CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CÔNG NGHỆ NHẰM PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM BÁO CHÍ - TRUYỀN THÔNG CỦA TRUNG TÂM TRUYỀN THÔNG QUẢNG NINH
Một số khái niệm cơ bản
Theo Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học do GS Hoàng Phê chủ biên (1996), công nghệ có hai nghĩa Khi được sử dụng như động từ, công nghệ có nghĩa là công nghiệp, nhưng nghĩa này đã trở nên lỗi thời Dưới dạng danh từ, công nghệ được hiểu là tổng thể các phương pháp gia công, chế tạo và làm thay đổi trạng thái, tính chất, hình dáng của nguyên vật liệu hoặc sản phẩm trong quá trình sản xuất nhằm tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh.
Công nghệ, xuất phát từ từ Hy Lạp "technologia" (trong đó "techno" có nghĩa là thủ công và "logia" có nghĩa là châm ngôn), là một thuật ngữ rộng chỉ các công cụ và mưu mẹo mà con người sử dụng Tùy thuộc vào ngữ cảnh, công nghệ có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau.
+ Công cụ hoặc máy móc giúp con người giải quyết các vấn đề;
+ Các kỹ thuật bao gồm các phương pháp, vật liệu, công cụ và các tiến trình để giải quyết một vấn đề;
+ Các sản phẩm được tạo ra phải hàng loạt và giống nhau;
Sản phẩm có chất lượng cao với giá thành hợp lý Theo định nghĩa của Uỷ ban Kinh tế – Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên hợp quốc (ESCAP), công nghệ là kiến thức hệ thống về quy trình và kỹ thuật chế biến vật liệu và thông tin Nó bao gồm kiến thức, thiết bị, phương pháp và các hệ thống phục vụ cho việc sản xuất hàng hoá và cung cấp dịch vụ.
Công nghệ (technology) được hiểu là sự phát minh và thay đổi trong việc sử dụng các công cụ, máy móc, kỹ thuật, và kỹ năng nghề nghiệp để giải quyết vấn đề hoặc cải tiến giải pháp hiện có Nó bao gồm các hệ thống và phương pháp tổ chức nhằm đạt được mục đích cụ thể Công nghệ cũng có thể là tập hợp các công cụ như máy móc, quy trình, và sự sắp xếp Ngoài ra, công nghệ có ảnh hưởng lớn đến khả năng kiểm soát và thích nghi của con người cũng như động vật với môi trường tự nhiên.
Trong tiếng Việt, các thuật ngữ "khoa học", "kỹ thuật" và "công nghệ" thường bị nhầm lẫn và sử dụng lẫn lộn Tuy nhiên, chúng có những ý nghĩa riêng biệt Khoa học là hoạt động hệ thống nhằm xây dựng và tổ chức kiến thức thông qua các giải thích và dự đoán có thể kiểm tra về vũ trụ Ngược lại, kỹ thuật là việc áp dụng kiến thức khoa học, kinh tế và xã hội để thiết kế, xây dựng và duy trì các cấu trúc, máy móc và hệ thống.
Quản lý là một khái niệm đa nghĩa, với sự phân biệt giữa nghĩa rộng và hẹp Sự khác biệt này xuất phát từ các yếu tố như thời đại, xã hội, chế độ và nghề nghiệp, dẫn đến nhiều cách giải thích khác nhau về quản lý Cùng với sự phát triển của phương thức sản xuất và sự mở rộng trong nhận thức của con người, sự khác biệt trong cách hiểu và lý giải về khái niệm quản lý ngày càng trở nên rõ rệt.
Quản lý là quá trình tổ chức và điều khiển các hoạt động của con người để đảm bảo hoàn thành công việc thông qua nỗ lực của người khác Nó bao gồm việc phối hợp hiệu quả các hoạt động trong một tổ chức, nhằm đạt được mục tiêu chung Quản lý không chỉ là hành động đưa các cá nhân làm việc cùng nhau, mà còn là nghệ thuật khiến công việc được thực hiện một cách tối ưu Quá trình này bao gồm lập kế hoạch, xây dựng tổ chức, điều khiển hoạt động, kiểm tra, giám sát và duy trì hoạt động thường xuyên để đạt được các chương trình và mục tiêu đã đề ra.
Trong giáo trình "Lý thuyết chung về quản lý xã hội", TS Nguyễn Vũ Tiến định nghĩa quản lý là những tác động của con người nhằm tổ chức và điều chỉnh hành vi của người khác Mục tiêu là phối hợp nỗ lực riêng lẻ của từng cá nhân và nhóm để tạo thành một nỗ lực chung, phục vụ cho việc cải tạo và biến đổi thế giới xung quanh, từ đó mang lại lợi ích cho con người.
Quản lý là quá trình tác động có tổ chức và có mục tiêu của người quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý, nhằm khai thác hiệu quả các tiềm năng và cơ hội để đạt được mục tiêu trong bối cảnh môi trường biến động.
Quản lý là quá trình có mục tiêu và kế hoạch, yêu cầu tuân thủ các nguyên tắc trong mối quan hệ giữa chủ thể và đối tượng quản lý Hiệu quả quản lý phụ thuộc vào cấu trúc tổ chức Hoạt động quản lý bao gồm việc điều phối các khả năng nhằm đạt được mục đích, đồng thời giải quyết mâu thuẫn giữa các yếu tố như đối tượng và chủ thể, tự nhiên và con người, cũng như giữa nhu cầu và khả năng sản xuất.
Quản lý là một hoạt động phức tạp, chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố khác nhau như con người, chính trị, tổ chức, quyền lực, thông tin và văn hóa Những yếu tố này không chỉ tác động đến nội dung mà còn ảnh hưởng đến phương thức và công cụ quản lý Việc hiểu rõ các yếu tố này là cần thiết để thực hiện quản lý hiệu quả.
1.1.3 Khái niệm quản lý công nghệ, quản lý công nghệ trong các cơ quan báo chí – truyền thông
Quản lý công nghệ là hoạt động của con người sử dụng kiến thức, công cụ và máy móc để đạt được mục tiêu đã định, giúp các tổ chức tối ưu hóa nền tảng công nghệ nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh Chức năng này đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá giá trị của công nghệ đối với tổ chức, đồng thời xác định thời điểm đầu tư hoặc rút lui khỏi phát triển công nghệ Ở cấp độ vĩ mô, quản lý công nghệ liên quan đến việc thiết lập và thực hiện chính sách phát triển công nghệ, tác động của công nghệ đến xã hội và môi trường, nhằm thúc đẩy đổi mới và tăng trưởng kinh tế Tại cấp độ vi mô, quản lý công nghệ được xem là một lĩnh vực khoa học liên ngành, kết hợp giữa khoa học, công nghệ và quản lý để hoạch định và hoàn thiện năng lực công nghệ, phục vụ cho các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn của tổ chức.
Quản lý công nghệ trong các cơ quan báo chí – truyền thông được định nghĩa là phương pháp quản lý các nền tảng sản phẩm báo chí – truyền thông nhằm tạo ra sự tiện ích, hấp dẫn và lôi cuốn công chúng, đồng thời bảo đảm tính an ninh và an toàn trong quá trình sản xuất các sản phẩm này.
Quản lý công nghệ trong phát triển sản phẩm báo chí – truyền thông là một phần của quản lý nhà nước, nhằm nâng cao chất lượng hoạt động thông tin Quá trình này liên quan đến việc sử dụng các công cụ quản lý để tác động đến các đối tượng khác nhau, từ đó đạt được mục tiêu chính là cải thiện hiệu quả thông tin trong lĩnh vực truyền thông.
Quản lý công nghệ là một bộ phận của quản lý nhà nước về báo chí
Lãnh đạo và quản lý công nghệ trong phát triển sản phẩm báo chí – truyền thông là yếu tố cần thiết, phản ánh nhu cầu thực tiễn trong hoạt động báo chí hiện nay.
1.1.4 Khái niệm báo chí, sản phẩm báo chí
Vai trò của quản lý công nghệ nhằm phát triển sản phẩm báo chí – truyền thông trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang mang lại những lợi ích to lớn cho xã hội, ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực trong đời sống kinh tế - xã hội Sự phát triển này giúp sản xuất các sản phẩm nhanh chóng với chi phí hợp lý, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người tiêu dùng và mở rộng khả năng tiếp cận đến đông đảo khách hàng.
Sự phát triển của công nghệ số đã giúp báo chí – truyền thông tiếp cận công chúng nhanh chóng và dễ dàng hơn Các sản phẩm báo chí trở nên sinh động và hấp dẫn nhờ ứng dụng công nghệ mới, mang đến trải nghiệm chưa từng có cho người dùng Việc sử dụng công nghệ thực tại ảo, video 360 độ và chatbot thông minh để gợi ý tin tức cá nhân hóa là minh chứng cho sự kết hợp hiệu quả giữa báo chí và công nghệ Chính vì vậy, ngày càng nhiều cơ quan báo chí – truyền thông đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào quy trình sản xuất và quản lý sản phẩm của mình.
Cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển với tốc độ “chưa từng có”, mang đến hàng loạt công nghệ mới trong thời gian ngắn Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về việc quản lý phù hợp để khai thác hiệu quả các công nghệ này.
Không phải tất cả các đổi mới công nghệ đều mang lại lợi ích cho xã hội, vì mỗi công nghệ đều có hai mặt tích cực và tiêu cực Những ảnh hưởng xấu của công nghệ thường không phải do bản thân công nghệ gây ra, mà là do con người lạm dụng nó Do đó, việc quản lý công nghệ là cần thiết để ngăn chặn sự lạm dụng quá mức.
Theo tổng quan của Liên hợp quốc năm 1984, việc cung cấp tiền bạc và công nghệ cho các nước đang phát triển không mang lại sự phát triển do thiếu năng lực quản lý công nghệ Để khắc phục vấn đề này, vào tháng 1/1985, Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đã phối hợp với Trung tâm chuyển giao công nghệ châu Á – Thái Bình Dương (APCTT) thực hiện chương trình "Tăng cường năng lực quản lý công nghệ", nhằm nâng cao khả năng quản lý công nghệ ở các nước đang phát triển.
Kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới cho thấy, để phát triển đất nước, cần kết hợp giữa nền kinh tế thị trường tự do và kế hoạch hoá tập trung Một số quốc gia đã tập trung vào phát triển kinh tế hiện đại, nhưng điều này có thể dẫn đến sự thiếu công bằng xã hội Ngược lại, những quốc gia chú trọng vào kế hoạch hoá thường gặp phải tình trạng trì trệ Để đạt được sự cân bằng giữa hiện đại và văn minh trong quá trình công nghiệp hoá, cần quản lý tốt sự phát triển công nghệ Quản lý công nghệ sẽ là công cụ quan trọng giúp thực hiện thành công quá trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá.
Quản lý công nghệ ở cơ sở là việc quản lý tiến bộ kỹ thuật thông qua các hoạt động phân tích đầu vào, thị trường, và tính khả thi về công nghệ, kinh tế, xã hội, pháp lý Những phân tích này cung cấp cơ sở cho các quyết định đầu tư cơ sở vật chất, mở rộng thị trường và đổi mới công nghệ Nhờ đó, quản lý công nghệ trở thành công cụ quan trọng giúp đáp ứng lợi ích của cả người sản xuất và người tiêu dùng.
Quản lý báo chí – truyền thông trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 cần đổi mới mô hình và nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo để phát triển nền báo chí hiện đại và chất lượng Cần khắc phục tình trạng chồng chéo, đầu tư dàn trải và buông lỏng quản lý, đồng thời tôn trọng các nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý Nguyên tắc quản lý theo ngành, địa phương và vùng lãnh thổ cần được thực hiện, phân biệt rõ chức năng quản lý nhà nước và chức năng quản lý kinh doanh của các doanh nghiệp truyền thông Ngoài ra, cần tuân thủ nguyên tắc trách nhiệm, nghĩa vụ và chức năng của truyền thông, cùng với việc công khai thông tin quản lý nhà nước trên các phương tiện truyền thông.
Quản lý công nghệ trong báo chí – truyền thông là một yếu tố quan trọng trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, với những tác động sâu rộng đến cách thức sản xuất và tiêu thụ thông tin Việc áp dụng công nghệ mới không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn cải thiện chất lượng nội dung, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của độc giả Đồng thời, quản lý công nghệ cũng giúp các tổ chức truyền thông thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của thị trường và xu hướng tiêu dùng.
Vai trò của an ninh truyền thông và văn hóa truyền thông ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh các thiết bị kết nối Internet và khả năng tự chia sẻ thông tin Các ứng dụng thông minh không chỉ phân tích mà còn trao đổi dữ liệu, biến dữ liệu người dùng thành tài sản quý giá, chủ yếu thuộc về các doanh nghiệp công nghệ lớn Người dùng gặp khó khăn trong việc kiểm soát dữ liệu cá nhân, dẫn đến những thách thức về an toàn và bảo mật thông tin, đặc biệt trong lĩnh vực báo chí – truyền thông Các đơn vị truyền thông phải đối mặt với rủi ro an ninh và khủng hoảng truyền thông, khi mà các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội như Facebook và Google dần nắm quyền kiểm soát dữ liệu và hành vi người dùng, với Facebook sở hữu hơn 2 tỷ tài khoản và Google thực hiện khoảng 3,5 tỷ lượt tìm kiếm mỗi ngày.
Trong kỷ nguyên công nghệ số, quyền lực nằm trong tay những ai nắm giữ thông tin và dữ liệu, dẫn đến việc kiểm soát và định hướng công chúng Điều này khởi nguồn cho nhiều vấn đề tiêu cực, bao gồm thông tin sai lệch, thông tin không được kiểm định và sự gia tăng của nội dung bạo lực, khiêu dâm, đồi trụy Hệ quả là sự lệch lạc trong nhận thức của một bộ phận công chúng về các vấn đề kinh tế, chính trị và xã hội, tạo ra nguy cơ đối với an ninh và ổn định xã hội, đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến cộng đồng Các lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, chính trị và xã hội đang là những nguồn thông tin chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Quản lý công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các thách thức về cơ sở hạ tầng và nguồn lực quản lý truyền thông, đáp ứng yêu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0 tại các cơ quan báo chí và truyền thông.
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã tạo ra sự thay đổi mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, với công nghệ thông tin đóng vai trò cầu nối quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công của các hoạt động báo chí – truyền thông hiện đại Những thách thức lớn nhất hiện nay đối với truyền thông bao gồm việc phát triển thể chế, nguồn nhân lực, và xây dựng hạ tầng đồng bộ, đồng thời đảm bảo an toàn và an ninh thông tin.
Các công nghệ mới liên tục ra đời từ việc cải tiến công nghệ cũ hoặc sáng tạo mới, yêu cầu các cơ quan báo chí – truyền thông phải có chiến lược quản lý phù hợp với điều kiện hiện tại về nhân lực, vật lực và cơ sở hạ tầng Việc lựa chọn công nghệ cần cân nhắc kỹ lưỡng để đáp ứng yêu cầu công việc và khả năng nâng cấp trong tương lai, nhằm tránh lãng phí đầu tư Để quản lý công nghệ hiệu quả, cần có lãnh đạo chuyên trách cùng đội ngũ kỹ sư, kỹ thuật viên có trình độ Đặc biệt, Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh, với nhiều loại hình báo chí, cần chú trọng quản lý công nghệ trong bối cảnh công nghệ số và Internet đang thay đổi mạnh mẽ môi trường truyền thông, với hội tụ truyền thông trở thành xu thế phát triển tất yếu.
Tư tưởng hạt nhân của hội tụ truyền thông nhấn mạnh rằng sự phát triển công nghệ truyền thông cùng với việc xóa bỏ “hàng rào” kiểm soát thông tin đã dẫn đến sự hội tụ của các loại hình báo chí như báo in, phát thanh, truyền hình, mạng điện tử và thiết bị di động về mặt công nghệ.
Nội dung và yêu cầu quản lý công nghệ nhằm phát triển sản phẩm báo chí – truyền thông của Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh hiện nay
1.3.1 Chủ thể và khách thể quản lý
1.3.1.1 Chủ thể quản lý Ở cấp độ vĩ mô, chủ thể quản lý là các cơ quan quản lý nhà nước Theo quy định tại Luật Báo chí 2016, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí bao gồm: Chính phủ, Bộ Thông tin & Truyền thông, các bộ, cơ quan ngang bộ trong phạm vi, nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp với
Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện quản lý nhà nước về báo chí
Trong luận văn này, chúng tôi tập trung vào việc phân tích vai trò của lãnh đạo các cơ quan báo chí ở cấp độ vi mô, đặc biệt là tại Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh, một cơ quan thông tin báo chí cấp tỉnh Chúng tôi nhấn mạnh trách nhiệm của tổ chức nhà nước trong việc quản lý và phát huy hiệu quả hoạt động của các cơ quan báo chí.
Khách thể quản lý bao gồm toàn bộ quá trình quản lý các kế hoạch, chương trình, phương thức, trang thiết bị kỹ thuật, công nghệ, nguồn nhân lực và tài chính liên quan đến hoạt động thông tin của Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh.
Quản lý các đối tượng trong Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh bao gồm việc điều phối đội ngũ phóng viên, biên tập viên và kỹ thuật viên, nhằm đảm bảo hoạt động thông tin hiệu quả và chuyên nghiệp.
Khách thể quản lý bao gồm các tổ chức và cá nhân liên quan đến hoạt động thông tin của Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh, cùng với công chúng quan tâm đến các chương trình của trung tâm Trong đó, công chúng đóng vai trò quan trọng, có khả năng tạo ra dư luận xã hội và biến thông tin thành hành động.
1.3.2 Nội dung quản lý công nghệ nhằm phát triển sản phẩm báo chí – truyền thông tại Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh
Quản lý công nghệ bằng chiến lược phát triển, ứng dụng công nghệ
Chiến lược phát triển và ứng dụng công nghệ là những mục tiêu và phương pháp nhằm cải tiến, hoàn thiện và phát triển tiềm lực công nghệ Nó không chỉ giúp nâng cao lợi thế cạnh tranh mà còn bao gồm một hệ thống các bộ phận liên quan chặt chẽ với nhau.
Chiến lược phát triển và ứng dụng công nghệ là một kế hoạch định hướng cao, cần được cụ thể hóa với các mục tiêu, biện pháp và đơn vị thực hiện Thời gian xây dựng chiến lược thường kéo dài từ 15 năm trở lên, trong đó có thể xảy ra biến động ngoài dự kiến Do đó, việc xem xét và điều chỉnh chiến lược là cần thiết Để đảm bảo hiệu quả trong nghiên cứu, ứng dụng và đổi mới công nghệ, cần có sự phối hợp giữa chiến lược của các tổ chức với hệ thống chiến lược phát triển tiềm lực công nghệ của quốc gia và ngành.
Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh, cơ quan báo chí cấp tỉnh, cần quản lý công nghệ phát triển sản phẩm báo chí – truyền thông phù hợp với định hướng và chiến lược công nghệ của tỉnh Quảng Ninh Chiến lược này phải gắn liền với yêu cầu về công nghệ và quản lý trong sự phát triển của lĩnh vực báo chí – truyền thông.
Quản lý công nghệ thông qua lựa chọn nhân sự
Nhân sự quản lý công nghệ phải là người am hiểu, có kiến thức, chuyên môn sâu về công nghệ
Để tư vấn hiệu quả cho lãnh đạo về định hướng phát triển công nghệ, nhân sự quản lý công nghệ cần có tầm nhìn chiến lược về xu hướng công nghệ tương lai và hiểu rõ ưu, nhược điểm của các hệ thống hiện có Ví dụ, trong việc quản lý phần mềm nội dung cho báo điện tử, họ cần chú trọng đến yêu cầu an ninh mạng để bảo vệ hệ thống khỏi các cuộc tấn công Tại Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh, việc xây dựng máy chủ lưu trữ dùng chung là nhiệm vụ quan trọng, giúp phóng viên dễ dàng truy cập tư liệu từ các nguồn khác nhau, đảm bảo tính tiện lợi và hiệu quả trong công việc.
Quản lý công nghệ thông qua việc lựa chọn công nghệ
Hội tụ truyền thông hiện nay là xu thế tất yếu trong sự phát triển của báo chí – truyền thông, nhờ vào sự tiến bộ của công nghệ thông tin Sự kết hợp giữa các phương tiện báo chí như báo in, truyền hình, phát thanh và phim ảnh đã tạo ra một kỷ nguyên mới của đa truyền thông, mang lại dịch vụ phong phú hơn cho người sử dụng Ranh giới giữa các loại hình báo chí đã được xóa nhòa, mở ra nhiều cơ hội mới trong lĩnh vực truyền thông.
Với sự phát triển của toà soạn theo hướng hội tụ, công nghệ và kỹ thuật trở thành yếu tố then chốt trong việc sản xuất nội dung Trong khi toà soạn truyền thống chỉ cần cơ sở vật chất hiện đại nhưng không quá phức tạp, thì trong mô hình hội tụ, phóng viên đa phương tiện cần có công nghệ để tác nghiệp nhanh chóng và hiệu quả Công nghệ không chỉ giúp hiện thực hóa nội dung mà còn đảm bảo việc truyền tải thông tin đến công chúng diễn ra dễ dàng và thuận lợi.
Mô hình Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh với bốn loại hình báo chí hội tụ trong một cơ quan rất phù hợp để xây dựng toà soạn hội tụ Việc lựa chọn công nghệ phù hợp để phát triển toà soạn hội tụ là bước cần thiết và bắt buộc.
Trong lĩnh vực báo chí – truyền thông, việc lựa chọn công nghệ phù hợp là rất quan trọng để phát triển sản phẩm hiệu quả Cần xác định công nghệ nào đảm bảo an toàn mạng và duy trì hoạt động thông suốt của hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin Ngoài ra, lựa chọn công nghệ cũng phải phù hợp với năng lực của nhân sự hiện có và tiềm lực tài chính của cơ quan Để giải quyết những vấn đề này, cần đầu tư nghiêm túc vào nghiên cứu và học hỏi từ kinh nghiệm của các đơn vị đi trước, từ đó tìm ra giải pháp thích hợp nhất cho nhu cầu và khả năng của cơ quan báo chí – truyền thông.
Quản lý công nghệ thông qua các tiêu chuẩn an toàn
Quản lý công nghệ trong lĩnh vực báo chí – truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và đảm bảo tính an toàn, an ninh trong quá trình sản xuất sản phẩm.
Quá trình sản xuất sản phẩm báo chí – truyền thông hiện nay phụ thuộc vào hệ thống công nghệ thông tin, trong đó các tiêu chuẩn an toàn đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá chất lượng công nghệ Bộ Thông tin & Truyền thông đã ban hành 16 tiêu chuẩn cho hệ thống thông tin và 3 tiêu chuẩn cho sản phẩm an toàn thông tin Bên cạnh đó, còn nhiều tiêu chuẩn khác đang trong giai đoạn dự thảo và lấy ý kiến trước khi chính thức ban hành.
Một số công nghệ mới trong phát triển sản phẩm báo chí – truyền thông hiện đại
Báo chí truyền thông đã từng giữ vị thế độc quyền trong việc cung cấp thông tin cho công chúng, nhưng sự bùng nổ của Internet và mạng xã hội đã tạo ra sự chuyển biến lớn trong cách tiếp nhận thông tin Mạng xã hội cho phép người dùng dễ dàng tiếp cận và chia sẻ thông tin, dẫn đến sự ra đời của khái niệm báo chí công dân Điều này đặt ra thách thức cho báo chí truyền thông trong việc duy trì sự quan tâm và niềm tin của công chúng Để thu hút lại khán giả, các nhà báo cần cải thiện chất lượng nội dung, thay đổi cách đưa tin và ứng dụng công nghệ mới Những công nghệ tiên tiến như thực tại tăng cường (AR), thực tại ảo (VR) và trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra cơ hội mới cho ngành báo chí, giúp tạo ra những trải nghiệm hấp dẫn và độc đáo cho người đọc.
1.4.1 Công nghệ thực tại tăng cường
Thực tại tăng cường (AR) là trải nghiệm tương tác với thế giới thực, nơi các vật thể được cải thiện bởi thông tin do máy tính tạo ra Sự tương tác này có thể được cảm nhận qua các giác quan của con người như thị giác, thính giác, xúc giác, cảm giác và khứu giác Bản chất của AR là sử dụng các phần tử ảo để làm phong phú thêm thông tin trong môi trường vật lý.
Theo Bùi Thị Vân Anh, thực tại tăng cường là công nghệ bổ sung dữ liệu do máy tính tạo ra như âm thanh, hình ảnh và hoạt hình vào không gian thực, nơi người dùng đang trải nghiệm.
Thông tin tăng cường trong hệ thống thực tại tăng cường gắn liền với môi trường thực, với sự thay đổi thông tin theo cách người dùng di chuyển và tương tác với các thành phần xung quanh.
Công nghệ thực tại tăng cường đang ngày càng được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là trong trò chơi, quảng cáo, bảo trì và sửa chữa sản phẩm, cũng như trong y học.
Công nghệ thực tại tăng cường đã được áp dụng trong lĩnh vực báo chí truyền thông, mang lại nhiều lợi ích đáng kể Công nghệ này cho phép bổ sung dữ liệu như âm thanh, hình ảnh và hoạt hình vào không gian thực, tạo ra trải nghiệm sống động hơn cho người dùng thông qua các thiết bị như điện thoại thông minh và máy tính bảng Đặc biệt, báo in đã tận dụng công nghệ AR để phát triển cách kể chuyện mới, kết hợp chữ và hình ảnh với nội dung đa phương tiện, từ đó thu hút độc giả hơn Việc tích hợp AR vào quảng cáo trên báo in không chỉ giúp độc giả tương tác với sản phẩm mà còn kích thích sự tò mò, nâng cao hiệu quả quảng cáo và mang lại lợi ích cho cả tòa soạn và khách hàng quảng cáo.
Với ứng dụng thực tại tăng cường, các cơ quan báo chí có thể biến bất kỳ trang in nào thành trải nghiệm sống động Điều này giải thích lý do tại sao các tạp chí nổi tiếng như Time và Elle đang tích cực áp dụng công nghệ này.
Tạp chí Top Gear và W Magazine đã áp dụng công nghệ thực tại tăng cường (AR) vào các ấn phẩm của mình Đặc biệt, Top Gear cho phép độc giả không chỉ xem ảnh xe từ một góc cố định mà còn trải nghiệm cảm giác ngồi lên và lái thử xe, cùng khả năng xem xét chi tiết xe từ nhiều góc độ khác nhau Người dùng còn có thể thay đổi màu sơn của xe để chọn lựa màu sắc ưng ý mà không cần phải đến showroom.
1.4.2 Công nghệ thực tại ảo
Thực tại ảo (VR) là một không gian ba chiều được tạo ra bởi máy tính, nhằm tái hiện thế giới thực Trong môi trường mô phỏng này, người dùng không chỉ quan sát mà còn có khả năng thực hiện các thao tác theo ý muốn, khác biệt hoàn toàn so với đồ họa 3D thông thường.
Công nghệ thực tại ảo đang được ứng dụng rộng rãi vào nghiên cứu khoa học, kiến trúc, quân sự, giải trí, du lịch…
Với 3 đặc tính chính là tính tương tác, tính đắm chìm và tính tưởng tượng, khi ứng dụng công nghệ thực tại ảo vào trong lĩnh vực báo chí sẽ giúp công chúng tiếp nhận thông tin với những cảm giác như đang nhập vai vào nhân vật đang hiện diện trong môi trường diễn ra thông tin Công chúng như được tham gia vào sự kiện ấy đúng lúc sự kiện đang diễn ra Không chỉ được nghe, được đọc, được nhìn, công chúng còn có thể tiếp nhận thông tin bằng cả xúc giác và cảm giác của mình, đem lại một trải nghiệm thực nhất từng có từ trước đến nay trong lĩnh vực báo chí Trong một sản phẩm báo chí ứng dụng thực tại ảo, người dùng là một phần của sản phẩm đó ình 1-2: Tác phẩm “ unger in Los Angeles” của Nonny de la Pena
Sản phẩm báo chí thực tại ảo đầu tiên được giới thiệu là "Hunger in Los Angeles" do tác giả Nonny de la Pena phát hành vào năm 2012 Tác phẩm này đã mở ra một hướng đi mới cho báo chí, kết hợp công nghệ thực tế ảo với việc truyền tải thông tin, giúp người xem trải nghiệm sâu sắc hơn về những vấn đề xã hội.
Angeles mô tả cảnh tượng hỗn loạn trước một ngân hàng thực phẩm địa phương, nơi một người đàn ông gục ngã do bị tiểu đường Âm thanh trong tác phẩm là thật, trong khi hình ảnh được tái hiện bằng công nghệ video 360 độ, đồ họa vi tính và cảm biến chuyển động Người xem không chỉ quan sát mà còn tham gia trực tiếp vào câu chuyện, giúp họ cảm nhận hoàn cảnh một cách chân thực hơn.
1.4.3 Công nghệ trí tuệ nhân tạo
Trí tuệ nhân tạo (AI) là hệ thống máy móc hoặc phần mềm do con người phát triển, có khả năng tự động thực hiện các hành vi thông minh Nó có thể giao tiếp với con người, học hỏi từ kinh nghiệm và thích ứng linh hoạt với nhiều tình huống khác nhau.
Trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng xử lý dữ liệu nhanh chóng và hiệu quả hơn con người, với quy mô lớn hơn Nhiều tập đoàn công nghệ đang phát triển AI để giải quyết những vấn đề mà con người chưa tìm ra giải pháp Nhờ vào những lợi ích vượt trội, AI đang được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như ngân hàng, y học, công nghiệp nặng, tiếp thị và giao thông vận tải.
Trí tuệ nhân tạo đang được áp dụng rộng rãi bởi nhiều cơ quan báo chí lớn trên toàn cầu Tại Hội nghị báo chí toàn quốc 2018, nhà báo đã chia sẻ những ứng dụng và lợi ích của công nghệ này trong ngành truyền thông.
