NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở lí luận
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một lãnh tụ vĩ đại, người đã cống hiến trọn vẹn tình cảm, trí tuệ và cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc Di sản quý giá mà Người để lại cho nhân dân là hệ thống tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, góp phần định hình bản sắc văn hóa và tinh thần của dân tộc.
Hồ Chí Minh là biểu tượng của những giá trị truyền thống của dân tộc và nhân loại Việc học tập và thực hiện tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người không chỉ là trách nhiệm mà còn là niềm tự hào của mỗi người dân Việt Nam Đặc biệt đối với đoàn viên, thanh niên và học sinh, việc này trở thành nhiệm vụ quan trọng, giúp họ giáo dục và rèn luyện bản thân, từ đó hoàn thiện nhân cách và phát triển toàn diện.
Hệ thống tư tưởng, đạo đức và phong cách của Hồ Chí Minh rất phong phú và mang ý nghĩa sâu sắc đối với toàn Đảng và toàn dân Tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là nền tảng lý luận mà còn là kim chỉ nam cho hành động, góp phần định hướng phát triển đất nước và xây dựng xã hội công bằng, văn minh.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống quan điểm sâu sắc về cách mạng Việt Nam, kết quả của quá trình nghiên cứu và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin trong bối cảnh Việt Nam Tư tưởng này bao gồm giải phóng dân tộc, giai cấp và con người, nhấn mạnh độc lập gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại Nó đề cao quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà nước vì dân, đồng thời khẳng định vai trò của khối đại đoàn kết dân tộc và sức mạnh nhân dân Tư tưởng cũng nhấn mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, cùng với đạo đức cách mạng và việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho tương lai, xây dựng Đảng trong sạch và vững mạnh, với cán bộ, đảng viên là người lãnh đạo và phục vụ trung thành cho nhân dân.
Sinh thời Hồ Chí Minh rất coi trọng đạo đức của con người Người từng nói:
“Có tài mà không có đức là người vô dụng” Nói đến tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh là hình mẫu của một con người suốt đời hy sinh vì dân, vì nước và hạnh phúc của nhân loại Người tượng trưng cho ý chí và nghị lực vượt qua mọi thử thách để đạt được mục tiêu, đồng thời thể hiện tình yêu thương và phục vụ nhân dân Người cũng là biểu tượng của sự cần, kiệm, liêm, chính và lối sống giản dị, khiêm tốn Với Người, hành động phải đi đôi với lời nói, cần nêu gương về đạo đức và xây dựng đạo đức song song với việc chống lại tiêu cực Mỗi cá nhân cần có ý thức đấu tranh, phòng ngừa và ngăn chặn những điều lạc hậu, đồng thời tu dưỡng đạo đức suốt đời.
Phong cách Hồ Chí Minh là một chỉnh thể thống nhất, bao gồm phong cách tư duy, làm việc, diễn đạt, ứng xử và sống Ông thể hiện tư duy khoa học, cách mạng, hiện đại, độc lập và sáng tạo Phong cách làm việc của Người là khoa học, đổi mới, không bảo thủ, với quan điểm rằng "tư tưởng bảo thủ như sợi dây cột chân" Về ứng xử, Người luôn khiêm tốn, lịch thiệp, chân tình và hòa nhã, xóa nhòa khoảng cách Lối sống của Hồ Chí Minh đề cao sự cần kiệm, liêm chính, hài hòa giữa văn hóa Đông - Tây và gắn bó với thiên nhiên Cuối cùng, phong cách diễn đạt của Người giản dị, cụ thể, ngắn gọn và sinh động, luôn gần gũi với cách nghĩ của quần chúng, thể hiện sự biến hóa nhưng nhất quán.
Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô giá của dân tộc Việt Nam, được coi là chân lý sáng ngời góp phần vào sự phát triển nhân loại Mỗi thế hệ người dân Việt Nam dành niềm tin, kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đối với Người, coi Người là tấm gương sáng về tư tưởng và lối sống Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh không chỉ giúp mỗi cá nhân hoàn thiện bản thân mà còn phát triển phẩm chất và năng lực cần thiết để đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại.
Nhận thức rõ vai trò to lớn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong sự nghiệp xây dựng đất nước, Đảng ta đã chỉ đạo việc học tập và làm theo Bác sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị yêu cầu các cấp tổ chức học tập và tuyên truyền về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh một cách thường xuyên và hệ thống Việc giáo dục và học tập cho thế hệ trẻ được coi trọng, đặc biệt trong các trường phổ thông, nhằm đưa nội dung này vào giảng dạy hiệu quả, phục vụ mục tiêu giáo dục đạo đức và lối sống cho học sinh trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương đã đề ra bốn nhiệm vụ quan trọng nhằm đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo Những nhiệm vụ này không chỉ đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước mà còn phù hợp với xu thế thời đại hiện nay.
Theo Nghị quyết 29, Bộ GD & ĐT đã triển khai Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể nhằm đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Chương trình trung học phổ thông tập trung vào việc phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh, bao gồm khả năng tự học, ý thức học tập suốt đời, và khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp Chương trình yêu cầu học sinh đạt được 5 phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, và trách nhiệm, cùng với 10 năng lực cốt lõi, bao gồm năng lực tự chủ, giao tiếp, giải quyết vấn đề và sáng tạo Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong giáo dục tư tưởng và đạo đức cho học sinh, xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện thực tế Họ cũng phối hợp với gia đình và các tổ chức xã hội để hỗ trợ và giám sát việc học tập của học sinh, từ đó góp phần hình thành những phẩm chất và năng lực cần thiết cho sự phát triển của xã hội.
Cơ sở thực tiễn
Sau gần 10 năm đổi mới căn bản và toàn diện, giáo dục Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực và thành tựu đáng khích lệ Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều vấn đề cần được xem xét kỹ lưỡng Đánh giá những hạn chế của giáo dục và đào tạo sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, Đại hội XIII khẳng định rằng giáo dục, đào tạo, khoa học và công nghệ chưa trở thành động lực then chốt cho sự phát triển kinh tế - xã hội, và lĩnh vực văn hóa, xã hội vẫn thiếu đột phá và hiệu quả chưa cao.
Trong những năm gần đây, giáo dục tỉnh Nghệ An đã có nhiều chuyển biến tích cực, với sự phát triển về quy mô và chất lượng, như báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An chỉ ra Tuy nhiên, giáo dục Nghệ An vẫn gặp nhiều thách thức, đặc biệt là tình trạng bạo lực học đường gia tăng, với 18 vụ xảy ra chỉ trong 6 tháng đầu năm Những vụ việc đáng chú ý như học sinh hành hung bạn và đăng clip lên mạng xã hội tại trường THCS Diễn Kim, hay vụ việc học sinh sử dụng dao bấm gây thương tích tại trường Tiểu học Cửa Nam 1, cũng như vụ hiếp dâm bé gái 8 tuổi tại trường THCS Nghi Phong, đã cho thấy sự cần thiết phải cải thiện môi trường giáo dục và an toàn cho học sinh.
Xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh và thân thiện nhằm phòng chống bạo lực học đường tại Nghệ An là vấn đề cấp thiết, đặc biệt khi một bộ phận học sinh có biểu hiện sống thiếu lý tưởng và sa đà vào các tệ nạn xã hội như cờ bạc, ma túy, và nghiện game Để khắc phục tình trạng này, việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là rất quan trọng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chú trọng biên soạn tài liệu giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả trong việc giáo dục học sinh, đồng thời khuyến khích các trường phổ thông lồng ghép nội dung này vào các tiết sinh hoạt.
Bộ sách "Hồ và những bài học về đạo đức lối sống" được xây dựng một cách công phu và khoa học, nhằm phổ biến kiến thức đến học sinh từ tiểu học đến THPT Sách tuyển chọn những câu chuyện tiêu biểu, gần gũi và thiết thực, phù hợp với từng độ tuổi học sinh, kèm theo hệ thống câu hỏi và bài tập khoa học Mục tiêu của bộ sách là giáo dục học sinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, từ đó góp phần hình thành các phẩm chất và năng lực cần thiết cho sự phát triển của xã hội.
Trong thời đại hiện nay, các trường học đã thực hiện lồng ghép giáo dục tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh dưới sự chỉ đạo sát sao của Bộ và Sở Việc này được thực hiện qua nhiều hình thức khác nhau, bao gồm cả các tiết sinh hoạt lớp Tuy nhiên, hiện chưa có nghiên cứu cụ thể nào về phương pháp lồng ghép nội dung giáo dục này trong tiết sinh hoạt để đạt hiệu quả cao.
Tiết sinh hoạt lớp trong trường phổ thông thường là thời gian căng thẳng, nơi giáo viên chủ nhiệm như một vị quan tòa xét xử học sinh vi phạm nội quy Tâm lý học sinh, đặc biệt là những em vi phạm, thường lo lắng và sợ hãi, trong khi giáo viên cũng chịu áp lực từ thành tích lớp Điều này dẫn đến việc giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở nên đối phó và thiếu hiệu quả Tuy nhiên, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc trang bị cho học sinh THPT các phẩm chất và kỹ năng cần thiết để thích ứng với cuộc sống công nghệ 4.0 là vô cùng quan trọng Do đó, giáo dục về tư tưởng và đạo đức của Bác Hồ cần được chú trọng hơn bao giờ hết.
Thực trạng
Chỉ thị 23-CT/TW ngày 27-3-2003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX khẳng định rằng công tác nghiên cứu và tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh đã đạt được những kết quả quan trọng từ sau Đại hội VII của Đảng, góp phần động viên nhân dân sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Tuy nhiên, việc tuyên truyền và giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn còn nhiều hạn chế, như nội dung giáo dục chưa thống nhất và chưa đạt chiều sâu lý luận, chậm đưa tư tưởng thành môn học trong các trường đại học và thiếu chương trình phù hợp ở bậc phổ thông Hơn nữa, hình thức và phương pháp tuyên truyền còn thiếu sinh động, chưa gắn liền với thực tiễn và chưa tạo ra phong trào học tập sâu rộng trong Đảng và nhân dân, đặc biệt là trong các trường học.
“Cần sớm tổ chức biên soạn giáo trình và sách giáo khoa thống nhất về tư tưởng
Hồ Chí Minh phù hợp với mọi cấp học và bậc học, thực hiện nghiêm túc chế độ thi cử Để nâng cao chất lượng giảng dạy, cần chuẩn bị kỹ lưỡng đội ngũ giáo viên, giảng viên và báo cáo viên về tư tưởng Hồ Chí Minh.
Để nâng cao chất lượng dạy và học tư tưởng Hồ Chí Minh trong các trường học, cần đảm bảo cơ sở vật chất, kỹ thuật, và cung cấp sách báo, tài liệu, phim ảnh phù hợp Ngoài ra, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tham quan bảo tàng và di tích lịch sử cách mạng, cũng như tạo cơ hội tiếp xúc với nhân chứng lịch sử là rất quan trọng Các hình thức khuyến khích và động viên giáo viên và học sinh cũng cần được tìm kiếm và áp dụng hiệu quả.
Thực hiện Chỉ thị 23-CT/TW ngày 27-3-2003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, toàn Đảng và toàn dân đã tổ chức đợt học tập tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm quán triệt và phát triển sáng tạo tư tưởng của Người trong công cuộc đổi mới và bảo vệ Tổ quốc Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" được Bộ Chính trị quyết định tổ chức từ ngày 03-02-2007, nhân kỷ niệm 77 năm thành lập Đảng, nhằm tăng cường công tác tư tưởng trong tình hình mới Sau hơn 4 năm thực hiện, Bộ Chính trị đã ban hành CT 03-CT/TW vào ngày 14 tháng 5 năm 2011, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên của mọi cán bộ, đảng viên và nhân dân, đồng thời đưa nội dung này vào sinh hoạt hàng tháng của các tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể và chương trình giảng dạy của các nhà trường.
Sau 5 năm thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI về
Bộ Chính trị đã ra chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, với mục tiêu tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân Mặc dù đã đạt được kết quả bước đầu, nhưng việc này vẫn chưa trở thành thói quen tự giác của nhiều tổ chức và cá nhân Chỉ thị nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong các cấp học, từ học sinh phổ thông đến dạy nghề và trung học chuyên nghiệp Đặc biệt, chỉ thị không giới hạn thời gian thực hiện, nhằm góp phần vào việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc nhiệm kỳ khóa X và XI.
Việc học tập và làm theo Bác ngày càng trở nên cần thiết, nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong bối cảnh hiện tại Sự yêu cầu cao hơn và thời gian lâu dài hơn càng khẳng định giá trị của việc thực hiện những nguyên tắc mà Bác đã truyền đạt.
Kể từ khi có chỉ thị 03/CT - BCT năm 2003, việc học tập và làm theo tấm gương Bác Hồ đã trở thành một phong trào rộng rãi và hiệu quả trong toàn Đảng, quân đội và nhân dân Việc này đã trở thành thói quen tự giác trong các hoạt động của các ngành, địa phương và đơn vị Nhiều cán bộ, đảng viên và quần chúng đã gương mẫu thực hiện, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội và quốc phòng - an ninh Ngành giáo dục đặc biệt chú trọng đến việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, với nhiều văn bản chỉ đạo từ Bộ và các sở giáo dục Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã ban hành nhiều chỉ đạo cụ thể để các trường xây dựng kế hoạch thực hiện nội dung này, đưa vào dạy học và giáo dục trong nhiều năm qua, bao gồm cả các hoạt động ngoại khóa và tiết sinh hoạt lớp Công văn số 1602 /SGD&ĐT-GDTrH đã hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2019 - 2020 của Sở GD & ĐT Nghệ An, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc này.
Tăng cường lồng ghép giáo dục đạo đức và lối sống, cùng với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Hồ Chí Minh Đồng thời, cần chú trọng phổ biến và giáo dục pháp luật, cũng như tuyên truyền về chủ quyền quốc gia liên quan đến biên giới và biển đảo.
Hiện nay, các nhà trường đã triển khai nhiều hình thức tổ chức thực hiện việc học tập và làm theo Bác Hàng năm, tất cả cán bộ, Đảng viên, giáo viên, nhân viên và học sinh đều xây dựng kế hoạch và đăng ký nội dung học tập cụ thể, phù hợp với công việc của mình Đặc biệt, từ năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát hành bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối sống dành cho học sinh”.
Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã ban hành công văn số 1567/SGD&ĐT-CTTT ngày 17/8/2018 nhằm triển khai bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối sống dành cho học sinh” Bên cạnh đó, công văn số 768/SGD&ĐT-CTTT cũng được phát hành để hỗ trợ cho việc giáo dục đạo đức và lối sống cho học sinh.
30/03/2019 về việc đôn đốc thực hiện và báo cáo tình hình sử dụng bộ tài liệu
Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối sống dành cho học sinh là nội dung quan trọng trong giáo dục phổ thông Mặc dù các cơ sở giáo dục đã triển khai tài liệu này, nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc và hạn chế, như sự không đồng đều trong việc thực hiện giữa các trường Nhiều trường chưa nhận thức đầy đủ về việc cần thiết phải học tập và làm theo Bác cho toàn bộ cán bộ, giáo viên và học sinh Một số trường chỉ giao nhiệm vụ này cho giáo viên chủ nhiệm hoặc Đoàn thanh niên mà không có kế hoạch cụ thể Do đó, việc lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vào các tiết sinh hoạt lớp vẫn diễn ra rời rạc và thiếu hệ thống, mặc dù một số trường và giáo viên đã cố gắng thực hiện.
Trong quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp, việc lồng ghép nội dung giáo dục để hình thành phẩm chất và năng lực cho học sinh theo Chương trình GDPT mới là rất hữu ích Chúng tôi đã gặp nhiều thuận lợi cơ bản, nhưng cũng đối mặt với một số khó khăn trong quá trình thực hiện.
Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một chủ trương quan trọng của Đảng, được sự lãnh đạo và chỉ đạo mạnh mẽ từ các cấp, đặc biệt là Bộ Giáo dục và Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, cùng với sự đồng thuận cao từ quần chúng nhân dân.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và các cấp chính quyền, nhà trường đã xây dựng kế hoạch thực hiện các hoạt động giáo dục, trong đó chú trọng đến việc hỗ trợ giáo viên chủ nhiệm Để nâng cao chất lượng tổ chức thực hiện, nhà trường đã thiết lập tủ sách “Đạo đức, tư tưởng Hồ Chí Minh” với nhiều tài liệu phong phú cho giáo viên và học sinh tham khảo Đồng thời, nhà trường cũng thành lập bộ phận hỗ trợ giúp giáo viên chủ nhiệm trong việc sưu tầm tài liệu và tổ chức các hoạt động giáo dục hiệu quả.
Bác Hồ là vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc Việt Nam, hình tượng đẹp trong lòng người dân và đặc biệt là các em học sinh Việc tìm hiểu, đọc và học về Bác luôn thu hút sự quan tâm của các em Hầu hết học sinh đều có kiến thức cơ bản về tư tưởng, đạo đức và phong cách của Bác thông qua các môn học như giáo dục công dân, lịch sử, văn học, cũng như qua các hoạt động Đoàn và ngoại khóa, cùng với thông tin từ truyền thông.
Một số giải pháp lồng ghép nội dung giáo dục học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh qua các tiết sinh hoạt lớp của giáo viên chủ nhiệm nhằm phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THPT
4.1 Giải pháp thứ nhất: Xây dựng các chủ đề lồng ghép nội dung giáo dục học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vào các tiết sinh hoạt lớp
4.1.1 Chủ đề 1: Bác Hồ với lòng yêu nước và quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước
Hồ Chí Minh từng bày tỏ khát vọng mãnh liệt về việc đem lại độc lập hoàn toàn cho đất nước và tự do cho nhân dân Ông khao khát xây dựng một Việt Nam tự chủ, nơi mọi người dân đều được sống trong tự do và hạnh phúc Khát vọng này không chỉ thể hiện tầm nhìn của một lãnh đạo vĩ đại mà còn là động lực cho toàn dân tộc trong cuộc đấu tranh giành độc lập.
Người khẳng định rằng "đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành" và hiến cả đời mình cho dân tộc Với lòng yêu nước mãnh liệt, Người quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước Sau 30 năm lang thang khắp nơi, Người không ngần ngại làm đủ mọi nghề lao động chân tay như nấu bếp, làm vườn, vẽ thuê, hay quét tuyết, để hòa mình vào phong trào cách mạng của giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức Lý tưởng "Độc lập, tự do, hạnh phúc" cho nhân dân, đất nước là mục tiêu cao đẹp mà Người suốt đời theo đuổi.
Hồ Chí Minh là biểu tượng cao đẹp cho lòng yêu nước và ý chí đấu tranh giải phóng dân tộc, với cuộc đời hi sinh trọn vẹn cho đất nước và nhân dân Việc giáo dục học sinh về lòng yêu nước của Người là cần thiết để bồi đắp tâm hồn và nuôi dưỡng tình yêu quê hương trong thế hệ trẻ Giáo dục tình yêu nước phải được thực hiện thường xuyên và trở thành trách nhiệm của mỗi người Trong các tiết sinh hoạt lớp, giáo viên chủ nhiệm cần khơi gợi tình yêu đất nước cho học sinh thông qua những câu chuyện, hình ảnh và vần thơ về Bác.
4.1.2 Chủ đề 2: Bác Hồ với tinh thần đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế
“Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết - Thành công, thành công, đại thành công” là tư tưởng chủ đạo của Hồ Chí Minh, nhấn mạnh tầm quan trọng của đoàn kết dân tộc, đoàn kết giai cấp và đoàn kết quốc tế Đoàn kết mang lại sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn, giúp dân tộc ta chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược Lịch sử đã chứng minh rằng khi dân tộc đoàn kết, chúng ta đạt được độc lập và tự do; ngược lại, khi thiếu đoàn kết, chúng ta dễ bị xâm chiếm Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ khuyến khích đoàn kết trong nước mà còn nâng cao tinh thần đoàn kết quốc tế, vượt qua những tư tưởng dân tộc hẹp hòi và ích kỷ.
“Việt- Lào hai nước chúng ta
Tình sâu như nước Hồng Hà, Cửu Long”.
Tinh thần đoàn kết đã vượt qua ranh giới quốc gia, lan tỏa đến bạn bè khắp năm châu, tạo nên sức mạnh tổng hợp để đánh bại kẻ thù chung.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là biểu tượng của sự đoàn kết dân tộc và quốc tế, coi đó là sức mạnh chiến thắng mọi kẻ thù Ông từng nhấn mạnh rằng "Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong", thể hiện niềm tin vào sức mạnh của nhân dân Trong suốt cuộc đấu tranh cách mạng, Người luôn nhận được sự ủng hộ từ bạn bè quốc tế, khẳng định tầm quan trọng của sự đoàn kết trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Học tập và thực hành tư tưởng Hồ Chí Minh về tinh thần đại đoàn kết là điều cần thiết cho mỗi cá nhân Qua những câu chuyện, hình ảnh và tư liệu về Bác, giáo viên chủ nhiệm giúp học sinh nhận thức về lẽ sống đẹp, khuyến khích sự đoàn kết, loại bỏ hận thù, từ bỏ tính kiêu ngạo và sống hòa đồng với mọi người xung quanh.
4.1.3 Chủ đề 3: Bác Hồ với tình yêu thương bao la
Nhà thơ Tố Hữu trong bài thơ “ Bác ơi!” đã viết:
“ Bác ơi, tim Bác mênh mông thế Ôm cả non sông trọn kiếp người”
Tình yêu thương của Bác Hồ bao la và rộng lớn, bao trùm tất cả mọi tầng lớp nhân dân, từ người già đến trẻ nhỏ, từ những người dân công đến chiến sĩ nơi biên cương, từ nông dân đến công nhân Tình thương của Bác không chỉ giới hạn trong nước mà còn mở rộng ra toàn thế giới, hướng đến những người lao động cần lao Bác thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những hoàn cảnh đau thương, như hình ảnh em bé Trung Quốc trong nhà tù Tân Dương hay người vợ thăm chồng trong ngục tối Tình yêu thương của Bác mang tinh thần quốc tế vô sản, thể hiện qua những lời cuối cùng trong Di chúc, khi Người để lại "muôn vàn tình thương yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng".
Tình yêu thương mà Bác Hồ để lại cho dân tộc ta là tài sản tinh thần vô giá, vì vậy việc giáo dục học sinh về tình yêu thương của Người không chỉ giúp các em biết ơn và kính trọng Bác, mà còn khuyến khích các em học tập, làm theo và sống nhân ái Để đạt được điều này, giáo viên chủ nhiệm nên lồng ghép những câu chuyện về Bác Hồ trong các tiết sinh hoạt, nhằm truyền tải thông điệp về tình yêu thương và sự sẻ chia với những người xung quanh.
4.1.4 Chủ đề 4: Bác Hồ với đức tính khiêm tốn, giản dị, trung thực
Cuộc đời Hồ Chí Minh là tấm gương sáng về sự khiêm tốn và giản dị, thể hiện rõ qua lời nói, việc làm và hành động cụ thể của Người Từ nơi ở, trang phục đến bữa ăn hàng ngày, Bác luôn giữ vững đức tính này Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác không chỉ có ý nghĩa lớn mà còn đòi hỏi mỗi người vượt qua những cám dỗ trong cuộc sống, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế phát triển và đất nước hội nhập sâu rộng với thế giới.
Hồ Chí Minh không chỉ sống khiêm tốn và giản dị, mà còn đặc biệt coi trọng sự trung thực, một phẩm chất thiết yếu tạo nên giá trị nhân cách của con người Trung thực thể hiện qua việc sống thành thật với chính mình, với người khác và công việc, đồng thời tạo dựng niềm tin từ mọi người xung quanh Trong cuộc sống, Bác luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của trung thực, vì nó không chỉ phản ánh tác phong và ngôn ngữ chuẩn mực mà còn đòi hỏi khí chất, sự dũng cảm và sự trong sáng trong tư duy cũng như tâm hồn mỗi con người.
Thông qua các tiết sinh hoạt, giáo viên chủ nhiệm tích hợp giáo dục về đức tính khiêm tốn, giản dị và trung thực của Bác bằng những câu chuyện sinh động, bài thơ, bài hát và đoạn phim Điều này giúp học sinh hiểu rõ hơn về Bác và nuôi dưỡng tình yêu đối với Người, từ đó biến tình yêu thành lẽ sống và biết học tập, làm theo tấm gương của Bác.
4.1.5 Chủ đề 5: Bác Hồ với tinh thần tự chủ, tự học, vượt khó, sáng tạo
Sinh ra trong bối cảnh đất nước bị xâm lược và nhân dân phải chịu đựng cảnh nô lệ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm hình thành chí hướng lớn lao và quyết tâm tìm ra con đường riêng cho mình Với tinh thần ham hiểu biết, tư duy độc lập và sáng tạo, Người luôn đưa ra những quyết định sáng suốt trong hoạt động cách mạng Qua việc tiếp cận luận cương Lê Nin, Người nhận ra rằng chỉ có chủ nghĩa xã hội và cách mạng vô sản mới là con đường giải phóng cho dân tộc.
Người không chỉ là hình mẫu về tinh thần tự chủ mà còn là biểu tượng của tinh thần tự học, vượt khó và sáng tạo Từ khi còn nhỏ cho đến suốt quá trình hoạt động cách mạng, Người luôn tận dụng mọi cơ hội để học hỏi Với khả năng thông thạo nhiều thứ tiếng như Pháp, Anh, Trung Quốc, Ý, Đức, Nga, tiếng Thái, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Ả Rập và các ngôn ngữ của nhiều dân tộc thiểu số Việt Nam, Người đã thể hiện sự đa dạng và phong phú trong tri thức ngoại ngữ của mình.
Thực nghiệm sư phạm
5.1 Mục đích thực nghiệm Đổi mới tiết sinh hoạt chủ nhiệm trong đó chú trọng lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh một yêu cầu của giáo dục nhằm
Để đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong toàn thể học sinh, cần hình thành các phẩm chất và năng lực phù hợp với sự đổi mới của xã hội hiện đại Chúng tôi đã đề xuất các biện pháp lồng ghép nội dung giáo dục này vào các tiết sinh hoạt lớp của giáo viên chủ nhiệm, nhằm phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh THPT Hướng tổ chức tiết sinh hoạt lớp được thiết kế phù hợp với yêu cầu đổi mới và tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 29-NQ/TW và Chỉ thị 05-CT/TW Hoạt động thực nghiệm được triển khai nhằm kiểm tra tính đúng đắn của đề tài, đồng thời nâng cao chất lượng tiết sinh hoạt, đặc biệt là trong việc lồng ghép chủ đề giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh.
5.2 Đối tượng, địa bàn, thời gian thực nghiệm
5.2.1 Đối tượng, địa bàn thực nghiệm
Chúng tôi đã thực hiện đề tài tại trường THPT Tân Kỳ 3, tiến hành thí nghiệm và thu thập dữ liệu Dưới đây là bảng thống kê danh sách các lớp học cùng với các giáo viên tham gia giảng dạy thực nghiệm và dạy đối chứng.
Tên Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng trường
Lớp Sĩ số Giáo viên CN Lớp Sĩ số Giáo viên CN
Trường 12A7 41 Bùi Thị Hiền 10A2 42 Nguyễn Thị Thúy Hằng THPT 10A7 41 Đặng Thị Hà 12A2 40 Nguyễn Thị Thanh Huyền Tân Kỳ 3
Các lớp thực nghiệm và đối chứng có số lượng học sinh tham gia đồng đều, với điều kiện học tập và trình độ tương tự Giáo viên chủ nhiệm là những người nhiệt tình, có tinh thần trách nhiệm cao và giàu kinh nghiệm Những yếu tố này tạo điều kiện thuận lợi cho việc khảo sát, thống kê và đối chiếu kết quả học tập của học sinh một cách chính xác, giúp đưa ra những kết luận khách quan và đáng tin cậy.
Thực nghiệm được thực hiện trong tiết sinh hoạt thứ 7 vào cuối tuần, với các tiết thực nghiệm và đối chứng diễn ra song song tại các lớp học.
Chúng tôi đã thực hiện một cuộc thí nghiệm nhằm lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, tập trung vào chủ đề "Bác Hồ với tinh thần chủ động, sáng tạo."
Quá trình triển khai thực nghiệm được chúng tôi tiến hành qua các bước như sau:
- Chuẩn bị các phương tiện dạy học, thiết kế giáo án theo hướng đề xuất của đề tài.
- Trình bày rõ mục đích thực nghiệm, chỉ rõ phương pháp đổi mới cần thực hiện.
- GV dạy thực nghiệm nghiên cứu bài soạn, chia sẻ những khó khăn, thắc mắc cũng như bổ sung ý kiến để hoàn chỉnh giáo án.
Các lớp thực nghiệm sẽ được giảng dạy theo giáo án đề xuất, trong khi các lớp đối chứng do giáo viên chủ nhiệm thực hiện một tiết sinh hoạt lớp bình thường.
Sau tiết sinh hoạt lớp, các giáo viên dạy thực nghiệm và dạy đối chứng đã tiến hành trao đổi và thảo luận Họ tổ chức cho học sinh của cả hai lớp thực nghiệm và đối chứng cùng kiểm tra một số câu hỏi nhất định.
Kết quả thực nghiệm cho thấy việc lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh vào tiết sinh hoạt đã mang lại hiệu quả tích cực Qua khảo sát, học sinh thể hiện sự cải thiện rõ rệt trong nhận thức và hành vi, chứng minh rằng phương pháp này không chỉ giúp nâng cao kiến thức mà còn góp phần hình thành nhân cách cho các em.
Chủ đề Hồ Chí Minh với sự chủ động, sáng tạo
I Mục tiêu bài học HS cần:
Hiểu rõ về sự thông minh, sáng tạo và khả năng linh hoạt ứng biến của Bác trong các tình huống cách mạng và đời sống hàng ngày là điều quan trọng Những phẩm chất này không chỉ giúp Bác xử lý hiệu quả các thách thức mà còn thể hiện tầm nhìn và quyết tâm trong việc đạt được mục tiêu.
- Tình yêu, sự biết ơn, kính trọng đối với Bác
- Hình thành một số năng lực:
+ Năng lực giao tiếp tiếng Việt.
+ Năng lực tự chủ, sáng tạo
II Thiết bị dạy học và học liệu
1 Thiết bị dạy học: Máy chiếu / Tivi, giấy A0, A4,…
2 Học liệu: SGK, hình ảnh, clip về tác giả và tác phẩm; Phiếu học tập,…
* GV cho học sinh chủ đề của tiết sinh hoạt và yêu cầu học sinh tìm hiểu trước ở nhà các nội dung:
- Đọc câu chuyện Bài học của thầy mo
- Sưu tầm hình ảnh, video,…
III Tiến trình sinh hoạt lớp: Sinh hoạt chủ đề: Bác Hồ với sự sáng tạo
Chủ đề sinh hoạt được học sinh thực hiện dưới sự định hướng, tư vấn, hỗ trợ của giáo viên chủ nhiệm Cách thức tiến hành:
GVCN chỉ định một học sinh điều hành tiết sinh hoạt lớp dựa trên kịch bản đã được chuẩn bị và phê duyệt bởi giáo viên chủ nhiệm, thực hiện theo các bước đã định sẵn.
1 Sân khấu hóa câu chuyện : Bài học của thầy mo (Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh lớp 12 - NXBGD Việt Nam)
* HS đóng kịch dựa trên sự chuẩn bị, tập luyện ở nhà Tiểu phẩm được học sinh thực hiện dưới sự biên kịch, hướng dẫn của giáo viên chủ nhiệm.
* Học sinh tiến hành diễn kịch
* Nhận xét, đánh giá: Tập thể, giáo viên chủ nhiệm nhận xét về màn thể hiện của học sinh
2 Hiểu về Bác từ câu chuyện Bài học của thầy mo.
Phần hiểu về Bác: học sinh sẽ được chia làm 2 đội thi lần lượt thực hiện các yêu cầu do người dẫn chương trình đưa ra.
- Dẫn chương trình (MC) đọc các câu hỏi.
- Các đội trả lời Mỗi câu trả lời đúng được 10 điểm.
Câu hỏi 1 Bác Hồ đã lập kịch bản và đạo diễn cho cuộc hành trình từ Nước Hai về Pác Bó như thế nào?
- Đại diện của đội trả lời
Trong vở kịch, nhân vật Pù Sấn thể hiện vai người con mời thầy mo đến cúng cho mẹ vợ đang bị ma quấy rối và ốm nặng Bác đảm nhận vai thầy mo trong bối cảnh này.
Câu hỏi 2 Tình huống khó xử mà Bác và Pù Sấn gặp phải trên đường là gì?
- Đại diện của đội trả lời
Khi đến Đồn Chương, Bác và Pù Sấn đã diễn xuất xuất sắc để qua mặt bọn lính, khiến họ không nghi ngờ và cho phép đi tiếp Tuy nhiên, tình huống bất ngờ xảy ra khi thằng Tòng, xã đoàn trưởng, muốn nhờ thầy mo đến cúng cho vợ hắn đang ốm nặng.
Câu hỏi 3 Pù Sấn và Bác đã xử lí tình huống đó như thế nào?
- Đại diện của đội trả lời
- MC chốt đáp án: Pù sấn từ chối khéo: mẹ vợ ốm nặng lâu rồi và hơn nữa
2 thầy mo này cũng không giỏi, chỉ chiều ý mẹ vợ mà đi mời thôi Bác Hồ tỏ ra nghễnh ngàng, giọng ề à,…
Câu hỏi 4 Bài học có ý nghĩa rút ra từ câu chuyện
- Đại diện của đội trả lời
- MC chốt đáp án: Luôn bình tĩnh, khéo léo, linh hoạt ứng xử trước mọi tình huống khó khăn, thử thách của cuộc sống.
Câu 5 Kể tên 3 tấm gương về sự sáng tạo?
- Đại diện của đội trả lời
- MC chốt đáp án: Đáp án hợp lí đều được chấp nhận
3 Hùng biện về chủ đề: Bác Hồ với sự sáng tạo Để thực hiện phần thi này học sinh đã được giao nhiệm vụ chuẩn bị ở nhà: sưu tầm hình ảnh, video, phóng sự, trên mạng Internet liên quan đến chủ đề được cho Từ những tư liệu đó, học sinh sẽ tạo ra sản phẩm của nhóm mình và thuyết trình về sản phẩm đó Học sinh có thể tạo thành một video có lồng lời thuyết trình, hoặc có thể tập hợp các hình ảnh, phóng sự ngắn, và trình chiếu, thuyết trình về sản phẩm của nhóm mình.
- Đại diện hai đội lần lượt trình bày phần thi của mình
- Ban giám khảo cho điểm về phần thi của mỗi đội
4 Hát về Bác: 2 đội sẽ thi hát về Bác Hồ Mỗi đội sẽ chọn 1 ca khúc và thể hiện ca khúc đó.
- Ban giám khảo sẽ cho điểm phần trình bày của mỗi đội.
5 Học tập và làm theo Bác Để thực hiện phần này, dẫn chương trình của lớp sẽ đưa ra tình huống từ thực tiễn để 2 đội xử lí.
Trong tình huống bạn là cán bộ lớp và có một học sinh gây mất trật tự, điều quan trọng là bạn cần tìm cách giải quyết vấn đề này hiệu quả Đầu tiên, hãy trò chuyện riêng với học sinh đó để hiểu nguyên nhân và động cơ của hành vi Tiếp theo, khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động tích cực trong lớp để tạo động lực học tập Ngoài ra, bạn cũng nên phối hợp với giáo viên bộ môn để có những biện pháp hỗ trợ phù hợp, nhằm duy trì trật tự và nâng cao thành tích chung của lớp Cuối cùng, tạo ra một môi trường lớp học thân thiện và hỗ trợ lẫn nhau sẽ giúp giảm thiểu tình trạng mất trật tự và nâng cao hiệu quả học tập.
