Lý do nghiên cứu
Trong thời đại hiện nay, con người đóng vai trò trung tâm trong mọi hoạt động, vừa là chủ thể vừa là đối tượng, và là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế Do đó, phát triển con người và nguồn nhân lực trở thành vấn đề cốt lõi trong hệ thống phát triển nguồn lực Chăm sóc con người đầy đủ là yếu tố bảo đảm sự phồn vinh và thịnh vượng cho mọi quốc gia Đầu tư cho con người không chỉ mang tính chiến lược mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.
Để phát triển, một quốc gia cần có các nguồn lực kinh tế như tài nguyên thiên nhiên, vốn, khoa học - công nghệ và con người Trong đó, nguồn lực con người là yếu tố quyết định sự tăng trưởng và phát triển kinh tế Dù một quốc gia có tài nguyên phong phú và công nghệ hiện đại, nếu thiếu những con người có trình độ và khả năng khai thác các nguồn lực đó, thì khó có thể đạt được sự phát triển mong muốn.
Trong tổ chức, nguồn nhân lực không chỉ tạo ra sự khác biệt mà còn nâng cao tính cạnh tranh, đồng thời quyết định việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực khác Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, vai trò của con người càng trở nên quan trọng Các tổ chức cần duy trì đội ngũ nhân viên linh hoạt để kịp thời thích ứng với những thay đổi này Do đó, chất lượng nguồn nhân lực luôn được chú trọng phát triển, bao gồm việc cải thiện số lượng, chất lượng và cơ cấu, nhằm tạo ra đội ngũ nhân viên có khả năng đáp ứng tốt nhất nhu cầu công việc và phù hợp với đặc thù của từng tổ chức.
Chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố then chốt giúp tổ chức tạo ra lợi thế cạnh tranh Nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển bền vững của tổ chức Do đó, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và bồi dưỡng kỹ năng cho nhân viên là cần thiết để đạt được thành công lâu dài.
Xây dựng một đội ngũ nhân lực mạnh mẽ với năng lực, trình độ và phẩm chất cao sẽ nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng và bền vững mà còn góp phần vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Bảo đảm an sinh xã hội là một trong những ưu tiên hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta, dẫn đến sự hình thành và phát triển không ngừng của hệ thống Bảo hiểm xã hội (BHXH) từ năm 1995 Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chính trị được giao, ngành BHXH từ Trung ương đến địa phương đã tiến hành cải cách và hoàn thiện để nâng cao chất lượng an sinh xã hội Đặc biệt, BHXH tỉnh Bạc Liêu cần tập trung vào con người, xây dựng kế hoạch phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao một cách chiến lược và bền vững.
Bạc Liêu, tỉnh thuộc khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long, đã nỗ lực vượt qua khó khăn để phát triển kinh tế và văn hóa, đồng thời giữ vững quốc phòng an ninh Tuy nhiên, tỉnh vẫn chưa thoát nghèo so với các tỉnh khác trong khu vực, và nguồn nhân lực chưa đáp ứng đủ yêu cầu cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Trong những năm qua, BHXH tỉnh đã thực hiện chính sách BHXH và bảo hiểm y tế (BHYT) với sự quan tâm đặc biệt từ Đảng và Nhà nước Để chính sách an sinh xã hội đi vào cuộc sống và phát huy vai trò tích cực, cần có nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ Tuy nhiên, hiện nay đội ngũ viên chức vẫn còn nhiều hạn chế về trình độ, năng lực và khả năng áp dụng khoa học công nghệ trong công tác chuyên môn.
Nhận thức về tầm quan trọng của việc xây dựng quy trình nghiệp vụ còn hạn chế, cùng với sự phối hợp giữa các phòng nghiệp vụ chưa cao, dẫn đến tinh thần trách nhiệm của một số cán bộ, viên chức yếu Thái độ phục vụ nhân dân chưa đạt yêu cầu, và việc nghiên cứu, học tập nâng cao trình độ còn thiếu sự chủ động, đặc biệt trong bối cảnh chế độ, chính sách BHXH và BHYT thường xuyên thay đổi.
Công tác nhận xét và đánh giá cán bộ, công chức viên chức hàng năm hiện vẫn gặp tình trạng nể nang và né tránh, dẫn đến việc đánh giá chưa thực sự hiệu quả Điều này làm giảm tính chất công cụ của công tác đánh giá trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực Vì vậy, việc cải thiện chất lượng nguồn nhân lực trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của chất lượng nguồn nhân lực, tôi đã quyết định nghiên cứu đề tài “Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu” cho luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của mình.
Tổng quan nghiên cứu
Trong những năm gần đây, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đã trở thành một vấn đề quan trọng được các ngành và viện nghiên cứu chú trọng Nghiên cứu khóa học cấp bộ “Quản lý Nhà nước đối với phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam” năm 2010 của Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Lộc đã chỉ ra những thách thức hiện tại và đề xuất các giải pháp phát triển nguồn nhân lực Nghiên cứu này áp dụng phương pháp định tính và thu thập dữ liệu qua bảng đánh giá, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh mới.
Luận văn “Phát triển nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ” của tác giả Lê Thị Mỹ Linh, năm 2010, nhằm mục đích tìm giải pháp
4 phát triển cả số lượng và chất lượng lao động làm việc trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Lê Thị Mỹ Linh (2010) trong luận văn "Phát triển nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ" đã phân tích thực trạng nguồn nhân lực tại Việt Nam, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của chúng Từ đó, tác giả đề xuất các định hướng và giải pháp nhằm phát huy nguồn lực con người phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa Cùng năm, Đỗ Văn Sinh trong đề án "Xây dựng chiến lược phát triển BHXH Việt Nam đến năm 2020" đã tiếp tục phát triển ngành Bảo hiểm xã hội tại Việt Nam.
Hướng đến sự hiện đại, mục tiêu là nâng cao chất lượng và hiệu quả trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế Đến năm 2020, phấn đấu có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội, 35% tham gia bảo hiểm thất nghiệp và trên 80% dân số tham gia bảo hiểm y tế Quản lý quỹ bảo hiểm xã hội và quỹ bảo hiểm y tế một cách hiệu quả, đảm bảo cân đối dài hạn cho quỹ bảo hiểm xã hội và cân đối hàng năm cho quỹ bảo hiểm y tế Tiêu chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ và quản lý đối tượng, hoàn thành việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 vào năm 2015 Mỗi công dân tham gia bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế sẽ được cấp mã số định danh thống nhất với số định danh công dân do Nhà nước quy định, nhằm phục vụ và quản lý quá trình thu, giải quyết chính sách và chi trả các chế độ bảo hiểm một cách chính xác và thuận tiện.
Vũ Thị Ngọc Mai (2015) đã nghiên cứu nhằm làm phong phú thêm lý luận về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần hình thành nền kinh tế tri thức Nghiên cứu này phân tích nội dung, tiêu chí và các yếu tố tác động đến quá trình phát triển lực lượng lao động, đồng thời thực hiện đánh giá tương đối về vấn đề này.
Trong giai đoạn 2001 - 2007, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để hình thành nền kinh tế tri thức tại Việt Nam Bài viết đề cập đến thực trạng phát triển nguồn nhân lực và các tiêu chí, yếu tố tác động liên quan Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai, cần đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm tạo ra con đường hiệu quả cho sự phát triển này Những giải pháp này sẽ giúp nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành lực lượng tiên phong trong quá trình hiện thực hóa nền kinh tế tri thức ở Việt Nam.
Tài liệu “Văn hóa nghề” của nhiều tác giả tập trung vào việc nghiên cứu trình độ, đạo đức nghề nghiệp và khả năng giao tiếp của người lao động trong môi trường công sở và doanh nghiệp.
Một số bài báo đáng chú ý đã được công bố trên các tạp chí chuyên ngành và điện tử, bao gồm: “Thực trạng và giải pháp để phát triển nguồn nhân lực Việt Nam” của PGS.TS Đức Vượng, đăng trên nhanlucquangnam.org.vn vào ngày 13/12/2012; “Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại để phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Trương Hoài Nam, đăng trên Tạp chí phát triển nhân lực, số 2, năm 2013; và bài viết của Ngô Võ Lược (2014) với tiêu đề “Nâng cao chất lượng phục vụ BHXH, BHYT vì sự phát triển bền vững”, được đăng trên Tạp chí Bảo hiểm xã hội tháng 8/2014.
Trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội, hiện tại chỉ có một số bài viết đề cập đến phát triển nguồn nhân lực, nhưng nội dung chủ yếu chỉ dừng lại ở mức tóm tắt và không đi sâu vào đánh giá toàn diện chất lượng nguồn nhân lực của ngành Các bài viết này chưa đưa ra quan điểm, định hướng và giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là phù hợp với đặc thù của tỉnh Bạc Liêu Do đó, đề tài "Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu" sẽ kế thừa các phương pháp nghiên cứu định tính, đồng thời đảm bảo tính độc đáo về lý luận, thực tiễn và nội dung nghiên cứu.
Mục tiêu, câu hỏi nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu
6 Đề xuất giải pháp có tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu
Trên cơ sở mục tiêu chung được đề cập ở trên, mục tiêu cụ thể của luận văn gồm:
- Phân tích, đánh giá được thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Bạc Liêu
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Bạc Liêu.
Các câu hỏi đặt ra trong quá trình nghiên cứu đề tài
- Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Bạc Liêu giai đoạn
- Giải pháp nào nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Bạc Liêu đến năm 2025 như thế nào để đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ?
Nhiệm vụ
Một là, nghiên cứu khung lý thuyết về chất lượng nguồn nhân lực
Nghiên cứu và đánh giá chất lượng nguồn nhân lực tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu nhằm xác định kết quả đạt được và các vấn đề còn tồn tại, đồng thời tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến những tồn tại đó.
Ba là, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu
4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Chất lượng nguồn nhân lực (công chức, viên chức, lao động hợp đồng) đang làm việc tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu
- Về mặt nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Bạc Liêu
- Về không gian: Đề tài nghiên cứu tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu gồm văn phòng BHXH tỉnh và 07 BHXH các huyện, thị xã, thành phố
- Về mặt thời gian: Luận văn giới hạn nghiên cứu trong giai đoạn 2014-2018, các giải pháp được định hướng đề xuất đến năm 2025
5 Phương pháp nghiên cứu và số liệu
Phương pháp nghiên cứu định tính:
Phương pháp thu thập tài liệu bao gồm việc khai thác thông tin từ các nguồn nội bộ và bên ngoài tổ chức, như chiến lược phát triển ngành và quy hoạch phát triển nguồn nhân lực Ngoài ra, cũng cần tham khảo các tài liệu chuyên ngành liên quan đến quản trị nhân sự để đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin.
Phương pháp thống kê phân tích là quá trình sử dụng số liệu từ điều tra xã hội học để tính toán các chỉ số và thực hiện phân tích theo thời gian Qua đó, các đặc điểm biến động của vấn đề nghiên cứu sẽ được làm rõ.
Phương pháp so sánh được thực hiện thông qua việc thu thập số liệu và phân tích các chỉ số để so sánh kết quả đạt được qua các năm của đối tượng nghiên cứu, cũng như so sánh giữa đối tượng nghiên cứu và các đối tượng khác.
5.2 Số liệu (Dữ liệu thứ cấp)
Các báo cáo về tổ chức cán bộ, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ công chức, viên chức, cùng với báo cáo tài chính phản ánh tình hình hoạt động chung, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại đơn vị.
Nguồn bên ngoài cho quản trị nhân sự bao gồm các tài liệu chuyên ngành như giáo trình, báo cáo, tạp chí, và văn bản của Bộ Nội vụ Ngoài ra, thông tin từ các phương tiện truyền thông đại chúng, các website chuyên ngành, và các công trình khoa học đã được nghiên cứu và hoàn thiện cũng là những tài liệu tham khảo quan trọng.
6 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Luận văn này nhằm hệ thống hóa các cơ sở lý luận liên quan đến chất lượng công chức, viên chức và lao động hợp đồng, đặc biệt là trong ngành Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu Nội dung nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích và đánh giá chất lượng của đội ngũ CBCCVC và lao động hợp đồng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động trong lĩnh vực này.
- ngh a thực ti n: Đánh giá đúng thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại
Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu đã đề xuất một số giải pháp khả thi nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Những giải pháp này hướng tới việc cải thiện hiệu quả công việc và nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ nhân viên tại cơ quan.
7 Kết cấu của luận văn
Luận văn được cấu trúc bao gồm ba chương, bên cạnh phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
Chương 1 Cơ sở khoa học chất lượng nguồn nhân lực trong tổ chức
Chương 2 Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại Bảo hiểm xã hội tỉnh
Chương 3 Định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại
Bảo hiểm xã hội tỉnh Bạc Liêu
CƠ SỞ KHOA HỌC CHẤT LƢỢNG NGUỒN NHÂN LỰC
1.1 Một số khái niệm cơ bản
1.1.1 Khái niệm chất lƣợng nguồn nhân lực trong tổ chức
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau nên có nhiều cách hiểu khác nhau về chất lượng nguồn nhân lực
Chất lượng nguồn nhân lực được định nghĩa là khả năng làm việc của người lao động đáp ứng yêu cầu công việc của tổ chức, từ đó giúp tổ chức đạt được mục tiêu và thỏa mãn nhu cầu của người lao động một cách tốt nhất.
Theo PGS.TS Mai Quốc Chánh, chất lượng nguồn nhân lực được định nghĩa là trạng thái cụ thể của nguồn nhân lực, phản ánh mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành bên trong.
Chất lượng nguồn nhân lực trong tổ chức được định nghĩa là toàn bộ năng lực của lực lượng lao động, bao gồm ba khía cạnh chính: thể lực, trí lực và tâm lực Ba yếu tố này có mối quan hệ chặt chẽ, trong đó thể lực đóng vai trò nền tảng, giúp truyền tải tri thức; trí lực là yếu tố quyết định đến chất lượng nguồn nhân lực; và ý thức tác phong làm việc ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa thể lực và trí tuệ thành kết quả thực tiễn.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong ngành Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một yếu tố quan trọng, đặc biệt là khi xem xét những đặc thù của ngành Theo báo cáo tổng kết 20 năm thành lập BHXH Việt Nam, vào năm 1995, ngành này chỉ có hơn một số lượng nhân lực nhất định Việc cải thiện năng lực và kỹ năng của đội ngũ nhân viên sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và phục vụ tốt hơn cho người dân.
Trong tổng số 4000 cán bộ viên chức, phần lớn đến từ ngành Lao động - Thương binh và Xã hội cũng như từ cơ quan Tổng Liên đoàn lao động xã hội Trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của đội ngũ này nhìn chung thấp, với chỉ khoảng 40% có trình độ chuyên môn đạt yêu cầu.
10 độ đại học và cao đẳng Đồng thời, đa số trong số đó đều chưa có trình độ chuyên môn nghiệp vụ về BHXH, BHYT
Nhận thức được vai trò quan trọng của đội ngũ cán bộ viên chức trong việc hoàn thành nhiệm vụ của Ngành, BHXH Việt Nam đã chú trọng phát triển đội ngũ này từ những ngày đầu thành lập Ngành đã cải tiến công tác tuyển dụng, thực hiện thi tuyển lao động theo tiêu chuẩn về trình độ và chuyên môn Sau gần 20 năm, nguồn nhân lực của BHXH Việt Nam đã tăng lên cả về số lượng lẫn chất lượng, với hơn 20 nghìn cán bộ, gấp 5 lần so với lúc mới thành lập Hiện nay, gần 80% cán bộ có trình độ đại học trở lên và gần 84% dưới 50 tuổi Nhờ vào quản lý chặt chẽ trong tuyển dụng, chất lượng nhân lực ngày càng được nâng cao, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ Đặc biệt, từ khi thi hành luật BHXH, BHYT, mặc dù khối lượng công việc tăng lên, nhưng với nguồn nhân lực chất lượng cao, Ngành luôn hoàn thành nhiệm vụ với hiệu quả cao.
Khi xem xét nguồn nhân lực ta có thể xem xét trên hai góc độ: số lượng và chất lượng
