hội việc làm và cách thức sản xuất, tiêu dùng trong xã hội Đây là thách thức lớn cho tổ chức Công đoàn trong việc nâng cao kỹ năng nghề cho công nhân.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) đang diễn ra mạnh mẽ, dựa trên nền tảng của cuộc CMCN lần thứ ba Khác với trước đây, CMCN 4.0 có sự ứng dụng rộng rãi và tốc độ nhanh chóng, tác động đến mọi ngành công nghiệp trên toàn cầu Sự thay đổi này không chỉ sâu rộng mà còn làm biến đổi toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị.
Công nghệ thông tin (CNTT) đã chứng minh vai trò quan trọng trong mọi khía cạnh của đời sống xã hội, từ quản trị chính phủ đến quản lý gia đình Những tiến bộ trong trí thông minh nhân tạo, robot, mạng Internet, và các công nghệ mới như in 3D, công nghệ nano, và tin học lượng tử sẽ tiếp tục tác động mạnh mẽ đến xã hội Trong cuộc cách mạng 4.0, hệ thống dạy nghề sẽ phải đối mặt với những thay đổi lớn, yêu cầu cập nhật danh mục ngành nghề đào tạo liên tục do sự giao thoa giữa các lĩnh vực Các nghề liên quan đến tương tác giữa con người và máy, như trợ lý ảo và thư ký ảo, sẽ ngày càng phổ biến Xu hướng phòng học ảo và giáo viên ảo sẽ trở thành một phần quan trọng trong hoạt động đào tạo nghề trong tương lai.
Kết luận
Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, trí thức Việt Nam cần chủ động nâng cao vai trò và năng lực của bản thân Để phát triển nhanh chóng và hiệu quả, họ phải không ngừng học tập và nghiên cứu, nhằm tận dụng những thành tựu mới nhất.
Ý nghĩa
Việc xây dựng và phát triển ngũ trí thức của Việt Nam là yếu tố then chốt trong việc nâng cao tri thức và nguồn lực quốc gia Để đạt được điều này, cần thiết phải thiết lập chiến lược, quy hoạch và giải pháp phù hợp, đồng thời huy động đủ nguồn nhân lực nhằm tạo ra một đội ngũ trí thức mạnh mẽ cả về số lượng lẫn chất lượng Điều này sẽ giúp phát huy tiềm năng của đội ngũ trí thức Việt Nam, đảm bảo rằng họ có khả năng tiếp cận nhanh chóng với tri thức và công nghệ mới, từ đó góp phần vào việc hiện đại hóa nền kinh tế.
Nhà nước đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tri thức Việt Nam bằng việc thể chế hóa các chính sách xã hội, xây dựng môi trường dân chủ và bảo vệ quyền lao động, sáng tạo Đầu tư vào tài chính, cơ sở vật chất và kỹ thuật, nhà nước đã phát triển các khu công nghệ, trường đại học trọng điểm và cơ sở nghiên cứu, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế Những nỗ lực này nhằm nâng cao trình độ tri thức và khuyến khích cống hiến cho xã hội.
Cải cách và đổi mới đã làm nổi bật trách nhiệm mới của "công nhân nhà nước" trong việc xây dựng chủ nghĩa xã hội Họ đóng vai trò tiên phong và là công cụ điều tiết, can thiệp, định hướng cho nền kinh tế trong bối cảnh của nhà nước xã hội chủ nghĩa.
[1]: Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học, dành cho hệ cao cấp chính trị lý luận ,H.2018.
[2] http://tapchimattran.vn/nghien-cuu/cach-mang-cong-nghiep-40-co-hoi-va- thach-thuc-cua-giai-cap-cong-nhan-viet-nam-hien-nay-35008.html
PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1: Danh mục cái ký tự, chữ viết tắt
GCCN : Giai cấp công nhân
CMCN : Cách mạng công nghệ
PHỤ LỤC 2: Biên bản họp nhóm
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
1 Thời gian, địa điểm, thành phần tham dự.
1.1 Thời gian: Từ 6/12/2021 - 12/12/2021, 7h tối hằng ngày
+ Chủ trì: Phan Quỳnh Đoan
+ Tham dự: Nguyễn Hải Đăng,Trần Nguyên Danh,Quách Văn Đình,Phan
Quỳnh Đoan,Trần Trung Đức,Huỳnh Phan Thùy Dương
2.1 Công việc các thành viên như sau* (Bắt buộc không được để trống)
Stt MSSV Họ tên Đóng góp tỷ lệ %
Nhóm đánh giá mức độ phân công hoàn thành công việc được phân công
Lời cam đoan, Lời cảm ơn,1, 2
Không hoàn thành nhiệm vụ
2.2 Ý kiến của các thành viên: Đề nghị ghi rõ ý kiến của từng thành viên, đồng ý hay không đồng ý với ý kiến của nhóm trưởng, hoặc phản biện với các ý kiến của các thành viên khác,
Thống nhất lại nội dung cuộc họp sau khi có ý kiến của từng thành viên
(Đây là căn cứ đánh giá mức độ hoàn thành công việc của từng thành viên)
Cuộc họp đi đến thống nhất và kết thúc lúc 23 giờ 30 phút cùng ngày.
( Ký và ghi rõ họ tên)
( Ký và ghi rõ họ tên) Đình Đoan
Quách Văn Đình Phan Quỳnh Đoan
