Sơ lược lý lịch tác giả
- Họ và tên: Bạch Thái Học Nam, nữ: Nam
- Nơi thường trú: Vĩnh Thành - Châu Thành - An Giang
- Đơn vị công tác: Trường THPT Tân Châu
- Chức vụ hiện nay: Giáo viên
- Trình độ chuyên môn: Đại học Sư Phạm Lịch Sử
- Lĩnh vực công tác: Giảng dạy bộ môn Lịch sử.
Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị
Dưới sự chỉ đạo và quan tâm của Ban Giám hiệu nhà trường, công tác giảng dạy và nghiên cứu phương pháp dạy học đã được cải thiện đáng kể, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong việc tìm kiếm và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiệu quả.
+ Được sự giúp đỡ tận tình thầy cô đồng nghiệp của giáo viên bộ môn, đặc biệt là tổ chuyên môn
+ Cơ sở vật chất tương đối thuận lợi cho dạy và học
+ Thư viện cung cấp đầy đủ sách tham khảo và đầu tư máy tính có lắp đặt wifi phục vụ tốt trong việc tìm kiếm tài liệu
+ Nhà xa trường nên việc đi lại còn gặp nhiều khó khăn nên thời gian nghiến cứu còn hạn chế
+ Bản thân vừa giảng dạy vừa kiêm nhiệm công tác Đoàn nên việc nghiên cứu tài liệu chưa sâu sát
- Tên sáng kiến/đề tài giải pháp: Hướng dẫn HS làm bài tập trắc nghiệm Lịch Sử Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945 trong ôn thi THPT Quốc Gia
Mục đích yêu cầu của đề tài, sáng kiến
Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến
Theo kế hoạch tổ chức kỳ thi THPT Quốc Gia năm 2017 của Bộ GD và ĐT, tất cả các môn thi, ngoại trừ Ngữ Văn, sẽ được thực hiện theo hình thức trắc nghiệm Điều này có nghĩa là môn Toán, Ngoại ngữ cùng với bài thi Khoa học xã hội và Khoa học tự nhiên sẽ thi trắc nghiệm Môn Lịch Sử, cùng với Địa lí và GDCD, sẽ nằm trong tổ hợp bài thi Khoa học xã hội, đánh dấu sự thay đổi lớn nhất và gây lo lắng cho thí sinh Do đó, việc ôn tập hiệu quả cho bài thi tổ hợp, đặc biệt là môn Lịch Sử, trở thành một nhiệm vụ không hề đơn giản.
Trong ba năm qua, việc đưa môn Lịch sử vào tổ hợp bài thi Khoa học xã hội theo hình thức trắc nghiệm đã không mang lại kết quả cao cho bộ môn này.
Chương trình Lịch sử THPT, đặc biệt là môn Sử lớp 12, thiếu các tiết ôn tập và hướng dẫn hệ thống hóa chuỗi sự kiện lịch sử qua bảng biểu và sơ đồ tư duy Điều này trở nên quan trọng hơn khi hình thức thi trắc nghiệm ngày càng phổ biến, yêu cầu học sinh cần làm bài tập trắc nghiệm sau mỗi bài học để củng cố kiến thức.
Dựa trên thực tiễn, tôi nhận thấy rằng giáo viên cần tìm ra nhiều phương pháp giảng dạy hiệu quả để hỗ trợ học sinh đạt kết quả mong muốn trong kỳ thi THPT Quốc gia Vì vậy, tôi xin chia sẻ một số biện pháp ôn thi trắc nghiệm môn Lịch sử cho học sinh khối 12 nhằm nâng cao hiệu quả học tập Đây chính là lý do tôi chọn đề tài này.
Mặc dù chỉ đạt được kết quả bước đầu, nhưng việc ôn tập cho kỳ thi THPT Quốc gia mang lại ý nghĩa thiết thực Bài viết này chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân trong quá trình giảng dạy bộ môn, nhằm giúp học sinh ôn tập hiệu quả hơn.
Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến
Ôn thi THPT Quốc gia không chỉ là điều kiện cần để tốt nghiệp mà còn ảnh hưởng đến việc xét tuyển vào các trường Đại học, Cao đẳng, vì vậy việc ôn tập có vai trò rất quan trọng đối với học sinh lớp 12 Tuy nhiên, việc tổ chức giờ ôn tập hiệu quả gặp nhiều khó khăn do nhiều giáo viên vẫn coi ôn tập là việc dạy lại kiến thức cũ một cách khái quát, dẫn đến học sinh tham gia một cách thụ động và cảm thấy nhàm chán Thêm vào đó, thời gian ôn tập hạn chế và khối lượng kiến thức lớn từ nhiều môn học khiến học sinh dễ bị phân tâm Xuất phát từ thực tế này, tôi đã nỗ lực tìm ra các phương pháp giúp học sinh tham gia vào quá trình ôn tập một cách tích cực và hiệu quả hơn.
Trong bài viết này, tôi sẽ trình bày một số phương pháp ôn thi môn Lịch sử khối 12, tập trung vào giai đoạn 1930 - 1945, vì đây là phần quan trọng và thường xuất hiện nhiều trong đề thi Nhiều nội dung trong giai đoạn này, như các hội nghị, mặt trận thành lập, và chủ trương của Đảng, có thể gây khó khăn cho học sinh Do đó, việc nắm vững thời cơ và chuẩn bị cho khởi nghĩa là rất cần thiết để đạt kết quả tốt trong kỳ thi.
Nội dung sáng kiến
3.1 Quá trình phát triển sáng kiến
Trước đây, việc dạy và ôn tập cho học sinh khối 12 chủ yếu tập trung vào việc cung cấp nội dung quan trọng và kiến thức trọng tâm, với các câu hỏi tự luận để học sinh làm quen Tuy nhiên, khi chuyển sang hình thức thi trắc nghiệm, giáo viên cần thay đổi phương pháp giảng dạy, khuyến khích học sinh đọc sách và tự khai thác kiến thức từ sách giáo khoa Điều này giúp học sinh biết vận dụng kiến thức vào bài thi Để khắc phục những hạn chế của thi trắc nghiệm và nâng cao hiệu quả ôn tập, tôi xin đề xuất một số biện pháp cá nhân nhằm cải thiện quá trình ôn thi.
3.2 Các biện pháp thực hiện
3.2.1 Xây dựng các chuyên đề
Giai đoạn Lịch sử Việt Nam từ 1930 đến 1945 bắt đầu với sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam và kết thúc khi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Trong nghiên cứu, tôi chọn mốc thời gian từ hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tháng 2 năm 1930 để làm nổi bật vai trò của Đảng trong thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945 Điều này cũng giúp học sinh hiểu rõ nhiệm vụ chiến lược của cách mạng mà Đảng đã đề ra trong Cương lĩnh chính trị tháng 2/1930 và Luận cương chính trị tháng 10/1930 Những nội dung này thường xuất hiện trong đề thi THPT Quốc gia trong ba năm gần đây, vì vậy giáo viên cần nắm vững kiến thức chính của giai đoạn này để giảng dạy hiệu quả.
Tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933 cùng với cuộc
Sau khởi nghĩa Yên Bái vào ngày 9/2/1930, "khủng bố trắng" của Pháp đã kích thích phong trào cách mạng trên toàn quốc trong những năm 1930 - 1931 Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, phong trào cách mạng đạt đỉnh cao với sự ra đời của các Xô viết Nghệ - Tĩnh.
Trong giai đoạn 1936 - 1939, khi chủ nghĩa phát xít đe dọa hòa bình thế giới và phong trào chống phát xít tại Pháp đạt được những thành công ban đầu, phong trào đấu tranh công khai tại Việt Nam đã nở rộ Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào này đã thu hút đông đảo quần chúng tham gia, với các yêu cầu về tự do, dân chủ, cơm áo và hòa bình Đây là một phong trào quần chúng mang tính mục tiêu và có hình thức đấu tranh mới mẻ tại nước ta.
Cuộc chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945) đã ảnh hưởng sâu rộng đến toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam Sự thắng lợi của nhân dân Liên Xô và các lực lượng dân chủ thế giới trong cuộc chiến chống phát xít đã tạo điều kiện thuận lợi cho cách mạng Việt Nam và nhiều quốc gia khác trong việc giải phóng dân tộc Vào đầu năm 1941, Nguyễn Ái Quốc trở về nước để trực tiếp lãnh đạo cách mạng, chủ trì Hội nghị Trung ương Đảng tháng 5/1941, nơi hoàn thiện chủ trương đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, được đề ra tại Hội nghị Trung ương Đảng tháng 11/1939 Từ đó, cách mạng Việt Nam ngày càng phát triển, tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền.
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công là thành quả của 15 năm chuẩn bị kỹ lưỡng từ khi Đảng ra đời Đảng đã lãnh đạo cuộc đấu tranh qua nhiều giai đoạn, đặc biệt là giai đoạn tiến tới Tổng khởi nghĩa, dẫn đến việc chính quyền được trao cho nhân dân và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Khi dạy ôn thi THPT Quốc gia giai đoạn 1930 - 1945, giáo viên không chỉ cần nắm vững các kiến thức trọng tâm mà còn phải cung cấp cho học sinh những kiến thức chuyên sâu thông qua các chuyên đề cụ thể.
Chuyên đề 1: Chủ trương, sách lược của Đảng với cách mạng Đông Dương và Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945
Chuyên đề 2: Vấn đề dân tộc, dân chủ từ 1930 đến 1945
Chuyên đề 3: Các mặt trận dân tộc thống nhất từ 1930 đến 1945
Chuyên đề 4: Sự chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám năm 1945
Chuyên đề 5: Những sự kiện của lịch sử thế giới tác động đến lịch sử Việt Nam từ
Chuyên đề 6: Mối quan hệ giữa giai đoạn 1930 - 1945 với các giai đoạn lịch sử trước và sau đó
Chuyên đề 7 tập trung vào thời cơ trong cách mạng từ năm 1930 đến 1945 Để giảng dạy hiệu quả, giáo viên cần hướng dẫn học sinh hiểu rõ các nội dung cốt lõi liên quan đến giai đoạn lịch sử này.
- Trước nhất, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm: Chủ trương là gì? Sách lược là gì?
- Thứ hai, giáo viên yêu cầu học sinh nêu vai trò của chủ trương, sách lược với sự thắng lợi của một cuộc cách mạng
Giáo viên cần hướng dẫn học sinh nghiên cứu về chủ trương của Đảng đối với cách mạng Đông Dương và Việt Nam trong giai đoạn 1930-1945, sử dụng các câu hỏi gợi mở để kích thích tư duy và tìm hiểu sâu hơn về lịch sử.
Chủ trương của Đảng về cách mạng Đông Dương trong giai đoạn 1930 - 1931 được thể hiện rõ qua các văn kiện quan trọng, bao gồm Cương lĩnh chính trị đầu tiên do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo và Luận cương chính trị của Trần Phú Những tài liệu này không chỉ phản ánh tư tưởng lãnh đạo của Đảng mà còn định hướng cho phong trào cách mạng tại Đông Dương trong thời kỳ khó khăn này.
Trong giai đoạn 1930 - 1931, chủ trương của phong trào cách mạng được thực hiện một cách mạnh mẽ, thể hiện qua các hoạt động đấu tranh của quần chúng nhân dân Học sinh có thể dựa vào kiến thức đã học để phân tích những sự kiện quan trọng và tác động của phong trào này đối với lịch sử Việt Nam Sự kiện này không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đấu tranh giành độc lập mà còn phản ánh tinh thần yêu nước và khát vọng tự do của người dân.
Trong giai đoạn 1936 - 1939, Đảng Cộng sản Đông Dương đã đưa ra chủ trương và sách lược phù hợp với bối cảnh thế giới và trong nước, được phản ánh rõ trong Hội nghị Ban chấp hành Trung ương tháng 7 - 1936 Từ 1939 - 1945, chủ trương của Đảng đã có sự thay đổi quan trọng, thể hiện qua các Nghị quyết của các Hội nghị Ban chấp hành Trung ương vào tháng 11 - 1939, tháng 11 - 1940 và tháng 5 - 1941, nhằm đáp ứng tình hình mới và các yêu cầu của cuộc kháng chiến Nội dung chủ trương chỉ đạo quan trọng nhất trong giai đoạn này là sự thích ứng với hoàn cảnh lịch sử, tạo điều kiện cho sự phát triển của phong trào cách mạng.
Từ năm 1939 đến 1945, Đảng đã có sự thay đổi chủ trương quan trọng so với giai đoạn 1936 - 1939 do bối cảnh trong nước và quốc tế có nhiều biến động Nội dung chủ yếu trong chỉ đạo cách mạng của Đảng là giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, coi đây là nhiệm vụ cấp bách nhất Các chủ trương này được thông qua tại các Hội nghị Trung ương Đảng diễn ra vào tháng 11 năm 1939, tháng 11 năm 1940, và tháng 5 năm 1941, tiếp tục được bổ sung tại các Hội nghị của Ban Thường vụ Trung ương Đảng tại Võng La (1943) và Đình Bảng (3-1945) Ngoài ra, các quyết định quan trọng cũng được đưa ra trong Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ (4-1945) và trong bối cảnh Nhật Bản sắp đầu hàng Đồng minh (13-8-1945), cùng với nội dung Hội nghị toàn quốc của Đảng (14-15-8-1945) và Đại hội Quốc dân tại Tân Trào (16-17-8-1945).
Dựa trên kinh nghiệm mà giáo viên chia sẻ, học sinh có thể tự học và chủ động nắm bắt kiến thức, từ đó áp dụng vào việc trả lời các câu hỏi liên quan đến những chuyên đề khác, dưới sự hướng dẫn cụ thể của giáo viên.
+ Học sinh tự đọc sách giáo khoa, tự lập dàn ý của các chuyên đề đó
Học sinh sẽ trình bày dàn ý cá nhân, sau đó cùng giáo viên và các bạn thảo luận để hoàn thiện dàn ý một cách chính xác và khoa học Qua quá trình này, học sinh sẽ viết lại đầy đủ kiến thức cho các chuyên đề đã thảo luận.
+ Giáo viên sẽ nhận xét, đánh giá các bài viết của học sinh và rút ra bài học kinh nghiệm cho các em
3.2.2 Lập sơ đồ tư duy, sơ đồ hóa kiến thức theo chủ đề kết hợp từ khóa
