KHÁI QUÁT THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VÀ CÁC QUY HOẠCH ĐÃ ĐƯỢC DUYỆT
Thực trạng phát triển
2.1.1 Dân số, lao động a Dân số:
Dân số thường trú thành phố Cà Mau năm 2015 là 222.991 người Trong đó dân số nội thành (10 phường) là 142.950 người, ngoại thành (7 xã) là 80.041 người.
Về phân bố dân cư:
Mật độ dân số tại thành phố không đồng đều, tập trung chủ yếu ở những khu vực có điều kiện thuận lợi như tiện nghi đô thị, gần các cơ quan, ban ngành và trung tâm thương mại.
… của thành phố và tỉnh thì mật độ rất cao như Phường 2, Phường 5, Phường 4, Phường
7 Các phường khác và các xã ngoại thị có mật độ thấp dần do có diện tích đất nông nghiệp lớn
Về gia tăng dân số:
Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên hàng năm của thành phố Cà Mau đã giảm dần từ 1,58% vào năm 2000 xuống còn 1,41% vào năm 2005 và khoảng 1,26% vào năm 2010 Sự tăng dân số cơ học cũng diễn ra chậm, với tỷ lệ chỉ đạt 0,47% vào năm 2010, chủ yếu do lao động di chuyển đến các khu công nghiệp và dịch vụ ở thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và các tỉnh miền Đông Tuy nhiên, số lượng người chuyển đến làm việc và sinh sống tại Cà Mau vẫn còn hạn chế Đến năm 2013, tỷ lệ tăng dân số trung bình đã đạt 1,87%.
Về cơ cấu dân tộc:
Theo thống kê dân số tại Cà Mau, dân tộc Kinh chiếm 95,4%, trong khi người Hoa và người Khmer lần lượt chiếm 3,7% và 0,9% Người Hoa là nhóm dân tộc có tỉ lệ cao thứ hai trong thành phố, chủ yếu tập trung ở phường 2, khu vực nội thành và xã Tắc Vân.
Năm 2015, thành phố có 128.824 người trong độ tuổi lao động, chiếm 57,77% tổng dân số 222.991 người Đánh giá tình hình thực hiện theo QHC2008 cho thấy sự phát triển trong việc sử dụng nguồn lao động này.
Theo dự báo của QHC2008, đến 2010, số người trong độ tuổi lao động là 139.100 người trên tổng dân số 256.000 người; chiếm 54,33 % tổng dân số thành phố.
Dự báo tỷ lệ lao động so với tổng dân số trong QHC2008 khá chính xác; tuy nhiên, số dân và số lao động dự báo lại cao hơn đáng kể so với thực tế của thành phố.
Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất của thành phố Cà Mau đạt bình quân 12,63%/năm trong giai đoạn 2013-2015 Cơ cấu kinh tế của thành phố đã có sự chuyển biến tích cực, phù hợp với xu hướng phát triển chung của toàn tỉnh.
Năm 2015 cơ cấu kinh tế của thành phố như sau:
- Nông, lâm nghiệp, thủy sản: 6,33%;
Thành phố Cà Mau đã có những bước chuyển mình đáng kể về cơ cấu kinh tế, phù hợp với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước Năm 2015, tổng thu ngân sách trên địa bàn đạt 891.766 tỷ đồng, trong khi chi ngân sách địa phương là 761.463 tỷ đồng, với 133.810 tỷ đồng dành cho đầu tư phát triển.
Thu nhập bình quân/người liên tục tăng; năm 2015 đạt 77,17 triệu đồng/người/năm; gấp 1,69 lần so với bình quân đầu người trên cả nước.
2.1.3 Hệ thống hạ tầng xã hội a Nhà ở a1 Thực trạng
Thành phố đã và đang triển khai đầu tư xây dựng nhiều khu dân cư đô thị mới và tái định cư
Thành phố Cà Mau, với đặc thù là đô thị sông nước, có hệ thống giao thông đường thủy quan trọng, bao gồm các tuyến sông, kênh, rạch, đóng vai trò thiết yếu trong đời sống người dân Nhà ở tại đây được phân bố dọc theo các tuyến này, tạo nên một quần cư sầm uất, chiếm 14% tổng số cư dân của thành phố.
Thành phố Cà Mau đã hoàn thành xây dựng một đoạn bờ kè ven sông tại Phường 2 và Phường 5, kéo dài từ cầu Cà Mau đến cầu Phụng Hiệp Hiện tại, thành phố đang triển khai dự án xây dựng bờ kè tại Phường 4 và Phường 5, từ cầu Phụng Hiệp đến cống Cà Mau, đồng thời chuẩn bị báo cáo đầu tư cho dự án bờ kè ven sông toàn thành phố.
Cà Mau với tổng chiều dài 62,0km.
Khu vực nội thành Cà Mau có tổng diện tích sàn đạt 2.544.975 m2, với bình quân diện tích nhà ở là 17,9 m2/người Tỷ lệ nhà kiên cố và bán kiên cố chiếm 82% tổng quỹ nhà, cho thấy sự phát triển ổn định trong hạ tầng đô thị.
Trung tâm hành chính tỉnh đã được xây dựng ổn định tại phường 5, trên đường Trần Hưng Đạo - Quản Lộ Phụng Hiệp, trong khi Trung tâm chính trị tỉnh vẫn duy trì vị trí trên đường Phan Ngọc Hiển, phường 5.
Trung tâm thành phố hiện đang được đầu tư xây dựng mới với các công trình như trụ sở Thành ủy, khối đoàn thể, UBND thành phố và Hội trường thành phố, tọa lạc trên đường Ngô Quyền, Phường 1 Tuy nhiên, vẫn còn một số cơ quan, ban ngành hoạt động rải rác trên các đường phố do tính chất đặc thù, mặc dù nhiều công trình hiện đã xuống cấp và dự kiến sẽ được chuyển về khu vực Trung tâm hành chính thành phố.
Công trình hành chính cấp phường, xã đã được đầu tư xây dựng mới và khang trang, đảm bảo đáp ứng đầy đủ yêu cầu làm việc của các cơ quan hành chính tại cấp địa phương.
Hệ thống cơ sở y tế tại thành phố Cà Mau hiện tại rất phong phú và phân bố rộng rãi, đáp ứng tốt nhu cầu khám và chữa bệnh của người dân Tổng số giường bệnh tại các cơ sở y tế trong khu vực là 2.095 giường, tương đương với tỷ lệ 8,1 giường/1.000 dân.
Trên địa bàn thành phố có 193 trường phân bố trên khắp 17 phường/xã bao gồm:
Trong khu vực, có tổng cộng 33 trường mầm non-mẫu giáo, 35 trường tiểu học, 15 trường trung học cơ sở (THCS), 9 trường trung học phổ thông (THPT), 6 trường trung cấp chuyên nghiệp - dạy nghề, cùng với 7 trường cao đẳng và đại học, cùng các trung tâm tin học-ngoại ngữ ngoài công lập khác.
Các dự án, đồ án quy hoạch đang triển khai
Kể từ khi đồ án Quy hoạch chung thành phố Cà Mau được phê duyệt vào năm 204, thành phố đã triển khai khoảng 13 dự án quy hoạch phân khu và chi tiết, với tổng diện tích lên tới 3.454,4ha, chiếm 34,54% tổng diện tích tự nhiên Mặc dù các dự án này đã góp phần vào công tác quản lý đô thị, nhưng tỷ lệ thu hút đầu tư cho xây dựng, phát triển và cải tạo chỉ đạt khoảng 20%, cho thấy cần cải thiện hơn nữa trong việc thu hút nguồn lực đầu tư.
Cần xem xét và điều chỉnh chất lượng cũng như tính khả thi của các quy hoạch và dự án, thậm chí kiến nghị tạm dừng để đánh giá lại, nhằm đảm bảo sự phù hợp với thực tiễn và các định hướng phát triển mới cho thành phố.
Đánh giá tổng hợp
Có khung hạ tầng giao thông gắn kết chặt chẽ với Vùng
Cảnh quan tự nhiên sông nước hấp dẫn, là đặc trưng riêng.
Cơ cấu kinh tế hiện đại, mạnh về TMDV và CN, góp phần tăng sức hút đô thị để phát triển. b Điểm yếu
Lĩnh vực dịch vụ chưa có bước đột phá cần thiết, trong khi hàm lượng công nghệ cao trong ngành công nghiệp và nông nghiệp còn thấp, dẫn đến năng lực cạnh tranh chưa cao Địa hình thành phố với đặc điểm thấp, trũng và bị chia cắt bởi hệ thống kênh rạch phức tạp gây khó khăn cho việc phát triển không gian đô thị Do đó, cần thiết phải giải quyết vấn đề cao độ nền và chống ngập úng trong quy hoạch mới.
Hạ tầng đô thị hiện nay chưa đồng bộ, với nhiều cơ sở công nghiệp nằm xen kẽ trong khu dân cư Điều này dẫn đến việc chưa khai thác triệt để giá trị cảnh quan sông nước, đồng thời đô thị cũng thiếu đi bản sắc riêng biệt.
Thiếu các công cụ, chính sách quản lý quy hoạch mạnh mẽ. c Cơ hội
Hình ảnh đô thị đang có sự chuyển mình mạnh mẽ, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư, lao động và du khách Nhiều dự án hạ tầng quan trọng, như nâng cấp Quốc lộ 1A và xây dựng các tuyến đường vành đai đô thị, đang được triển khai, tạo cơ hội phát triển và hoàn thiện kết cấu hạ tầng cho thành phố.
Cơ hội áp dụng các giải pháp mới, thích ứng với biến đổi khí hậu. d Thách thức
Thích ứng được với biến đổi khí hậu và nước biển dâng (đất đai bị nhiễm mặn, nước ngọt suy giảm, lũ lụt, hạn hán diễn biến bất thường )
Di cư và tái định cư do thiên tai đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về đất đai và hạ tầng Bên cạnh đó, ô nhiễm môi trường từ các cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và tình trạng ngập lụt cần được giải quyết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững.
Xác định loại hình kinh tế mũi nhọn, chiến lược và tầm nhìn phát triển dài hạn cho thành phố.
Thu hút lao động và dân cư ở lại Cà Mau với cơ hội việc làm, môi trường sống là thách thức lớn.
Nhận định các vấn đề cần giải quyết trong Điều chỉnh QHC mới
1 Cần làm rõ vị thế, vai trò và mối quan hệ của thành phố Cà Mau trong mối quan hệ với hệ thống đô thị vùng ĐBSCL, giữa thành phố Cà Mau với hệ thống đô thị vùng tỉnh, giữa thành phố Cà Mau với sứ mệnh là trung tâm nuôi trồng, đánh bắt chế biến thủy hải sản đối với vùng nông thôn, vùng biển cực Nam đất nước Từ đó đề xuất các chiến lược phát triển hợp lý, tránh cạnh tranh không cần thiết, hợp tác cùng phát triển.
2 Giải quyết các vấn đề thực trạng đã đề cập phần rà soát thực trạng (hệ thống pháp lý, thực trạng phát triển, những bất cập của quy hoạch cũ, biến đổi khí hậu, ) Giữ gìn và phát triển bản sắc, cấu trúc (đô thị sông nước với hệ thống sông rạch, hồ điều hòa, theo hướng áp dụng kinh nghiệm quốc tế về không gian nước mềm hóa trong tổ chức đô thị, đặc biệt là xử lý các bài toán giao thông thủy – bộ, thu gom xử lý nước thải sinh học kết hợp tạo các công viên ngập nước là các không gian mở đô thị, quảng trường nước, một số khu vực ở đặc thù sông nước ) tạo sự khác biệt cho đô thị Cà Mau
3 Khai thác tiềm năng quỹ đất để phát triển đô thị nhưng phải có chiến lược sử dụng đất bền vững, tiết kiệm, tránh phát triển dàn trải, tập trung nguồn lực và đầu tư có trọng điểm
4 Tích hợp vào quy hoạch những giải pháp thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu.
5 Đề xuất các dự án chiến lược, ưu tiên đầu tư và nguồn vốn thực hiện để làm động lực phát triển đô thị, phát triển đô thị đúng mục tiêu và bền vững
6 Định hướng hệ thống hạ tầng kỹ thuật (đường bộ , đường thủy, đường không, ) cần có tầm nhìn dài hạn thích ứng BĐKH, NBD.
CÁC YÊU CẦU, NỘI DUNG CẦN NGHIÊN CỨU
Phân tích đánh giá hiện trạng và thực hiện các quy hoạch đã duyệt
3.1.1 Phân tích, đánh giá điều kiện tự nhiên và hiện trạng:
Để xây dựng quy hoạch hiệu quả, cần thu thập và phân tích tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, dân số, lao động, sử dụng đất, hạ tầng kỹ thuật và môi trường Kết quả đánh giá sẽ phản ánh các đặc trưng kinh tế, xã hội và tự nhiên của đô thị, đồng thời chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong quy hoạch hiện tại Qua đó, xác định các vấn đề cần giải quyết sẽ giúp định hướng cho các giải pháp quy hoạch trong tương lai.
Tổng quan đánh giá các đặc điểm điều kiện tự nhiên bao gồm vị trí địa lý, địa hình, khí hậu, đặc điểm thuỷ văn và địa chất thuỷ văn, cùng với tài nguyên thiên nhiên và địa chất công trình Ngoài ra, cần xem xét địa chấn và đặc điểm cảnh quan sinh thái của khu vực, cũng như các vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu.
Đánh giá điều kiện tự nhiên và các ảnh hưởng tích cực, tiêu cực đối với khu vực xây dựng và phát triển đô thị là rất quan trọng Cần phân tích quỹ đất xây dựng dựa trên các vùng thuận lợi, không thuận lợi và khu vực cấm xây dựng Điều này bao gồm việc xem xét các yếu tố như địa hình, khí hậu, và môi trường tự nhiên để đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả cho đô thị.
Địa hình thấp và bằng phẳng với cao trình từ 0,9m đến 1,3m làm giảm khả năng tự tiêu thoát nước, dẫn đến ngập úng cục bộ trong đô thị khi có mưa lớn và triều cường Thách thức này càng trở nên nghiêm trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu, đòi hỏi các giải pháp phát triển đô thị hiệu quả để giảm thiểu rủi ro ngập úng Hệ thống sông, rạch chia cắt địa hình thành phố cũng tạo ra nhu cầu quy hoạch giao thông đa phương tiện, kết hợp linh hoạt các loại hình vận tải để tối ưu hóa chi phí xây dựng và khai thác lợi thế giao thông đường thủy.
Nguồn nước cung cấp cho thành phố chủ yếu là nước ngầm, với 4 trên 5 tầng nước ngầm đã được khai thác Do nhu cầu nước ngày càng tăng, cần xem xét việc sử dụng bền vững nguồn tài nguyên nước để giảm thiểu nguy cơ sụt lún, ô nhiễm, mặn hóa và suy giảm nguồn nước ngầm.
Quỹ đất phát triển đô thị tại Cà Mau còn dồi dào, tuy nhiên, do địa hình thấp, cần xem xét kỹ lưỡng mô hình và định hướng phát triển không gian đô thị phù hợp nhằm tối ưu hóa việc sử dụng đất.
Để phát triển đô thị bền vững, cần xác định các khu vực tiềm năng về tự nhiên có thể khai thác Việc phân tích và đánh giá hiện trạng đất đai, dân số và lao động, cũng như cơ sở kinh tế kỹ thuật, hình thái không gian, hạ tầng xã hội và kỹ thuật, cùng với các yếu tố môi trường và xã hội liên quan là rất quan trọng.
Thu thập số liệu xã hội học tổng quát của khu vực bao gồm dân số, cơ cấu nghề nghiệp, cơ cấu xã hội theo độ tuổi và thu nhập, từ đó phân tích các xu hướng biến động.
Phân tích đặc điểm sử dụng đất và phân khu chức năng của thành phố cho thấy sự phân bố khu vực chức năng có thể tách riêng hoặc pha trộn, ảnh hưởng đến tính chất và hoạt động của các khu vực này Đặc biệt, các khu vực công cộng quan trọng đóng vai trò thiết yếu trong việc kết nối cộng đồng và nâng cao chất lượng sống Thực trạng phân bố các công trình hạ tầng xã hội trong khu vực nghiên cứu cần được xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo sự phát triển bền vững và đáp ứng nhu cầu của cư dân.
- Phân tích, đánh giá hiện trạng các cơ sở kinh tế - kỹ thuật, nguồn lực đầu tư.
Phân tích các yếu tố xã hội liên quan đến văn hóa, lịch sử, phong tục và tập quán địa phương là rất quan trọng Việc khai thác và bảo tồn các khu vực di sản, cũng như các công trình cần được bảo tồn, đóng vai trò then chốt trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa và phát triển bền vững của cộng đồng.
Phân tích và đánh giá hiện trạng hệ thống hạ tầng kỹ thuật bao gồm các yếu tố như giao thông, san nền, thoát nước mưa, cấp nước, cấp điện, thoát nước bẩn và vệ sinh môi trường là rất cần thiết Việc này giúp xác định các vấn đề tồn tại, từ đó đưa ra giải pháp cải thiện và nâng cao chất lượng hạ tầng, đảm bảo an toàn và tiện nghi cho người dân.
Phân tích hiện trạng môi trường đô thị bao gồm việc đánh giá tổng quát về môi trường tự nhiên như nước, không khí, đất và hệ sinh thái, cũng như môi trường xã hội Cần chỉ ra những vấn đề bức xúc về môi trường, các khu vực dễ bị tác động và đưa ra khuyến cáo về tình hình ô nhiễm, suy thoái môi trường Đồng thời, xác định các nội dung bảo vệ môi trường mà quy hoạch đô thị cần giải quyết để đảm bảo phát triển bền vững.
Nghiên cứu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại Thành phố qua các giai đoạn cần tập trung vào việc đánh giá mức tăng trưởng của các ngành công nghiệp, dịch vụ và thương mại Đồng thời, cần phân tích sự chuyển dịch cơ cấu phát triển các ngành mũi nhọn, từ đó đưa ra cái nhìn tổng quan về sự phát triển kinh tế của Thành phố.
- Xác định hiện trạng nhà ở: quy mô, chất lượng xây dựng,….
- Các cơ sở sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp: Xác định quy mô, loại hình sản xuất, chất lượng, doanh thu và số lượng lao động.
Đánh giá các công trình phục vụ công cộng như cơ quan hành chính, cơ sở y tế, giáo dục, văn hóa, thể dục thể thao và dịch vụ du lịch cần xem xét vị trí, quy mô đất đai, chất lượng và bán kính phục vụ Đồng thời, phân tích các yếu tố biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến khu vực quy hoạch là cần thiết để đề xuất các giải pháp quy hoạch phát triển nhằm ứng phó và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Biến đổi khí hậu hiện nay đang tác động mạnh mẽ đến quá trình xây dựng và phát triển thành phố Cà Mau Một số hiện tượng cần được chú ý để làm cơ sở cho việc đề xuất quy hoạch hiệu quả.
Các tiền đề phát triển đô thị
3.2.1 Động lực, tiềm năng phát triển:
Thành phố Cà Mau đóng vai trò quan trọng trong mối quan hệ vùng, đặc biệt trong bối cảnh phát triển của quốc gia và tác động của các xu hướng phát triển đến đô thị Sự phát triển của Cà Mau không chỉ ảnh hưởng đến tỉnh mà còn góp phần định hình vùng đồng bằng sông Cửu Long Việc phân tích vị thế của thành phố trong khu vực giúp làm rõ những cơ hội và thách thức mà Cà Mau phải đối mặt, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của vùng.
Dự báo tăng trưởng kinh tế, xã hội, dân số và lao động sẽ có ảnh hưởng lớn đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động Ngoài ra, việc dự báo khả năng đô thị hóa cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định chính sách phát triển bền vững Sự thay đổi về đất đai và các yếu tố liên quan sẽ góp phần định hình tương lai của các khu vực đô thị và nông thôn.
- Các cơ sở kinh tế kỹ thuật tạo thị.
- Tiềm năng khai thác quỹ đất xây dựng đô thị Cụ thể hóa các hình thái phát triển theo khả năng đô thị hóa của thành phố;
Bài viết tập trung vào việc phân tích các mối quan hệ nội và ngoại vùng nhằm khai thác lợi thế và tiềm năng phát triển cho thành phố Đặc biệt, các liên kết vùng và định hướng chia sẻ quyền lợi, trách nhiệm sẽ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội tại vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL Các quy hoạch như mạng lưới đường bộ cao tốc Việt Nam và quy hoạch xây dựng vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL đang được nghiên cứu để thúc đẩy sự phát triển bền vững.
TP Cà Mau nằm trong vùng Tây Nam, bao gồm 4 tỉnh: Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu và Hậu Giang Các đô thị tỉnh lỵ như Rạch Giá, Cà Mau, Bạc Liêu và Vị Thanh có khoảng cách trung bình từ 30 đến 50 km so với đô thị trung tâm.
Trục hành lang kinh tế đô thị quốc lộ 1A - đường Hồ Chí Minh kéo dài từ Bắc vào Nam, với thành phố Cần Thơ là trung tâm vùng Phía Bắc là thành phố Mỹ Tho, nơi giao thoa giữa thành phố Hồ Chí Minh và vùng đồng bằng sông Cửu Long, trong khi phía Nam là thành phố Cà Mau Trục này kết nối các cực tăng trưởng mới với Trung tâm phát triển năng lượng khí - điện - đạm tại Cà Mau và nhiệt điện Kiên Lương ở Kiên Giang, tạo ra động lực phát triển kinh tế cho khu vực.
3.2.2 Các bài học kinh nghiệm Quốc tế có thể áp dụng:
Dựa trên những bài học kinh nghiệm toàn cầu, công tác điều chỉnh quy hoạch chung TP Cà Mau cần tích hợp các yếu tố quan trọng vào đồ án quy hoạch.
- Xây dựng chiến lược tạo dựng hình ảnh - tiếp thị đô thị tốt làm gia tăng khả năng cạnh tranh và sức hút đô thị
- Xây dựng tầm nhìn dài hạn.
Quy hoạch đô thị cần chú trọng đến việc chống ngập lụt và thích ứng với biến đổi khí hậu, đòi hỏi sự tích hợp giữa quy hoạch đô thị và các chiến lược ứng phó hiệu quả Việc kết hợp này không chỉ giúp giảm thiểu tác động của ngập lụt mà còn nâng cao khả năng thích ứng của đô thị trước những biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng.
Quy hoạch đô thị cần chú trọng dành không gian cho nước, ưu tiên các giải pháp phi công trình như không gian xanh và hồ chứa, bên cạnh việc áp dụng các giải pháp công trình hợp lý.
Tăng cường sử dụng vườn và cây xanh, đồng thời phủ xanh bề mặt nhằm hạn chế bê tông hóa, sẽ góp phần nâng cao năng lực cho hệ thống thoát nước Các khu vực bảo tồn thiên nhiên cần được bảo tồn như những khu vực lưu giữ nước, đặc biệt trong các điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
"Cơ sở hạ tầng xanh" như đất ngập nước, hồ chứa nước, bờ sông và rừng ngập mặn ven biển cần được tích hợp vào hệ thống kỹ thuật phòng chống lụt bão của thành phố Việc thiết kế và quản lý những yếu tố này phải được thực hiện với các biện pháp kiểm soát và bảo vệ tương tự như đối với đê điều Quy hoạch và thiết kế cần lồng ghép chức năng của hệ sinh thái với cơ sở hạ tầng kỹ thuật để chúng có thể hỗ trợ và bổ sung cho nhau.
Quy hoạch cơ sở hạ tầng cần tập trung vào việc phục hồi và nâng cao chức năng của hệ sinh thái cũng như các dịch vụ mà nó cung cấp Điều này bao gồm việc bảo vệ các bờ sông, đầm lầy, đồi rừng, kênh dẫn lũ và các vùng giữ lũ bên ngoài khu vực xây dựng Những khu vực này đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát dòng chảy, cải thiện chất lượng nước và giảm thiểu nhu cầu sử dụng các biện pháp phòng chống lũ lụt tốn kém.
Quy hoạch đô thị cần bảo tồn bản sắc địa phương, kết nối quá trình đô thị hóa với hệ thống sông nước và cảnh quan hiện có Đồng thời, phát triển du lịch sinh thái dựa trên đặc trưng của hệ thống sông nước là rất quan trọng để tạo ra sự hài hòa giữa phát triển và bảo vệ môi trường.
Thiết kế đô thị nên tích hợp các không gian xanh đa chức năng, bao gồm công viên, khu vực bóng râm và các khu vực thoáng mát, đồng thời tạo ra các vùng tụ thủy để xử lý nước mưa hiệu quả Việc trồng cây xanh không chỉ cung cấp bóng mát cho vỉa hè mà còn mang lại lợi ích cho người đi bộ, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống trong môi trường đô thị.
Phát triển không gian nông nghiệp đô thị không chỉ cung cấp thực phẩm cho cư dân thành phố mà còn góp phần tạo ra lá phổi xanh cho đô thị, mang lại hiệu quả kinh tế bền vững Sự phát triển này giúp cân bằng mối quan hệ giữa đô thị và nông thôn, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Công tác lập quy hoạch cần được thực hiện với sự tham khảo ý kiến đầy đủ từ lãnh đạo địa phương và cộng đồng, đồng thời yêu cầu sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan chuyên môn.
Định hướng phát triển không gian đô thị
3.3.1 Mô hình, cấu trúc phát triển không gian đô thị: Đề xuất các mô hình, cấu trúc, hình thái không gian chính của đô thị, hướng phát triển trong tương lai Phân tích các ưu nhược điểm của các phương án và luận chứng chọn phương án khả thi.
Mô hình và cấu trúc phát triển không gian cho thành phố cần xác định trục động lực phát triển chủ đạo, tạo ra các trung tâm phát triển gắn kết với nước và ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu Đồng thời, cần thiết lập kết nối vùng mạnh mẽ và liên kết chặt chẽ giữa đô thị và nông thôn Hệ thống giao thông nội bộ và ngoại vi phải hoàn chỉnh, giúp thành phố Cà Mau mở rộng ra các dòng sông, kênh rạch và kết nối với vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
3.3.2 Tổ chức các khu chức năng đô thị và quy hoạch sử dụng đất:
Xác định phạm vi và quy mô các khu chức năng đô thị bao gồm các khu hiện có bị hạn chế phát triển, các khu cần chỉnh trang và cải tạo, các khu cần bảo tồn và tôn tạo, các khu chuyển đổi chức năng, khu phát triển mới, khu cấm xây dựng, khu dự trữ phát triển, và các khu dự kiến xây dựng công trình ngầm (nếu có).
Xác định các chỉ tiêu mật độ dân cư và sử dụng đất trong quy hoạch đô thị là rất quan trọng Cần đưa ra định hướng và nguyên tắc phát triển cho từng khu chức năng, từ đó đề xuất giải pháp phân bố quỹ đất phù hợp với chức năng sử dụng cụ thể Đồng thời, xác định các chỉ tiêu về diện tích, mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất và tầng cao trong từng khu chức năng để đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả.
3.3.3 Định hướng phát triển hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội: Đề xuất quy mô và các giải pháp phân bố hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội đảm bảo phát triển bền vững, gồm: Trung tâm dịch vụ - thương mại; hệ thống khu, cụm, điểm du lịch; các khu trung tâm hành chính tập trung; mạng lưới trung tâm y tế; giáo dục - đào tạo; văn hóa, thể dục thể thao; nhà ở và phân bố dân cư; không gian xanh và các trung tâm chuyên ngành khác.
3.3.4 Thiết kế đô thị: a Mục tiêu chung về thiết kế đô thị khu vực quy hoạch:
- Phát triển đô thị hiện đại, hấp dẫn, giàu bản sắc, dựa trên cấu trúc cảnh quan và sinh thái tự nhiên phải được khai thác triệt để.
Phát triển cấu trúc đô thị cần phù hợp với điều kiện văn hóa xã hội, bao gồm nâng cấp và cải tạo các khu đô thị hiện hữu Việc tăng cường khả năng giao lưu và tạo sự hấp dẫn cho đô thị có thể đạt được thông qua việc xây dựng hệ thống không gian công cộng, quảng trường và không gian cảnh quan tự nhiên Đồng thời, cần xác định rõ các vùng kiến trúc và cảnh quan trong đô thị để đảm bảo sự hài hòa và phát triển bền vững.
Xác định các khu vực hiện hữu và khu vực dự kiến phát triển mới là rất quan trọng, đồng thời cần chú ý đến các khu vực cảnh quan thiên nhiên và nhân tạo Bên cạnh đó, việc xác định khu vực bảo tồn và các khu vực đặc thù cũng đóng vai trò quan trọng trong quy hoạch và phát triển bền vững.
Định hướng hình ảnh đô thị và không gian kiến trúc cần phù hợp với tính chất và mục tiêu phát triển của từng khu vực Cần tổ chức không gian cho các khu trung tâm, cửa ngõ đô thị, các trục không gian chính, quảng trường lớn và các điểm nhấn đô thị để tạo nên sự hài hòa và thu hút cho không gian sống.
Định hướng tổ chức không gian cho các khu trung tâm chính trị, hành chính, văn hóa, thể thao, tài chính, thương mại, dịch vụ, du lịch và y tế cần phải phù hợp với tính chất và chức năng đô thị Việc này đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả trong việc quản lý và khai thác các nguồn lực đô thị.
- Định hướng tổ chức không gian khu vực cửa ngõ đô thị
- Tổ chức các trục không gian chính, không gian quảng trường
Tổ chức không gian tại các điểm nhấn đô thị là một yếu tố quan trọng, bao gồm việc xác định vị trí của các điểm nhấn trong toàn bộ đô thị và từng khu vực cụ thể Đồng thời, việc tổ chức không gian cây xanh và mặt nước cũng cần được chú trọng để tạo ra môi trường sống trong lành và hài hòa cho cư dân.
Tổ chức không gian cây xanh trong đô thị là việc xác định và quy hoạch các khu vực xanh, bao gồm hành lang xanh, vành đai xanh, nêm xanh và công viên Các giải pháp cây xanh cần được áp dụng cho các trục không gian chính và trong các khu đô thị để nâng cao chất lượng môi trường sống.
Đề xuất tổ chức không gian mặt nước nhằm bảo tồn và khai thác cảnh quan mặt nước tự nhiên, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái là cần thiết Cần xây dựng quy định rõ ràng để phát huy giá trị của các hồ nước nhân tạo, bổ sung cho đô thị, tạo ra không gian sống xanh và nâng cao chất lượng môi trường đô thị.
Định hướng phát triển hạ tầng kỹ thuật
Hệ thống hạ tầng kỹ thuật cần được xây dựng đồng bộ và hiện đại, phù hợp với chức năng và quy mô của đô thị loại I Đồng thời, việc phát triển hạ tầng này phải đảm bảo tính bền vững, cũng như khả năng ứng phó và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Quy hoạch mạng lưới giao thông đối ngoại và đô thị cần phù hợp với điều kiện hiện tại và đáp ứng nhu cầu phát triển trong tương lai Cần xác định vị trí và quy mô các công trình đầu mối giao thông, đồng thời tổ chức hệ thống giao thông công cộng và bến, bãi đỗ xe dựa trên nguyên tắc kế thừa và phát triển các nội dung trong các đồ án đã được phê duyệt Ngoài ra, việc xác định chỉ giới đường đỏ cho các trục chính đô thị cũng là một yếu tố quan trọng trong quy hoạch.
3.4.2 San nền và thoát nước mưa:
Phân tích và đánh giá sự phù hợp của hiện trạng nền xây dựng và hệ thống thoát nước mặt là rất quan trọng để xác định các lưu vực thoát nước chính Cần đánh giá chất lượng và quy mô của hệ thống thoát nước cũng như các công trình thủy lợi trong khu vực, đồng thời xem xét tình hình úng ngập để có biện pháp cải thiện hiệu quả quản lý nước.
- Nhận định các vấn đề thiên tai và đánh giá các ảnh hưởng tiêu cực của biến đổi khí hậu đối với khu vực quy hoạch.
Đánh giá tổng hợp và lựa chọn đất xây dựng bao gồm việc phân loại các loại đất đã được khai thác và sử dụng, xác định đất thuận lợi cho việc xây dựng, cũng như nhận diện những khu vực đất ít hoặc không thuận lợi cho xây dựng Bên cạnh đó, cần xác định rõ những khu vực cấm và hạn chế xây dựng để đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý và bảo vệ môi trường.
- Xác định cao độ khống chế xây dựng cho từng khu vực và các trục giao thông chính; Xác định sơ bộ khối lượng san nền.
Phương án thoát nước mưa cần nghiên cứu và đề xuất giải pháp nhằm đạt tiêu chí “xanh” và bền vững Việc xác định lưu vực và phân lưu vực tiêu thoát nước chính là rất quan trọng, đồng thời cần xác định hướng thoát nước, vị trí và quy mô các công trình tiêu thoát nước để đảm bảo hiệu quả trong việc quản lý nước mưa.
Xác định chỉ tiêu cấp nước và dự báo tổng hợp nhu cầu sử dụng nước toàn đô thị là rất quan trọng Điều này bao gồm việc đánh giá nhu cầu cấp nước cho sinh hoạt, các hoạt động công cộng, sản xuất và dịch vụ Thông qua việc phân tích các chỉ tiêu này, chúng ta có thể đảm bảo cung cấp nước đầy đủ và hiệu quả cho toàn bộ đô thị.
Xác định nguồn nước và vị trí quy mô các công trình cấp nước cho đô thị là rất quan trọng Cần lưu ý rằng nguồn nước mặt không thể khai thác do bị nhiễm mặn, trong khi nguồn nước ngầm cũng đang có dấu hiệu nhiễm mặn, dẫn đến hiện tượng sụt lún đô thị.
Quy hoạch mạng lưới đường ống cấp nước đô thị cần dựa trên việc cải tạo và kế thừa hệ thống hiện tại, đồng thời áp dụng các giải pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu thất thoát nước và tổn thất áp lực trong hệ thống truyền tải và phân phối.
- Đề xuất giải pháp cấp nước chữa cháy cho đô thị.
3.4.4 Cấp điện và chiếu sáng đô thị:
Để xác định nhu cầu sử dụng điện, cần phân loại theo các loại phụ tải như phụ tải điện sinh hoạt, phụ tải điện cho công trình công cộng, dịch vụ và phụ tải điện sản xuất Việc này nên được thực hiện theo từng giai đoạn phát triển của đô thị, đồng thời cần phân vùng phụ tải để quản lý và phân phối điện năng hiệu quả hơn.
- Lựa chọn nguồn điện đáp ứng nhu cầu phụ tải giai đoạn ngắn và dài hạn
Thiết kế xây dựng mạng lưới cấp điện bao gồm hệ thống cung cấp và phân phối điện từ trung áp trở lên Mạng lưới phân phối được xây dựng theo hướng hiện đại, đảm bảo tính mỹ quan đô thị và phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
- Xác định các chỉ tiêu và nhu cầu sử dụng điện chiếu sáng đô thị.
- Đề xuất các giải pháp về nguồn cấp, lưới điện, cũng như các giải pháp chiếu sáng cho các khu chức năng của đô thị.
3.4.5 Thoát nước thải, quản lý chất thải rắn và nghĩa trang:
- Xác định các chỉ tiêu về thu gom xử lý nước thải (nước thải sinh hoạt, nước thải công cộng, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ).
- Quy hoạch hệ thống thoát nước thải phù hợp với quy mô đô thị, yêu cầu vệ sinh, điều kiện tự nhiên (địa hình, khí hậu, thủy văn…).
+ Các khu vực đô thị xây dựng mới quy hoạch hệ thống thoát nước riêng.
Các khu vực đô thị cũ đang tiến hành cải tạo hệ thống thoát nước, chuyển từ mạng lưới thoát nước chung sang hệ thống thoát nước nửa riêng hoặc hoàn toàn riêng biệt Việc này nhằm nâng cao hiệu quả thoát nước và giảm thiểu tình trạng ngập úng trong các khu vực đô thị.
- Xác định vị trí và quy mô các trạm bơm, trạm xử lý nước thải.
- Xác định nguồn tiếp nhận nước thải, phân lưu vực thoát nước.
2 Quản lý chất thải rắn:
- Dự báo nguồn và tổng lượng phát thải các loại chất thải rắn thông thường và nguy hại.
- Xác định vị trí, quy mô các trạm trung chuyển, phạm vi thu gom, vận chuyển chất thải rắn trong đô thị.
- Xác định vị trí, quy mô các cơ sở xử lý chất thải rắn.
- Xác định nhu cầu đất nghĩa trang theo các giai đoạn phát triển đô thị.
- Xác định vị trí, quy mô các khu nghĩa trang đô thị, nhà tang lễ
Dự báo rằng các loại hình dịch vụ mạng thông tin cho toàn đô thị sẽ bao gồm mạng điện thoại, mạng internet băng thông rộng, mạng không dây (wifi), cùng với mạng truyền hình cáp và truyền hình số.
- Xác định chỉ tiêu và yêu cầu về thông tin liên lạc theo hướng hiện đại rộng khắp trên toàn đô thị.
- Định hướng xây dựng, phát triển hệ thống thông tin liên lạc phù hợp nhu cầu phát triển của đô thị.
Đánh giá môi trường chiến lược
3.5.1 Đánh giá hiện trạng môi trường:
- Chất lượng môi trường không khí, tiếng ồn;
- Chất lượng môi trường nước;
- Chất lượng môi trường đất;
- Môi trường xã hội, văn hóa, lịch sử;
- Tai biến rủi ro môi trường, thiên tai, biến đổi khí hậu.
Hiện trạng môi trường hiện nay đang chịu nhiều áp lực từ các yếu tố như ô nhiễm, khai thác tài nguyên không bền vững và biến đổi khí hậu Những nguyên nhân này không chỉ làm giảm chất lượng môi trường mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe con người và hệ sinh thái Biến đổi khí hậu dẫn đến các hiện tượng thời tiết cực đoan, làm gia tăng tình trạng ngập lụt và hạn hán, từ đó gây ra những tác động tiêu cực đến đời sống và sản xuất Cần có các biện pháp khẩn cấp nhằm cải thiện chất lượng môi trường và ứng phó với những thách thức từ biến đổi khí hậu.
3.5.2 Đánh giá môi trường chiến lược:
1 Xác định mục tiêu môi trường và đánh giá sự thống nhất với các mục tiêu quy hoạch:
- Xây dựng các mục tiêu bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu cho khu vực lập quy hoạch.
Đánh giá sự thống nhất giữa mục tiêu môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và mục tiêu quy hoạch là cần thiết để xác định các mâu thuẫn có thể ảnh hưởng đến môi trường khu vực Qua đó, các giải pháp kiểm soát và quản lý môi trường sẽ được định hướng trong quá trình thực hiện quy hoạch, đồng thời điều chỉnh các mục tiêu quy hoạch theo hướng bền vững hơn.
2 Đánh giá tác động của định hướng quy hoạch và xác định các vấn đề môi trường cần quan tâm: Xác định các định hướng quy hoạch phát triển không gian và khả năng tác động tới môi trường, BĐKH khi phát triển theo các định hướng này Từ đó xác định các vấn đề chính cần quan tâm khi phát triển cho từng khu vực.
3 Diễn biến môi trường: Xác định, đánh giá diễn biến môi trường (đất, nước, không khí, tiếng ồn, sinh thái, văn hóa-lịch sử…) khi thực hiện quy hoạch theo phương án chọn.
3.5.3 Giải pháp bảo vệ môi trường:
- Các giải pháp quy hoạch phân vùng, khu vực bảo vệ và nâng cao chất lượng môi trường, cảnh quan sinh thái
- Các giải pháp kỹ thuật, theo dõi, giám sát chất lượng môi trường.
- Các giải pháp về cơ chế chính sách bảo vệ môi trường.
Đề xuất các dự án ưu tiên đầu tư, nguồn lực thực hiện
- Xây dựng danh mục các dự án đầu tư.
- Dự kiến phân bổ nguồn vốn thực hiện phù hợp với tiến độ triển khai dự án.
- Đề xuất các giải pháp thực hiện quy hoạch, kế hoạch hành động theo các giai đoạn phát triển của đô thị.
Kết luận và kiến nghị
Các kết quả dự kiến đạt được; Các vướng mắc chưa thể giải quyết trong khuôn khổ đồ án & kiến nghị hướng giải quyết và các kiến nghị khác.
