NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh
Các học thuyết kinh tế thị trường đều thống nhất rằng cạnh tranh chỉ xuất hiện trong nền kinh tế thị trường, nơi mà cung cầu và giá cả hàng hóa là những yếu tố cơ bản Cạnh tranh được coi là linh hồn của thị trường.
Cạnh tranh là một hiện tượng kinh tế - xã hội phức tạp với nhiều cách tiếp cận khác nhau, dẫn đến những quan niệm đa dạng về khái niệm này Sự khác biệt trong phạm vi của thuật ngữ "cạnh tranh" cũng tạo ra nhiều cách hiểu khác nhau trong xã hội.
Theo Các Mác, cạnh tranh được hiểu là cuộc ganh đua quyết liệt giữa các nhà tư bản nhằm chiếm lĩnh các điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa, từ đó tối đa hóa lợi nhuận siêu ngạch.
Cạnh tranh trong kinh doanh được định nghĩa là sự ganh đua giữa các nhà kinh doanh trên thị trường, nhằm giành lấy cùng một loại tài nguyên sản xuất hoặc thu hút khách hàng.
Theo Michael E Porter, cạnh tranh chính là việc giành lấy thị phần, với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận cao hơn mức trung bình mà doanh nghiệp đang đạt được Quá trình cạnh tranh này dẫn đến sự bình quân hóa lợi nhuận trong ngành, tạo ra xu hướng cải thiện và có thể làm giảm giá cả (1980).
Cạnh tranh trong kinh doanh được định nghĩa là hoạt động ganh đua giữa các nhà sản xuất và thương nhân trong nền kinh tế thị trường Hoạt động này chịu ảnh hưởng bởi quan hệ cung cầu, nhằm mục tiêu giành lấy các điều kiện sản xuất, tiêu thụ và thị trường tốt nhất.
Trong bối cảnh cơ chế thị trường tại Việt Nam, khái niệm cạnh tranh đã có sự chuyển biến nhưng vẫn giữ nguyên bản chất là sự ganh đua giữa các tổ chức và doanh nghiệp để giành lợi thế trong sản xuất và kinh doanh Cạnh tranh hiện nay đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích phát triển sản xuất, nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy sự phát triển xã hội Đối với mỗi doanh nghiệp, cạnh tranh không chỉ là một yếu tố cần thiết mà còn là chiến lược để vượt qua các đối thủ trong cùng ngành.
Cạnh tranh là quy luật tự nhiên trong nền sản xuất hàng hóa theo cơ chế thị trường, nơi sự phát triển của sản xuất và số lượng hàng hóa gia tăng dẫn đến cạnh tranh trở nên gay gắt hơn Kết quả của sự cạnh tranh này là một số doanh nghiệp sẽ bị loại khỏi thị trường, trong khi những doanh nghiệp khác sẽ tồn tại và phát triển Cạnh tranh thúc đẩy doanh nghiệp trở nên năng động và nhạy bén hơn trong việc nghiên cứu, cải tiến chất lượng sản phẩm, giá cả và dịch vụ sau bán hàng, từ đó nâng cao vị thế trên thị trường, tạo dựng uy tín với khách hàng và gia tăng lợi nhuận.
Cạnh tranh được hiểu là sự ganh đua không ngừng giữa các doanh nghiệp trong cùng một thị trường, nhằm giành lấy các yếu tố sản xuất và thu hút khách hàng Các doanh nghiệp sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để nâng cao vị thế của mình, với mục tiêu đạt được lợi nhuận, tăng thị phần, doanh số và các lợi ích khác.
1.1.1.2 Các loại hình cạnh tranh
Cạnh tranh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động kinh tế, đặc biệt trong sản xuất Nó buộc doanh nghiệp phải năng động và nhạy bén, từ đó nâng cao tay nghề, cải tiến kỹ thuật, áp dụng khoa học công nghệ và hoàn thiện tổ chức quản lý Những yếu tố này giúp nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh tế.
Loại hình cạnh tranh đƣợc nhìn nhận theo nhiều khía cạnh khác nhau: a Căn cứ vào chủ thể tham gia thị trường:
Cạnh tranh giữa người mua và người bán diễn ra theo nguyên tắc mua rẻ bán đắt, trong đó người mua luôn tìm cách mua với giá thấp nhất, trong khi người bán mong muốn bán với giá cao nhất Quá trình này thường đi kèm với việc mặc cả, và giá cả cuối cùng được hình thành thông qua thương lượng giữa hai bên.
Cuộc cạnh tranh giữa những người mua diễn ra dựa trên quy luật cung cầu, trong đó khi cung thấp hơn cầu, sự cạnh tranh trở nên gay gắt Điều này dẫn đến việc giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng cao, mang lại lợi nhuận lớn cho người bán, trong khi người mua buộc phải chấp nhận mức giá cao hơn để sở hữu sản phẩm mà họ cần.
Cạnh tranh giữa các nhà bán lẻ là một cuộc chiến khốc liệt để thu hút khách hàng và chiếm lĩnh thị trường, dẫn đến việc giá cả giảm và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng Doanh nghiệp nào thiếu chiến lược cạnh tranh phù hợp sẽ bị loại khỏi thị trường, nhường chỗ cho những đối thủ mạnh hơn Điều này tạo cơ hội cho các doanh nghiệp nắm vững yếu tố cạnh tranh và sẵn sàng thích nghi với luật chơi phát triển trong ngành kinh tế.
Cạnh tranh nội bộ ngành là sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực sản xuất hoặc tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ tương tự Những doanh nghiệp thành công sẽ mở rộng hoạt động trên thị trường, trong khi những doanh nghiệp không thành công có thể phải thu hẹp quy mô hoặc thậm chí phá sản Cuộc cạnh tranh này thúc đẩy sự phát triển của kỹ thuật và công nghệ trong ngành.
Cạnh tranh giữa các ngành kinh tế diễn ra khi các doanh nghiệp nỗ lực giành giật lợi nhuận tối đa, dẫn đến sự phân bổ nguồn vốn đầu tư một cách tự nhiên từ các ngành ít lợi nhuận sang những ngành có lợi nhuận cao hơn Kết quả của quá trình này là sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân giữa các ngành, phản ánh mức độ và tính chất cạnh tranh trên thị trường.
