NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn
Mục tiêu của giáo dục phổ thông hiện nay là phát triển toàn diện cho học sinh, bao gồm đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản Điều này nhằm phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, đồng thời hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân Để đạt được những mục tiêu này, chương trình giáo dục cần được đổi mới và chỉnh sửa.
Đổi mới phương pháp dạy và học là cần thiết, tập trung vào phát triển năng lực cho học sinh Thay vì chỉ học thuộc lòng, học sinh cần biết áp dụng kiến thức vào thực tiễn, thông qua các hoạt động cụ thể để giải quyết các tình huống trong cuộc sống Điều này giúp việc học trở nên gắn liền với thực tiễn, nâng cao khả năng vận dụng kiến thức.
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, năng lực công nghệ được xác định là một trong mười năng lực cốt lõi mà học sinh cần trang bị Điều này đòi hỏi giáo viên phải có nhận thức đầy đủ về việc dạy học nhằm phát triển năng lực thông qua môn Công nghệ Từ đó, giáo viên có thể thiết kế kế hoạch bài học phù hợp, hướng tới việc phát triển năng lực cho từng đối tượng học sinh.
Chương trình cải cách môn Công nghệ tập trung vào việc khuyến khích tính tích cực và chủ động của học sinh Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc đặt ra vấn đề, giao nhiệm vụ và tổ chức hoạt động cho học sinh Họ cùng tham gia với học sinh, đưa ra nhận xét cần thiết để giúp học sinh tự tạo ra kiến thức, áp dụng tri thức vào thực tiễn và phát triển các kỹ năng, phương pháp học tập suốt đời.
Trước đây, giáo viên thường dựa vào sách giáo khoa để xây dựng nội dung kiến thức và kỹ năng, với mục tiêu cung cấp càng nhiều thông tin càng tốt cho học sinh Tuy nhiên, phương pháp này không chú trọng đến việc áp dụng kiến thức vào thực tiễn, dẫn đến việc học sinh tiếp nhận kiến thức một cách thụ động và chưa hiểu rõ bản chất vấn đề Mặc dù học sinh có thể nắm vững lý thuyết, nhưng việc thực hành và ứng dụng kiến thức trong cuộc sống lại trở nên khó khăn và vụng về.
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, cần thay đổi phương pháp dạy và học, trong đó giáo viên phải xác định rõ mục tiêu của bài học và ứng dụng thực tiễn của kiến thức Học sinh cũng nên tự đặt câu hỏi về ý nghĩa của kiến thức và tìm kiếm câu trả lời Việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực khuyến khích học sinh tham gia tích cực, tự khám phá và trao đổi để hiểu sâu hơn về vấn đề Sử dụng công nghệ thông tin và ứng dụng smartphone trong giảng dạy, như bài “Động cơ đốt trong dùng cho xe máy – Công nghệ 11”, giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách dễ dàng và thú vị, đồng thời trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết để áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
Trong bài viết này, tôi chia sẻ những kiến thức thực tiễn và các phương pháp đổi mới trong giảng dạy và học tập nhằm tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả học tập môn Công nghệ Mục tiêu là giúp học sinh phát triển những năng lực cần thiết cho tương lai.
2.1 Căn cứ vào chương trình tài liệu Đối với phân phối chương trình của môn Công nghệ 11 bài 34 được dạy trong
Thời gian 1 tiết theo sách giáo khoa mới được phân bổ hợp lý với yêu cầu kiến thức cần đạt Tuy nhiên, khi trình bày nguyên lý hoạt động, kiến thức thường mang tính trừu tượng và khó nắm bắt, vì học sinh không thể quan sát trực tiếp quá trình hoạt động của các hệ thống, dẫn đến khó khăn trong việc tiếp thu bài học.
2.2 Căn cứ vào phương tiện dạy học của nhà trường
Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy tại các trường THPT trở nên thuận lợi nhờ vào sự hỗ trợ của máy chiếu và các phòng chuyên dụng cho giáo án điện tử Tuy nhiên, giáo viên thường thiếu động lực để tổ chức các buổi thực hành thực tế, dẫn đến việc chuyển sang hình thức thực hành ảo qua video hoặc sử dụng xe máy cá nhân làm dụng cụ giảng dạy Do đó, cần áp dụng phương pháp kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn để giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động và hiệu quả, từ đó áp dụng những gì đã học vào giải quyết các vấn đề hàng ngày.
2.3 Căn cứ vào tình hình học sinh trong trường phổ thông
Theo thông tư mới của Bộ Giáo dục, học sinh được phép sử dụng điện thoại trong giờ học để phục vụ cho việc học Với hầu hết học sinh sở hữu điện thoại thông minh kết nối mạng, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tự tìm kiếm thông tin, phát hiện vấn đề và tham gia tranh luận, từ đó nâng cao hiểu biết về bài học Qua đó, học sinh phát triển những kỹ năng cần thiết trong quá trình tìm kiếm tri thức.
Một số kiến thức về các loại xe máy hiện nay
1 Các hệ thống làm mát của động cơ xe máy
Quá trình đốt nhiên liệu trong xe máy tạo ra nhiệt, khiến động cơ nóng lên Nếu tình trạng này kéo dài, hiệu suất hoạt động của động cơ sẽ giảm và có thể gây hại cho động cơ Để giữ cho động cơ mát hơn, các hệ thống làm mát đã được phát triển cho xe máy Tuy nhiên, không phải tất cả xe máy đều sử dụng một loại hệ thống làm mát giống nhau Dưới đây là những loại hệ thống làm mát phổ biến hiện nay trên xe máy.
1.1 Hệ thống làm mát bằng gió
Hình 1 Động cơ sử dụng hệ thống làm mát bằng gió
Làm mát bằng gió là phương pháp truyền thống nhất để làm mát động cơ trên xe máy, với các bộ phận động cơ được sắp xếp ở vị trí thoáng đãng để tối ưu hóa việc tiếp nhận luồng gió Ngoài ra, các bộ phận này còn được thiết kế với nhiều cánh tản nhiệt nhằm tăng cường diện tích truyền nhiệt, giúp cải thiện hiệu suất làm mát.
Khi xe vận hành trong điều kiện đường đông đúc, tắc nghẽn hoặc dưới thời tiết nắng nóng, khả năng tản nhiệt của động cơ sẽ giảm đáng kể Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến công suất và khả năng vận hành của xe máy, cũng như sự thoải mái của người điều khiển.
– Ưu điểm: Chi phí chế tạo hệ thống tản nhiệt bằng gió khá rẻ, nên giá thành của xe tương đối thấp.
Các nhà sản xuất xe máy đã cải tiến hệ thống làm mát bằng cách sử dụng các kim loại có hệ số truyền nhiệt cao như nhôm và hợp kim nhôm để khắc phục nhược điểm của các hệ thống cũ Hệ thống làm mát bằng gió tự nhiên chủ yếu được áp dụng cho các dòng xe số cơ khí như Wave, Dream, Future, và Jupiter Bên cạnh đó, hệ thống làm mát bằng gió cưỡng bức, được sử dụng trên các mẫu xe như Future Neo và Super Dream, sử dụng quạt để thổi khí làm mát qua động cơ Tuy nhiên, nhược điểm của hệ thống này là hiệu suất tản nhiệt thấp do diện tích làm mát của động cơ hạn chế và luồng gió chỉ lướt qua bề mặt.
1.2 Hệ thống làm mát bằng nhớt
Hình 2 Động cơ sử dụng hệ thống làm mát bằng nhớt
Quá trình hoạt động của động cơ cần dầu nhớt để bôi trơn các bộ phận và giảm ma sát, đồng thời bảo vệ động cơ hiệu quả hơn Do đó, các nhà sản xuất đã phát triển ý tưởng làm mát động cơ từ lượng dầu nhớt này.
Két nhớt đóng vai trò quan trọng trong việc làm mát nhớt trước khi bôi trơn và làm mát động cơ, sau đó trả lại nhớt về cacte Quá trình làm mát này có thể diễn ra thông qua gió tự nhiên hoặc gió cưỡng bức, giúp tối ưu hóa hiệu suất mà không cần làm mát toàn bộ hệ thống động cơ.
Việc bảo dưỡng đúng cách các két nhớt là vô cùng quan trọng, vì nếu không thực hiện, két có thể bị tắc, gây ra nhiều vấn đề cho hoạt động của động cơ.
Hệ thống làm mát bằng nhớt là lựa chọn lý tưởng cho các loại xe hiện đại, đặc biệt là dòng Naked bike và Sport bike cỡ nhỏ.
1.3 Làm mát bằng dung dịch
Hình 3 Động cơ sử dụng hệ thống làm mát bằng dung dịch
Hệ thống làm mát bằng dung dịch là công nghệ tiên tiến nhất hiện nay cho xe máy và động cơ đốt trong Quy trình hoạt động của hệ thống này bao gồm việc bơm nước làm mát qua vỏ động cơ, sau đó đưa nước ra két để tỏa nhiệt ra môi trường Mặc dù hệ thống làm mát này có cấu trúc phức tạp, nhưng nó mang lại hiệu quả cao trong việc duy trì nhiệt độ ổn định cho động cơ.
Mặc dù việc bảo trì và bảo dưỡng có thể gây khó chịu, nhưng chúng mang lại sự ổn định và độ tin cậy cao hơn cho thiết bị Nhiệt độ vận hành luôn được duy trì ở mức tối ưu, giúp tối đa hóa hiệu suất làm việc.
Hệ thống làm mát bằng dung dịch thường không được sử dụng trên các dòng xe máy số do kích thước cồng kềnh, gây ảnh hưởng đến thiết kế tổng thể của xe Tuy nhiên, đối với các mô tô phân khối lớn hiện đại như Air Blade hay Honda Clich, hệ thống này là rất cần thiết, vì động cơ của những chiếc xe này yêu cầu hiệu quả làm mát cao mà chỉ có hệ thống làm mát bằng dung dịch mới đáp ứng được.
1.4 Hệ thống làm mát kết hợp gió – nước
Hệ thống làm mát kết hợp giữa gió và nước trong động cơ giúp cải thiện hiệu suất làm mát Động cơ được trang bị cánh tản nhiệt bên ngoài và dàn áo nước làm mát bên trong, cho phép các xi lanh phía trước được làm mát chủ yếu bằng không khí Nhờ đó, nước chỉ tăng nhiệt độ rất ít khi đi qua các xi lanh này, đảm bảo hiệu quả hạ nhiệt cho các xi lanh cuối cùng mà nước làm mát tiếp xúc Hệ thống này thường được áp dụng trên các dòng xe mô tô phân khối lớn (PKL).
2 Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trên các dòng xe máy hiện nay
Hệ thống cung cấp nhiên liệu có chức năng chính là cung cấp cho động cơ hỗn hợp không khí và xăng với tỷ lệ phù hợp, đảm bảo hiệu suất hoạt động tối ưu trong các điều kiện khác nhau Hiện nay, xe máy thường sử dụng hai loại hệ thống nhiên liệu phổ biến: hệ thống nhiên liệu dùng bộ chế hòa khí và hệ thống phun xăng điện tử.
2.1 Hệ thống nhiên liệu dùng bộ chế hòa khí Đa số các xe máy số đang dùng bộ chế hòa khí do hệ thống này khá nhỏ gọn, rẻ và dễ dàng sửa chữa.
Hình 5 Bộ chế hoà khí của động cơ xe máy
2.2 Hệ thống phun xăng điện tử
Hình 6 Cấu tạo của hệ thống phun xăng điện tử
1 ECU – Bộ điều khiển động cơ 7 ISC – Điều khiển tốc độ không tải
2 Cảm biến góc quay trục khuỷu 8 Vòi phun
3 Cảm biến áp suất khí nạp 9 Bu gi
4 Cảm biến độ mở bướm ga 10 Cảm biến nhiệt độ động cơ
5 Cảm biến nhiệt độ khí nạp 11 Cảm biến ô xy
6 Luồng khí nạp vào động cơ 12 Ống xúc tác
Hệ thống phun xăng điện tử tối ưu hóa tỷ lệ hòa trộn xăng cho động cơ, đảm bảo hiệu suất hoạt động trong nhiều điều kiện khác nhau Nhờ vào bộ vi xử lý, lượng xăng phun vào động cơ được điều chỉnh chính xác, phù hợp với tình trạng vận hành Các cảm biến sẽ truyền tín hiệu về điều kiện xe cho bộ điều khiển động cơ (ECU), giúp cải thiện hiệu quả và tiết kiệm nhiên liệu.
Vận dụng kiến thức thực tế liên quan đến nội dung Bài 34: Động cơ đốt trong dùng cho xe máy
1 Cách chạy xe qua đường ngập nước a Cách chạy xe qua đường ngập nước Đối với xe số: khi đi qua những đoạn ngập, nếu muốn an toàn vượt qua mà không sợ chết máy thì tốt nhất nên đi ở số thấp (số 1 hoặc 2) và cần phải giữ đều ga. Việc giữ đều ga sẽ khiến cho nước không xâm nhập vào ống bô do hơi đẩy ra ngoài, vì thế nếu bóp phanh hay giảm ga đột ngột sẽ khiến xe chết máy ngay lập tức.
Khi vượt qua vùng nước ngập, cần thay dầu máy cho xe ngay cả khi xe vẫn hoạt động bình thường Nếu xe chết máy, hãy rửa máy ngay lập tức vì nước có thể đã vào trong máy qua ống xả hoặc lỗ cân bằng áp suất Đối với xe tay ga, điều khiển xe với tốc độ ổn định, không tăng ga quá cao hoặc quá thấp để tránh nước tràn vào ống pô và bộ phận quạt gió Giữ đều ga giúp đẩy hơi ra ngoài, làm khó khăn cho nước thâm nhập vào ống xả Khi cần điều chỉnh tốc độ, hãy sử dụng thắng tay và thắng chân thay vì tăng giảm ga Nếu gặp nơi nước ngập sâu qua ống pô, không nên điều khiển xe qua khu vực đó.
Xe máy bị ngập nước có thể ảnh hưởng đến động cơ và hệ thống điện, tùy thuộc vào mức độ ngập và cách xử lý của chủ xe Khi xe bị ngập ở vùng thấp, bugi có thể ẩm nước, dẫn đến việc không phát tia lửa điện để kích hoạt quá trình cháy trong buồng đốt Để khắc phục, chủ xe cần lau sạch bugi, dốc ngược đầu xe để loại bỏ nước trong ống xả, và khởi động lại xe Sau đó, cần kiểm tra các bộ phận khác để xử lý nếu có dấu hiệu bị ảnh hưởng.
Khi xe bị ngập sâu và ngâm lâu dưới nước, tuyệt đối không khởi động động cơ để tránh gãy pittong, hỏng hệ thống điện do chập mạch, hoặc hư hại động cơ do thiếu dầu bôi trơn Hãy đưa xe đến các trung tâm sửa chữa để được khắc phục kịp thời.
Dầu bôi trơn xe máy hòa tan với nước thường có màu cà phê sữa Để xử lý, trước tiên cần hút hết dầu trong bình chứa, sau đó sử dụng vòi phun áp suất để ép hỗn hợp nước và dầu ra ngoài Quy trình này cũng cần được thực hiện tương tự với ống pô xe máy.
Để vệ sinh động cơ, cần tháo rời các bộ phận và sử dụng xăng hoặc dung dịch chuyên dụng Khởi động xe bằng dầu bôi trơn đã qua sử dụng giúp hòa tan nước còn lại trong bình, thực hiện khoảng 2-3 lần để loại bỏ hoàn toàn nước Những bộ phận ngập nước nặng như bugi và lọc gió thường cần phải thay mới Đối với xe máy sử dụng công nghệ phun xăng điện tử, việc súc rửa kim phun là rất quan trọng để tránh hỏng hóc do tạp chất tích tụ Cuối cùng, kiểm tra hệ thống điện như bộ phận đề và đèn chiếu sáng để xử lý các vấn đề tiếp theo.
Xe tay ga có cấu tạo đặc biệt với đường ống thông hơi của hộp số tự động thấp, điều này khiến nước dễ dàng xâm nhập, dẫn đến hiện tượng axit hóa dầu máy, làm dầu chuyển từ màu vàng thông thường sang màu trắng đục.
Sau khi xe bị ngập nước, cần thực hiện những bước quan trọng như thay dầu động cơ, kiểm tra bộ lọc khí, và hệ thống điện, đặc biệt là đối với xe ga sử dụng phun xăng điện tử Ngoài ra, cần kiểm tra chế hòa khí, xả hết xăng cũ trong bình xăng con, và thay bu-gi nếu cần Đừng quên thay lọc gió và bộ truyền động cho xe tay ga, cũng như kiểm tra bạc đạn ở hai bánh xe, làm khô và tra mỡ cho chúng.
2 Cách khắc phục xe máy lâu ngày không nổ được a Hướng dẫn khắc phục xe máy lâu ngày không nổ được
Khi trời lạnh, nhiệt độ giảm và độ ẩm không khí tăng, điều này làm cho xăng bị bay hơi các phần nhiên liệu dễ cháy Hệ quả là, sau một đêm lạnh, xe máy có thể khó khởi động do nhiên liệu khó đốt cháy, dẫn đến tình trạng động cơ không nổ được.
Trong thời gian xe không sử dụng, xăng còn lại trong bộ chế hòa khí có thể bị đóng cặn, gây khó khăn khi khởi động Để tránh làm hỏng ắc quy, bạn chỉ nên đề máy tối đa 2 giây mỗi lần và cần có thời gian nghỉ ít nhất 10 giây giữa các lần đề Do đó, nếu không sử dụng xe, hãy nhớ khóa xăng lại để bảo vệ hệ thống nhiên liệu và ắc quy.
Cách khắc phục: tốt nhất là kéo le, sau đó:
Tắt đèn xe và đèn xi nhan (nếu chưa tắt) để tiết kiệm điện cho ắc quy, không bật chìa khóa mà tắt nó đi.
Kéo le gió sang trái tối đa và thực hiện khoảng 5 - 10 lần đạp cần khởi động mà không được đề máy, vì lúc này chìa khóa đang tắt Le gió thường nằm bên trên tay lái, gần tay cầm Việc đạp giúp xăng tiếp tục xuống Sau khi đạp đủ số lần, đóng le gió lại bằng cách kéo sang phải, sau đó bật chìa khóa và khởi động xe.
Để điều chỉnh lượng gió trên một số dòng xe tay ga không có le gió, người dùng cần đạp cần khởi động thay vì sử dụng đề Khi khởi động, hãy dựng chân chống giữa lên để tránh tình trạng xe chạy vuột khỏi tay nếu chỉ dựng chân chống nghiêng Ngoài ra, xe tay ga vẫn có cần đạp để sử dụng trong trường hợp không thể đề được, vì việc đề quá lâu có thể làm hỏng ắc quy Để bảo trì xe khi không sử dụng lâu ngày, cần đổ đầy bình xăng nhằm tránh không khí và hơi ẩm gây gỉ sét bình xăng.
Khóa xăng sau khi sử dụng lần cuối là cần thiết để ngăn chặn xăng chảy vào bộ chế hòa khí Sau khi đã khóa xăng, bạn có thể để máy hoạt động cho đến khi xe tự tắt rồi mới cất xe đi.
Xả hết xăng: nếu cẩn thận hơn, nên xả hết xăng trong bộ chế hòa khí ra để tránh bị cặn khi lấy xe ra chạy.
Để bảo trì xe máy hiệu quả, bạn nên chạy xe ít nhất một lần mỗi tuần để động cơ hoạt động, ngăn ngừa tình trạng xăng đóng cặn và bánh xe không bị mềm hoặc nứt Hãy sử dụng chân chống giữa để giảm áp lực lên bánh xe Đối với xe tay ga, việc khởi động xe cũng đồng thời giúp sạc bình ắc quy.
Bảo quản ắc quy là rất quan trọng để tránh tình trạng mất điện, gây khó khăn khi khởi động xe hoặc sử dụng còi Nên tháo ắc quy ra và cất giữ nếu không sử dụng trong thời gian dài Nếu xe không nổ, cần tránh khởi động quá nhiều lần để không làm hỏng ắc quy Thời gian sử dụng tối đa của ắc quy là khoảng 3 năm, sau đó cần thay mới.
3 Một số lưu ý để sử dụng xe máy đúng cách a Lưu ý chạy rốtđa với xe mới mua và khi vận hành xe
Kế hoạch bài dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh
Bài 34 ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG DÙNG CHO XE MÁY
- Trình bày được những đặc điểm của động cơ đốt trong dùng trên xe máy.
- Mô tả được và nêu được ưu, nhược điểm của các cách bố trí động cơ trên xe máy.
- Nhận biết được đặc điểm của hệ thống truyền lực trên xe máy.
- Đọc được sơ đồ nguyên lí hệ thống truyền lực trên xe máy.
2 Phẩm chất, năng lực Định hướng các năng lực được hình thành:
Thông qua việc học tập, bài học sẽ góp phần hình thành cho học sinh các năng lực sau:
- Năng lực tự học, năng lực hợp tác và làm việc nhóm.
- Năng lực sáng tạo, phát hiện và giải quyết vấn đề.
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin.
- Năng lực lập kế hoạch và làm việc theo kế hoạch.
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ và thuyết trình.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN HỌC SINH
Hoạt động 1: Khởi động (03 phút)
- Video clip về sự tham gia giao thông của các loại xe máy, việc sản xuất các loại xe máy và động cơ xe máy.
Hoạt động 2: Xác định động cơ đốt trong dùng trên xe máy (05 phút)
- Video clip hoạt động của động cơ xe máy 4 kì.
Hoạt động 3: Hình thành kiến thức mới (27 phút)
Hoạt động 3.1 Tìm hiểu vể đặc điểm và cách bố trí của ĐCĐT dùng cho xe máy (10 phút)
- Phiếu học tập cá nhân và phiếu học tập số 1
- Bút lông, bút sáp màu.
Hoạt động 3.2 Tìm hiểu về đặt điểm của hệ thống truyền lực trên xe máy (17phút)
- Video về từng bộ phận của hệ thống truyền lực.
Hoạt động 4: Luyện tập (05 phút)
- Hệ thống 10 câu hỏi TNKQ; các đáp án
Hoạt động 5: Vận dụng (05 phút và làm việc ở nhà trong 1 tuần)
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá 05 loại xe máy có động cơ bố trí ở giữa và 05 loại xe máy có động cơ lệch về phía đuôi Bên cạnh đó, chúng tôi cũng sẽ nhấn mạnh trách nhiệm của người điều khiển và hành khách khi tham gia giao thông bằng xe gắn máy Việc hiểu rõ về cấu trúc động cơ và ý thức trách nhiệm khi tham gia giao thông là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.
HOẠT ĐỘNG 1 KHỞI ĐỘNG (3 phút)
Bước 1 Tổ chức lớp học
Giáo viên giới thiệu kỹ thuật dạy học mảnh ghép và dạy học theo trạm, phòng tranh để học sinh nắm rõ cách tổ chức học tập Khi học sinh đã quen với phương pháp này, giáo viên chỉ cần nhấn mạnh các điểm khác cần lưu ý trong các lần học tiếp theo.
* Sắp xếp lại bàn ghế lớp học thành 6 nhóm (tương đương với 6 trạm), phân công vị trí chỗ ngồi cho các nhóm A, B, C, D, E, F.
Mỗi học sinh sẽ được phát một thẻ tên, trên đó có thể ghi tên kèm theo số thứ tự từ 1 đến 6 hoặc chỉ đơn giản là đánh số từ 1 đến 6, tương ứng với số lượng học sinh trong mỗi nhóm Thẻ tên này có thể do giáo viên tự chuẩn bị hoặc giao cho các nhóm tự làm Thiết kế thẻ sao cho học sinh có thể gắn lên áo trước ngực, giúp dễ dàng theo dõi và sử dụng.
* Lưu ý: Thẻ tên của mỗi nhóm phải có kí hiệu chữ cái (hoặc màu sắc) khác nhau để phân biệt.
Trong bài giảng này tôi lấy ví dụ và thực nghiệm ở lớp tôi dạy: Chia nhóm và thẻ tên như sau (Lớp 36 học sinh)
Nhóm A: Thẻ tên đánh số từ A1 đến A6
Nhóm B: Thẻ tên đánh số từ B1 đến B6
Nhóm C: Thẻ tên đánh số từ C1 đến C6
Nhóm D: Thẻ tên đánh số từ D1 đến D6
Nhóm E: Thẻ tên đánh số từ E1 đến E6
Nhóm F: Thẻ tên đánh số từ F1 đến F6
Bước 2 Các hoạt động dạy học Đặt vấn đề bài mới
Trước khi bắt đầu bài học hôm nay, các em hãy xem một số video liên quan đến sự tham gia giao thông của xe máy, quy trình sản xuất xe máy và động cơ xe máy Để hiểu rõ hơn về nội dung bài học, cô và các em sẽ áp dụng một số kỹ thuật dạy học tích cực như kỹ thuật mảnh ghép, dạy học theo trạm, tổ chức phòng tranh và trò chơi (game show).
GV chuyển giao nhiệm vụ
HS thực hiện nhiệm vụ Báo cáo kết quả Phương án đánh giá
Video clip về việc sản xuất các loại xe máy, và việc sử dụng các loại xe máy trong cuộc sống hằng ngày.
- Video clip thể hiện nội dung gì?
- Xe máy hoạt động được nhờ bộ phận nào?
HS quan sát và ghi nhận thông tin Nhận thức được sự cần thiết của xe máy trong đời sống hiện nay.
Cá nhân trả lời câu hỏi.
- GV gọi ngẫu nhiên 1-2 HS để trả lời câu hỏi.
- HS khác lắng nghe, tự điều chỉnh câu trả lời của bản thân và bổ sung ý kiến (nếu có).
HS quan sát, đánh giá câu trả lời của bạn.
HOẠT ĐỘNG 2 XÁC ĐỊNH ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG DÙNG TRÊN XE
GV chuyển giao nhiệm vụ
HS thực hiện nhiệm vụ
Trình chiếu Video clip về hoạt động của động cơ xe máy
4 kì và đặt câu hỏi:
- Video clip thể hiện nội dung gì?
- Mô tả lại quá trình hoạt động của động cơ?
- Nêu nguyên lí hoạt động của động cơ xăng 4 kì và 2 kì?
HS quan sát và ghi nhận thông tin
Cá nhân trả lời câu hỏi trên giấy A4.
- GV gọi ngẫu nhiên 3 -5 HS để trả lời câu hỏi.
- HS khác lắng nghe, tự điều chỉnh câu trả lời của bản thân và bổ sung ý kiến (nếu có).
HS đánh giá lẫn nhau; Gv đánh giá
HOẠT ĐỘNG 3 HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (27 phút)
Hoạt động 3.1 Tìm hiểu về đặc điểm và cách bố trí của ĐCĐT dùng cho xe máy (10 phút) a Nội dung cần đạt
1 Đặc điểm của động cơ đốt trong dùng cho xe máy
- Là động cơ xăng hai kì và bốn kì cao tốc.
- Li hợp, hộp số bố trí trong một vỏ chung.
- Thường làm mát bằng không khí.
- Số lượng xilanh ít (thường một hoặc hai xilanh).
2 Bố trí động cơ trên xe máy Đặt ở giữa xe Đặt lệch về đuôi xe Ưu đ iể m
- Phân bố đều khối lượng trên xe.
- Động cơ được làm mát tốt.
- Hệ thống truyền lực gọn.
- Không ảnh hưởng của nhiệt thải động cơ
- Hệ thống truyền lực phức tạp.
- Bị ảnh hưởng của nhiệt thải động cơ.
- Phân bố khối lượng trên xe không đều.
- Làm mát động cơ không tốt. b Sản phẩm của học sinh
Hoàn thành phiếu học tập số 1 bằng sơ đồ tư duy và tham gia game show để thu nhận thông tin, hoàn thiện phiếu học tập cá nhân cũng như của nhóm Việc tổ chức thực hiện cần được chú trọng để đảm bảo hiệu quả trong quá trình học tập.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung kiến thức cần đạt
Giáo viên tổ chức cuộc thi “Cuộc đua kỳ thú” (tạo sự hứng thú, không khí thi đua học tập giữa các nhóm)
Giáo viên cùng với học sinh tổng kết lại kiến thức trọng tâm của bài học.
Kiểm tra kết quả đạt được từ việc học tập theo nhóm của các học sinh.
Giáo viên cho các nhóm bốc thăm câu hỏi Bộ câu hỏi giáo viên soạn in sẵn trên các phiếu thăm, gồm 6 câu hỏi.
Mỗi nhóm sẽ bốc thăm 2 câu hỏi
- Thời gian dành cho các nhóm thảo luận để chuẩn bị cho 2 câu hỏi đó là 5 phút.
Giáo viên sẽ lần lượt trình chiếu các câu hỏi từ 1 đến 6 trên máy chiếu Khi nhóm nào bốc thăm được câu hỏi, giáo viên sẽ chọn một học sinh ngẫu nhiên từ nhóm đó để trả lời, sử dụng bộ thẻ tên của giáo viên.
(giống với bộ thẻ tên các nhóm) để đảm bảo công bằng và các HS kém không ỉ lại bạn HS giỏi.
- Khi học sinh trả lời thì giáo viên chốt nhanh kiến thức lên bảng.
- Mỗi câu trả lời đúng sẽ được tính 10 điểm cho nhóm có học sinh đó.
Nếu học sinh trong nhóm được bốc thăm không thể trả lời, nhóm khác có thể xung phong để trả lời thay hoặc bổ sung thông tin Nếu trả lời đúng, nhóm đó sẽ nhận được 10 điểm, còn nếu bổ sung đúng sẽ được 5 điểm.
- Giáo viên chuẩn bị sẵn bảng chấm điểm cho các nhóm bằng giấy A1 hoặc A2 hoặc bảng phụ (Tạo không khí thi đua giữa các nhóm).
Các hình vẽ giáo viên chuẩn bị sẵn đáp án trên giấy A1 hoặc A2 để tiết kiệm thời gian ghi bảng.
Giáo viên tổng kết kiến thức trọng tâm giúp học sinh xem xét lại phiếu học tập của mình, từ đó tự rút ra những điểm đúng và sai về kiến thức đã học.
Câu 1: Đặc điểm của ĐCĐT dùng cho xe máy?
Câu 2: Cách bố trí của ĐCĐT dùng cho xe máy?
Câu 3: Ưu điểm của cách bố trí động cơ ở giữa xe?
Câu 4: Nhược điểm của cách bố trí động cơ ở giữa xe?
Câu 5: Ưu điểm của việc bố trí động cơ đặt lệch về đuôi xe?
Câu 6: Nhược điểm của việc bố trí động cơ đặt lệch về đuôi xe? quá trình tự học qua các nhóm của mình.
Hoạt động 3.2 Tìm hiểu về đặc điểm của hệ thống truyền lực trên xe máy
(17 phút) a Nội dung cần đạt
* Đặc điểm của hệ thống truyền lực trên xe máy
- Động cơ, li hợp, hộp số được bố trí trong một vỏ (vỏ máy).
- Hộp số thường 2 – 3 cấp tốc độ, không có số lùi.
- Động cơ đặt ở giữa xe thì truyền lực chính đến bánh xe qua hệ thống xích, bánh răng
- Động cơ bố trí lệch về phía đuôi xe thì truyền lực chính đến bánh xe qua trục các đăng.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống truyền lực trên xe máy bắt đầu từ động cơ tạo momen, làm quay trục khuỷu Khi li hợp đóng, momen sẽ được truyền sang hộp số, tiếp theo là xích và cuối cùng là bánh xe chủ động, giúp xe chuyển động.
- Hoàn thành phiếu học tập cá nhân, phiếu học tập số 2 của nhóm. c Tổ chức thực hiện
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi phần thi 2: “Tiếp sức đồng đội”.
Mục đích: Tạo không khí học tập vui nhộn, hứng thú học tập.
Giúp giáo viên kiểm tra mức độ nhận thức bài của học sinh, góp phần đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học.
GV: Giới thiệu về luật chơi:
- Giáo viên cho hệ thống từ khóa
- Mỗi nhóm cử 2 học sinh tham gia trò chơi (Một học sinh diễn tả từ khóa, một học sinh đoán từ khóa).
Học sinh áp dụng kiến thức về động cơ đốt trong vào thực tế thông qua việc diễn đạt ý tưởng bằng ngôn ngữ và hành động, đồng thời tránh việc sử dụng các từ trong cụm từ khóa.
- Có 2 người tham gia trò chơi.
- Trong 10 phút có 5 ô dữ kiện về bài học cần được giải đáp.
- Một người quay mặt xuống lớp một người nhìn đáp án và gợi ý để bạn còn lại trả lời câu hỏi.
Gợi ý được thể hiện qua hành động và lời nói, tránh sử dụng từ ngữ có trong dữ liệu Nếu gợi ý trùng từ với đáp án, câu trả lời chính xác sẽ được xác định.
- Mỗi từ khóa đúng được 10 điểm
- Thời gian là 2 phút cho mỗi từ khóa. không được tính điểm.
Sau khi học sinh hoàn thành sơ đồ khối của hệ thống truyền lực trên xe máy, giáo viên sẽ trình chiếu video minh họa từng bộ phận trong sơ đồ Qua video, giáo viên sẽ giải thích chi tiết về các đặc điểm, nguyên lý hoạt động, và những phần mới của từng bộ phận mà sách giáo khoa không đề cập đến.
Động cơ hiện nay chủ yếu được sử dụng là động cơ 4 kỳ, vì nó đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về khí thải và ô nhiễm môi trường, mặc dù động cơ 2 kỳ cũng tồn tại.
Li hợp là bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của xe máy, có nhiệm vụ truyền động từ động cơ đến bánh xe Khi bộ ly hợp gặp vấn đề, các dấu hiệu hư hỏng có thể xuất hiện như xe không đề được hoặc xe phát ra khói đen khi di chuyển Việc nhận biết sớm những triệu chứng này giúp người sử dụng có thể xử lý kịp thời, tránh gây hư hỏng nghiêm trọng cho xe.
Hộp số xe máy hiện nay chủ yếu có hai loại: hộp số cơ khí với 3-4 cấp độ, thường được sử dụng cho các dòng xe như Dream, Wave Alpha, Sirius, và hộp số vô cấp cho xe tay ga Nhiều mẫu xe tay ga hiện đại, chẳng hạn như Honda PCX, còn trang bị chức năng tự ngắt truyền lực khi dừng đỗ trong thời gian ngắn, mang lại sự tiện lợi cho người sử dụng.
- Hệ thống truyền động: ngoài truyền động bằng xích hay các đăng còn có thêm hệ thống truyền động bằng dây cuaroa.
HOẠT ĐỘNG 4 LUYỆN TẬP (05 phút)
Giáo viên tổ chức phần thi 3: “Về đích”
Mục đích: Kiểm tra sự vận dụng kiến thức thu nhận được của học sinh theo sự tăng dần mức độ nhận thức.
GV: Giới thiệu về thể lệ phần thi
- Giáo viên lần lượt chiếu các câu hỏi trắc nghiệm theo thứ tự tăng dần mức độ nhận thức.
- Mỗi nhóm có bộ đáp án A, B, C, D đã chuẩn bị sẵn để giơ lên.
- Thời gian suy nghĩ thảo luận nhóm cho mỗi câu hỏi là 1 phút.
- Hết thời gian yêu cầu các nhóm giơ đáp án.
- Mỗi câu trả lời đúng được tính 10 điểm cho nhóm.
