Lịch sử nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu
Cuộc cách mạng công nghệ lần thứ 3 và thứ 4 đã tạo ra những thay đổi sâu sắc trong xã hội, kinh tế và văn hóa toàn cầu Xuất hiện từ giữa thế kỷ 20, cuộc cách mạng công nghệ thứ 3 chủ yếu dựa trên sự phát triển của điện tử và máy tính, trong khi cuộc cách mạng thứ 4, bắt đầu từ thế kỷ 21, tập trung vào công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và Internet vạn vật Những thành tựu nổi bật của hai cuộc cách mạng này bao gồm sự gia tăng năng suất lao động, sự phát triển của các công nghệ thông minh và khả năng kết nối toàn cầu Ảnh hưởng của chúng đối với thế giới là vô cùng lớn, từ việc thay đổi cách thức làm việc, giao tiếp cho đến việc định hình lại nền kinh tế và cách sống của con người.
Mục đích nghiên cứu là làm rõ chất lượng, hoàn cảnh xuất hiện, nội dung và hệ quả của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 và thứ 4 Nghiên cứu này giúp học viên hiểu rõ hơn về hoàn cảnh ra đời và ảnh hưởng của hai cuộc cách mạng công nghiệp này, từ đó giảm bớt sự mơ hồ về chúng.
Xác định mục tiêu rõ ràng sẽ giúp định hướng cho các bước tiếp theo trong nghiên cứu, bao gồm việc lựa chọn đối tượng nghiên cứu, xác định phạm vi nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu phù hợp với đề tài.
Nhiệm vụ của nghiên cứu
Thứ nhất, làm rõ được hoàn cảnh cảnh xuất hiện của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ 3 và thứ 4
Thứ 2, xác định, trình bày và liệt kê được các nội dung và thành tựu của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ 3 và 4
Thứ 3, đánh giá được ảnh hưởng và kết quả tác động của hai cuộc cách mạng thứ 3 và thứ 4 đến thế giới
4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của bài tiểu luận là hoàn cảnh xuất hiện,nội dung,hệ quả của cuộc cách mạng lần thứ ba và lần thứ tư
Phạm vi nghiên cứu
Trong bài tiểu luận này, chúng tôi sẽ làm rõ hoàn cảnh xuất hiện, nội dung và hệ quả của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư.
Nghiên cứu hoàn cảnh xuất hiện nội dung hệ quả quả cuộc cách mạng lần thứ 3 từ khoảng năm 1969 và cuộc cách mạng lần thứ 4 bắt đầu từ năm 2011
Về không gian: ở trên thế giới
Phương pháp nghiên cứu
Để làm đề tài này chúng tôi đã sử dụng những phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp so sánh
Phương pháp phân tích, tổng hợp
Phương pháp dùng số liệu
Dựa vào những phương pháp trên để làm sáng tỏ và nhiệm của đề tài.
Bố cục tiểu luận
Tiểu luận này được chia thành ba phần chính, bao gồm hoàn cảnh, nội dung và hệ quả của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 và lần thứ 4, bên cạnh phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo.
Khái niệm Cách Mạng Công Nghiệp
Cách mạng công nghiệp là sự ứng dụng các thành tựu của cách mạng khoa học - công nghệ vào sản xuất, phản ánh bản chất cải tiến công nghệ Tuy nhiên, hai khái niệm này không hoàn toàn đồng nhất; cách mạng khoa học - công nghệ tập trung vào sự thay đổi sâu sắc trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, trong khi cách mạng công nghiệp lại nhấn mạnh sự biến đổi mạnh mẽ trong sản xuất.
Lược sử các cuộc cách mạng công nghiệp
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất, diễn ra từ năm 1784 đến 1840, bắt đầu tại Anh và lan rộng ra Châu Âu, Hoa Kỳ và toàn thế giới Thời kỳ này, nền kinh tế chủ yếu dựa vào lao động thủ công và quy mô sản xuất nhỏ Cuộc cách mạng đã mang đến sự ra đời của các máy móc cơ khí chạy bằng hơi nước và sức nước, thay thế nguồn lao động truyền thống và tăng cường sản lượng sản xuất Những phát minh nổi bật trong giai đoạn này bao gồm thoi bay, động cơ hơi nước và xe lửa chạy bằng máy hơi nước.
Cuộc cách mạng công nghiệp thứ hai diễn ra từ năm 1871 đến 1914, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ với việc sử dụng năng lượng điện và sự phát triển của dây chuyền sản xuất hàng loạt quy mô lớn Thời kỳ này chứng kiến sự bùng nổ của các ngành điện, vận tải, hóa học và sản xuất thép Yếu tố quyết định của cuộc cách mạng này là sự chuyển đổi từ sản xuất cơ khí sang tự động hóa trong quy trình sản xuất Nhiều sáng chế quan trọng đã được phát minh và cải tiến, bao gồm in ấn, động cơ hơi nước, động cơ điện và động cơ đốt trong.
Khái niệm
Cuộc cách mạng công nghiệp lần 3, hay còn gọi là cách mạng máy tính hay cách mạng số, được thúc đẩy bởi sự phát triển của chất bán dẫn, siêu máy tính, máy tính cá nhân trong thập niên 1970 và 1980, cùng với sự bùng nổ của Internet trong thập niên 1990 Sự ra đời và lan tỏa của công nghệ thông tin (CNTT) đã đưa đến việc sử dụng điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa quy trình sản xuất.
Hoàn cảnh xuất hiện
Hầu hết các hoạt động thương mại toàn cầu phụ thuộc vào dầu mỏ và năng lượng hóa thạch, từ nông nghiệp đến xây dựng, y tế và thời trang Chúng ta sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu hóa dầu để trồng trọt, trong khi vật liệu xây dựng như xi măng và nhựa cũng có nguồn gốc từ nguyên liệu hóa thạch Hệ thống giao thông và năng lượng của chúng ta cũng dựa vào nhiên liệu hóa thạch Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 đã cảnh báo về sự cạn kiệt của nguồn năng lượng này, nhưng việc khai thác vẫn tiếp tục dẫn đến khan hiếm năng lượng và các cuộc khủng hoảng kinh tế Bên cạnh đó, những sự cố như tràn dầu đã gây hại cho các môi trường sống nhạy cảm.
Thảm họa môi trường cảnh báo về sự mạo hiểm trong việc khai thác nhiên liệu hóa thạch hiếm, gây hại cho hệ sinh thái Tài nguyên thiên nhiên đang bị tàn phá, đẩy nền kinh tế vào khủng hoảng Điều này khiến nhiều quốc gia, đặc biệt là cộng đồng châu Âu, xem xét và chuẩn bị cho Cuộc cách mạng công nghiệp lần III, nhằm thúc đẩy cải cách năng lượng xanh.
Nội dung
2.3.1.Các giai đoạn phát triển
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 đã mang lại nhiều thành tựu nổi bật qua các giai đoạn phát triển, thể hiện rõ rệt tốc độ tiến bộ của khoa học và công nghệ.
Vào những năm 1970, nhiều thiết bị hiện đại như máy tính gia đình, máy tính chia sẻ thời gian và máy trò chơi điện tử đã ra đời, đánh dấu thời kỳ hoàng kim của trò chơi điện tử arcade.
Khi công nghệ kỹ thuật số chuyển từ lưu trữ analog sang lưu trữ kỹ thuật số, đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, đặc biệt là cho nhân viên nhập liệu Công việc của họ chủ yếu là chuyển đổi các dữ liệu như hồ sơ khách hàng và hóa đơn thành dạng dữ liệu số gọn gàng.
Vào thập niên 80, công nghệ nén dữ liệu kỹ thuật số, đặc biệt là biến đổi cosine rời rạc (DCT), đã có sự phát triển quan trọng Kỹ thuật nén mất mát này được Nasir Ahmed giới thiệu lần đầu tiên vào năm 1972.
Trong thập niên 80, máy tính đã trở nên phổ biến tại nhiều quốc gia phát triển, xuất hiện rộng rãi trong các trường học, hộ gia đình và doanh nghiệp.
Và đến năm 1983, chiếc điện thoại đầu tiên đã ra đời với sáng chế của ông Rudy Krolopp 73 tuổi , cựu giám đốc thiết kế của Motorola DynaTac Đến năm
Năm 1991, mạng 2G ra đời, góp phần phổ biến điện thoại di động Đến năm 1988, chiếc máy ảnh kỹ thuật số đầu tiên được phát minh và chính thức bán ra tại Nhật Bản vào tháng 12 năm 1989, sau đó là tại Hoa Kỳ vào năm 1990 Vào đầu những năm 2000, máy ảnh kỹ thuật số đã dần thay thế máy ảnh phim truyền thống, trở thành lựa chọn phổ biến của người tiêu dùng.
Nhiều thiết bị công nghệ hiện đại đã ra đời, bao gồm máy ảnh kỹ thuật số, máy ảnh phim truyền thống và mực kỹ thuật số Đặc biệt, sáng chế quan trọng nhất trong thời kỳ này là World Wide Web, tạo ra một không gian thông tin toàn cầu.
Vào tháng 6 năm 1990, World Cup lần đầu tiên được phát sóng trên HDTV kỹ thuật số tại Tây Ban Nha và Ý Tuy nhiên, phải đến giữa năm 2000, HDTV mới trở thành chuẩn mực ở Nhật Bản.
Sự ra đời của World Wide Web đã tạo điều kiện cho sự phát triển và thay đổi của các trình duyệt web, dẫn đến sự xuất hiện của nhiều trình duyệt mới như Mosaic và Netscape.
Vào năm 1989, chỉ khoảng 15% hộ gia đình ở Hoa Kỳ sở hữu máy tính cá nhân, nhưng con số này đã tăng lên 51% vào năm 2000 Đặc biệt, trong các hộ gia đình có trẻ em, tỷ lệ sở hữu máy tính đã tăng từ gần 30% vào năm 1989 lên 65% vào năm 2000 Đến năm 1996, Internet đã trở thành một phần quan trọng trong văn hóa đại chúng.
Vào đầu thập niên 20, điện thoại di động đã trở nên phổ biến và tiên tiến hơn, với tính năng soạn và gửi tin nhắn văn bản xuất hiện Sự phát triển này đánh dấu một bước tiến lớn so với các điện thoại thông thường chỉ có chức năng nghe gọi hoặc các trò chơi đơn giản của những năm 1990.
Tại Việt Nam Internet dial – up được kết nối vào năm 2002 và được rất nhiều người yêu thích và ưa dùng
Cuối năm 2005, dân số sử dụng Internet đã đạt 1 tỷ người, trong khi vào cuối thập kỷ, 3 tỷ người trên toàn cầu đã sở hữu điện thoại di động Đồng thời, HDTV đã trở thành định dạng phát sóng truyền hình tiêu chuẩn tại nhiều quốc gia.
Vào đầu năm 2010, điện toán đám mây đã nổi lên như một xu hướng hàng đầu Sự gia tăng mạnh mẽ về lượng người truy cập Internet đã diễn ra, với hơn 2 tỷ người sử dụng Internet vào năm 2012, gấp đôi so với năm 2007.
2.3.2.Các phát minh nổi bật
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 đã khởi đầu với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, điện tử và tự động hóa sản xuất Sự bùng nổ này không chỉ mang lại nhiều thành tựu to lớn cho nhân loại mà còn tạo nền tảng vững chắc cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Cơ sở hạ tầng điện tử ngày càng tiến bộ nhờ vào sự phát triển của công nghệ kỹ thuật số, dẫn đến nhiều phát minh nổi bật như vệ tinh, máy bay, máy tính và điện thoại.
Năm 1970: Nhiều thiết bị hiện đại ra đời :Máy tính gia đình ,máy tính chia sẽ
Năm 1983: chiếc điện thoại đầu tiên ra đời với sáng chế của Motorola
Hệ qủa
Cách mạng Công nghiệp lần thứ ba được thúc đẩy bởi những tiến bộ trong hạ tầng điện tử, máy tính và số hoá, với sự phát triển của chất bán dẫn và siêu máy tính vào thập niên 1960, cùng với sự ra đời của máy tính cá nhân trong thập niên 1970 và 1980.
Cray-2: máy tính nhanh nhất thế giới trong thời gian 1985–1989
Cuối thế kỷ 20, cuộc cách mạng khoa học công nghệ đã hoàn thành, mang lại những thành tựu như vệ tinh, máy bay, máy tính, điện thoại và Internet Cuộc cách mạng này giúp tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và nguồn lực xã hội, giảm chi phí sản xuất hàng hóa tiêu dùng Kết quả là sự thay đổi cơ cấu sản xuất xã hội và mối tương quan giữa các khu vực nông - lâm - thủy sản, công nghiệp và dịch vụ Cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại đã làm thay đổi căn bản lực lượng sản xuất và tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực đời sống, đặc biệt là ở các nước tư bản chủ nghĩa phát triển, nơi khởi nguồn của cuộc cách mạng này.
Nhiều dòng vật liệu mới, nhẹ ra đời ứng dụng chế tác các vật thể tinh vi với kích thước rất nhỏ
Công nghệ số trong cuộc cách mạng 3.0 đang làm thay đổi mạnh mẽ ngành truyền thông, khiến các công đoạn thủ công dần bị loại bỏ Sự chuyển mình nhanh chóng này khiến nhiều người lo lắng về tương lai của các nhà máy, nơi mà hình ảnh công nhân điều khiển máy móc đã trở nên hiếm hoi Những dấu vết của công việc thủ công có thể sẽ bị lãng quên và trở thành dĩ vãng.
Nhiều hãng ô tô hiện nay đã gia tăng sản lượng xe gấp đôi so với số lượng nhân công sản xuất, dẫn đến việc trong các nhà máy, con người gần như không còn xuất hiện Nhân sự chủ yếu chỉ có mặt tại văn phòng để quản lý hệ thống thiết bị, công nghệ, kỹ thuật và marketing trong bối cảnh công nghệ 3.0 đang phát triển mạnh mẽ.
Cuộc cách mạng công nghệ trong sản xuất đã giúp tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và giảm thiểu nhân lực xã hội, đồng thời tạo ra khối lượng hàng hóa lớn với chi phí thấp hơn Điều này đã làm thay đổi mối quan hệ giữa các ngành trong cơ cấu nền sản xuất.
Khoa học công nghệ đã có những bước tiến vượt bậc, không chỉ cách mạng hóa quy trình sản xuất mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến mọi khía cạnh của đời sống xã hội Điều này đặc biệt rõ nét tại các quốc gia tư bản, nơi mà cuộc cách mạng công nghệ 3.0 bắt đầu hình thành và phát triển.
Cuộc cách mạng kỹ thuật số đã mang lại nhiều lợi ích cho xã hội, đặc biệt là trong việc tiếp cận thông tin, nhưng cũng đặt ra những mối lo ngại đáng chú ý Sự mở rộng của truyền thông và chia sẻ thông tin, cùng với sự phát triển của công nghệ mới, tạo ra nhiều cơ hội tiềm năng Tuy nhiên, nó cũng dẫn đến một kỷ nguyên mới của giám sát hàng loạt, gây ra các vấn đề về dân sự và nhân quyền Độ tin cậy của dữ liệu trở thành một thách thức lớn, vì thông tin dễ dàng sao chép nhưng khó xác minh Cuộc cách mạng này còn cho phép lưu trữ và theo dõi một cách hiệu quả các sự kiện, bài báo và số liệu thống kê, mở ra nhiều khả năng mới trong việc quản lý thông tin.
Theo các nhà sử học, một phần lớn lịch sử nhân loại được biết đến thông qua các hiện vật và tài liệu từ quá khứ Trong khi bản ghi kỹ thuật số dễ dàng được tạo ra, chúng cũng dễ bị xóa và sửa đổi Sự thay đổi trong định dạng lưu trữ có thể gây khó khăn cho việc khôi phục dữ liệu, đặc biệt khi thông tin được lưu trữ trên các phương tiện lỗi thời mà không có thiết bị sao chép, dẫn đến việc xác định tính tin cậy của dữ liệu trở nên phức tạp.
Việc sử dụng quyền quản lý kỹ thuật số và công nghệ ngăn chặn sao chép có thể làm phức tạp thêm vấn đề khôi phục dữ liệu trong tương lai, khi chúng chỉ cho phép đọc dữ liệu trên các thiết bị cụ thể Để đảm bảo rằng thông tin có thể được hiểu và phân tích dễ dàng, Voyager Golden Record đã được ghi ở định dạng analog thay vì kỹ thuật số, nhằm tạo điều kiện cho việc đọc bởi các sinh vật thông minh, có thể là những người tương lai.
Công nghệ số hóa đã cách mạng hóa ngành truyền thông và bán lẻ, tương tự như cách mà máy xe sợi khổng lồ đã loại bỏ các quy trình sản xuất thủ công.
Nhà máy tương lai sẽ gây bất ngờ với hình ảnh hoàn toàn khác biệt, không còn những máy móc bẩn thỉu do công nhân điều khiển Thay vào đó, chúng sẽ trở nên sạch sẽ và hiện đại, với sự tối ưu hóa công nghệ.
Ngay lúc này, đã có những hãng oto sản xuất được lượng xe nhiều gấp đôi số nhân công của mình so với 10 năm về trước
Trong tương lai, nhiều công việc truyền thống sẽ chuyển từ khu vực công xưởng sang các văn phòng, nơi tập trung đông đảo các nhà thiết kế, kỹ sư, chuyên gia công nghệ, nhân viên marketing và nhiều chuyên viên khác.
Những thao tác đều đặn, lặp đi lặp lại trong nhà máy sẽ biến mất: bạn đâu cần người thợ tán đinh khi không còn chiếc đinh tán nữa
Internet mang lại nhiều tác động tiêu cực như quá tải thông tin, cướp bóc trực tuyến, cô lập xã hội và bão hòa phương tiện truyền thông Theo một cuộc khảo sát, 65% nhà báo cho rằng Internet gây hại nhiều hơn cho ngành báo chí, khi cho phép những người không có kỹ năng trở thành nhà báo, dẫn đến thông tin không đáng tin cậy Việc sử dụng thiết bị kỹ thuật số tại nơi làm việc, như email và trò chơi, cũng làm giảm năng suất Hơn nữa, các hoạt động kỹ thuật số không liên quan đến công việc đã dẫn đến xâm phạm quyền riêng tư qua các ứng dụng gián điệp và kiểm soát nội dung.
Nhiều tổ chức xã hội và tôn giáo đã bày tỏ lo ngại về nội dung phản cảm và nguy hiểm trên mạng, đặc biệt là đối với trẻ vị thành niên Tại Hoa Kỳ, phụ huynh và các tổ chức tôn giáo cảm thấy hoảng hốt trước sự dễ dàng tiếp cận nội dung khiêu dâm Hơn nữa, thông tin về các chủ đề như khiêu dâm trẻ em, chế tạo bom, khủng bố và các hành động bạo lực khác đang trở thành mối lo ngại lớn đối với nhiều nhóm xã hội.
Trong cuộc cách mạng kỹ thuật số, vấn đề bản quyền và thương hiệu ngày càng được chú trọng, đặc biệt trong ngành công nghiệp âm nhạc, phim ảnh và truyền hình Luật sở hữu trí tuệ đã hạn chế đáng kể việc sản xuất và phân phối các tác phẩm sao chép Tuy nhiên, các chủ đề liên quan đến quyền riêng tư, bản quyền, kiểm duyệt và chia sẻ thông tin vẫn gây ra nhiều tranh cãi Sự tiến triển của cuộc cách mạng kỹ thuật số đặt ra câu hỏi về mức độ ảnh hưởng đến xã hội và những thay đổi trong tương lai vẫn chưa rõ ràng.
Cơ hội và thách thức
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 được cho là đã kết thúc với cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ với sự xuất hiện của máy tính cá nhân và internet cùng hàng tỷ thiết bị công nghệ cao Những đổi mới này đã hỗ trợ con người trong ngành sản xuất đồng bộ và tạo nền tảng cho cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư.
Trong bối cảnh phát triển không ngừng của thời đại, các làng nghề thủ công đang dần bị mai một, điều này không chỉ ảnh hưởng đến văn hóa truyền thống mà còn tạo ra áp lực lên hệ sinh thái của trái đất, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng trong tương lai.
Khái niệm
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng công nghiệp 4.0) đánh dấu sự chuyển mình trong sản xuất thông minh, dựa trên những đột phá trong công nghệ thông tin, công nghệ sinh học và công nghệ nano Nền tảng của cuộc cách mạng này là các tiến bộ trong công nghệ số, giúp xóa nhòa ranh giới giữa các lĩnh vực vật lý, số hóa và sinh học.
Hoàn cảnh xuất hiện
Khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu 2008-2009 đã thúc đẩy nhu cầu điều chỉnh và thay đổi mô hình phát triển theo hướng cân bằng, hiệu quả và bền vững hơn Để đối phó với các nguy cơ về an ninh năng lượng và môi trường, các quốc gia cần tăng cường đầu tư, nghiên cứu đổi mới sáng tạo, và tìm ra các giải pháp công nghệ nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất, đồng thời sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm và thân thiện với môi trường.
Trước áp lực cạnh tranh từ các nền kinh tế mới nổi với chi phí lao động thấp, các nước công nghiệp phát triển buộc phải tái cơ cấu kinh tế để giữ vững vị thế dẫn đầu toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao.
Sự già hóa dân số và giảm lực lượng lao động đang làm chậm tốc độ tăng trưởng và giảm năng lực cạnh tranh của các nước công nghiệp phát triển cùng một số nền kinh tế mới nổi Để đối phó với tình trạng này, các quốc gia cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào phát triển khoa học và công nghệ nhằm bù đắp cho sự thiếu hụt lao động.
Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, công nghệ người máy, Internet kết nối vạn vật, dữ liệu lớn, công nghệ in 3D, công nghệ nano, công nghệ sinh học, vật liệu mới và lưu trữ năng lượng, không chỉ là động lực mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Nội dung
3.3.1 Đặc điểm và xu hướng của cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Thuật ngữ cách mạng công nghiệp 4.0 hay “Công nghiệp 4.0”
Công nghiệp 4.0 lần đầu tiên xuất hiện vào năm 2011 qua một báo cáo tại Hội chợ Hannover, nơi được coi là hội chợ hàng đầu thế giới về công nghệ và công nghiệp Sau đó, thuật ngữ này đã chính thức được đưa vào Kế hoạch hành động chiến lược công nghệ cao do chính phủ Đức phê duyệt.
Vào tháng 10 năm 2012, cụm từ "Industrie 4.0" được giới thiệu để chỉ chiến lược công nghệ cao, tập trung vào việc tự động hóa ngành sản xuất mà không cần sự can thiệp của con người Thủ tướng Đức Angela Merkel đã nhấn mạnh tầm quan trọng của khái niệm này tại một diễn đàn quan trọng.
Kinh tế thế giới ở Davos tháng 1/2015 Tại một số quốc gia khác, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 còn được biết đến với tên gọi “công nghiệp
IP”, “sản xuất thông minh” hay “sản xuất số”
Dưới nhiều tên gọi khác nhau, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư mang một số đặc trưng sau đây:
Cuộc cách mạng công nghiệp hiện nay diễn ra với tốc độ gia tăng nhanh chóng, khác biệt so với các cuộc cách mạng trước đây Bên cạnh đó, nó còn có sự bề rộng và chiều sâu đáng kể, khi công nghệ mới được áp dụng rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực, từ Vật lý cho đến Kỹ thuật số và công nghệ sinh học.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã tạo ra sự chuyển đổi mang tính hệ thống, ảnh hưởng đến các quốc gia, doanh nghiệp, ngành công nghiệp và toàn xã hội.
Thứ tư, tính tự động hóa cao độ là một trong những đặc trưng cơ bản của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Ngày nay, công nghệ ngày càng chiếm ưu thế trong từng sản phẩm, biến kinh tế tri thức thành một lực lượng sản xuất quan trọng Mỗi sản phẩm được phát triển là kết quả của những cải tiến và đổi mới liên tục về công nghệ, đồng thời chứa đựng tri thức sâu sắc.
Theo Klaus Schwab, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư được phân chia thành ba nhóm chính: nhóm vật chất với các công nghệ như xe tự hành, in 3D, robot tiên tiến và vật liệu mới; nhóm kỹ thuật số, nổi bật với internet kết nối vạn vật; và nhóm sinh học, tiêu biểu với công nghệ gen.
3.3.2.Các phát minh nổi bật
Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, hay còn gọi là cách mạng 4.0, đánh dấu thời kỳ bùng nổ kết nối giữa thế giới thực và ảo Sự phát triển mạnh mẽ của Internet đã tạo ra những công nghệ mới, làm thay đổi cách thức hoạt động của các doanh nghiệp Những phát minh trong cuộc cách mạng này không chỉ mang lại thành tựu giá trị mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của con người trong thế kỷ 21.
Cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư đang cách mạng hóa quy trình sản xuất và chế tạo thông qua việc phát triển "nhà máy thông minh" Tại đây, máy móc được kết nối Internet, cho phép tự động hóa và tối ưu hóa quy trình sản xuất, dần thay thế các dây chuyền sản xuất truyền thống Sự kết nối giữa hàng tỷ người qua thiết bị di động và khả năng truy cập vào cơ sở dữ liệu lớn đã tạo ra những đột phá trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, công nghệ robot, Internet vạn vật, xe tự lái, công nghệ in 3D, công nghệ nano, công nghệ sinh học, khoa học vật liệu, lưu trữ năng lượng và tính toán lượng tử.
Dữ liệu lớn (Big Data) cho phép doanh nghiệp thu thập và lưu trữ khối lượng thông tin khổng lồ, bao gồm dữ liệu cá nhân của khách hàng, giúp nhận diện xu hướng và nhu cầu tiêu dùng hiệu quả Từ đó, doanh nghiệp có thể xây dựng các chiến lược marketing chính xác và hiệu quả Trong khi đó, Internet of Things (IoT) kết hợp internet với công nghệ vi cơ điện tử và không dây, kết nối các thiết bị thông minh như điện thoại, máy tính và xe ô tô tự lái với con người, cho phép thu thập và truyền dữ liệu theo thời gian thực Dự báo sẽ có hơn 24 tỷ thiết bị IoT trên toàn cầu vào năm tới, mở ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp.
2020 (khoảng bốn thiết bị cho mỗi con người trên hành tinh này) và 6 tỷ đô la sẽ chảy vào các giải pháp IoT
Điện toán đám mây cho phép người dùng truy cập và sử dụng dịch vụ lưu trữ thông tin từ các nhà cung cấp như Facebook và Office, mang lại sự tiện lợi và linh hoạt trong việc quản lý dữ liệu.
Dữ liệu trên Youtube được lưu trữ, tổ chức và sắp xếp bởi các nhà cung cấp dịch vụ, cho phép doanh nghiệp triển khai các chiến lược tiếp thị tự động hóa Nhờ vào nền tảng công nghệ này, doanh nghiệp có thể tiết kiệm chi phí và tối ưu hóa nguồn lực hiệu quả hơn.
Trí tuệ nhân tạo (AI) là một lĩnh vực của khoa học máy tính, phát triển các cỗ máy thông minh có khả năng hoạt động và phản ứng giống như con người, đặc biệt trong các lĩnh vực như nhận dạng giọng nói, học tập, lập kế hoạch và giải quyết vấn đề Khi AI ngày càng trở nên phổ biến, việc tích hợp liền mạch với các ứng dụng khác và các dự án IoT hiện có trở thành một yêu cầu quan trọng AI được lập trình với các khả năng như học tập thông qua việc tìm kiếm, thu thập và áp dụng quy tắc thông tin, khả năng lập luận để đưa ra phân tích và dự đoán chính xác, cùng với khả năng tự sửa lỗi, tạo ra một hệ sinh thái phong phú và tương tác hơn.
Sản xuất 3D, hay còn gọi là sản xuất phụ gia, cho phép tạo ra các mô hình vật lý 3D của đối tượng Phương pháp này được áp dụng trong phát triển sản phẩm nhằm rút ngắn thời gian ra mắt thị trường, giảm chu kỳ phát triển và xây dựng hệ thống sản xuất, tồn kho linh hoạt với chi phí thấp hơn.
Data mining chuyển đổi dữ liệu thô thành những thông tin có giá trị, giúp doanh nghiệp ra quyết định tốt hơn Các công ty đang gia tăng đầu tư vào phân tích để hiểu rõ hơn về khách hàng và khám phá cơ hội thị trường Tuy nhiên, họ gặp khó khăn trong việc áp dụng hoạt động này một cách rộng rãi trong toàn tổ chức, thay vì chỉ giới hạn ở một số bộ phận chức năng.
Augmented Reality (AR) kết hợp màn hình, âm thanh, văn bản và hiệu ứng máy tính với trải nghiệm thực tế của người dùng, tạo ra cái nhìn nâng cao về thế giới Điện toán đám mây (Cloud) sử dụng dịch vụ như nền tảng phát triển phần mềm, máy chủ và lưu trữ qua internet Chi phí thấp hơn từ việc áp dụng đám mây không có máy chủ, nhờ khả năng của nhà cung cấp trong việc tập hợp tài nguyên giữa các khách hàng, đã khiến nhiều công ty đóng cửa các trung tâm dữ liệu độc quyền.
Hệ quả
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng và tích cực đến các lĩnh vực kinh tế, xã hội và môi trường trên toàn cầu, khu vực và từng quốc gia.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã tác động mạnh mẽ đến tiêu dùng, sản xuất và giá cả Người tiêu dùng hiện nay có cơ hội tiếp cận nhiều sản phẩm và dịch vụ mới với chất lượng cao nhưng chi phí lại thấp hơn, mang lại lợi ích cho mọi người.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần 4 đánh dấu thời kỳ hiện đại kỹ thuật số với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ 4.0, nâng cao đời sống con người và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao An ninh xã hội và giáo dục được kiểm soát tốt hơn, trong khi khoa học - công nghệ cho phép làm việc từ xa mà không cần đến văn phòng hay giao tiếp trực tiếp Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào công nghệ cũng dẫn đến việc con người ít quan tâm đến các mối quan hệ xã hội và gia đình.
Sự biến đổi văn hóa và lối sống diễn ra dưới nhiều tác động trong từng giai đoạn lịch sử, đặc biệt trong thời đại Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khi khoảng cách địa lý được rút ngắn Điều này mở rộng mối giao lưu và quan hệ giữa con người, giúp các cộng đồng, dân tộc và nền văn hóa xích lại gần nhau hơn Tuy nhiên, sự tương tác này cũng dẫn đến sự đan xen văn hóa, làm gia tăng sự đa dạng nhưng đồng thời tạo ra thách thức về việc bảo vệ bản sắc văn hóa trong bối cảnh đa dạng toàn cầu, trở thành nhiệm vụ không dễ dàng cho các quốc gia và dân tộc.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã có ảnh hưởng tích cực đến lạm phát toàn cầu nhờ các đột phá công nghệ trong năng lượng, vật liệu, Internet vạn vật, và robot Công nghệ in 3D, với khả năng tiết kiệm nguyên vật liệu và chi phí lưu kho, đã giúp giảm áp lực chi phí đẩy lạm phát Sự chuyển đổi sang một thế giới hiệu quả và thông minh đã góp phần sử dụng nguồn lực một cách tiết kiệm hơn, từ đó làm giảm lạm phát toàn cầu.
Cuộc cách mạng công nghiệp hiện nay hứa hẹn sẽ mang lại tác động tích cực cho sản xuất trong dài hạn Kinh tế toàn cầu đang chuyển mình vào giai đoạn tăng trưởng mới, chủ yếu dựa vào công nghệ và đổi mới sáng tạo, thay vì chỉ dựa vào các yếu tố đầu vào có giới hạn.
Tác động đến môi trường được đánh giá là tích cực trong ngắn hạn và rất tích cực trong trung và dài hạn nhờ vào các công nghệ tiết kiệm năng lượng và nguyên vật liệu, cũng như thân thiện với môi trường Sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ giám sát môi trường, đặc biệt là nhờ sự hỗ trợ của Internet kết nối vạn vật, cho phép thu thập và xử lý thông tin liên tục 24/7 theo thời gian thực Ví dụ, máy bay không người lái kết nối Internet được trang bị camera và cảm biến có khả năng thu thập dữ liệu cần thiết cho công tác giám sát môi trường.
Công nghiệp 4.0 đang thúc đẩy sự hợp tác và chia sẻ dữ liệu hiệu quả giữa các bên trong chuỗi cung ứng, bao gồm khách hàng, nhà sản xuất và nhà cung cấp Sự tiến bộ này không chỉ nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh mà còn tạo điều kiện chuyển đổi sang nền kinh tế kỹ thuật số, mang lại cơ hội tăng trưởng kinh tế bền vững.
Công nghiệp 4.0 đang cải thiện khả năng cạnh tranh toàn cầu thông qua việc thúc đẩy hợp tác và liên minh giữa các công ty Trong tương lai, sản phẩm sẽ ngày càng được sản xuất bởi robot và lập trình viên thay vì công nhân truyền thống.
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong mọi lĩnh vực, với sự thay đổi sâu sắc và triệt để về chất lượng Tri thức đã trở thành tài sản quý giá, thâm nhập vào nền sản xuất vật chất và ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của đời sống con người, từ đó làm biến đổi lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.
Ba cuộc cách mạng trước đã mang lại những thay đổi xã hội lớn lao, dẫn đến quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa mạnh mẽ Những tác động xã hội từ các cuộc cách mạng này có thể vượt quá sự tưởng tượng của con người về những vấn đề mà xã hội sẽ phải đối mặt trong tương lai.
An ninh mạng và quyền riêng tư đang trở thành những mối quan tâm hàng đầu trong thời đại số hóa Khi tất cả dữ liệu được chuyển vào máy tính, các thiết bị IoT trở nên dễ bị tổn thương trước các mối đe dọa Những mối đe dọa này có thể dẫn đến thảm họa nếu dữ liệu bảo mật quan trọng, đặc biệt là những thông tin mang tính chiến lược, bị đánh cắp.
Kỹ năng và trình độ giáo dục của người lao động trong môi trường công nghiệp 4.0 cần được nâng cao Trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, con người cần liên tục điều chỉnh và cập nhật kiến thức để thích ứng và hòa nhập vào thời đại mới.
Máy móc tự động có thể gây ra những hạn chế cho doanh nghiệp Việc phụ thuộc quá mức vào công nghệ có thể dẫn đến những thiệt hại nghiêm trọng Do đó, các doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng về tài chính, vì chi phí cho việc chuyển đổi và thay thế thiết bị có thể rất lớn.
Cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 mang đến mặt tiêu cực là sự gia tăng bất bình đẳng, đặc biệt là trong thị trường lao động Sự tự động hóa và việc robot thay thế lao động chân tay có thể dẫn đến hàng triệu người lao động trên toàn cầu rơi vào tình trạng thất nghiệp Những ngành nghề như bảo hiểm, môi giới bất động sản, tư vấn tài chính và vận tải đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ xu hướng này.
Cơ hội và thách thức
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực, nhờ vào sự phát triển của robot trí tuệ nhân tạo và người máy thông minh Những công nghệ này có khả năng ghi nhớ và học hỏi vô hạn, vượt trội hơn so với khả năng của con người Sự xuất hiện của các máy móc thông minh mở ra cơ hội cho con người cải thiện hiệu quả làm việc và kinh doanh, tận dụng tối đa lợi ích mà cuộc cách mạng này mang lại.
Cuộc cách mạng tự động hóa có thể gia tăng sự bất bình đẳng, đặc biệt trong việc làm, khi máy móc thay thế lao động, làm trầm trọng thêm sự chênh lệch giữa lợi nhuận từ vốn đầu tư và lợi nhuận từ sức lao động Tri thức sẽ trở thành yếu tố quyết định trong sản xuất tương lai, tạo ra một thị trường việc làm ngày càng phân chia rõ rệt giữa các mảng "kỹ năng thấp/lương thấp" và "kỹ năng cao/lương cao", dẫn đến sự phân tầng xã hội sâu sắc hơn.
Việc gia tăng sử dụng hệ sinh thái công nghệ kết nối không dây và phương tiện không người lái sẽ làm tăng nguy cơ xâm phạm đời tư và an ninh mạng Điều này đòi hỏi phải chú trọng hơn đến các vấn đề bảo mật và trách nhiệm của người dùng Đồng thời, cần duy trì tính toàn vẹn trong quá trình sản xuất để tránh rủi ro về công nghệ thông tin, bảo vệ bí quyết công nghiệp được lưu trữ trong các tập tin điều khiển thiết bị tự động hóa.
SO SÁNH HAI CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP
Trong suốt lịch sử, nhân loại đã trải qua bốn cuộc cách mạng lớn, trong đó cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, và cách mạng công nghiệp lần thứ hai là giai đoạn chuẩn bị cho những thay đổi tiếp theo Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và thứ tư đánh dấu thời kỳ đổi mới, mở ra quá trình phát triển dần dần và hoàn thiện Hai cuộc cách mạng này có những điểm chung và riêng biệt đáng chú ý.
* Giống nhau: Đều là cuộc cách mạng kĩ thuật số
CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN 3
LẦN 4 Tên Cuộc cách mạng máy tính Cách mạng công nghiệp 4.0
Thời gian 3/1969 Lần đầu tiên xuất hiện vào năm
2013 Đặc điểm Sử dụng điển tự tự động hóa sản xuất
Kết nối các hệ thống nhúng cơ sở sản xuất thông minh để tạo ra sự hội tụ kĩ thuật số
Chất siêu bán dẫn, siêu máy tính, máy tính cá nhân
Cốt lõi là trí tuệ nhân tạo, vạn vật kết nối, internet of things, dữ liệu lớn
Quy mô Các nước Tư bản chủ nghĩa Các nước Châu Mỹ, Châu Âu,
Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp lần 4 là một sự hoàn thiện và mở rộng hơn so với Cách Mạng Công Nghiệp lần 3 Nó dựa trên những thành tựu và tiến bộ của cuộc Cách Mạng Công Nghiệp lần 3 để phát triển và hoàn thiện dần theo thời gian.
Các cuộc cách mạng công nghiệp không diễn ra qua đêm mà trải qua quá trình phát triển lâu dài Chúng là bước tiến quan trọng trong việc tự động hóa môi trường sản xuất Tương tự như các cuộc cách mạng trước, cách mạng công nghiệp lần 3 và lần 4 sẽ tạo ra sản phẩm đa dạng hơn với chi phí thấp hơn, mang lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan.
Thời đại hiện nay không chỉ là sự kéo dài của cuộc cách mạng công nghiệp thứ 3 mà còn đánh dấu sự xuất hiện của cuộc cách mạng công nghiệp thứ 4, với ba lý do chính: tốc độ, phạm vi và tác động hệ thống Đặc biệt, tốc độ phát triển của những đột phá hiện nay là chưa từng có, với sự gia tăng theo cấp số nhân, khác hẳn so với các cuộc cách mạng công nghiệp trước Cuộc cách mạng này không chỉ ảnh hưởng đến từng ngành công nghiệp mà còn làm biến đổi toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị trên toàn cầu.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 đã tạo ra những thay đổi lớn về công nghệ kỹ thuật số, dẫn đến nhiều phát minh vĩ đại và thay đổi nền kinh tế Sự ra đời của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đánh dấu sự kết hợp giữa thế giới thực, thế giới ảo và thế giới sinh vật Những công nghệ mới trong cuộc cách mạng này sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi luật lệ, nền kinh tế và ngành công nghiệp, đồng thời thách thức quan niệm về vai trò của con người trong xã hội.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và thứ tư đã mang lại cả lợi ích và thách thức cho con người và môi trường Chúng cải thiện đời sống con người qua việc đáp ứng nhu cầu thông tin, giao tiếp và hỗ trợ công việc, giúp xã hội phát triển văn minh hơn Tuy nhiên, sự gia tăng tần sóng điện từ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người, cùng với việc lạm dụng thiết bị điện tử cho giải trí Hơn nữa, việc khai thác tài nguyên thiên nhiên gia tăng và xây dựng nhà máy điện tử đã làm giảm không gian sống của động vật Nhằm đối phó với sự suy yếu của môi trường, nhiều cuộc cải cách xanh đã được triển khai, tập trung vào việc sử dụng năng lượng tái tạo như điện gió và năng lượng mặt trời.
Con người cần tận dụng cơ hội và sức mạnh hiện có để thúc đẩy cách mạng công nghiệp 4.0, hướng tới một tương lai phản ánh những giá trị và mục tiêu chung Tương lai đang dần hiện ra trước mắt, và chúng ta cần học cách chấp nhận, thích ứng với những tiến bộ nhanh chóng này.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, ứng dụng internet đã tác động toàn diện đến mọi lĩnh vực đời sống Để Việt Nam có thể tham gia hiệu quả vào cuộc cạnh tranh toàn cầu, việc hội nhập về tri thức là điều cần thiết và cấp bách nhất Để đáp ứng yêu cầu của Công Nghiệp Hóa - Hiện Đại Hóa trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, chúng ta cần phát triển ở trình độ cao, luôn đổi mới, cập nhật công nghệ, và thể hiện sự năng động, thích nghi, sáng tạo.
Chúng ta cần liên tục học hỏi và nâng cao trình độ bản thân, sẵn sàng tiếp thu những kinh nghiệm và tư tưởng mới Cần có thái độ tôn trọng những quan điểm khác nhau và tri thức, đồng thời dốc hết khả năng để thu nhận kiến thức Hiểu biết về sản xuất và quá trình sản xuất, cũng như tôn trọng lẫn nhau, là điều quan trọng Cuối cùng, việc nâng cao khả năng tư duy, trí tuệ và kiến thức về môi trường xã hội là cần thiết để phát triển toàn diện.