nước. Tuy nhiên từ khi xuất hiện Covid-19 đến nay, thị trường tài chính đã phải chịu nhiều áp lực, biến động và không thậm chí nhiều quốc gia đã phải tuyên bố vỡ nợ. Đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng toàn diện, sâu rộng đến tất cả quốc gia, hiện vẫn diễn biến phức tạp. Kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái nghiêm trọng. Vào cuối tháng 2 năm 2020, thị trường chứng khoán toàn cầu rơi vào tình trạng tự do. Nhiều người vẫn nghi ngờ về mức độ nghiêm trọng của căn bệnh lây lan nhanh chóng này, nhưng đến nay, những ảnh hưởng mà covid-19 để lại cho thị trường tài chính các nước là không thể đo lường được, nhất là đối với các quốc gia đang phát triển. Với đề tài “Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đối với thị trường tài chính của các nước đang phát triển”. Bài tiểu luận của chúng em đã tổng hợp thông tin và tập trung phân tích tác động của đại dịch Covid-19 đến thị trường tài chính các nước đang phát triển, từ đó đề xuất một số ý kiến, giải pháp cũng như hạn chế chưa được khắc phục. Bài nghiên cứu gồm có 3 phần: Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến thị trường tài chính các nước đang phát triển Đề xuất giải pháp Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng: Các nước đang phát triển. Phạm vi nghiên cứu: Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đối với thị trường tài chính của các nước đang phát triển. Trong khuôn khổ kiến thức và thời gian có hạn nên bài viết còn nhiều hạn chế và thiếu sót. Do vậy, chúng em rất mong cô góp ý kiến để bài tiểu luận được hoàn thiện hơn. Chúng em xin chân thành cảm ơn cô ạ! Thương mại và đầu tư là 2 yếu tố chịu sự ảnh hưởng lâu dài khi diễn biến dịch chưa có sự dừng lại. Xét trên các khía cạnh của các nước phát triển, các chính sách đưa ra nhằm kiểm soát dịch bệnh, bình ổn kinh tế(bao gồm cả kinh tế vĩ mô, lạm phát,..), cần sự phối hợp của các nước không phân ra phát triển hay không phát triển. Sự ảnh hưởng trực tiếp của Covid lên thị trường tài chính các nước phát triển cũng gây ra các ảnh hưởng gián tiếp tới thị trường tài chính các nước đang phát triển. Trong quá trình nghiên cứu của chúng em còn tồn tại nhiều thiếu sót, chúng em mong được lắng nghe nhận xét và ý kiến của cô để chúng em có thể cho ra những sản phẩm tốt hơn sau này.
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
1.1.1 Tổng quan nghiên cứu trong nước
Theo TS Lê Đăng Doanh, đại dịch virus corona đã tác động tiêu cực đến kinh tế Việt Nam qua nhiều kênh khác nhau Một trong những ảnh hưởng rõ rệt là sự gián đoạn trong hoạt động xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc Hiện nay, hàng nông sản của Việt Nam đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu, dẫn đến tình trạng đình trệ.
Trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay, khách du lịch Trung Quốc sẽ không đến Việt Nam, và khách từ các quốc gia khác cũng ngần ngại tới những nơi có dịch virus corona, bao gồm cả Việt Nam Điều này đã dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng doanh thu của ngành du lịch.
Các doanh nghiệp Việt Nam cần nhận thức rõ tình hình hiện tại và tìm kiếm thị trường mới, chấp nhận bán hàng với giá rẻ để mở rộng hoạt động kinh doanh TS Lê Đăng Doanh nhấn mạnh rằng đây là một tình huống cấp bách cần các biện pháp "không bình thường" để ứng phó Đồng thời, TS Nguyễn Trí Hiếu cũng cho biết dịch viêm phổi cấp corona đã ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất, nhập khẩu, đặc biệt là các mặt hàng trái cây như thanh long và dưa hấu, trong khi nhiều loại thực phẩm từ Trung Quốc cũng đang bị hạn chế nhập khẩu vào Việt Nam.
Theo TS Hiếu, tác động tiêu cực không chỉ giới hạn ở hai lĩnh vực mà còn lan rộng đến nhiều ngành khác như kinh doanh, thực phẩm, du lịch và giao thông Thêm vào đó, việc hạn chế công nhân Trung Quốc trở lại làm việc tại Việt Nam sẽ ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước.
Chuyên gia nhận định rằng virus corona đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu, và trong thời gian tới, tác động này dự kiến sẽ gia tăng mạnh mẽ do dịch bệnh đang có dấu hiệu bùng phát nghiêm trọng, đánh dấu chỉ là khởi đầu của một cuộc khủng hoảng lớn.
1.1.2 Tổng quan nghiên cứu nước ngoài
Giáo sư kinh tế Warwick McKibbin từ Trường ĐH Quốc gia Australia cho biết, đại dịch viêm phổi hiện nay có thể tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế toàn cầu, với mức độ ảnh hưởng gấp 3 – 4 lần so với dịch SARS-CoV năm 2003, ước tính thiệt hại lên đến 160 tỷ USD.
CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.2.1 Tổng quan thị trường tài chính
1.2.1.1 Định nghĩa Để đưa ra khái niệm Thị trường tài chính (Financial Market), ta hãy điểm qua khái niệm này được sử dụng như thế nào trong các giáo trình quốc tế:
In "The Economics of Money, Banking, and Financial Markets" by Frederic S Mishkin (2007), it is stated that financial markets serve as a platform for the transfer of capital from those who have surplus funds to those who are in need of resources.
- Trong cuốn "Managerial Finance", Scott Besley and Eugene F.Brigham, 14 edition,
Các thị trường tài chính là một hệ thống kết nối cá nhân và tổ chức, cùng với các công cụ và cơ chế, giúp người vay và người tiết kiệm tương tác mà không cần xác định địa điểm cụ thể.
Thị trường tài chính là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi liên quan đến nguồn lực tài chính, nơi mà vốn được chuyển từ người có dư thừa sang người thiếu hụt thông qua giao dịch trực tiếp hoặc gián tiếp và các công cụ tài chính Đây là tổng hòa các mối quan hệ cung cầu về vốn, tạo ra môi trường cho hệ thống tài chính vận động Thị trường tài chính tồn tại trong mọi nền kinh tế có quan hệ tiền tệ, phản ánh sự cần thiết của việc quản lý và phân bổ nguồn lực tài chính hiệu quả.
Thị trường tài chính là nền tảng cho việc chuyển giao nguồn tài chính giữa các chủ thể kinh tế thông qua các giao dịch và công cụ tài chính, nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn và tối ưu hóa lợi nhuận.
1.2.1.2 Phân loại Để nghiên cứu những đặc điểm cụ thể của thị trường tài chính, chúng ta cần nghiên cứu một vài cách phân loại thị trường tài chính theo các góc độ khác nhau.
Căn cứ vào thời hạn sử dụng nguồn tài chính:
Thị trường tài chính được phân chia thành hai loại dựa trên thời hạn sử dụng nguồn tài chính: thị trường tiền tệ, đại diện cho các giao dịch ngắn hạn, và thị trường vốn, liên quan đến các giao dịch dài hạn.
Thị trường tiền tệ là nơi diễn ra hoạt động phát hành và giao dịch các công cụ tài chính ngắn hạn, thường có thời hạn dưới 1 năm Các công cụ này bao gồm tín phiếu kho bạc, khoản vay ngắn hạn giữa các ngân hàng, hợp đồng mua lại, chứng chỉ tiền gửi và thương phiếu.
Trên thị trường tiền tệ, giao dịch chủ yếu diễn ra theo hình thức phi tập trung thông qua các phương tiện như điện thoại, telex, máy tính và fax Lãi suất trong lĩnh vực này được xác định bởi cung và cầu về vốn vay, đồng thời chịu ảnh hưởng từ sự can thiệp của ngân hàng trung ương.
Thị trường vốn là nơi phát hành và giao dịch các công cụ tài chính có kỳ hạn trên một năm, giúp giải quyết quan hệ cung cầu về vốn trung và dài hạn Đây là một phần quan trọng của thị trường tài chính, chuyên môn hóa cho các nguồn tài chính dài hạn, nhằm huy động vốn từ các tầng lớp dân cư và các ngành kinh tế để đầu tư mở rộng sản xuất.
Dựa trên tiêu thức này, thị trường tài chính được chia thành thị trường nợ và thị trường vốn cổ phần.
Thị trường nợ là nơi mà các tổ chức và cá nhân huy động vốn thông qua việc phát hành các công cụ nợ như trái phiếu, tín phiếu và kỳ phiếu Khi phát hành các công cụ này, nhà phát hành thực chất là vay vốn và cam kết hoàn trả cả gốc lẫn lãi Người cho vay không phải chịu trách nhiệm về cách sử dụng vốn của người vay, và nhà phát hành có nghĩa vụ hoàn trả theo các điều khoản đã thỏa thuận trong hợp đồng Đặc điểm nổi bật của công cụ nợ là mối quan hệ vay mượn có thời hạn, với lãi suất được ấn định trước và người sở hữu công cụ nợ không tham gia vào quản lý công ty.
- Thị trường vốn cổ phần
Thị trường vốn cổ phần là nơi huy động vốn thông qua việc phát hành cổ phiếu, cho phép những người có vốn trở thành cổ đông và tham gia vào lợi nhuận cũng như rủi ro của công ty Cổ phiếu không có lãi cố định mà phụ thuộc vào hiệu quả kinh doanh của công ty phát hành, và được xem là chứng khoán dài hạn vì không có thời gian đáo hạn Cổ đông là chủ sở hữu công ty và có thể thu hồi vốn bằng cách bán cổ phiếu trên thị trường thứ cấp.
Dựa trên tiêu thức này, thị trường tài chính được chia thành: thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp.
Thị trường sơ cấp là nơi diễn ra giao dịch các chứng khoán mới phát hành, bao gồm cổ phiếu và trái phiếu, lần đầu tiên Tại đây, vốn từ nhà đầu tư được chuyển giao cho nhà phát hành thông qua việc mua các chứng khoán mới Do tính chất của nó, thị trường này còn được gọi là thị trường phát hành hoặc thị trường cấp một.
Thị trường thứ cấp, hay còn gọi là thị trường cấp hai, là nơi diễn ra các giao dịch các công cụ tài chính sau khi chúng đã được phát hành trên thị trường sơ cấp Thị trường này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thanh khoản cho các nhà đầu tư và tạo điều kiện cho việc xác định giá trị thực của các tài sản tài chính.
Căn cứ vào tính chất pháp lý, thị trường tài chính được chia thành thị trường tài chính chính thức và thị trường tài chính không chính thức.
- Thị trường tài chính chính thức
Thị trường tài chính chính thức là nơi các chủ thể hoạt động theo quy định pháp luật và được giám sát bởi cơ quan quản lý, đóng vai trò quan trọng trong việc đo lường sức khỏe của nền kinh tế Các công cụ tài chính mạnh mẽ thường được giao dịch tại đây, tạo nền tảng cho các thị trường bán chính thức và phi chính thức trong việc xác định phương hướng và giá cả.
- Thị trường tài chính không chính thức
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.3.1 Phương pháp thu thập thông tin
Thông tin thứ cấp, bao gồm số liệu và tài liệu có sẵn, được thu thập từ các nguồn công bố chính thức của cơ quan nhà nước cũng như các nghiên cứu từ cá nhân và tổ chức trong và ngoài nước, liên quan đến thị trường tài chính ở các nước đang phát triển.
Số liệu thứ cấp được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tổng cục Thống kê, cùng với các báo cáo từ các tổ chức trong và ngoài nước Ngoài ra, tài liệu từ các trang web trên Internet, các công trình nghiên cứu và các tài liệu liên quan đến thị trường tài chính cũng được xem xét để đánh giá ảnh hưởng của nó đến các nước đang phát triển.
1.3.2 Phương pháp xử lý thông tin
Dựa trên các thông tin và số liệu đã thu thập, chúng tôi tiến hành chọn lọc và hệ thống hóa để phục vụ cho các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể Phương pháp phân tổ thống kê được áp dụng nhằm tổng hợp tài liệu và phân chia theo các nội dung phù hợp, phục vụ cho việc nghiên cứu thị trường tài chính ở các nước đang phát triển trong bối cảnh Covid-19.
- Tài liệu thứ cấp: được sắp xếp cho từng nội dung nghiên cứu.
Xây dựng cơ sở dữ liệu và nhập số liệu là quy trình quan trọng, được thực hiện trên phần mềm Excel Excel không chỉ hỗ trợ việc quản lý dữ liệu mà còn là công cụ hữu ích để tạo biểu đồ và vẽ đồ thị, giúp trực quan hóa thông tin một cách hiệu quả.
Phương pháp thống kê kinh tế kết hợp với phương pháp so sánh được áp dụng để phân tích số liệu, giúp làm rõ tình hình biến động của các chỉ tiêu nghiên cứu và mối quan hệ giữa chúng với các chỉ tiêu khác.
- Phương pháp thống kê mô tả: thông qua số liệu thống kê mô tả ảnh hưởng của Covid-19 đến tài chính của các nước đang phát triển
- Phương pháp so sánh: sử dụng số liệu theo chuỗi thời gian để so sánh thị trường tài chính các nước đang phát triển qua các thời kỳ.)
ẢNH HƯỞNG CỦA COVID-19 ĐẾN THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH CỦA CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN
TÌNH HÌNH ĐẠI DỊCH COVID-19 TRÊN THẾ GIỚI
Ngày 11-3-2020, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xác nhận lây nhiễm Covid-19 trên thế giới đã trở thành như đại dịch toàn cầu Từ đó đến nay (Tháng 05/2021), đã qua một năm Trạng thái dịch toàn thế giới đã thay đổi rất lớn, theo hướng xấu đi, vẫn chưa kiểm soát và giảm lây nhiễm được.
Tính đến 2 giờ sáng ngày 23/05/2021, theo thống kê từ worldometers.info, toàn cầu ghi nhận tổng số 166,861,557 ca nhiễm virus SARS-CoV-2, dẫn đến 3,464,499 ca tử vong Hiện có 147,768,749 bệnh nhân đã hồi phục, trong khi 97,704 ca đang trong tình trạng nguy kịch và 15,530,605 ca đang được điều trị tích cực Dịch bệnh đã lan rộng ra 220 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia, đặc biệt là Mỹ, Ấn Độ, Brazil và châu Âu, với sự tái bùng phát đáng lo ngại ở một số khu vực Số ca mắc mới liên tục gia tăng hàng trăm nghìn ca mỗi ngày, cho thấy tình hình dịch bệnh vẫn rất nghiêm trọng.
Hình 1 Số ca nhiễm mới mỗi ngày lấy từ số liệu ghi nhận của ngày trước đó
(Cập nhật ngày 23/05/2021 - Nguồn: worldometers.info)
Ba quốc gia có số ca mắc COVID-19 trong ngày 23/05/2021 cao nhất thế giới là Ấn Độ (243.777 ca), Brazil (71.283 ca) và Argentina (32.171 ca).
Ba quốc gia có số ca tử vong trong 23/05/2021 cao nhất thế giới là Ấn Độ (3.788 ca), Brazil (1.681 ca) và Colombia (509 ca).
Dù có dấu hiệu giảm nhiệt, Ấn Độ vẫn ghi nhận số ca mắc và tử vong hàng ngày ở mức cao nhất thế giới, với hơn 26,5 triệu ca mắc và trên 299.296 ca tử vong từ đầu đại dịch.
Mỹ đã tạm thời không còn nằm trong danh sách ba quốc gia có số ca mắc và tử vong hàng ngày cao nhất thế giới Tuy nhiên, từ đầu đại dịch đến nay, Mỹ vẫn đứng đầu toàn cầu với hơn 33,8 triệu ca mắc và hơn 603.800 ca tử vong do COVID-19.
Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, Hội nghị thượng đỉnh y tế toàn cầu do Ủy ban châu Âu và Italy tổ chức trực tuyến đã kết thúc với cam kết từ các lãnh đạo nước giàu và đại diện hãng dược phẩm Họ hứa sẽ nỗ lực hơn nữa để hỗ trợ cuộc chiến chống đại dịch, đặc biệt là tăng cường nguồn cung vaccine cho các nước nghèo.
THỰC TRẠNG KINH TẾ TOÀN CẦU TRONG BỐI CẢNH COVID-19
Năm 2020, đại dịch Covid-19 đã làm giảm mạnh mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu, một sự suy giảm chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ Mặc dù các nền kinh tế đã phục hồi đáng kể trong quý III/2020, nhưng con đường trở lại trạng thái bình thường vẫn còn mong manh Việc phân phối vắcxin ngừa Covid-19 tại nhiều quốc gia không ngăn được sự gia tăng số ca mắc mới, đặc biệt với sự xuất hiện của các biến thể Các tổ chức quốc tế đồng thuận rằng kinh tế toàn cầu khó có thể phục hồi trong ngắn hạn và sẽ cần nhiều năm để hồi phục hoàn toàn.
2.2.1 Từ những khoảng tối vào nửa đầu năm 2020
Theo các viện nghiên cứu kinh tế toàn cầu, tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2020 giảm từ 5-7% so với các năm trước, và cần ít nhất 2-3 năm để phục hồi Đại dịch Covid-19 đã dẫn đến một cuộc suy thoái nghiêm trọng nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ Hai.
Năm 2020, hàng chục nền kinh tế toàn cầu, bao gồm Mỹ, Anh và Tây Ban Nha, lần đầu tiên đồng loạt rơi vào suy thoái Mỹ và châu Âu đã trở thành tâm điểm của diễn biến dịch bệnh, dẫn đến những tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế.
Trong quý II/2020, nền kinh tế Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới, đã ghi nhận mức suy giảm 31,4%, mức thấp nhất kể từ năm 1947, chủ yếu do chi tiêu tiêu dùng giảm mạnh tới 34% Trước đó, trong quý I/2020, kinh tế Mỹ đã giảm 5%, chính thức rơi vào suy thoái do ảnh hưởng của dịch Covid-19, chấm dứt chuỗi tăng trưởng kéo dài 11 năm, đánh dấu giai đoạn tăng trưởng dài nhất trong lịch sử nước này.
Tại châu Âu, trong quý II/2020, kinh tế Khu vực đồng tiền chung châu Âu
(Eurozone) đã bị tác động mạnh với GDP giảm 12,1%, mức giảm mạnh nhất kể từ năm
Năm 2020, sau khi giảm 3,8% trong quý I do các doanh nghiệp phải đóng cửa để ngăn chặn dịch Covid-19, nền kinh tế châu Âu chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng trong quý II Đức, với vai trò là "đầu tàu" kinh tế châu Âu, ghi nhận mức giảm GDP kỷ lục 10,1%, là mức sụt giảm mạnh nhất kể từ khi nước này bắt đầu thống kê GDP theo quý từ năm 1970 Tây Ban Nha, một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch bệnh, cũng trải qua sự suy giảm GDP lên tới 18,5%.
Kinh tế Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, lần đầu tiên rơi vào suy thoái kể từ năm 2015 do tác động của đại dịch Covid-19, với tăng trưởng âm trong hai quý liên tiếp So với cùng kỳ năm 2019, GDP của Nhật Bản giảm 3,4% trong quý II/2020, khi tiêu dùng tư nhân, chi tiêu vốn và xuất khẩu đều sụt giảm.
Kinh tế Nhật Bản đã giảm 28,8% trong quý II/2020, sau khi giảm 7,3% trong quý IV/2019 Ngược lại, Trung Quốc có triển vọng tích cực hơn với mức tăng trưởng 3,2% trong quý II/2020, nhờ vào việc kiểm soát dịch bệnh hiệu quả, sau khi giảm 6,8% trong quý I/2020.
2.2.2 Đến những điểm sáng những tháng cuối năm 2020
Theo Ngân hàng Thế giới, hoạt động kinh tế toàn cầu đang phục hồi mạnh mẽ bất chấp đại dịch Nhiều tín hiệu khả quan cho thấy sự phục hồi này, bao gồm sự tăng trưởng GDP mạnh mẽ ở một số nền kinh tế phát triển trong Quý III Chỉ số quản trị mua hàng toàn cầu (PMI) cũng tăng từ 52,5 trong tháng 9 lên 53,3 vào tháng 10, trong khi chỉ số niềm tin kinh tế toàn cầu (Sentix) chuyển từ tiêu cực sang tích cực lần đầu tiên sau 9 tháng.
Trong quý III/2020, nền kinh tế Mỹ ghi nhận sự phục hồi mạnh mẽ với mức tăng trưởng 33,4%, đây là mức tăng trưởng hàng quý cao nhất kể từ khi dữ liệu được thu thập vào năm 1947 Theo Bộ Thương mại Mỹ, sự gia tăng chi tiêu của các doanh nghiệp và người tiêu dùng đã góp phần quan trọng vào thành công này, giúp nền kinh tế đạt được mức tăng trưởng kỷ lục.
Trong quý III năm nay, GDP khu vực đồng Euro đã phục hồi với mức tăng 61,1% so với quý II, tuy nhiên vẫn giảm 4,3% so với cùng kỳ năm trước Xuất khẩu, tiêu dùng hộ gia đình vững mạnh và thương mại bán lẻ tăng cao trong những tháng cuối năm là động lực chính cho sự tăng trưởng của hầu hết các nền kinh tế lớn trong khu vực Thị trường lao động cũng ổn định với tỷ lệ thất nghiệp duy trì ở mức 8,3%.
Trong quý III/2020, kinh tế Nhật Bản ghi nhận mức tăng trưởng 21,4% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy dấu hiệu phục hồi từ ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 Sự phục hồi này được thúc đẩy bởi tiêu dùng nội địa và đầu tư tư nhân, cùng với niềm tin người tiêu dùng cải thiện và tỷ lệ thất nghiệp ổn định ở mức 3,0%.
Kinh tế Trung Quốc đã phục hồi trong quý III/2020 với mức tăng trưởng 4,9% so với cùng kỳ năm ngoái Sự phục hồi mạnh mẽ này được kỳ vọng sẽ kích thích nhu cầu tiêu thụ hàng hóa toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các nền kinh tế lớn khác đang đối mặt với phong tỏa kéo dài và sự gia tăng lây nhiễm Covid-19.
Trong quý III/2020, thị trường lao động Singapore đã có những dấu hiệu tích cực, mặc dù tỷ lệ thất nghiệp tổng thể điều chỉnh trong tháng 9 tăng lên 3,6% Tuy nhiên, mức tăng này diễn ra với tốc độ chậm hơn so với các tháng trước.
Các nền kinh tế Indonesia, Thái Lan cũng cho thấy tín hiệu khả quan sau một thời kỳ suy giảm nghiêm trọng.
SO SÁNH CÚ SỐC KINH TẾ DO COVID-19 VÀ KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH NĂM 2008
2.3.1 Sự giống nhau giữa cú sốc kinh tế do Covid-19 và khủng hoảng tài chính năm 2008
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đánh giá rằng suy thoái kinh tế do đại dịch COVID-19 và khủng hoảng tài chính năm 2008 đều là những cú sốc lớn, dẫn đến sự suy giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu và giảm GDP toàn cầu.
Thị trường chứng khoán mang đến cho nhà đầu tư những trải nghiệm đầy "phiêu lưu" do mức độ biến động rủi ro cao Các cổ phiếu thường có sự biến động mạnh mẽ, phản ánh những giai đoạn tốt nhất và tồi tệ nhất Sự không chắc chắn trong kỳ vọng của nhà đầu tư, cùng với nỗi sợ hãi, khiến cho giá cổ phiếu giảm nhanh hơn so với khi tăng Khi thị trường sụp đổ, giá cổ phiếu thường rơi xuống mức thấp hơn cả mức hợp lý, tạo cơ hội cho sự hồi phục mạnh mẽ.
2.3.2 Sự khác nhau giữa cú sốc kinh tế do Covid-19 và khủng hoảng tài chính năm 2008
• Nợ của các nước G20 cao hơn rất nhiều so với năm 2008.
Theo Ngân hàng Thanh toán quốc tế (Bank for international settlements) ở Basel, số nợ của các nước G20 tính đến hồi đầu năm 2021 đã lên tới 240% GDP, so với 200%
Rủi ro về một sự sụp đổ tiềm năng hiện đang được đánh giá cao hơn so với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.
• Sự tự do vận động của các ngân hàng trung ương và các bộ tài chính đã trở nên thấp hơn.
Khác với cuộc đua lãi suất năm 2008, lãi suất ngân hàng năm 2020 ở nhiều quốc gia đã giảm gần 0%, trong khi nợ chính phủ tăng cao Nếu xảy ra một cuộc suy thoái toàn cầu nghiêm trọng, các ngân hàng trung ương sẽ phải mua nợ chính phủ với quy mô chưa từng thấy, nhưng vẫn chưa rõ tình trạng này có thể duy trì được bao lâu.
• Sự hợp tác quốc tế sẽ bị hạn chế do chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng.
Năm 2008, các biện pháp phối hợp toàn cầu đã được triển khai nhằm cải thiện điều kiện thị trường và thị trường tài chính Tuy nhiên, hiện tại, với tình hình dịch bệnh phức tạp, việc đạt được sự phối hợp giữa các nền kinh tế hàng đầu thế giới trở nên rất khó khăn.
• Sự hỗ trợ của chính phủ mạnh mẽ hơn
Trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008, chính phủ liên bang đã để Lehman Brothers, một công ty có liên quan lớn đến thị trường thế chấp, sụp đổ vào tháng 9 Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã triển khai Chương trình TARP để cung cấp hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống tài chính bằng cách mua lại các tài sản xấu Đồng thời, chính quyền Bush và Obama đã thực hiện các biện pháp kích thích kinh tế trị giá 941 tỷ USD thông qua tăng chi tiêu và cắt giảm thuế.
Trong bối cảnh suy thoái kinh tế do COVID-19, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã có những hành động nhanh chóng và kịp thời để ứng phó Đầu tháng 3, khi đại dịch bắt đầu lan rộng tại Mỹ, Fed đã quyết định hạ lãi suất tham chiếu xuống khoảng 1-1,25%, nhằm trấn an nhà đầu tư rằng họ đang chú ý đến rủi ro từ COVID-19.
Mỹ vừa trải qua tuần tồi tệ nhất kể từ năm 2008, dẫn đến việc Fed hạ lãi suất xuống mức 0% - 0,25%, thấp nhất từ năm 2015 Bên cạnh đó, Fed cam kết mua thêm trái phiếu chính phủ và công bố nhiều biện pháp kích thích khác nhằm duy trì dòng chảy tín dụng và ổn định giá trị đô la Mỹ.
Các quốc gia đã thông qua các gói kích thích kinh tế kỷ lục chưa từng có trong lịch sử nhằm cung cấp viện trợ cho cá nhân và doanh nghiệp.
• Tốc độ thị trường suy giảm nhanh chóng
Cuộc khủng hoảng tài chính từ năm 2007 đến 2009 đã gây ra sự sụt giảm mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán, với các chỉ số chính giảm tới 50% và chạm đáy vào ngày 9 tháng 3 năm 2009 Sự kiện này đã kéo dài gần 18 tháng, ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế toàn cầu.
Năm 2009, sự sụt giảm kéo dài đã khiến nhiều nhà đầu tư rút lui khỏi thị trường chứng khoán Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng do COVID-19 vào năm 2020 diễn ra với tốc độ nhanh chóng, khiến các nhà đầu tư rơi vào trạng thái sốc khi chỉ số S&P 500 giảm 34% từ ngày 19 tháng 2 đến ngày 23 tháng 3, ghi nhận mức giảm nhanh nhất trong lịch sử Mặc dù có sự không chắc chắn, các nguyên tắc đầu tư cơ bản vẫn được giữ vững, và nhà đầu tư tin tưởng vào khả năng phục hồi của thị trường Niềm tin này đã được chứng minh khi chỉ sau 5 tháng, Phố Wall đã phục hồi từ đáy lên đỉnh mới, nhờ vào sự ưa chuộng cổ phiếu công nghệ trong đại dịch, gói kích thích kinh tế kỷ lục và kỳ vọng vào vaccine COVID-19.
• Sự hồi phục của kinh tế thế giới
Khác với giai đoạn phục hồi sau khủng hoảng tài chính năm 2008, sự phục hồi kinh tế toàn cầu hiện nay diễn ra không đồng đều Nguyên nhân chính là do sự khác biệt trong tiến trình tiêm vaccine COVID-19 và các biện pháp hỗ trợ tài chính giữa các quốc gia Sự chênh lệch này có thể cản trở kinh tế thế giới đạt được các mức tăng trưởng như trước đại dịch COVID-19.
TÁC ĐỘNG CỦA THÔNG TIN CORONAVIRUS VỚI THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Nghiên cứu của Harry Mamaysky (2020) trên Voxeu cho thấy tác động của thông tin về coronavirus đến sự biến động của thị trường tài chính Tác giả đã phân tích các bài báo liên quan từ Reuters trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2020 để theo dõi hiệu quả của luồng tin tức khủng hoảng Trong giai đoạn đầu, thị trường thường phản ứng mạnh mẽ với những thông tin không chính xác Tuy nhiên, vào giữa tháng 3, sự can thiệp của Fed đã dẫn đến một sự thay đổi cấu trúc, khiến thị trường trở nên "bình thường" và ít nhạy cảm hơn với tin tức.
Từ mức đỉnh tháng 2 năm 2020 xuống mức đáy tháng 3 năm 2020, chỉ số S&P
Chỉ số 500 đã giảm 34%, kèm theo sự bán tháo và đồn đoán về một cuộc đại suy thoái sắp xảy ra Mamaysky (2020) nhấn mạnh rằng môi trường thông tin đóng vai trò quan trọng trong phản ứng của thị trường trước khủng hoảng Nhiều tiêu đề từ thời điểm này đã phản ánh tình hình kinh tế tồi tệ, như Washington Post đã cảnh báo rằng "Một sự sụp đổ thị trường đang đến, thậm chí trước cả coronavirus." Các bài viết tiêu cực cũng xuất hiện dày đặc trên New York Times, CNN và các phương tiện truyền thông lớn khác, phản ánh sự sụt giảm mạnh của thị trường, mặc dù chỉ trong thời gian ngắn.
Bảng 1: Mối tương quan giữa thị trường và các biến tin tức và số lượng trường hợp COVID-19
(Nguồn: Nghiên cứu của Manaysky (2020))
Mamaysky (2020) đã nghiên cứu mối quan hệ giữa hành động thị trường ngày t và tin tức ngày t+1 Kết quả cho thấy trong những tháng đầu, thị trường và tin tức hàng ngày có sự kết nối chặt chẽ Cụ thể, sự giảm giá thị trường trong ngày hôm nay thường dẫn đến tin tức tiêu cực vào ngày hôm sau Điều này tạo ra một chu kỳ mà tin xấu lại gây ra sự giảm giá tiếp theo trên thị trường, từ đó tạo ra tin xấu hơn nữa trong những ngày tiếp theo Kết quả là, chu kỳ thị trường-tin tức này khuếch đại các cú sốc tiêu cực.
Trong giai đoạn đầu của đại dịch COVID-19, thị trường tài chính đã phản ứng mạnh mẽ với các thông tin tiêu cực, dẫn đến sự sụt giảm sâu của nhiều chỉ số tài chính do các biện pháp phong tỏa và đóng cửa biên giới Tuy nhiên, sau đó, khi các đợt bùng phát mới diễn ra, tác động của COVID-19 đến thị trường đã giảm, và thậm chí thị trường còn ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ nhờ vào niềm tin của nhà đầu tư vào các gói kích thích kinh tế khổng lồ từ chính phủ, sự phản ứng kịp thời của FED với việc hạ lãi suất, cũng như những dự báo tích cực về vaccine COVID-19.
ẢNH HƯỞNG CỦA COVID-19 ĐẾN THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN
Kinh tế Ấn Độ đã trải qua suy thoái lần đầu tiên trong hơn 20 năm do tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19 Các chuyên gia cảnh báo rằng nền kinh tế lớn thứ ba châu Á này sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức để đạt được sự phục hồi.
Năm 2021, Ấn Độ đối mặt với làn sóng dịch bệnh Covid-19 thứ hai nghiêm trọng, với số ca nhiễm mới liên tục vượt 300.000 mỗi ngày Số ca tử vong hàng ngày cũng vượt qua 3.000, tuy nhiên, con số thực tế có thể còn cao hơn nhiều Tình hình dịch bệnh tại Ấn Độ đang diễn biến tồi tệ hơn bao giờ hết.
Người Ấn Độ có thu nhập hàng ngày dưới 375 rupee (5 USD) được xem là nghèo Đại dịch COVID-19 đã làm giảm thu nhập của đa số dân cư, nhưng những hộ gia đình nghèo chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Theo nghiên cứu của Đại học Azim Premji ở Bangalore, lệnh phong tỏa kéo dài từ tháng 3/2020 tại Ấn Độ đã dẫn đến hàng triệu người mất việc làm, với khoảng 15% trong số họ không thể tìm được việc làm thay thế vào cuối năm 2020 Đặc biệt, phụ nữ là nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất, khi khoảng 47% lao động nữ vẫn không thể tìm được việc làm ngay cả sau khi các biện pháp hạn chế được dỡ bỏ.
2.5.1.1 Khi đại dịch chưa xuất hiện
Trước khi đại dịch xảy ra, nền kinh tế thứ ba của châu Á đã trải qua giai đoạn tăng trưởng chậm kéo dài.
Sự suy giảm GDP của Ấn Độ qua các năm (Theo BBC)
Biểu đồ cho ta thấy rõ được sự sụt giảm của GDP qua từng mốc thời gian, cụ thể:
• 31/8/2018, tỉ lệ GDP tăng trưởng của Ấn Độ đạt mốc 8.2%
• Qua thời gian từ 28/2/2019 đến 30/8/2019, tỉ lệ tăng trưởng GDP tụt dốc từ 7.1% xuống 5%
• Sau đó, tỉ lệ này có chút hồi phục ở cuối năm 2019
• 2020, GDP của Ấn Độ tiếp tục đà tụt dốc không phanh.
GDP của Ấn Độ thu hẹp nhiều hơn các nền kinh tế lớn khác, suy giảm trước đại dịch
Tốc độ tăng trưởng GDP của Ấn Độ ( Theo Scroll.in )
Biểu đồ này cho thấy tốc độ tăng trưởng GDP của Ấn Độ giảm mạnh như thế nào so với các nền kinh tế lớn khác.
Mặc dù đại dịch đã giảm bớt ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, nhưng Ấn Độ vẫn chứng kiến sự thu hẹp kinh tế lớn hơn so với nhiều nước khác Cụ thể, mức giảm hàng quý so với cùng kỳ năm trước cho thấy sự tác động mạnh mẽ của đại dịch đến nền kinh tế Ấn Độ.
Tỷ lệ thất nghiệp ở Hoa Kỳ hiện chỉ là 9,1%, thấp hơn nhiều so với 23,9% của Ấn Độ Theo nhận định của Vivek Kaul, một nhà văn chuyên về kinh tế và tài chính, tình hình thất nghiệp ở Hoa Kỳ còn tồi tệ hơn so với các nền kinh tế lớn khác trên toàn cầu.
2.5.1.2 Khi đại dịch xuất hiện
Đại dịch đã tác động nghiêm trọng đến kinh tế Ấn Độ, khiến đất nước rơi vào suy giảm Trước khi đại dịch bùng phát, dự báo cho rằng khoảng 50 triệu người Ấn Độ sẽ thoát nghèo trong năm 2020 Tuy nhiên, trong thực tế, trong giai đoạn tháng 4 và tháng 5/2020, khi mọi hoạt động kinh tế bị ngưng trệ, khoảng 20% hộ gia đình nghèo nhất ở Ấn Độ đã rơi vào tình trạng không có thu nhập.
Vào năm 2020, đầu tư ròng FII đạt 89,702 tỷ INR vào tháng 2 nhưng đã giảm mạnh và trở thành âm trong tháng 3 và tháng 4 Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, tỷ giá hối đoái giữa INR và USD cũng giảm, xuống còn 76,06 vào ngày 23 tháng 4, tương ứng với mức giảm 6,4%.
Hình 7 Biểu đồ chuỗi thời gian của chuỗi dữ liệu.
Hình 7 trình bày biểu đồ của bốn chuỗi dữ liệu, trong đó dòng đầu tiên thể hiện luồng ròng FII và số lượng ca COVID-19 mới, còn dòng thứ hai hiển thị chuỗi lợi nhuận của tỷ giá hối đoái và giá cổ phiếu.
Biểu đồ này thể hiện sự tính toán lợi nhuận của Sensex và tỷ giá hối đoái giữa INR và USD, cho thấy sự phân nhóm biến động và xu hướng cố định của cả hai chuỗi lợi nhuận Đặc biệt, xu hướng tích cực liên quan đến COVID-19 đã gia tăng đáng kể từ tháng 4 năm 2020.
Mối tương quan âm đáng kể giữa lợi nhuận trên tỷ giá hối đoái và các chỉ số chứng khoán, cùng với đầu tư nước ngoài ròng, đã được xác định Tuy nhiên, hệ số tương quan giữa đầu tư FII ròng và tỷ suất sinh lợi lại rất thấp, khi so sánh với hệ số tương quan giữa tỷ giá hối đoái và lợi nhuận giá cổ phiếu Đặc biệt, giá cổ phiếu Sensex đã ghi nhận mức tăng trưởng âm (-22,65%) trong giai đoạn đại dịch COVID-19.
Trong giai đoạn COVID-19, các chỉ số chứng khoán như vốn hóa trung bình và vốn hóa nhỏ, cùng với tất cả các ngành trừ ngành chăm sóc sức khỏe, đều ghi nhận sự suy giảm đáng kể về tốc độ tăng trưởng.
Thứ ba, sự biến động của giá cổ phiếu chuẩn là 2,77 trong giai đoạn COVID-19.
Cả lợi nhuận và chuỗi biến động của các chỉ số chứng khoán cũng cho thấy một kịch bản bấp bênh trong giai đoạn COVID-19.
Thứ tư, bất động sản là lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch COVID-
Vào năm 19, giá cổ phiếu của Bankex giảm mạnh 41,67%, điều này khác biệt so với các lĩnh vực khác Mặc dù vậy, lợi nhuận cổ phiếu trong lĩnh vực này lại có sự biến động mạnh nhất so với tất cả các lĩnh vực khác.
Thứ năm, đồng INR dễ biến động đã mất giá 7,2% so với USD.
Vào thứ Sáu, tỷ suất sinh lời của tỷ giá hối đoái chịu ảnh hưởng tiêu cực từ cú sốc lợi nhuận hàng tồn kho cả trong ngắn hạn và dài hạn Cú sốc FII ròng có tác động tích cực đến lợi nhuận cổ phiếu, nhưng lại gây ảnh hưởng tiêu cực đến tỷ giá hối đoái trong cả hai giai đoạn ngắn hạn và dài hạn sau COVID-19.
