Tổng quan tình hình nghiên cứu
"Văn hóa đọc" là một khái niệm đang ngày càng được quan tâm và nghiên cứu, mặc dù chưa có định nghĩa cụ thể Trong những năm gần đây, vấn đề này đã thu hút sự chú ý không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới Nhiều tác giả đã đóng góp vào nghiên cứu về văn hóa đọc, như Đỗ Thị Thu Hà (2016) với luận văn về phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học, nêu ra các giải pháp hiệu quả nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin cho học sinh Tương tự, Nguyễn Thị Vinh (2012) đã khảo sát vai trò của văn hóa đọc trong việc nâng cao chất lượng học tập của học sinh tiểu học tại thành phố Hải Dương Những nghiên cứu này cho thấy tầm quan trọng của việc phát triển văn hóa đọc trong giáo dục hiện đại.
Bài viết "Văn hoá đọc và phát triển văn hoá đọc ở Việt Nam" (2009) khám phá các khái niệm liên quan đến văn hoá đọc, bao gồm kỹ năng đọc, những khía cạnh tích cực và tiêu cực của việc đọc, cũng như các biện pháp cần thiết để thúc đẩy văn hoá đọc tại Việt Nam.
Nhóm nghiên cứu đã tiến hành lựa chọn và phân tích các đề tài liên quan đến văn hóa đọc, cả trong nước và quốc tế, với sự chú trọng đặc biệt đến các tài liệu nghiên cứu văn hóa đọc trong môi trường trường học.
3 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Bài viết nghiên cứu lý luận về văn hóa đọc và phát triển văn hóa đọc tại trường phổ thông, đồng thời phân tích thực trạng văn hóa đọc của học sinh Trường THCS Quốc Khánh Dựa trên những kết quả nghiên cứu, đề tài đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh Trường THCS Quốc Khánh trong thời gian tới.
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về văn hóa đọc
- Tìm hiểu thực trạng văn hóa đọc của học sinh Trường THCS Quốc Khánh huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn”
Để thúc đẩy phát triển văn hóa đọc cho học sinh Trường THCS Quốc Khánh huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn trong những năm tới, cần đưa ra những đề xuất và giải pháp cụ thể Trước hết, trường nên tổ chức các hoạt động khuyến khích đọc sách như hội thi đọc sách, câu lạc bộ sách để tạo hứng thú cho học sinh Bên cạnh đó, cần cải thiện và nâng cao chất lượng thư viện, bổ sung đa dạng đầu sách phù hợp với lứa tuổi học sinh Đồng thời, giáo viên cũng cần tích cực hướng dẫn và giới thiệu sách cho học sinh, giúp các em hình thành thói quen đọc sách thường xuyên Cuối cùng, việc phối hợp với phụ huynh trong việc khuyến khích con em đọc sách tại nhà cũng là một giải pháp quan trọng nhằm xây dựng văn hóa đọc bền vững.
4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS
- Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
+ Nội dung: các vấn đề về văn hóa đọc, phát triển văn hóa đọc ở trường phổ thông
+ Không gian: Tại trường THCS Quốc Khánh, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn
Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử là nền tảng lý luận quan trọng trong hoạt động thông tin thư viện tại Việt Nam Các phương pháp này giúp định hướng cho đường lối của Đảng và Nhà nước, đảm bảo rằng hoạt động thông tin thư viện không chỉ đáp ứng nhu cầu của người dân mà còn phù hợp với sự phát triển của xã hội Việc áp dụng phương pháp tổng hợp trong nghiên cứu và thực tiễn sẽ nâng cao hiệu quả trong việc quản lý và phát triển hệ thống thông tin thư viện, góp phần vào việc xây dựng một xã hội học tập và thông tin hiện đại.
- Phương pháp thu thập, phân tích, tổng hợp, so sánh
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
- Phương pháp khảo sát thực tế
Đề tài này đề xuất các hướng đi mới cho việc phát triển văn hóa đọc tại thư viện Trường THCS Quốc Khánh huyện Tràng Định và một số thư viện trường học khác Mục tiêu là khai thác các giá trị văn hóa, xã hội, đồng thời nâng cao kỹ năng tiếp nhận và chọn lọc thông tin cho giáo viên và học sinh, góp phần xây dựng một môi trường học tập hiệu quả tại thư viện.
7 Cấu trúc của đề tài
Ngoài lời cam đoan, mục lục, mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm 3 chương:
Chương 1: Văn hóa đọc với học sinh trường THCS Quốc Khánh, huyện
Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn
Chương 2: Thực trạng văn hóa đọc của học sinh trường THCS Quốc Khánh tại huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn
Chương 3: Giải pháp nhằm phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS Quốc Khánh, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn
CHƯƠNG 1: VĂN HÓA ĐỌC VỚI HỌC SINH TRƯỜNG THCS QUỐC KHÁNH, HUYỆN TRÀNG ĐỊNH, TỈNH LẠNG SƠN
1.1 Những vấn đề lý luận chung về văn hóa đọc
1.1.1 Khái niệm văn hóa đọc và phát triển văn hóa đọc
Văn hóa đọc có thể được hiểu rộng rãi là ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc của cá nhân, cộng đồng xã hội và các cơ quan quản lý nhà nước Điều này tạo thành ba yếu tố chính, giống như ba vòng tròn không đồng tâm giao nhau Ở nghĩa hẹp, văn hóa đọc tập trung vào ứng xử, giá trị và chuẩn mực của từng cá nhân, bao gồm ba thành phần quan trọng: thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc.
Trong bài viết của tác giả Hoàng Thị Phượng, "văn hóa đọc" được định nghĩa là phương pháp đọc tích cực, với mục tiêu khai thác và sử dụng hiệu quả thông tin cũng như tri thức từ sách và các tài liệu khác, bao gồm cả tài liệu in và điện tử Văn hóa đọc không chỉ bao gồm kiến thức mà còn đòi hỏi kỹ năng và thói quen cần thiết để người đọc đạt được mục tiêu đọc.
Văn hóa đọc là một khái niệm phức tạp, được hiểu theo nhiều cách khác nhau Theo tác giả Ngô Thị Kim Nguyệt, văn hóa đọc phản ánh trình độ phát triển tinh thần của con người trong bối cảnh xã hội cụ thể, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển văn minh nhân loại.
Khái niệm phát triển văn hóa đọc
Phát triển văn hóa đọc là việc khuyến khích thói quen đọc sách trở thành một phần thiết yếu trong đời sống cá nhân, gia đình và cộng đồng Điều này không chỉ giúp nâng cao nhu cầu đọc sách mà còn hình thành nền nếp văn hóa gia phong và dòng tộc Hơn nữa, việc này còn góp phần xây dựng chuẩn mực văn hóa quốc gia, tạo nên một nét đẹp văn hóa trong xã hội.
1.1.2 Nội dung của văn hóa đọc
Văn hóa đọc được thể hiện qua nhiều đặc điểm của người đọc, bao gồm nhu cầu đọc, thói quen đọc, sở thích đọc, kỹ năng đọc và cách ứng xử với tài liệu Những yếu tố này không chỉ phản ánh sự yêu thích đối với việc đọc mà còn góp phần hình thành thói quen và kỹ năng cần thiết để tiếp cận và xử lý thông tin hiệu quả.
Nhu cầu đọc là yêu cầu khách quan của cá nhân, nhóm hoặc xã hội trong việc tiếp nhận và sử dụng tài liệu để duy trì và phát triển các hoạt động sống Khi việc đọc trở nên cấp bách và thường xuyên, nhu cầu đọc xuất hiện, thể hiện thái độ của chủ thể với việc đọc như một hoạt động thiết yếu Yêu cầu đọc là biểu hiện cụ thể của nhu cầu này, khi người đọc xác định được tài liệu phù hợp với nhu cầu của mình và đưa ra yêu cầu tương ứng Những yêu cầu này có thể lặp lại ở các đối tượng khác nhau, nhưng cũng có thể phát sinh từ các yêu cầu công việc đột xuất Nhu cầu đọc là một dạng nhu cầu tin, xuất phát từ việc cần tiếp nhận thông tin trong các hoạt động sống khác nhau, và luôn gắn liền với số lượng và chất lượng tài liệu lưu hành trong xã hội.
Thói quen là chuỗi phản xạ có điều kiện hình thành qua rèn luyện và lặp lại trong cuộc sống Những hành vi này, bao gồm nếp sống và phương pháp làm việc, trở thành bản chất thứ hai của con người, không phải bẩm sinh mà là kết quả của quá trình sinh hoạt, học tập và tu dưỡng Thói quen cũng có thể phát sinh từ những nguyên nhân tình cờ hoặc do sự ảnh hưởng từ người khác.
Sở thích hay thú vui là những hoạt động mang lại niềm vui và sự phấn khởi trong thời gian thư giãn Thói quen đọc sách, một trong những sở thích phổ biến, liên quan đến việc đọc sách, báo và tài liệu để thỏa mãn nhu cầu tinh thần Những thói quen này thường hình thành từ việc đọc thường xuyên trong thời gian dài Nhu cầu và hứng thú đọc là yếu tố quan trọng kích thích hoạt động đọc, giúp nâng cao hiệu quả của việc này Do đó, việc rèn luyện thói quen đọc sách và tạo hứng thú đọc là rất cần thiết.
