Bộ giáo dục đào tạo Tr-ờng đại học vinh ======*****====== Đào thị vĩnh Chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá Can Lộc - Hà tĩnh Khoá luận tốt nghiệp đại học Chuyên ngành giáo dục trị Vinh - 2008 Bộ giáo dục đào tạo Tr-ờng đại học vinh ======*****====== Chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá Can Lộc - Hà tĩnh Khoá luận tốt nghiệp đại học Chuyên Ngành giáo dục trị : Đào thị vĩnh Khóa 45 Ng-êi thùc hiƯn Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: Ngun thÞ diệp Vinh - 2008 Danh mục chữ viết t¾t khãa ln CNXH : Chđ nghÜa x· héi CNH, HĐH: Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa KH - CN : Khoa häc - C«ng nghƯ TW : trung -ơng mở đầu Lý chọn đề tài Đất đai tài sản đặc biệt quốc gia, lµ nguån néi lùc quan träng vµ lµ nguån vốn to lớn đất n-ớc Đối với n-ớc ta, đất đai yếu tố quan trọng trình sản xuất nông nghiệp, đồng thời có vai trò đặc biệt ngành công nghiệp, dịch vụ Do đó, giải đắn vấn đề ruộng đất sở vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin địa tô, ruộng đất góp phần quan trọng vào việc phát triển nông nghiệp hàng hóa, đẩy mạnh CNH, HĐH đất n-ớc Nhận thức rõ tầm quan trọng đất đai nông nghiệp phát triển kinh tế - xà hội, thời gian qua Đảng Nhà n-ớc ta đà đề nhiều chủ tr-ơng, sách đất đai phù hợp nhằm sử dụng có hiệu nguồn tài nguyên thiên nhiên vô giá Can Léc lµ mét hun víi nỊn kinh tÕ chđ yếu sản xuất nông nghiệp, đại phận lực l-ợng lao động nông dân Do đó, sách đất đai luôn vấn đề mà Đảng huyện, quyền địa ph-ơng nhân dân coi trọng Trong thêi gian qua, thùc hiƯn chđ tr-¬ng giao qun sử dụng ruộng đất lâu dài cho nông dân víi cc vËn ®éng chun ®ỉi qun sư dơng rng đất nông nghiệp Can Lộc đà có b-ớc chuyển biến quan trọng Nền nông nghiệp huyện nhà chuyển mạnh từ sản xuất nhỏ sang sản xuất hàng hãa Sù chun biÕn nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan trọng, làm thay đổi tính chất mối quan hệ lĩnh vực nông nghhiệp, tạo ®iỊu kiƯn chun ®ỉi c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng công nghiệp hóa, đại hóa, đồng thời tạo động lực thúc đẩy kinh tế phát triển, nâng cao đời sống nhân dân Tuy nhiên, bên cạnh số tồn cần phải giải mặt lý luận thực tiễn nh-: diện tích đất ruộng mà nông dân đ-ợc giao nhỏ cản trở đến việc ứng dụng tiến khoa häc kü tht, vÊn ®Ị tÝch tơ rng ®Êt để phát triển kinh tế hàng hóa Hơn nữa, điều kiện đất n-ớc phát triển mạnh kinh tế thị tr-ờng, mở cửa hội nhập quốc tế viƯc tiÕp tơc thùc hiƯn chun ®ỉi qun sư dơng ruộng đất để phát triển mạnh nông nghiệp hàng hóa Can Lộc vấn đề cấp thiết cần giải Với lý nh- chọn ®Ị tµi “ Chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt để phát triển nông nghiệp hàng hoá Can Lộc - Hµ TÜnh” lµm khãa ln tèt nghiƯp víi hy vọng góp phần nhỏ vào việc phân tích đánh giá thực trạng để từ tìm giải pháp tiếp tục thực chuyển đổi ruộng đất để thúc đẩy nông nghiệp hàng hóa Can Lộc ngày phát triển Tình hình nghiên cứu ®Ị tµi Bµn vỊ chun ®ỉi qun sư dơng rng đất vấn đề phức tạp tầm quan trọng ý nghĩa nên có nhiều công trình đà đ-ợc thể d-ới nhiều góc độ nghiên cứu khác Trong phải kể đến: - PGS.TS Nguyễn Đình Kháng - TS Vũ Văn Phóc ( 2000), Mét sè vÊn ®Ị lÝ ln cđa Mác Lênin địa tô, ruộng đất , Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội - PGS TS Hoàng Việt (1999), Vấn đề ruộng đất kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội - Một số viết tác giả: TS Nguyễn Hữu Đạt, TS Phan Sỹ Mẫn, TS Vũ Oanh đăng tạp chí Nh-ng thời gian tìm hiểu, tiếp cận tài liệu, thấy ch-a có công trình khoa học sâu nghiên cứu việc chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá huyện Can Lộc - Hà Tĩnh Vì vậy, việc nghiên cứu vấn ®Ị: Chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt ®Ĩ ph¸t triển nông nghiệp hàng hoá Can Lộc Hà Tĩnh d-ới góc độ Kinh tế trị cần đ-ợc phân tích cách bản, toàn diện Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu khóa luận - Mục đích nghiên cứu khóa luận khẳng định cần thiết phải chuyển đổi ruộng đất nông nghiƯp ë n-íc ta nãi chung, ë Can Léc - Hà Tĩnh nói riêng để phát triển nông nghiệp hàng hóa, sở kiến nghị đề xuất ph-ơng h-ớng giải pháp chủ yếu để tiếp tục thực chủ tr-ơng chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất nhằm phát triển nông nghiệp hàng hoá Can Lộc thời gian tới - Để đạt đ-ợc mục đích cần phải thực nhiệm vụ sau: + Phân tích lý luận chủ nghĩa Mác Lênin vấn đề địa tô, địa tô chênh lệch II, chủ tr-ơng Đảng Nhà n-ớc ®èi víi viƯc chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt để phát triển nông nghiệp hàng hoá theo định h-ớng xà hội chủ nghĩa Khảo sát, đánh giá việc thực chủ tr-ơng chuyển đổi ruộng đất huyện Can Lộc + Đề xuất ph-ơng h-ớng giải pháp nh»m tiÕp tơc thùc hiƯn chun ®ỉi qun sư sơng ruộng đất Can Lộc - Hà Tĩnh Đối t-ợng phạm vi nghiên cứu - Đối t-ợng nghiên cứu: Chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất nông nghiệp - Phạm vi nghiên cứu: Địa bàn huyện Can Lộc - tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn từ năm 2001 đến Ph-ơng pháp nghiên cứu Khóa luận đ-ợc thực sở nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin, t- t-ởng Hồ Chí Minh quan điểm Đảng cộng sản Việt Nam, chủ tr-ơng sách Nhà n-ớc vấn đề rng ®Êt, chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt Khóa luận sử dụng ph-ơng pháp nghiên cứu Kinh tế trị Mác - Lênin Đóng góp khóa luận Mặc dù nghiên cứu thời gian ngắn nh-ng khóa luận đà phân tích cần thiết phải chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để tạo điều kiện phát triển nông nghiệp hàng hóa n-íc ta nãi chung, ë Can Léc - Hµ TÜnh nói riêng; đánh giá tình hình chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất địa ph-ơng từ có đề xuất cụ thể, kiến nghị giải pháp để giúp quan ban ngành huyện tham khảo hoạch định sách nhằm phát triển kinh tế nông nghiệp nói riêng, kimh tế - xà hội địa ph-ơng nói chung Ngoài luận văn có ý nghĩa tham khảo cho bạn sinh viên chuyên ngành Giáo dục trị Kết cấu khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận gồm có ch-ơng tiết nội dung Ch-ơng1 Tình hình chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá huyện Can Lộc - tỉnh Hà Tĩnh thời gian qua 1.1 Lý luận địa tô C.Mác - sở lý luận việc chuyển đổi quyền sư dơng rng ®Êt ë n-íc ta 1.1.1 Lý ln địa tô C.Mác Lý luận địa tô đ-ợc C.Mác trình bày khuôn khổ chung lý luận giá trị thặng d-, lý luận lợi nhuận bình quân giá sản xuất Đồng thời phát triển lý luận vận dụng vào lĩnh vực đặc biệt sản xuất t- chủ nghĩa - lĩnh vực nông nghiệp Trong t- chủ nghĩa, nông nghiệp trở thành lĩnh vực đầu tcủa t- bản, đ-ợc kinh doanh theo ph-ơng thức sản xuất t- chủ nghĩa nh-ng phát triển chủ nghĩa t- nông nghiệp không hoàn toàn giống nh- phát triển chủ nghĩa t- công nghiệp Đặc điểm bật nhÊt cđa quan hƯ s¶n xt t- b¶n chđ nghÜa lĩnh vực nông nghiệp tồn hai thứ độc quyền: độc quyền sở hữu ruộng đất độc qun kinh doanh rng ®Êt ChÝnh hai thø ®éc qun đà ngăn cản tự cạnh tranh nông nghiệp nguyên nhân tồn địa tô Để đầu t- kinh doanh nông nghiệp, nhà t- phải thuê quyền sử dụng đất địa chủ thuê công nhân để tiến hành sản xuất Theo thời gian định nhà t- phải trích phần giá trị thặng d- công nhân tạo để trả cho địa chủ - kẻ sở hữu ruộng ®Êt mét sè tiỊn theo hỵp ®ång ®· quy định gọi địa tô Vậy nguồn gốc chất địa tô ? Chỉ có dựa vào lý luận giá trị thặng d-, lý luận lợi nhuận bình quân giá sản xuất giải cách khoa học vấn đề Trên sở lý luận giá trị thặng d-, C.Mác đà vạch rõ đầu t- t- vào nông nghiệp tạo giá trị thặng d- nh- đầu t- vào ngành sản xuất khác Phần giá trị thặng d- này, mặt phải đảm bảo lợi nhuận bình quân cho nhà t- bản, không ông ta không đầu t- vào nông nghiệp, mặt khác, phải có khoản d- lợi nhuận bình quân để trả cho chủ sở hữu ruộng đất.Vậy phần thặng d- dôi đâu ? Đó phần lợi nhuận siêu ngạch lợi nhuận bình quân đ-ợc tạo lĩnh vực nông nghiệp.Nh- vậy, địa tô kết chuyển hoá lợi nhuận siêu ngạch nông nghiệp độc quyền sở hữu ruộng đất Để làm rõ vấn đề này, C.Mác đà chia nghiên cứu loại địa tô: Địa tô chênh lệch, địa tô tuyệt đối, địa tô độc quyền Trong giới hạn nghiên cứu đề tài tác giả sâu tìm hiểu chất địa tô chênh lệch đặc biệt địa tô chênh lệch II Nh- đà biết lợi nhuận siêu ngạch công nghiệp t-ợng tạm thời, không ổn định, xuất nhà t- cá biệt có điều kiện sản xuất thuận lợi điều kiện sản xuất trung bình toàn xà hội Trái lại, nông nghiệp lợi nhuận siêu ngạch lại tồn th-ờng xuyên ổn định doanh nghiệp có điều kiện thuận lợi Do ruộng đất t- liệu sản xuất bản, ruộng tốt, xấu khác nhau, đại phận xấu; ng-ời ta không tạo thêm đ-ợc ruộng đất, mặt khác ruộng đất tốt lại bị độc quyền kinh doanh kiểu t- chủ nghĩa thuê hết nên tạo ruộng đất tốt, hay có vị trí thuận lợi để tiến hành cạnh tranh nh- công nghiệp Điều làm cho nhà t- kinh doanh ruộng đất có điều kiện sản xuất thuận lợi luôn thu đ-ợc lợi nhuận siêu ngạch Lợi nhuận siêu ngạch t-ơng đối ổn định lâu dài, dựa tính chất cố định ruộng đất độ màu mỡ đất đai Lợi nhuận siêu ngạch chuyển hóa thành địa tô chênh lệch Về vấn đề giá nông nghiệp có khác biệt với công nghiệp Trong công nghiệp giá sản xuất điều kiện sản xuất trung bình định Còn nông nghiệp, giá thị tr-ờng lại giá sản xuất điều kiện bất lợi định Sở dĩ nh- vì: Thứ nhất, đất đai t- liệu sản xút có hạn ng-ời ta tạo thêm điều kiện tự nhiên thuận lợi Thứ hai, nông phẩm sản phẩm tất yếu thiếu đ-ợc ng-ời, xà hội Trong điều kiện đất đai có hạn, dân số th-ờng xuyên tăng lên, nhu cầu nông phẩm tăng lên, nên để đảm bảo đủ nông sản cho xà hội buộc ng-ời ta phải canh tác mảnh đất xấu hay thuận lợi Vì lẽ mà nông nghiệp, giá nông sản điều kiện sản xuất ruộng đất xấu định Nh- vậy: Địa tô chênh lệch phần lợi nhuận siêu ngạch lợi nhuận bình quân thu đ-ợc ruộng đất có điều kiện sản xuất thuận lợi Nó số chênh lệch giá sản xuất chung đ-ợc định ruộng đất xấu giá cá biệt ruộng đất tốt trung bình Điều đáng l-u ý là: Địa tô độ màu mỡ ruộng đất sinh mà lao động thặng d- công nhân nông nghiệp tạo Độ màu mỡ ruộng đất, vị trí thuận lợi điều kiện tự nhiên lao động cá biệt công nhân có suất cao điều kiện hình thành lợi nhuận siêu ngạch Thực chất địa tô chênh lệch lợi nhuận siêu ngạch, nguồn gốc phần giá trị thặng d- công nhân nông nghiệp tạo Địa tô chênh lệch gắn liền với ®éc qun kinh doanh rng ®Êt theo lèi t- b¶n chủ nghĩa Đó nguyên nhân sinh địa tô chênh lệch Có hai loại địa tô chênh lệch: Địa tô chênh lệch I địa tô chênh lệch II 10 thức đó, chiến l-ợc ổn định phát triển kinh tế - xà hội, Đảng ta xác định: Nông - lâm - ng- nghiệp phát triển theo h-ớng kinh tế hàng hoá, gắn với công nghiệp chế biến, đáp ứng nhu cầu n-ớc, đẩy mạnh xuất khai thác đôi với bảo vệ tái tạo nguồn tài nguyên, bảo vệ môi tr-ờng [3; tr 14 - 21] Trên sở vùng đà đ-ợc quy hoạch, việc tập trung nổ lực để phát triển vùng trở thành vùng sản xuất hàng hoá cần phải đẩy nhanh công nghệ sinh học vào sản xuất, phát triển nông nghiệp b»ng c¸ch ¸p dơng c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuật đồng thời tránh lạm dụng hạn chế đến mức tối đa việc sử dụng chất hoá học độc hại bảo vệ thực vật, để giảm nguy nhiễm độc nông sản thực phẩm bảo vệ môi tr-ờng, bảo đảm cân hệ sinh thái 2.2 Giải pháp chủ yếu nhằm chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá huyện Can Lộc - tỉnh Hà Tĩnh Mặc dù việc chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt cho ®Ĩ tiện ích sản xuất nông nghiệp xuất phát từ nông dân, song ng-ời nông dân hiểu làm đ-ợc điều đó, kinh nghiệm trình độ đội ngũ cán lÃnh đạo địa ph-ơng yếu định nên tiến trình chuyển đổi diễn số xà chậm Để đẩy mạnh vận động này, tạo tiền đề cho CNH, HĐH nông nghiệp nông thôn địa bàn huyện Can Lộc cần phải thực tốt số giải pháp sau: 2.2.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán nông dân thực chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất Ưu việt việc chuyển đổi qun sư dơng rng ®Êt ®èi víi sù nghiƯp CNH, HĐH nông nghiệp nông thôn để khắc phục tình trạng phân tán manh mún đất đai nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hộ nông dân đ-a tiến khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất, thâm canh, chuyển đổi mùa vụ, 40 tiết kiệm thời gian chi phí sản xuất, tăng giá trị kinh tế đơn vị diện tích, xếp lại lao động sản xuất nông nghiệp, phát triển ngành sản xuất phi nông nghiệp tạo nhiều mô hình kinh tế ngày phát triển; hoàn thiện công tác quy hoạch đồng ruộng, nâng cấp hoàn thiện hệ thống giao thông, thuỷ lợi nội đồng, quy hoạch đất công ích thành vùng tập trung, chuyển đổi cấu trồng - vật nuôi hình thành vùng chuyên canh lớn, góp phần xây dựng phát triển nông thôn Tạo điều kiện cho công tác đạo sản xuất nh- công tác quản lý nhà n-ớc đất đai đ-ợc thuận lợi Song để làm đ-ợc điều lại dễ, liên quan trực tiếp tới lợi ích hàng chục vạn hộ nông dân huyện, với hộ canh tác ruộng đất t-ơng đối thuận tiện hay hộ có kinh nghiệm đà bỏ vốn đầu t- nâng cao độ màu mỡ cho đất 10 năm Đối với họ phải dành ruộng tốt cho ng-ời khác để nhận ruộng xấu khó chấp nhận Vì vậy, huyện uỷ, uỷ ban nhân dân xà phải tăng c-ờng công tác tuyên truyền để hộ nông dân hiểu rõ lợi ích chủ tr-ơng dồn điền, đổi để họ tự nguyện giao lại ruộng đất cho ban đạo xÃ, thôn,việc làm xảy mà ng-ời nông dân hiểu rõ rằng: Sau chuyển đổi, lợi mà họ nhận đ-ợc nhiều họ bị công tác tt-ởng vận động thuyết phục nông dân quan trọng, định thành bại công vận động Một ng-ời nông dân thấy đ-ợc lợi ích việc chuyển đổi quyền sử dụng ruộng ®Êt th× hä míi cã thĨ tham gia tÝch cùc vào phong trào chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất với tinh thần tự nguyện, đảm bảo tình làng nghĩa xóm nông thôn góp phần đổi nhận thức nhân dân sản xuất nông nghiệp giai đoạn 41 Để đạt đ-ợc điều tr-ớc hết cấp uỷ Đảng, tiểu ban thôn xóm phải cử đại diện học tập lớp kỹ vận động tuyên truyền, tạo điều kiện giúp họ nắm bắt đ-ợc quy định luật đất đai, nghị trung -ơng, tỉnh uỷ , huyện uỷ, nắm bắt đ-ợc tâm t-, nguyện vọng ng-ời nông dân để tuyên truyền vận động khuyến khích họ thực dúng chủ tr-ơng sách lớn Đảng, Nhà n-ớc địa ph-ơng Thứ hai: Huyện uỷ, uỷ ban nhân dân huyện cần dành khoản ngân sách t-ơng xứng cho việc thực đào tạo cán làm công tác tuyên truyền phổ biến sách chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá Thứ ba: tăng c-ờng công tác tuyên truyền vận động nông dân chuyển đổi ruộng đất thông qua ph-ơng tiện thông tin đại chúng: Báo, đài, truyền hìnhth-ờng xuyên tổ chức hội nghị, tiếp xúc nhà lÃnh đạo Đảng, quyền với nông dânĐó hoạt động có hiệu nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ, nông dân việc đẩy mạnh chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hóa Có nh- trình diễn cách nhanh chóng đạt hiệu cao 2.2.2 Tăng c-ờng công tác quy hoạch quản lý ruộng đất Một yếu tố quan trọng để thực tốt việc chuyển ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt ®Ĩ ph¸t triĨn nỊn nông nghiệp hàng hóa Can Lộc quy hoạch ®Êt ®ai, tõ ®ã cã kÕ ho¹ch sư dơng rng đất hợp lý Thực tốt công tác quy hoạch ®Êt ®ai sÏ t¹o ®iỊu kiƯn chun ®ỉi diƯn tÝch trồng, vật nuôi phù hợp với môi tr-ờng sinh thái vùng, xÃ, khuyến khích nông dân đầu t- thâm canh tăng suất, hạn chế tình trạng tùy tiện, thất thoát lÃng phí tài nguyên đất 42 Để thực tốt công tác quy hoạch đất đai, tr-ớc hết cần phải tiến hành điều tra khảo sát, lập đồ địa ruộng đất huyện Đây công tác đòi hỏi kinh phí lớn, có đầu t- TW hoàn thành đ-ợc Cùng với việc điều tra, khảo sát, lập đồ cần phải có kế hoạch quản lý, bảo quản, khai thác tốt hồ sơ địa Trên thực tế, xÃ, thị trấn huyện Can Lộc ch-a quan tâm đến công tác này, gây thất thoát tài liệu sử dụng ch-a có hiệu Vì vậy, cần phải có quy định thống việc quản lý hồ sơ địa cách nghiêm ngặt Thứ hai: Lập quy hoạch kế hoạch sử dụng ruộng đất cho xà Việc lập quy hoạch kế hoạch sử dụng ruộng đất cần h-ớng vào việc hình thành vùng tập trung chuyên canh loại trồng vật nuôi có giá trị kinh tế cao tạo khối l-ợng hàng hóa lớn cho việc phát triển công nghiệp chế biến xuất phù hợp với điều kiện xà Đồng thời bảo đảm môi tr-ờng sinh thái Trên sở đó, cung cấp rộng rÃi thông tin cho ng-ời sản xuất, khuyến cáo hỗ trợ họ định h-ớng phát triển sản xuất, chuyển đổi cấu trồng - vật nuôi, xây dựng mô hình sản xuất - kinh doanh hàng hoá hiệu quả, ổn định bền vững Thông qua quy hoạch định h-ớng phát triển, cấp uỷ quyền địa ph-ơng bố trí đầu t- điều chỉnh cấu đầu tcho nông nghiệp h-ớng, có hiệu Đồng thời, quản lý đ-ợc trình phát triển lÜnh vùc n«ng nghiƯp Thø ba: Thùc hiƯn tèt công tác phân công, phân cấp quản lý đất đai nhằm hạn chế tình trạng buông lỏng quản lý đất đai, vi phạm pháp luật nh-: giao đất, cấp đất không thẩm quyền, thu hồi đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sai thẩm quyền Cần chấn chỉnh tổ chức máy công tác cán quan quản lý đất đai theo h-ớng gọn, nhẹ, đủ hiệu lực làm việc có hiệu Cần có sách phù hợp để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán quản lý đất đai Đồng thời, cần kiên đ-a khỏi 43 ngành cán không đủ phẩm chất, lực, lợi dụng chức vụ vi phạm pháp luật 2.2.3 Xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật cho nông nghiệp, nông thôn Kết cấu hạ tầng kỹ thuật nhân tố ảnh h-ởng trực tiếp đến việc giảm chi phí sản xuất nông nghiệp Do đó, để kinh tế nông nghiệp, nông thôn phát triển theo h-ớng sản xuất hàng hóa, huyện Can Lộc cần quan tâm đến việc xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn l-ợng chất: Tr-ớc hết, tập trung phát triển hệ thống đ-ờng giao thông nông thôn ph-ơng thức Nhà n-ớc nhân dân làm Đồng thời cải tạo hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân sản xuất mảnh ruộng cách xa khu dân c-, khắc phục tình trạng nông dân không muốn đầu t- cho mảnh ruộng Hai là: Cần trọng xây dựng hệ thống công trình thủy lợi, tiếp tục xây dựng công trình đầu mối hoàn chỉnh hệ thống kênh m-ơng nội đồng, đẩy nhanh tốc độ bê tông hóa kênh m-ơng nơi cã ®iỊu kiƯn, ®Ĩ võa tiÕt kiƯm ®Êt võa tiÕt kiệm n-ớc, tránh lÃng phí n-ớc t-ới, giảm chi phí thủy lợi, sửa chữa công trình thủy nông bị xuống cấp, nâng cao tỷ trọng diện tích t-ới tiêu phục vụ thâm canh lúa Kiên cố hóa kênh m-ơng hai nguồn vốn: Nhà n-ớc hỗ trợ nhân dân đóng góp Ba là: Để thực tốt dân biết, dân bàn, dân kiểm tra việc xây dựng sở hạ tầng nông thôn cần trọng phát huy sức dân, việc phải đ-ợc bàn bạc kỹ l-ỡng, dân chủ, có ý kiến nhân dân, động viên khuyến khích nhân dân tham gia sức ng-ời sức để công xây dựng kết cấu hạ tầng huyện Can Lộc nói riêng n-ớc nói chung diễn nhanh chóng đạt hiệu cao 44 Cần ý rằng, phải có quy hoạch xây dựng hoàn thiện hệ thống giao thông - thuỷ lợi nội đồng tr-ớc triển khai ph-ơng án chuyển đổi, để nông dân sau nhận ruộng tiến hành sản xuất đ-ợc 2.2.4 Tiếp tục đổi hoàn thiện sách đất đai Chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất cho chủ tr-ơng đắn nhằm phát huy quyền tự chủ sản xuất kinh doanh nông dân, tạo điều kiện cho họ thu đ-ợc địa tô chênh lệch II Tuy nhiên, chủ tr-ơng có đ-ợc nông dân h-ởng ứng tích cực hay không tùy thuộc nhiều vào tác động Nhà n-ớc Trong điều kiện nay, để đẩy nhanh viƯc chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt ë n-íc ta nói chung,ở Can Lộc Hà Tĩnh nói riêng Nhà n-ớc cần phải tiếp tục đổi hoàn thiện sách đất đai sau: Một là: Về thời hạn giao đất trồng hàng năm, đất nuôi trồng thuỷ sản cho hộ nông dân sử dụng: sở quy định luật pháp, Nhà n-ớc nên nới rộng thời hạn giao đất lâu so với quy định nay, 20 năm ngắn, không khuyến khích nông dân yên tâm đầu t- cách lâu dài Hai là: Về hạn chế mức đất nông nghiệp hộ gia đình cá nhân: Cần nới rộng mức hạn điền đất canh tác mong muốn hộ nông dân sản xuất hàng hóa huyện Can Lộc - tỉnh Hà Tĩnh Đành ng-ời ta sử dụng quyền cho thuê để giải trở ngại nh-ng mặt tâm lý ng-ời thuê không hào hứng Do đó, Nhà n-ớc nên xem xét nới rộng hạn mức sử dụng ruộng đất nông nghiệp trồng hàng năm hộ nông dân phù hợp với điều kiện địa ph-ơng Ba là: Nhanh chãng hoµn thµnh cÊp giÊy chøng nhËn qun sư dụng ruộng đất lâu dài cho hộ nông dân nhận đất lần đầu nhận đất sau chuyển đổi ViƯc cÊp giÊy chøng nhËn qun sư dơng rng ®Êt cho nông dân pháp lý quan trọng khẳng định t- cách pháp nhân hộ, có quyền tự chủ kinh doanh mảnh đất đ-ợc giao Từ đó, tạo động lực để họ 45 yên tâm đầu t- thâm canh, áp dụng tiến khoa học kỹ thuật, nâng cao suất, chất l-ợng trồng vật nuôi tạo khối l-ợng sản phẩm hàng hóa lớn Sau giao đất thực địa, cấp quyền sở phải xúc tiến việc lập hồ sơ địa đẩy mạnh tiến độ cấp giÊy chøng nhËn qun sư dơng ®Êt ®Õn tõng gia đình quản lý chặt chẽ biến động đất đai địa ph-ơng để họ yên tâm đầu t- sản xuất tin t-ởng vào chủ tr-ơng Đảng Ban đạo cấp đề nghị Nhà n-ớc giảm lệ phí tr-ớc bạ thuế chuyển quyền sử dụng ruộng đất cho hộ nông dân Chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất phải quán triệt ph-ơng châm: Đảng, Nhà n-ớc nhân dân làm Bốn là: Cần tổ chức điều tra nắm vững số l-ợng hộ nông dân đất sản xuất đất sản xuất để có sách xử lý thích hợp : + Đối với hộ đà chuyển sang làm nghề khác nh-ng gặp khó khăn cần có giúp đỡ khắc phục khó khăn nh-: Cho vay vốn với lÃi suất -u đÃi, miễm giảm thuế với thời hạn hợp lý, tổ chức bồi d-ỡng chuyên môn cho họ + Đối với hộ tha thiết với nghề nông cần cù lao động cần có trợ giúp để họ có đất sản xuất thông qua việc tạo điều kiện cho họ tham gia khai hoang, x©y dùng vïng kinh tÕ míi hay chuộc lại diện tích ruộng đất đủ để sản xuất đảm bảo sống gia đình Mức cho vay chuộc lại ruộng đất không cần đủ để họ chuộc lại ruộng đất mà giúp họ mua sắm vật t-, công cụ sản xuất tối thiểu để canh tác vụ đầu có đất + Đối với hộ biết nghề nông nh-ng không chịu khó lao động mà l-ời biếng cần có biện pháp giáo dục, giác ngộ, tuyên truyền Hộ tiến có nguyện vọng làm nghề nông cần giúp đỡ họ có ruộng đất sản xuất 46 + Đối với hộ nghề nông, không tự làm chủ đ-ợc khả chuyển sang nghề khác mặt chấp nhận họ làm thuê Mặt khác, cần khuyến khích hộ có nhiều đất hay hộ sản xuất kinh doanh ngành nghề có thuê m-ớn lao động nhận thuê lao động hộ với mức thù lao thích hợp để trì sống 2.2.5 Đẩy mạnh chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất kết hợp với khai hoang, phục hoá để thúc đẩy nông nghiệp hàng hoá phát triển Với tổng diện tích tự nhiên Can Lộc 37816,89 ha, ®ã ®Êt n«ng nghiƯp 9454 chiÕm 59,385% diƯn tÝch đất tự nhiên; đất lâm nghiệp 92,14 chiếm 2,03% diện tích đất tự nhiên; đất ch-a sử dụng 26.297 chiếm 20% diện tích đất tự nhiên Trong số 26.297 đất ch-a sử dụng đất đồi đầm chủ yếu Nhvậy, địa bàn khai hoang, phục hoá để mở mang diện tích trồng lâu năm nuôi trồng thuỷ sản Do vậy, nông nghiệp Can Lộc ngày phát triển bên cạnh việc đẩy mạnh chuyển ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt th× viƯc khai hoang, mở rộng diện tích việc làm cần thiết nhằm phát triển sản xuất hàng hoá Việc khai khẩn diện tích đất tự nhiên ch-a sử dụng làm cho diện tích đất nông nghiệp tăng lên, tạo điều kiện cho hộ nông dân tích tụ, tập trung ruộng đất, phát triển kinh tế trang trại mà tạo công ăn việc làm cho ng-ời lao động Để khuyến khích nông dân khai hoang, phục hoá cần phải giải vấn đề sau: - Cấp uỷ đảng, quyền cần phải mở vận động để nhân dân nhận thức đ-ợc cần thiết lợi ích việc khai hoang, phục hoá 47 - Có chế sách thích hợp ng-êi khai khÈn ®Êt hoang: miƠn th sư dơng ®Êt nông nghiệp từ - năm đầu cho vïng ®Êt míi khai hoang, cho vay víi l·i xt thấp, chuyển giao khoa học - kỹ thuật - Đầu t- xây dựng kết cấu hạ tầng cho vùng đất nh-: đ-òng sá, công trình thuỷ lợi, điệnnhằm giảm chi phí sản xuất, chi phí vận chuyển tạo ®iỊu kiƯn cho c¸c khai khÈn ®Êt hoang thu đ-ợc địa tô chênh lệch II 48 KếT LUậN Sau 20 năm tiến hành công đổi mới, từ năm 90 trở lại đây, nông nghiệp kinh tế nông thôn Việt Nam nói chung, Can Lộc Hà Tĩnh nói riêng đà có b-ớc phát triển mạnh mẽ Nền nông nghiệp chuyển mạnh từ sản xuất nhỏ sang sản xuất kinh doanh hàng hóa theo chế thị tr-ờng Đây b-ớc chun biÕn cã ý nghÜa hÕt søc quan träng lµm thay đổi tính chất mối quan hệ kinh tÕ – x· héi n«ng nghiƯp n«ng th«n Mét nguyên nhân dẫn đến biến đổi quan trọng chủ tr-ơng giao quyền sử dụng ruộng đất lâu dài cho nông dân chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất ng-ời nông dân Chủ tr-ơng giao quyền sử dụng ruộng đất lâu dài cho nông dân nói chung nh- chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất nói riêng Đảng Nhà n-ớc vận dụng sáng tạo lý luận địa tô C.Mác vào sản xuất nông nghiệp Việt Nam Việc thực chủ tr-ơng chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất thời gian qua đà có tác dụng to lớn việc phát triển nông nghiệp hàng hóa: tạo điều kiện tích tụ, tập trung ruộng đất, khuyến khích hộ nông dân đầu t- thâm canh làm tăng độ phì đất Kích thích sản xuất nông sản hàng hóa, thúc đẩy phân công lao động nông thôn Đảm bảo đ-ợc việc kiểm soát Nhà n-ớc đất đai, chuyển đổi hình thức hợp tác xà kiểu cũ sang hình thức hợp tác xà kiểu Nhận thức đ-ợc tác dụng thêi gian qua Can Léc ®· thùc hiƯn chun đổi quyền sử dụng ruông đất thu đ-ợc kết quan trọng: Đa số hộ nông dân đà tự giác thực làm cho kế hoạch chuyển đổi đ-ợc thực nhanh chóng Sản xuất nông nghiệp sản l-ợng nông sản hàng hóa tăng nhanh Thúc đẩy trình chuyển dịch cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo h-ớng CNH, HĐH Công tác quy hoạch quản lý đất đai đ-ợc 49 thực tốt hơn, tạo điều kiện thuận lợi để quy hoạch lại giao thông thủy lợi nội đồng Bên cạnh kết đạt đ-ợc công tác chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất Can Lộc Hà Tĩnh tồn số hạn chế: số xà ruộng đất manh mún, nhận thức công tác chuyển đổi ruộng đất số cán bộ, đảng viên, nhân dân ch-a thật đầy đủ Địa hình đất đai nhiều địa ph-ơng không đồng đều, lao động địa ph-ơng chủ yếu làm ăn xa nên gây khó khăn cho công tác thực giao thông thủy lợi cải tạo ruộng đồng Vì vậy, để phát huy tác dụng thúc đẩy phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp ë Can Léc – Hµ TÜnh thêi gian tíi cần tiếp tục thực chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất theo ph-ơng h-ớng: Phải đảm bảo nguyên tắc đất đai thuộc sở hữu toàn dân Nhà n-ớc đại diện chủ sở hữu thống quản lý Chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất phải gắn liền với việc thực nghiêm minh pháp luật Nhà n-ớc quy định quyền địa ph-ơng, đôi với trình cải tạo nâng cao độ phì đất Đảm bảo môi tr-ờng sinh thái Và thực đồng giải pháp nh-: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán nông dân thực chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất Tăng c-ờng công tác quy hoạch quản lý ruộng đất Xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật cho nông nghiệp, nông thôn Tiếp tục đổi hoàn thiện sách đất đai Có nh- vậy, nông nghiệp Can Lộc - Hà Tĩnh thoát khỏi nông nghiệp tự cung, tự cấp để phát triển nông nghiệp hàng hóa góp phần nâng cao đời sống vật chất tinh thần ng-ời dân 50 Danh mục tài liệu tham khảo Đảng Cộng Sản Việt Nam (1987), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần VI, Nxb Sự thật, Hà nội Đảng Cộng Sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần VII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội Đảng Cộng Sản Việt Nam (1991), Văn kiện hội nghị lần thứ , Ban chấp hành trung -ơng khãa VII , NXB sù thËt, Hµ néi Đảng cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội.5 Luật Đất đai năm (1993) , Nxb trị quốc gia , Hà nội Đảng cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội PGS.TS Nguyễn Đình Kháng (2000), Một số vấn đề lý luận Mác Lênin địa tô, ruộng đất, Nxb trị quốc gia , Hà nội Luật Đất đai năm (1993) , Nxb trị quốc gia , Hà nội 10 Luật đất đai năm (1998), Nxb trị quốc gia, Hà nội 11 Luật đất đai ( sửa đổi ) 2003, Nxb trị quốc gia, Hà nội 12 Nghị định 64/CP ngày 27/9/1993 phủ việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình , cá nhân sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp 13 Báo cáo kết chuyển đổi ruộng đất huyện Can Lộc năm 2007 , Phòng thống kê huyện Can Lộc 51 14 PGS.TS Hoàng Việt (1999), Vấn đề ruộng đất kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, Nxb Chính tr quc gia, Hà nội 15 C Mác Ph ¡ngghen (1994), Toµn tËp, TËp 23, Nxb ChÝnh trị quốc gia, Hà nội 16 C Mác Ph.Ăngghen (1994), Toàn tËp, TËp 24, Nxb ChÝnh trị quốc gia, Hµ néi 17 C Mác Ph Ăngghen (1994), Toàn tập, Tập 25, Nxb ChÝnh trị quốc gia, Hµ néi 52 Mơc lục Trang Mở đầu 1 Lý chọn đề tài T×nh hình nghiên cứu đề tài Mơc ®Ých, nhiƯm vơ nghiªn cøu cđa khãa ln Đối t-ợng phạm vi nghiên cứu Ph-ơng pháp nghiên cứu §ãng gãp cđa khãa luËn KÕt cÊu cña khãa luËn Néi dung Ch-¬ng Tình hình chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá huyện Can Lộc - tØnh Hµ TÜnh thêi gian qua 1.1 Lý luận địa tô C.Mác - sở lý ln cđa viƯc chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt ë n-íc ta 1.1.1 Lý luận địa tô C.Mác 1.1.2 Chun ®ỉi qun sư dơng rng đất - vận dụng sáng tạo lý luận địa tô C.Mác vào sản xuất nông nghiệp Đảng Nhà n-ớc ta 12 1.2 Tình hình chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá Can Lộc - Hà Tĩnh thêi gian qua 19 1.2.1 Những kết đạt đ-ợc trình chuyển ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt ë hun Can Léc - Hµ TÜnh thêi gian qua 21 1.2.2 Những hạn chế nguyên nhân hạn chế 29 53 Ch-ơng Ph-ơng h-ớng giải pháp chủ yếu nhằm chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hµng hãa ë hun Can Léc - tØnh Hµ TÜnh 33 2.1 Ph-ơng h-ớng tiÕp tơc chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt ®Ĩ phát triển nông nghiệp hàng hóa huyện Can Lộc - tØnh Hµ TÜnh 33 2.1.1 Chun đổi quyền sử dụng đất phải đảm bảo nguyên tắc: Đất đai thuộc sở hữu toàn dân Nhà n-ớc đại diện chủ sở hữu thống quản lý đất đai, chế độ quản lý sử dụng ®Êt ®ai 33 2.1.2 Chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất phải gắn liền với việc thực nghiêm minh pháp luật Nhà n-ớc quy định quyền địa ph-¬ng 34 2.1.3 Chun ®ỉi qun sử dụng ruộng đất phải đôi với trình cải tạo nâng cao độ phì đất, đảm bảo phát triển liên tục bền vững, đảm bảo môi tr-ờng sinh thái 36 2.2 Giải pháp chđ u nh»m chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt để phát triển nông nghiệp hàng hoá huyện Can Léc - tØnh Hµ TÜnh 37 2.2.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán nông dân thực chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt 37 2.2.2 Tăng c-ờng công tác quy hoạch quản lý ruộng đất 39 2.2.3 Xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật cho n«ng nghiƯp, n«ng th«n 41 2.2.4 Tiếp tục đổi hoàn thiện sách đất đai 42 2.2.5 Đẩy mạnh chuyển ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt kÕt hỵp víi khai hoang, phục hoá để thúc đẩy nông nghiệp hàng hoá ph¸t triĨn 44 KÕt Ln 46 Danh mục tài liệu tham khảo 48 54 ... nhằm chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hóa huyện Can Lộc - tỉnh Hà Tĩnh 2.1 Ph-ơng h-ớng tiếp tục chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng. .. chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất để phát triển nông nghiệp hàng hoá huyện Can Lộc - Hà Tĩnh Vì vậy, việc nghiên cứu vấn ®Ị: Chun ®ỉi qun sư dơng rng ®Êt ®Ĩ ph¸t triển nông nghiệp hàng hoá Can. .. giao quyền sử dụng ruộng đất lâu dài, chuyển đổi quyền sử dụng ruộng đất lâu dài có t-ợng vi phạm nguyên tắc trên: Ng-ời sử dụng đất không thực quyền, nghĩa vụ chủ sở hữu; chuyển đổi quyền sử dụng