NỘI DUNG
Nội dung dạy học phân môn Vẽ theo mẫu lớp5
Nội dung dạy vẽ theo mẫu ở lớp 5 phát triển từ những kiến thức đã học ở lớp 4, nhưng yêu cầu cao hơn với việc vẽ từ hai đến ba vật mẫu Học sinh cần hoàn thành nhiều bài vẽ hơn, đồng thời luyện tập vẽ hình và vẽ đậm bằng bút chì trong khoảng thời gian 1 tiết, đòi hỏi khả năng quan sát tốt và sự nhanh nhẹn.
Qua quá trình luyện tập thực hành, học sinh phát triển kỹ năng vẽ, bao gồm vẽ hình, điều chỉnh độ đậm nhạt, sắp xếp bố cục và vẽ từ nhiều góc nhìn khác nhau Học sinh cũng được củng cố và mở rộng khả năng quan sát, miêu tả và đánh giá thông qua thực hành Điều này không chỉ giúp nâng cao tư duy hình tượng và logic mà còn tăng cường cảm nhận về thực tế cuộc sống qua nét vẽ Đồng thời, học sinh còn được bồi dưỡng tình cảm tích cực và niềm hứng thú với việc vẽ, tìm thấy niềm vui trong việc học tập.
Nội dung dạy học nói trên được thông qua các hình thức luyện tập chủ yếu sau:
Khi dạy phương pháp vẽ theo mẫu, giáo viên cần giúp học sinh hiểu rõ khái niệm vẽ theo mẫu, đồng thời phân biệt rõ ràng giữa vẽ theo mẫu và vẽ kỹ thuật Việc giải thích chi tiết sẽ giúp các em nhận thức được sự khác biệt, từ đó phát triển khả năng sáng tạo và tư duy nghệ thuật một cách hiệu quả hơn.
Vẽ kỹ thuật đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối, với từng milimet được thể hiện rõ ràng; các đường thẳng cần phải thẳng tắp và đồng đều, trong khi hình tròn và hình oval phải được vẽ một cách tròn trịa và đều đặn Để đạt được điều này, việc sử dụng thước kẻ và compa là cần thiết để đảm bảo nét vẽ và hình dạng hoàn hảo.
Vẽ theo mẫu yêu cầu người vẽ mô phỏng lại hình mẫu mà không cần phải chính xác từng chi tiết Trong quá trình này, không được sử dụng thước hay compa; thay vào đó, người vẽ chỉ cần dùng tay để tái hiện các nét thẳng và cong của mẫu.
Phương pháp vẽ theo mẫu là quy trình bao gồm các bước quan sát và nhận xét mẫu, tiếp theo là dựng hình, sau đó thực hiện vẽ đậm nhạt và cuối cùng là hoàn chỉnh bài vẽ.
Phương pháp vẽ theo mẫu giúp bạn hiểu rõ quy trình thực hiện, từ những bước đầu tiên đến những bước cuối cùng Nó hướng dẫn cách vẽ một cách khoa học và logic, khuyến khích tư duy hệ thống trong từng giai đoạn làm việc.
Thực trạng về việc dạy- học phân môn vẽ theo mẫu lớp 5
1 Thực trạng dạy Vẽ theo mẫu lớp 5 của giáo viên:
Dựa trên kinh nghiệm giảng dạy và khảo sát ý kiến đồng nghiệp về việc dạy học phân môn Vẽ theo mẫu lớp 5 tại trường Tiểu học Khương Mai, tôi nhận thấy giáo viên có một số ưu điểm và tồn tại cần được cải thiện.
- Giáo viên đã tìm hiểu kĩ bài dạy và đổi mới phương pháp dạy học trong giờ dạy
- Có ý thức sử dụng đồ dùng dạy học
- Tổ chức nhiều hình thức hoạt động cho học sinh trong giờ Vẽ theo mẫu
Giáo viên thường chú trọng đến những học sinh có khả năng vẽ hình và sắp xếp bố cục tốt, nhưng chưa thực sự quan tâm đến những em nhút nhát, diễn đạt chậm và gặp khó khăn trong việc thể hiện ý tưởng.
- Chưa động viên kịp thời những em học có tiến bộ
- Việc sử dụng đồ dùng dạy học đạt hiệu quả chưa cao
Học sinh chưa được phát huy khả năng ngôn ngữ hình vẽ do phụ thuộc vào hình ảnh trong sách giáo khoa và thiếu các phương tiện hỗ trợ vẽ mẫu chuẩn Điều này dẫn đến việc chưa khai thác được vẻ đẹp về bố cục, hình mảng và tương quan đậm nhạt, từ đó không khích lệ được tinh thần học tập hăng say của học sinh.
2 Thực trạng học Vẽ theo mẫu của học sinh lớp 5:
Trong năm học 2014 - 2015, tôi được giao nhiệm vụ giảng dạy môn mỹ thuật cho các lớp 5C, 5D và 5E Ngay từ đầu năm học, tôi đã bắt đầu tìm hiểu và điều tra về việc học phân môn Vẽ theo mẫu của học sinh.
Trong tiết Vẽ theo mẫu, nhiều học sinh có khả năng nắm bắt nội dung bài học và tái hiện hình mẫu với bố cục cùng độ đậm nhạt tốt Tuy nhiên, vẫn còn một số lượng lớn học sinh gặp khó khăn và có những hạn chế trong việc thể hiện kỹ năng vẽ.
Học sinh còn gặp khó khăn trong việc vẽ theo mẫu do thiếu thói quen quan sát và nhận xét hình dáng, tỷ lệ đậm nhạt Kết quả vẽ theo mẫu chưa đạt yêu cầu, với hơn 70% học sinh hoàn thành bài vẽ chậm và không thể vẽ được vật mẫu.
- Phần lớn các em dùng thước kẻ để vẽ
Vào đầu năm học, sau khi khảo sát khả năng vẽ theo mẫu của học sinh, tôi nhận thấy rằng nhiều em gặp khó khăn trong việc vẽ hình với kích thước phù hợp trên khổ giấy Kết quả kiểm tra cho thấy sự chênh lệch giữa việc vẽ hình quá nhỏ hoặc quá lớn, điều này cần được cải thiện để nâng cao kỹ năng vẽ của các em.
Kết quả cho thấy số lượng học sinh có khả năng vẽ theo mẫu tốt là hạn chế Nhiều học sinh vẫn vẽ theo mẫu nhưng chưa đạt được sự cân đối, và một số khác không hoàn thành yêu cầu vẽ.
Biện pháp thực hiện
Dựa trên thực trạng hiện tại và kinh nghiệm giảng dạy, tôi đã áp dụng một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh trong phân môn Vẽ theo mẫu lớp 5.
1 Nghiên cứu kĩ nội dung, phương pháp dạy Vẽ theo mẫu lớp 5 và chuẩn bị chu đáo cho tiết dạy:
Chuẩn bị chu đáo của giáo viên là yếu tố then chốt cho thành công của tiết dạy Việc này bao gồm soạn giáo án chi tiết, chuẩn bị đồ dùng dạy học và xác định hình thức tổ chức lớp học Ngay từ đầu năm học, tôi tìm hiểu chương trình Vẽ theo mẫu lớp 5, liên hệ với các lớp trước để nắm vững nội dung Tôi cũng nghiên cứu các phương pháp dạy học phù hợp để nâng cao hiệu quả giờ học Để tiết dạy diễn ra suôn sẻ, tôi chú trọng đến việc nắm rõ yêu cầu bài dạy, nghiên cứu sách hướng dẫn và thiết kế bài giảng phù hợp với đặc trưng môn học cũng như học sinh Trong quá trình thiết kế, tôi đặc biệt chú ý đến lời giới thiệu và hệ thống câu hỏi gợi mở để dễ hiểu, đồng thời chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học cần thiết.
Mẫu có dạng hình trụ và hình cầu
* Đối với bài này tôi xác định mục đích bài dạy cần đạt:
- HS nhận biết được vật mẫu có dạng hình trụ và hình cầu
- HS biết cách vẽ và vẽ được hình gần giống mẫu
- Tạo được được hứng thú cho HS quan tâm tìm hiểu các đồ vật xung quanh
Số HS HS có khả năng vẽ tốt HS vẽ chưa tốt
Sau khi xác định mục đích bài dạy, tôi sẽ tìm hiểu về phương pháp chính sử dụng để dạy bài này như :
- Phương pháp quan sát: dùng để quan sát tranh, ảnh, vật mẫu…
- Phương pháp đàm thoại: trao đổi, làm việc theo nhóm…
- Phương pháp vấn đáp: dùng để hỏi và trả lời cho các hoạt động qua hệ thống câu hỏi như:
+ Cho biết hình dáng chung của các vật mẫu?
+ Mẫu gồm những đồ vật gì?
Để chuẩn bị cho tiết học vẽ theo mẫu, việc xác định các đồ dùng cần thiết là rất quan trọng, đặc biệt là vật mẫu Sử dụng vật mẫu một cách sinh động và phù hợp với yêu cầu bài học sẽ giúp học sinh hiểu bài tốt hơn Trong tiết học này, tôi đã chọn 3 mẫu khác nhau để học sinh tham khảo, sau đó hướng dẫn các em thực hành với 2 mẫu đã chọn.
*Mẫu 1: Quả bóng và cái cốc:
*Mẫu 2: Cái chai và quả:
*Mẫu 3: Cái ca và quả:
Chuẩn bị vật mẫu và lên kế hoạch bày trí mẫu cho học sinh là yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của tiết dạy, giúp học sinh phát huy tối đa khả năng của mình.
Trong dạy học Mỹ thuật, đặc biệt là dạy Vẽ theo mẫu, phương pháp giảng dạy gắn liền với các phương tiện dạy học là rất quan trọng Các đồ dùng dạy học không chỉ hỗ trợ hiệu quả giảng dạy mà còn phụ thuộc vào cơ sở vật chất của từng trường Việc chuẩn bị của giáo viên cho mỗi tiết học là cần thiết, giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức trong không khí học tập tích cực Để đạt hiệu quả cao, giáo viên cần sử dụng đồ dùng dạy học đúng lúc và đúng chỗ, thể hiện rõ nội dung kiến thức Tôi thường sử dụng “vật mẫu”, tranh ảnh và các phương tiện hiện đại như PowerPoint, máy đa vật thể trong giờ Vẽ theo mẫu Đối với các bài có từ 2 đến 3 vật mẫu, tôi chuẩn bị tranh minh họa phóng to và vật mẫu có sắc độ rõ ràng Thêm vào đó, tôi làm bộ ghép các bước vẽ để hướng dẫn học sinh Khi dạy dựa vào gợi ý, tôi chuẩn bị nhiều vật mẫu để học sinh lựa chọn Sử dụng một mẫu đơn giản có thể khiến tiết dạy trở nên đơn điệu, vì vậy tôi đã xây dựng giáo án điện tử với hình ảnh sinh động và âm thanh phù hợp, nhằm tạo sự hấp dẫn và lôi cuốn hơn cho tiết dạy.
Ví dụ: Đây là 1 trong những sile của tiết dạy mà tôi đã chuẩn bị
(Quan sát những hình ảnh trên học sinh dễ dàng nhận biết đâu là đồ vật dạng hình trụ, đâu là đồ vật dạng hình cầu )
Qua việc nắm vững nội dung chương trình, nghiên cứu phương pháp dạy
Việc vẽ theo mẫu và chuẩn bị đầy đủ phương tiện dạy học giúp tôi tự tin hơn trong các giờ lên lớp Học sinh của tôi trở nên hứng thú hơn với việc học, dễ nhớ các đặc điểm của vật mẫu và luôn tập trung vào bài giảng, tạo nên không khí lớp học nhẹ nhàng và sinh động.
2 Giáo viên thực hiện tốt vai trò tổ chức hoạt động học tập của học sinh:
Trong mỗi giờ học, giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức hoạt động học tập cho học sinh Nội dung và phương pháp giảng dạy luôn gắn bó chặt chẽ với nhau, với mỗi nội dung yêu cầu một phương pháp tích cực Kỹ năng không thể phát triển qua việc truyền đạt thụ động; học sinh cần được hoạt động trong môi trường thực tế dưới sự hướng dẫn của giáo viên Môn Mỹ thuật ở trường tiểu học, đặc biệt là khối 5, nhằm giáo dục thẩm mỹ, giúp học sinh tiếp xúc và thưởng thức vẻ đẹp xung quanh, đồng thời cung cấp kiến thức cơ bản về đường nét, hình khối, màu sắc và bố cục.
Trong giờ Vẽ theo mẫu, hoạt động của giáo viên thường ít nổi bật hơn so với các giờ học khác Thời gian này, giáo viên thực sự trở thành người hướng dẫn, giúp học sinh phát triển khả năng sáng tạo và kỹ năng vẽ của mình.
Trong giờ học Vẽ theo mẫu, giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và hướng dẫn học sinh Thay vì chỉ sử dụng hình vẽ minh họa, giáo viên khuyến khích học sinh nhận xét và so sánh các vật mẫu, từ đó phát triển khả năng quan sát và trao đổi ý kiến Để giờ học hiệu quả, giáo viên cần hỗ trợ học sinh trong việc chuẩn bị và trưng bày mẫu, khích lệ sự quan sát nhóm và đánh giá kết quả bài vẽ Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh phát triển kỹ năng mà còn tạo ra một môi trường học tập tích cực và sáng tạo.
2.1 Hướng dẫn học sinh nắm vững yêu cầu của bài thực hành Vẽ theo mẫu:
- Gọi học sinh quan sát vật mẫu, xác định yêu cầu của bài, GV cho xác định vị trí từng vật mẫu
- Lưu ý độ đậm nhạt,tỉ lệ của 2 vật mẫu
Ví dụ: Hướng dẫn học sinh quan sát
+Vật mẫu nào ở gần con hơn? Vật mẫu nào ở xa con hơn?
+Hình dáng các vật mẫu như thế nào? Tỉ lệ ra sao?
+Ánh sáng chiếu vào vật mẫu từ hướng nào? Độ đậm nhạt của các vật mẫu như thế nào?
2.2 Hướng dẫn học sinh vẽ theo vật mẫu:
- Gọi 1 học sinh vẽ tốt lên vẽ hình vật mẫu - Nhận xét -> Đưa yêu cầu cần đạt khi vẽ hình
Tổ chức cho học sinh thực hiện yêu cầu của bài học thông qua các hình thức phù hợp như vẽ khung hình chung và khung hình riêng, phác thảo các đường thẳng, cũng như chỉnh sửa và vẽ với độ đậm nhạt khác nhau.
Ví dụ: Bài vẽ dạng hình trụ và hình cầu
Khi tổ chức thảo luận cho học sinh, tôi thường chia các em thành nhóm 2, 3, 4 hoặc 5 tùy thuộc vào mẫu vật và nội dung bài vẽ Mỗi tiết dạy, tôi khuyến khích học sinh tự lập nhóm theo chỗ ngồi để tiết kiệm thời gian di chuyển, đồng thời có thể thay đổi thành viên trong nhóm một cách ngẫu nhiên hoặc theo sở thích và trình độ Điều này giúp học sinh có cơ hội tham gia vào các nhóm khác nhau, chia sẻ kinh nghiệm với bạn bè trong lớp.
Trước khi bắt đầu hoạt động nhóm, tôi rõ ràng phân công vai trò và nhiệm vụ cho từng thành viên, từ nhóm trưởng đến các bạn khác, để đảm bảo mọi người hiểu rõ công việc của mình Để nâng cao hiệu quả làm việc, tôi thiết lập quy định rằng nếu một bạn quan sát, các bạn khác cần chú ý sắp xếp bố cục, khuyến khích sự tham gia và hỗ trợ lẫn nhau Trong quá trình hoạt động, tôi luôn theo sát, giúp đỡ những học sinh chưa hoàn thành bài hoặc còn nhút nhát, nhằm tạo điều kiện cho các em luyện tập và phát triển tốt hơn.
Tổ chức thi vẽ trên bảng lớp cho học sinh không chỉ chọn những em có năng khiếu mà còn các nhóm có trình độ tương đương để khuyến khích tính tự tin và mạnh dạn Tôi hướng dẫn các em cách quan sát, bố cục và vẽ mảng, đồng thời chỉnh sửa hình mẫu cho cân đối trong khung hình để thu hút sự chú ý của các bạn khác Học sinh dưới lớp cũng được yêu cầu theo dõi, động viên và nhận xét phần vẽ của bạn, tạo nên một không khí học tập tích cực và hỗ trợ lẫn nhau.
Sau khi các nhóm hoàn thành bài vẽ mẫu, tôi tổ chức cho học sinh nhận xét và đánh giá các tác phẩm Trong những tiết học đầu tiên, tôi hướng dẫn các em cách nhận xét hiệu quả, bắt đầu bằng việc nêu ưu điểm trước khi chỉ ra những điểm cần cải thiện Để hỗ trợ việc nhận xét, tôi cung cấp tiêu chí đánh giá phù hợp với từng kiểu bài, như vẽ rõ đặc điểm vật mẫu, độ cân đối, và sự sáng tạo Học sinh có thể dựa vào các tiêu chí này để đưa ra nhận xét ngắn gọn và bình chọn cho nhóm có bài vẽ đẹp nhất Cuối cùng, tôi sẽ đưa ra đánh giá của mình một cách công bằng và khách quan nhằm khuyến khích và động viên các em.
Trong vai trò tổ chức hoạt động học tập cho học sinh, tôi nhận thấy rằng trong các giờ học Vẽ theo mẫu, tất cả học sinh đều tích cực tham gia vào các hoạt động Sự chủ động của các em không chỉ giúp tạo ra không khí học tập sôi nổi mà còn đạt hiệu quả cao trong quá trình học.
3 Vận dụng linh hoạt phương pháp dạy vẽ theo mẫu phù hợp với từng kiểu bài vẽ mẫu:
3.1 Sử dụng vật mẫu để hướng dẫn học sinh quan sát:
Kết quả thực hiện
Với việc áp dụng các biện pháp nói trên trong quá trình giảng dạy phân môn Vẽ theo mẫu, tôi nhận thấy:
- Không khí lớp trong giờ học Vẽ theo mẫu rất vui, sôi nổi
- Học sinh rất thích giờ học Vẽ theo mẫu, hào hứng, mạnh dạn, tự tin hơn
- Nhiều học sinh biết vẽ theo đúng yêu cầu của bài và đã có sáng tạo trong khi vẽ đậm nhạt
- Học sinh có thói quen sử dụng đồ dùng học tập, có ý thức chuẩn bị cho bài học sau
Kỹ năng vẽ của học sinh đã được cải thiện rõ rệt, các em thể hiện sự tự tin và mạnh dạn trong các hoạt động thực hành Đặc biệt, một số học sinh trong lớp tôi có khả năng vẽ xuất sắc và đã tích cực tham gia các cuộc thi, trong đó có cuộc thi “Việt Nam Airline”, nơi em Diệu Hương đã đạt giải Các em cũng tham gia nhiệt tình vào phong trào vẽ tranh do nhà trường phát động và các hoạt động tập thể khác.
Rèn luyện kỹ năng vẽ hình học sinh trong phân môn Vẽ theo mẫu đã góp phần nâng cao kết quả bài Vẽ tranh của các em Các em biết cách trình bày bố cục rõ ràng, có trọng tâm và liên kết các hình ảnh chính phụ một cách hợp lý, tạo ra những hình vẽ sinh động Nhờ đó, kết quả học tập ở phân môn Vẽ tranh và Vẽ trang trí của học sinh lớp tôi giảng dạy ngày càng được cải thiện.
Cụ thể tôi đã cho học sinh viết lên giấy với những yêu cầu như sau:
Câu 1 Em có thích học phân môn vẽ theo mẫu không?
B Không Câu 2 Em thích bước vẽ màu trong bài vẽ theo mẫu không?
B Không Câu 3 Em có thích vẽ đậm nhạt bằng bút chì?
B Không Câu 4 Em có biết cách đặt mẫu như thế nào là hợp lý không?
B Không Câu 5 Để tiến hành bài vẽ theo mẫu gồm có mấy bước?
C 5 bước Câu 6 Trước khi vẽ đậm nhạt ta cần phải làm gì?
D Phác mảng đậm nhạt Tổng kết: Phương án A có 24% học sinh
Qua kết quả trên tôi thấy học sinh đã bước đầu có ý thức về các phương pháp vẽ bài
*Dưới đây là bảng khảo sát chất lượng đầu năm tôi đã thăm dò:
* Kết quả khảo sát học sinh sau mỗi giai đoạn đạt tỉ lệ như sau:
So sánh các con số cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong chất lượng học sinh Nhiều em, trước đây không muốn vẽ và còn nhiều bài chưa hoàn thành, giờ đã hoàn thành gần hết các bài đã học và yêu thích môn học này, điển hình như em Chung Đức Tuấn lớp 5D, Nguyễn Khánh Toàn lớp 5E, và Nghiêm Đức Thắng lớp 5E.
Trong năm học 2014 - 2015, tôi cảm thấy tự tin và vững vàng hơn khi dạy phân môn Vẽ theo mẫu Nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chuyên đề Vẽ theo mẫu của tôi đã đạt hiệu quả cao, thể hiện rõ qua một số bài hoàn thành xuất sắc của học sinh.
Yêu cầu Kết quả a Cách sắp mẫu và nhận xét mẫu
60% học sinh chưa hiểu về cách sắp xếp mẫu như thế nào là hợp lý b Cách tìm bố cục và dựng hình
45% học sinh tìm bố cục còn xộc xệch và phác hình chưa ổn c Cách ước lượng, phác khung hình chung và riêng của vật mẫu
80% học sinh còn yếu trong cách tìm khung hình chung và khung hình riêng d Cách vẽ đậm, nhạt và màu trong vẽ theo mẫu
55% học sinh chưa phân biệt được các mảng đậm nhạt trên mẫu
Thời gian Tổng số HS HS vẽ hình tốt HS vẽ hình chưa tốt Đầu năm 164 55 - 33 % 109 - 67 %
