Các công trình nghiên cứu có liên quan
Tình hình nghiên cứu ngoài nước
Theo Rosario (2008), bài viết "Thực tiễn tốt nhất về BHXH cho những lao động nhập cư: Trường hợp của Sri Lanka" nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo hiểm xã hội (BHXH) đối với hơn 1,5 triệu phụ nữ di cư ra nước ngoài, nhằm đảm bảo an ninh và bảo vệ cho họ cùng gia đình Bài viết cung cấp thông tin về các chế độ BHXH hiện có và sự giám sát của Cục Lao động nước ngoài Sri Lanka trong việc thiết lập và quản lý các chương trình này Ngoài ra, tác giả cũng đề xuất các biện pháp và khuyến nghị nhằm tăng cường nguồn lực hỗ trợ cho người lao động di cư.
Tình hình nghiên cứu trong nước
Trong những năm gần đây, lĩnh vực bảo hiểm xã hội (BHXH) và thu BHXH đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều người Nhiều công trình nghiên cứu với các cách tiếp cận khác nhau đã được thực hiện, bao gồm các đề tài cấp Nhà nước, cấp Bộ, cũng như nhiều luận văn Tiến sĩ và Thạc sĩ Một trong số đó là đề tài nghiên cứu cấp Bộ mang tên “Thực trạng quản lý thu BHXH hiện nay và một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu BHXH Việt Nam” của Nguyễn Văn Châu.
Đề tài nghiên cứu về quản lý thu BHXH của BHXH Việt Nam, được thực hiện từ năm 1996, là một trong những nghiên cứu sớm nhất kể từ khi ngành BHXH Việt Nam được thành lập vào năm 1995 Nghiên cứu này tập trung vào vai trò của BHXH Việt Nam như cơ quan cấp Trung ương trong bối cảnh đổi mới kinh tế của Đảng và Nhà nước Phạm vi nghiên cứu trải rộng trên toàn quốc, đánh giá kết quả thu BHXH trong giai đoạn kế hoạch hóa tập trung và bao cấp, đồng thời phân tích thực trạng và những vấn đề hiện tại mà BHXH Việt Nam đang đối mặt.
Quản lý thu BHXH của BHXH Việt Nam đang đối mặt với thách thức trong bối cảnh nền kinh tế thị trường đa dạng và thu hút đầu tư nước ngoài, yêu cầu đổi mới chính sách pháp luật để mở rộng đối tượng tham gia BHXH Cần thiết phải đáp ứng thực tiễn phong phú về mức tiền lương và hình thức đóng BHXH, đồng thời cải thiện cơ chế quản lý quỹ BHXH từ địa phương đến trung ương Đề tài nghiên cứu đã đóng góp vào việc xây dựng hệ thống biểu mẫu thu BHXH và phương thức thu, quản lý quỹ BHXH, góp phần đảm bảo sự bền vững và cân đối quỹ trong dài hạn Nguy cơ mất cân đối quỹ BHXH đã được cảnh báo từ khi xây dựng Luật BHXH, với việc hình thành các quỹ thành phần như quỹ hưu trí, quỹ ốm đau và quỹ tai nạn lao động Đề tài cũng đã hệ thống hóa các quy định về đối tượng thu, mức thu và quản lý quỹ, phân tích thực trạng thu - chi quỹ BHXH bắt buộc, từ đó nêu rõ ưu điểm và hạn chế trong việc duy trì và mở rộng nguồn thu BHXH, đảm bảo an toàn cho quỹ trong tương lai.
Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam” (Đỗ Văn Sinh,
Tác giả đã làm rõ cơ sở khoa học và thực tiễn trong quản lý quỹ BHXH tại Việt Nam, đồng thời tổng kết các mô hình và phương thức quản lý quỹ này.
Để cải thiện quản lý quỹ Bảo hiểm xã hội (BHXH) tại Việt Nam, cần tham khảo kinh nghiệm từ một số quốc gia trên thế giới Việc rút ra bài học từ các mô hình quản lý quỹ BHXH hiệu quả có thể giúp tối ưu hóa quy trình và nâng cao chất lượng dịch vụ Đồng thời, đề xuất các quan điểm và giải pháp phù hợp sẽ góp phần hoàn thiện hệ thống quản lý quỹ BHXH, đảm bảo quyền lợi cho người lao động và sự bền vững của quỹ trong tương lai.
Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện cơ chế thu BHXH ở Việt Nam” của Phạm Trường Giang (2010) đã nghiên cứu cơ chế chính sách thu BHXH, phân cấp quản lý và chế tài xử lý vi phạm trong lĩnh vực này Tác giả chỉ ra rằng chế tài xử phạt hiện tại còn thấp và không đủ sức răn đe, đồng thời tham khảo các mô hình thu BHXH từ các nước phát triển để đề xuất giải pháp cải thiện Đề án khoa học “Xây dựng quy định quản lý thu nợ BHXH, BHYT, BHTN” của Trần Đình Liệu (2012) đã đánh giá tình hình nợ BHXH, BHYT tại 63 tỉnh, thành phố trong giai đoạn 2010-2012, xác định nguyên nhân gây nợ và đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm chống thất thu và giảm nợ đọng trong lĩnh vực BHXH, BHYT.
+ Hoàn thiện Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn có liên quan, giao thẩm quyền thanh tra về thu BHXH, BHYT cho cơ quan BHXH
Tăng cường sự lãnh đạo và chỉ đạo của cấp ủy Đảng cùng chính quyền địa phương là yếu tố quan trọng trong việc thu hồi nợ đọng bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) Đồng thời, cần nâng cao sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý Nhà nước tại địa phương để đảm bảo hiệu quả trong công tác này.
Để nâng cao hiệu quả công tác thu BHXH và BHYT, cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin Đề án nghiên cứu khoa học “Hoàn thiện quy trình quản lý thu, quy trình cấp và quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT” của Dương Xuân Triệu (2011) đã hệ thống hóa các văn bản của Nhà nước và Ngành liên quan đến việc thu BHXH và cấp sổ BHXH.
Đề án phân tích thực trạng thực hiện thu BHXH, cấp sổ BHXH và thẻ BHYT, chỉ ra những hạn chế như văn bản quy định chồng chéo, thủ tục hành chính phức tạp, biểu mẫu chưa hợp lý và ứng dụng công nghệ thông tin còn thấp Việc thực hiện ở các địa phương chưa đồng nhất do nhận thức chưa đúng về quy định của Nhà nước Đề án đề xuất giải pháp xây dựng thống nhất các chỉ tiêu, biểu mẫu và quy trình liên quan đến thu BHXH, cấp và quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT nhằm đáp ứng tình hình mới.
Bài viết tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý thu BHXH cho thấy, các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào thực trạng và giải pháp cải thiện quản lý thu BHXH ở từng địa phương, nhằm phát triển nguồn thu bền vững Tuy nhiên, sau khi có nhiều sửa đổi trong chính sách BHXH, chưa có nghiên cứu nào về quản lý thu BHXH bắt buộc theo các luật mới, đặc biệt trong bối cảnh nợ đọng và trốn đóng BHXH gia tăng, ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động và tiềm ẩn nguy cơ vỡ quỹ BHXH Mặc dù có nhiều nghiên cứu trong nước về quản lý thu BHXH ở các địa phương khác, nhưng chưa có nghiên cứu nào về công tác này tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp Do đó, đây là vấn đề mới cần được nghiên cứu chuyên sâu, không trùng lặp với các công trình trước đó.
Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động quản lý thu bảo hiểm xã hội;
- Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp;
- Đề xuất giải pháp tăng cường công tác quản lý thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp.
Đối tƣợng nghiên cứu
Hoạt động quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.
Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nghiên cứu, đề tài sử dụng một số phương pháp sau:
Phương pháp nghiên cứu tổng hợp được áp dụng để thu thập và tổng hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau như sách báo, tài liệu, internet và các công trình nghiên cứu trước đây Nghiên cứu này tập trung vào hoạt động quản lý thu bảo hiểm xã hội tại BHXH tỉnh Đồng Tháp, đồng thời xem xét các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng rút ra kinh nghiệm từ hoạt động quản lý thu bảo hiểm tại các đơn vị trong và ngoài nước.
Phương pháp thống kê mô tả được áp dụng để thu thập và phân tích số liệu liên quan đến quản lý thu bảo hiểm xã hội tại BHXH tỉnh Đồng Tháp Việc này nhằm đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thu BHXH tại địa phương, từ đó làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp cải thiện hiệu quả quản lý.
Phương pháp thống kê phân tích được áp dụng để thu thập dữ liệu từ các báo cáo thường niên của Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp và các tạp chí chuyên ngành kinh tế Qua đó, thông tin về thực trạng hoạt động quản lý thu Bảo hiểm xã hội tại tỉnh Đồng Tháp được xử lý và đánh giá một cách rõ ràng.
Phương pháp so sánh và đối chiếu được áp dụng để phân tích và đánh giá hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp.
Bài viết đề cập đến bảy phương hướng và nhiệm vụ đã được xác định trong từng giai đoạn, đồng thời chỉ ra những tồn tại và khó khăn hiện có Từ đó, bài viết đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm khắc phục những vấn đề này, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Phương pháp phỏng vấn được áp dụng thông qua việc thực hiện các cuộc phỏng vấn với các cán bộ quản lý của BHXH, những người phụ trách hoạt động quản lý thu BHXH, cùng với các cán bộ quản lý tại các đơn vị sử dụng lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc Mục tiêu của những cuộc thảo luận này là nhằm phát hiện những tồn tại trong hoạt động quản lý thu BHXH tại BHXH tỉnh Đồng Tháp và xác định nguyên nhân dẫn đến những vấn đề này.
Đóng góp của luận văn
Về mặt lý luận: Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động quản lý thu BHXH
Về mặt thực tiễn: Đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thu BHXH và đề xuất các giải pháp
Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo cho cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp.
Kết cấu của luận văn
Kết cấu luận văn gồm 03 phần: Phần mở đầu; Phần nội dung và Phần kết luận
Phần nội dung gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về bảo hiểm xã hội và hoạt động quản lý thu bảo hiểm xã hội
Chương 2: Thực trạng về hoạt động quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp
Chương 3: Giải pháp về tăng cường hoạt động quản lý thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Tháp
PHẦN NỘI DUNG Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1 Các khái niệm
Quá trình phát triển của bảo hiểm xã hội (BHXH) đã kéo dài một thời gian, nhưng hiện nay vẫn còn nhiều khái niệm khác nhau về BHXH mà chưa có sự thống nhất Điều này xảy ra do BHXH được tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau, dẫn đến các quan điểm và định nghĩa cũng trở nên đa dạng.
Nếu tiếp cận từ mục đích ASXH và hình thức tổ chức thực hiện thì có khái niệm chung nhất về BHXH như sau:
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là cơ chế đảm bảo bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp khó khăn trong khả năng lao động hoặc mất việc làm, thông qua việc hình thành và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung Điều này không chỉ hỗ trợ đời sống cho người lao động và gia đình họ mà còn góp phần vào việc bảo đảm an toàn xã hội Tuy nhiên, BHXH cũng có thể được hiểu theo cách hẹp hơn.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một chế độ pháp lý thiết yếu nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động (NLĐ) Chế độ này sử dụng nguồn tiền đóng góp từ NLĐ và người sử dụng lao động (NSDLĐ), đồng thời được Nhà nước tài trợ và bảo hộ Mục tiêu của BHXH là cung cấp hỗ trợ tài chính cho NLĐ và gia đình họ khi gặp phải tình trạng giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, tai nạn lao động, thai sản, hết tuổi lao động hoặc trường hợp tử vong theo quy định của pháp luật.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) được hiểu là một phương thức chia sẻ rủi ro và tài chính giữa các thành viên tham gia, tuân theo các quy định pháp luật.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một chính sách xã hội quan trọng, nhằm đảm bảo đời sống vật chất cho người lao động (NLĐ) khi họ gặp phải các rủi ro xã hội, từ đó góp phần tăng cường an toàn xã hội.
Theo Điều 3 của Luật Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm xã hội (BHXH) được định nghĩa là một cơ chế đảm bảo nhằm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động (NLĐ) trong trường hợp họ gặp phải tình trạng giảm hoặc mất thu nhập.
9 ốm đau, thai sản, TNLĐ, BNN, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH”
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một hệ thống hỗ trợ tài chính, giúp bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp rủi ro như suy giảm sức khỏe, mất khả năng lao động, thất nghiệp hoặc qua đời Hệ thống này được hình thành từ các khoản đóng góp của các bên tham gia, tạo lập một quỹ tiền tệ tập trung Quỹ này không chỉ đảm bảo mức sống cơ bản cho người lao động mà còn cho những người thân phụ thuộc của họ, góp phần vào việc duy trì an toàn xã hội.
Chính sách BHXH là một bộ phận cấu thành và bộ phận quan trọng nhất trong chính sách xã hội
Bảo hiểm xã hội (BHXH) có mục đích chính là bảo đảm đời sống cho người lao động (NLĐ) và gia đình họ trước những rủi ro xã hội có thể làm giảm hoặc mất thu nhập BHXH không chỉ là một chính sách hỗ trợ con người mà còn đáp ứng nhu cầu an toàn về việc làm, lao động và xã hội Điều này cho thấy BHXH được công nhận trên toàn cầu như một hoạt động phi lợi nhuận, mang tính nhân văn sâu sắc Tại Việt Nam, BHXH là một trong những chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước trong hệ thống an sinh xã hội.
Quản lý là quá trình tác động có tổ chức và có định hướng từ chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý, nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra Mối quan hệ này thể hiện rõ giữa người lãnh đạo và người bị lãnh đạo, với tính chất không đồng cấp và bắt buộc Quản lý diễn ra trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của con người, ở nhiều cấp độ khác nhau.
Quản lý hoạt động bảo hiểm xã hội (BHXH) bao gồm việc quản lý các đối tượng tham gia và thụ hưởng, quản lý thu nhập, quản lý chi trả và quản lý nguồn quỹ từ đầu tư để tăng trưởng.
Quản lý thu BHXH là quá trình mà chủ thể quản lý tác động đến đối tượng quản lý thông qua các hoạt động như dự báo, xây dựng chỉ tiêu kế hoạch, tổ chức thực hiện, điều chỉnh và kiểm tra Mục tiêu của quá trình này là đạt được hiệu quả quản lý bằng cách áp dụng các nguyên tắc và phương pháp nhất định.
Quản lý thu BHXH liên quan đến mối quan hệ giữa người lao động, người sử dụng lao động, cơ quan BHXH và Nhà nước Trong đó, người sử dụng lao động và người lao động là các đối tượng chính được quản lý Nhà nước đóng vai trò điều tiết và quản lý quỹ BHXH, thực hiện thông qua các quy định pháp luật bắt buộc Cơ quan BHXH áp dụng các biện pháp nghiệp vụ và phương pháp đặc thù để tác động đến các đối tượng tham gia BHXH, nhằm đạt được các mục tiêu quản lý đã đề ra.
Quản lý thu giữ vai trò quan trọng trong việc thực hiện bảo hiểm xã hội (BHXH), quyết định đến sự thành công của quỹ BHXH Nguồn quỹ này chủ yếu được hình thành từ sự đóng góp của người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ), đây là nguồn thu chính và lớn nhất Vì vậy, quản lý thu cần tập trung vào hai đối tượng chính này để đảm bảo hiệu quả.
Để quản lý nguồn thu hiệu quả, việc đầu tiên cần thực hiện là quản lý đối tượng Đây là nhiệm vụ quan trọng mà cơ quan BHXH cần tiến hành khi triển khai bảo hiểm xã hội.
Quản lý đối tượng là yếu tố quan trọng để đảm bảo thu đúng và thu đủ, không chỉ bảo vệ quyền lợi của người lao động mà còn đảm bảo khả năng chi trả của quỹ bảo hiểm xã hội Điều này góp phần thực hiện nghiêm túc chính sách bảo hiểm xã hội.
