Quản lý xã hội và vai trò của quản lý xã hội đối với phát triển
1.1.1 Khái niệm quản lý xã hội
Quản lý xã hội là sự tác động có tổ chức của chủ thể quản lý lên xã hội và các đối tượng liên quan, nhằm duy trì và phát triển xã hội theo các đặc trưng và mục tiêu phát triển khách quan Tại Việt Nam, quản lý xã hội được hiểu là quá trình sắp xếp, chỉ huy và kiểm tra các hoạt động xã hội, sử dụng các biện pháp pháp lý, kinh tế và kỹ thuật xã hội để phát triển bền vững kinh tế - xã hội quốc gia Trong bối cảnh hội nhập, Việt Nam đang cải cách và hoàn thiện chính sách quản lý xã hội nhằm nâng cao đời sống nhân dân, hướng tới một xã hội công bằng, dân chủ và hạnh phúc.
Phát triển kinh tế bao gồm hai yếu tố chính: tăng trưởng về số lượng và nâng cao chất lượng nền kinh tế, tập trung vào cơ cấu kinh tế, khả năng cạnh tranh, chất lượng sản phẩm và công bằng xã hội Theo lý thuyết kinh tế học phát triển, tăng trưởng kinh tế phản ánh sự biến đổi về mặt lượng của nền kinh tế quốc gia Để đo lường kết quả sản xuất xã hội hàng năm và so sánh trình độ phát triển kinh tế giữa các quốc gia, các nước có nền kinh tế thị trường thường sử dụng hai chỉ tiêu kinh tế tổng hợp: Tổng sản phẩm quốc dân (GNP) và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).
Phát triển kinh tế là khái niệm bao quát hơn so với tăng trưởng kinh tế, không chỉ tập trung vào sự gia tăng các chỉ tiêu kinh tế như GNP hay GDP mà còn phản ánh những biến đổi chất lượng của nền kinh tế - xã hội Điều này bao gồm sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao mức sống của người dân và cải thiện các chỉ số như thu nhập thực tế, tuổi thọ trung bình, tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh, và trình độ dân trí Phát triển kinh tế cũng liên quan đến bảo vệ môi trường và ứng dụng các thành tựu khoa học - kỹ thuật, từ đó đáp ứng nhu cầu phát triển toàn diện trong nhiều lĩnh vực kinh tế, văn hóa và xã hội.
Quản lý xã hội đối với phát triển kinh tế là sự tác động của các chủ thể quản lý thông qua các chính sách nhằm điều chỉnh toàn diện các hoạt động kinh tế, tối ưu hóa hiệu quả Đây là một vấn đề quan trọng cần sự tham gia của nhiều bên và nội dung quản lý đa dạng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch thực thi chính sách và tuyên truyền đường lối phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước, đặc biệt trong thanh niên Quản lý xã hội cũng liên quan đến sự phát triển toàn diện các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và xã hội Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa, nhiều vấn đề phức tạp như môi trường, thiên tai, dịch bệnh, và khủng bố đã xuất hiện, yêu cầu sự hợp tác toàn cầu để giải quyết Điều này tạo ra nhu cầu nâng cao sự tham gia quản lý xã hội của các chủ thể nhằm hướng tới sự phát triển bền vững cho mỗi quốc gia và toàn thế giới.
1.1.2 Đặc điểm, yêu cầu của quản lý xã hội đối với phát triển kinh tế
Quản lý xã hội trong phát triển kinh tế là một nhiệm vụ đầy thách thức và phức tạp Những khó khăn này xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau trong hoạt động quản lý xã hội.
Quản lý xã hội đóng vai trò quyết định trong sự tồn tại và phát triển của nền kinh tế và xã hội Để kinh tế phát triển bền vững, cần thực hiện quản lý xã hội hiệu quả đối với phát triển kinh tế Quản lý này không chỉ mang tính khoa học mà còn mang tính nghệ thuật, góp phần tạo ra sự hài hòa giữa các yếu tố trong xã hội và kinh tế.
Quản lý xã hội đối với phát triển kinh tế là một quá trình liên tục và có tính kế thừa, phản ánh sự tồn tại của nền kinh tế Mỗi giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội đều xây dựng trên những thành quả của các giai đoạn trước, cho thấy tính kế thừa trong quản lý xã hội Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả quản lý, cần có sự đổi mới trong phương thức quản lý xã hội.
Quản lý xã hội trong phát triển kinh tế không chỉ nhằm duy trì các đặc trưng của chế độ xã hội mà còn cần học hỏi từ kinh nghiệm của các xã hội khác Tuy nhiên, việc áp dụng những kinh nghiệm này cần linh hoạt, tránh sao chép máy móc và phải phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương.
Quản lý xã hội đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế và xã hội Nhà nước, với vai trò là chủ thể quản lý, cần thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này Chính sách quản lý kinh tế - xã hội hợp lý sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của đất nước.
Quản lý xã hội trong phát triển kinh tế là trách nhiệm chung của toàn dân Để đạt hiệu quả trong quản lý xã hội đối với nền kinh tế, cần có sự nỗ lực, chủ động và sáng tạo từ mọi người dân, dưới sự điều hành của các cơ quan quản lý kinh tế - xã hội.
1.1.3 Vai trò của quản lý xã hội đối với phát triển kinh tế
Khi thảo luận về sự cần thiết của quản lý xã hội trong nền kinh tế, nhiều người thường tự hỏi lý do cho vấn đề này Để giải thích, tác giả luận văn xin đưa ra một số lý do chính như sau: quản lý xã hội giúp duy trì sự ổn định và phát triển bền vững cho nền kinh tế, đảm bảo công bằng xã hội và bảo vệ quyền lợi của người dân, đồng thời tạo ra môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh và đầu tư.
Các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường không thể tự mình giải quyết nhiều vấn đề phát sinh, do đó cần có sự can thiệp của Nhà nước để điều chỉnh và giải quyết các trở ngại trong hoạt động kinh doanh Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường xung quanh Việc tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi và an toàn cho các thành phần kinh tế không chỉ nâng cao hiệu lực quản lý vĩ mô mà còn khuyến khích sự tự chủ và năng động trong sản xuất kinh doanh Hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp là chỉ số quan trọng phản ánh quản lý kinh tế vĩ mô của Nhà nước, góp phần quyết định tốc độ tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế quốc dân.
Quản lý xã hội trong nền kinh tế thị trường là cần thiết để ngăn ngừa và hạn chế những tiêu cực như thị trường cạnh tranh không hoàn hảo, thông tin không đầy đủ, lạm phát, thất nghiệp, khủng hoảng kinh tế, và huỷ hoại môi trường Những vấn đề này có thể dẫn đến sự kém phát triển của nền kinh tế và cản trở tiến bộ xã hội Do đó, việc can thiệp thông qua các cơ chế của nhà nước và xã hội là rất quan trọng để khắc phục những lỗ hổng này.
Bên cạnh đó, tại Việt Nam lại có những đặc thù riêng càng cần có sự quản lý xã hội đối với nền kinh tế như:
Nền kinh tế Việt Nam khởi đầu từ điểm thấp và trải qua nhiều cuộc chiến tranh, phát triển trong bối cảnh đầy biến động Mục tiêu cách mạng trong xây dựng đất nước là phát triển nền kinh tế hàng hóa đa thành phần, hoạt động theo cơ chế thị trường dưới sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa Để thúc đẩy sản xuất và khắc phục những tiêu cực trong nền kinh tế thị trường, nhà nước cần thực hiện tốt vai trò quản lý kinh tế - xã hội, điều này không chỉ là tất yếu mà còn cực kỳ quan trọng để đảm bảo công cuộc đổi mới diễn ra đúng hướng và phát huy bản chất tốt đẹp của xã hội xã hội chủ nghĩa.
Nhà nước thực hiện vai trò quản lý nền kinh tế thông qua việc xây dựng kế hoạch, định hướng và khung pháp luật, cùng với các chính sách khuyến khích, hỗ trợ và kiểm soát các thành phần kinh tế Điều này giúp đạt được mục tiêu kinh tế - xã hội, bảo vệ lợi ích hợp pháp của các bên tham gia thị trường, hỗ trợ công dân trong hoạt động kinh doanh và bảo vệ môi trường sinh thái.
Bổ sung vào những lỗ hổng của thị trường
Đoàn TNCS Hồ Chí M inh và vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
1.2.1 Tổ chức, bộ máy hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam, được thành lập và lãnh đạo bởi Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh Tổ chức này bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, với tôn chỉ dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đóng vai trò là đội dự bị tin cậy của Đảng, là lực lượng xung kích cách mạng và là trường học xã hội chủ nghĩa cho thanh niên Đoàn cũng bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tuổi trẻ, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và Pháp luật của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, đồng thời phối hợp với các cơ quan Nhà nước và tổ chức xã hội để chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi.
* Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ở Trung ương
Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là cơ quan chuyên trách ở cấp Trung ương, có nhiệm vụ hoạch định và tổ chức thực hiện các chủ trương, kế hoạch, chương trình công tác của Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi Các nhiệm vụ chủ yếu của Trung ương Đoàn bao gồm việc phát triển các hoạt động thanh niên, nâng cao vai trò của Đoàn trong xã hội và thúc đẩy phong trào thanh thiếu nhi.
Nghiên cứu và đề xuất các chủ trương, nghị quyết của Đảng cùng với chính sách, pháp luật của Nhà nước nhằm tổ chức thực hiện trong hệ thống Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và cơ quan Trung ương Đoàn Đề xuất các chính sách liên quan đến thanh niên, thiếu niên, nhi đồng và công tác Đoàn, đồng thời tham mưu cho Ban Bí thư, Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Trung ương Đoàn về các kế hoạch và chương trình công tác Đoàn cũng như phong trào thanh thiếu nhi.
Hướng dẫn và kiểm tra việc triển khai các chủ trương, nghị quyết của Đảng cùng với chính sách, pháp luật của Nhà nước trong hệ thống Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và cơ quan Trung ương Đoàn Đồng thời, thực hiện kiểm tra việc tổ chức các chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, cũng như các chương trình phối hợp và nghị quyết liên tịch giữa Trung ương Đoàn với các bộ, ngành, đoàn thể và tổ chức kinh tế - xã hội.
Tổ chức và thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, cùng với các kế hoạch và chương trình công tác Đoàn cho thanh thiếu nhi Đồng thời, tổng hợp và cung cấp thông tin về tình hình thanh niên, thiếu niên và nhi đồng để phục vụ cho công tác chỉ đạo của các cấp lãnh đạo Xây dựng mối quan hệ làm việc với các cơ quan Đảng, Nhà nước, bộ, ngành và tổ chức xã hội trong và ngoài nước nhằm thúc đẩy công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi Thực hiện nhiệm vụ của Thường trực Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam và Hội đồng Trung ương Đội Thiếu niên Tiền phong.
Hồ Chí Minh, Uỷ ban kiểm tra Trung ương Đoàn và Uỷ ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam
Công tác tổ chức và quản lý hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh bao gồm việc tổ chức cán bộ, thực hiện chế độ chính sách và quản lý lao động tiền lương cho cán bộ và người lao động Ngoài ra, cơ quan Trung ương Đoàn còn chú trọng đến tài chính và tài sản, nghiên cứu khoa học liên quan đến thanh niên, thiếu niên và nhi đồng, cũng như đào tạo và bồi dưỡng cán bộ Đoàn, Hội, Đội Hoạt động đối ngoại thanh niên và công tác bảo vệ chính trị nội bộ cũng được đặc biệt quan tâm, cùng với việc thực hiện các phong trào thi đua và khen thưởng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Đoàn.
Hồ Chí Minh và cơ quan Trung ương Đoàn; Các cơ quan báo chí, xuất bản, các doanh nghiệp, các đơn vị sự nghiệp thuộc Trung ương Đoàn
Bộ máy tổ chức của Trung ương Đoàn được chia thành ba khối chính: khối các ban phong trào và văn phòng, khối các đơn vị sự nghiệp, và khối các đơn vị doanh nghiệp.
Khối các ban phong trào và văn phòng bao gồm Văn phòng Trung ương Đoàn cùng các ban chuyên trách như Tổ chức, Tuyên giáo, Thanh niên nông thôn, Thanh niên Công nhân và Đô thị, Thanh niên Trường học, Công tác thiếu nhi, Đoàn kết tập hợp thanh niên, Thanh niên xung phong và Ban Quốc tế.
Khối các đơn vị sự nghiệp bao gồm nhiều tổ chức quan trọng như báo Tiền phong, Thiếu niên Tiền phong, Sinh viên Việt Nam - Hoa học trò, Nhi Đồng, Thanh niên, Tạp chí Thanh niên, Tạp chí thời trang trẻ, Nhà xuất bản thanh niên, Nhà xuất bản Kim Đồng, cùng với các trung tâm như Ban Phát thanh thanh thiếu nhi, Trung tâm Truyền hình thanh niên, và các trung tâm dạy nghề và dịch vụ việc làm thanh niên ở các miền Ngoài ra, còn có Trung tâm Phát triển khoa học công nghệ và tài năng trẻ, Trung tâm Hướng dẫn hoạt động thanh thiếu nhi Trung ương, Trung tâm hỗ trợ và phát triển thanh niên nông thôn, Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam, Viện nghiên cứu thanh niên và Bảo tàng Tuổi trẻ Việt Nam, tất cả đều đóng góp vào sự phát triển và hỗ trợ thanh thiếu niên Việt Nam.
Khối các đơn vị doanh nghiệp bao gồm nhiều công ty như Công ty INCOMEX Sài Gòn, Công ty TNHH một thành viên sản xuất và xuất nhập khẩu thanh niên Việt Nam (Vypexco VN), Công ty Đầu tư và phát triển thương mại Vạn Xuân, và Công ty TNHH một thành viên Du lịch thanh niên Việt Nam Ngoài ra, còn có Tổng đội Thanh niên xung phong xây dựng Trường Sơn, Công ty cổ phần kinh tế hỗ trợ tài năng trẻ Việt Nam (Devyt), Công ty phát triển kinh tế kỹ thuật Việt Nam (Detesco VN), cùng với Công ty TNHH một thành viên Phát triển du lịch dịch vụ thanh niên Việt Nam.
Văn phòng Uỷ ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo quy chế quy định của Uỷ ban Quốc gia về Thanh niên, đồng thời tuân thủ các nội dung trong quy chế chung của Ban Chấp hành Trung ương Đoàn.
Ban Chấp hành Đảng bộ, Công đoàn và Đoàn Thanh niên cơ quan Trung ương Đoàn hoạt động dựa trên điều lệ của từng tổ chức.
Các Hội đồng tư vấn của Trung ương Đoàn được thành lập theo quyết định của Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đoàn, hoạt động dựa trên chức năng và nhiệm vụ đã được xác định trong các quyết định thành lập.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ở địa phương bao gồm các cấp tổ chức từ Đoàn cấp tỉnh đến Đoàn cấp huyện và các Đoàn cơ sở Các đơn vị trực thuộc Đoàn cấp tỉnh, như Đoàn cấp huyện và Đoàn cơ sở, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển phong trào thanh niên tại các tỉnh, thành phố Đoàn cơ sở và Chi đoàn cơ sở là những đơn vị trực thuộc Đoàn cấp huyện, góp phần tạo ra sự kết nối và tổ chức các hoạt động cho thanh niên tại địa phương.
Cơ quan chuyên trách của Đoàn tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có nhiệm vụ tư vấn cho Ban Chấp hành và Ban Thường vụ tỉnh, thành đoàn về các hoạt động của Đoàn, Hội, Đội, cùng với phong trào thanh thiếu nhi.
Nội dung, phương pháp và nguyên tắc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
1.3.1 Nội dung tham gia quản lý xã hội của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đối với phát triển kinh tế
Trong quản lý xã hội, Đoàn Thanh niên đóng vai trò quan trọng bên cạnh Nhà nước, tham gia vào phát triển kinh tế qua bốn khía cạnh chính: tư vấn cho Đảng và Nhà nước về cơ chế chính sách hỗ trợ thanh niên; xây dựng và triển khai các chương trình phát triển kinh tế cho thanh niên; chủ trì và phối hợp kiểm tra, giám sát các hoạt động; và tiến hành tổng kết, đánh giá để rút ra bài học kinh nghiệm.
Tổ chức Đoàn cần phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành và địa phương để chủ động tham mưu và triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nhằm tạo điều kiện và hỗ trợ trực tiếp cho thanh niên trong việc tham gia phát triển kinh tế.
Tổ chức Đoàn thanh niên cần chủ động đề xuất các cơ chế, chính sách với cấp ủy và chính quyền để tạo điều kiện cho thanh niên tham gia phát triển kinh tế Trong những năm qua, nhiều chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước đã được ban hành nhằm hỗ trợ thanh niên trong lĩnh vực này Đặc biệt, sự phối hợp giữa tổ chức Đoàn thanh niên và các bộ, ngành đã dẫn đến việc triển khai nhiều chương trình, dự án hỗ trợ trực tiếp thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội.
Dựa trên Luật Thanh niên ban hành năm 2005, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 120/2007/NĐ-CP ngày 23/7/2007 để hướng dẫn thi hành một số điều của Luật này Các cấp, ngành đã tích cực triển khai Nghị quyết 45/NQ-CP ngày 11/9/2009 về chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 25 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X, nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Những nỗ lực này đã mang lại kết quả tích cực cho thanh niên, với Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố cụ thể hóa chương trình thực hiện nghị quyết của Chính phủ tại địa phương.
Vào ngày 30/01/2012, Chính phủ ban hành Nghị định số 12/2011/NĐ-CP, mở ra hướng phát triển mới cho lực lượng thanh niên xung phong trong thời kỳ đổi mới Nghị định này tạo cơ chế cho tổ chức Đoàn thanh niên xây dựng mô hình phát triển kinh tế tại các khu vực khó khăn Để thực hiện Quyết định số 2474/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011-2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 13/CT-TTg vào ngày 18/5/2012 nhằm thúc đẩy chiến lược này.
Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản cụ thể nhằm hỗ trợ thanh niên tham gia phát triển kinh tế, bao gồm Chỉ thị 06/2005/CT-TTg về vai trò thanh niên trong phát triển kinh tế - xã hội, Quyết định 103/2008/QĐ-TTg phê duyệt Đề án hỗ trợ thanh niên học nghề và tạo việc làm giai đoạn 2008-2015, và Quyết định 174/QĐ-TTg về dự án tăng cường trí thức trẻ tình nguyện tại khu kinh tế quốc phòng giai đoạn 2010-2020 Ngoài ra, Quyết định 324/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tham gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2013-2020 cũng đóng góp quan trọng cho sự phát triển của thanh niên.
Chính phủ đang triển khai thí điểm tuyển chọn 600 trí thức trẻ ưu tú có trình độ đại học để bổ nhiệm làm Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã tại 62 huyện nghèo Đồng thời, nhiều chính sách và văn bản pháp luật của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cũng được ban hành nhằm hỗ trợ thanh niên và thúc đẩy sự phát triển kinh tế cho giới trẻ.
Đoàn Thanh niên đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và triển khai các chương trình, dự án nhằm thúc đẩy sự tham gia của thanh niên vào phát triển kinh tế - xã hội Thông qua phong trào hành động cách mạng, Đoàn Thanh niên khuyến khích sự cống hiến và sáng tạo của thanh niên trong việc góp phần cải thiện đời sống cộng đồng.
Qua mỗi nhiệm kỳ đại hội, tổ chức Đoàn luôn xác định các phong trào hành động cách mạng phù hợp với tình hình chính trị, kinh tế và xã hội của đất nước Những phong trào này bao gồm nhiều chương trình, đề án và dự án do Đoàn xây dựng và triển khai, đặc biệt là các chương trình dành cho thanh niên tham gia phát triển kinh tế ở những khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa.
Nhìn lại lịch sử, tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ V vào tháng 11/1987, phong trào “Tuổi trẻ xung kích sáng tạo xây dựng và bảo vệ tổ quốc” đã được phát động Đến năm 1993, hai phong trào lớn “Thanh niên lập nghiệp” và “Tuổi trẻ giữ nước” được thông qua tại hội nghị lần thứ hai của Ban chấp hành Trung ương Đoàn khóa VI và được Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VII vào năm 1997 quyết định tiếp tục phát triển Năm 2000, Bộ Chính trị và Chính phủ đã công nhận là “Năm Thanh niên”, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong phong trào thanh niên.
Phong trào “Thanh niên tình nguyện” đã có những bước phát triển mạnh mẽ, thu hút sự tham gia đông đảo của các cấp bộ Đoàn và đoàn viên thanh niên, tạo ấn tượng tích cực về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ mới Tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VIII vào tháng 2/2002, phong trào “Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ tổ quốc” được phát động, khởi xướng nhiều cuộc vận động và phong trào mới như “Sáng tạo trẻ”, “Bốn mới” (gồm kỹ thuật mới, ngành nghề mới, thị trường mới, mô hình mới), “Cán bộ công chức trẻ với cải cách hành chính”, và “Học tập tốt, rèn luyện tốt” Đặc biệt, đợt sinh hoạt chính trị “Tuổi trẻ với tư tưởng Hồ Chí Minh” cũng đã được tổ chức, khẳng định vai trò của thanh niên trong việc xây dựng đất nước.
Việt Nam đang sống, chiến đấu, lao động và học tập theo tấm gương vĩ đại của Bác Hồ Các hoạt động chính trị như “Tiếp lửa truyền thống - mãi mãi tuổi hai mươi”, diễn đàn “Tuổi trẻ sống đẹp, sống có ích”, và cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác” đã góp phần tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của đông đảo đoàn viên thanh niên trên toàn quốc.
Trong giai đoạn 2007 - 2012, dưới nhiệm kỳ Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IX, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã triển khai phong trào “Bốn đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” Phong trào này nhằm chăm lo lợi ích chính đáng của thanh niên, khơi dậy tiềm năng và huy động các nguồn lực xã hội để định hướng, hỗ trợ thanh niên Đồng thời, phong trào “Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ tổ quốc” cũng được phát động, vừa phát huy tiềm năng của thanh niên, vừa tạo ra môi trường giáo dục và rèn luyện, góp phần vào sự phát triển của thanh niên, cộng đồng và đất nước.
Đoàn cần phát huy vai trò xung kích và tinh thần tình nguyện của thanh niên, khơi dậy tiềm năng to lớn của họ để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế Đây là nhiệm vụ quan trọng hướng tới Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ X, nhiệm kỳ 2012.
Năm 2017, toàn Đoàn đã triển khai phong trào "Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc" với nhiều nội dung thiết thực như phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, và bảo vệ môi trường Mục tiêu là tạo điều kiện cho thanh niên phát triển bản thân, đồng thời tham mưu cơ chế hỗ trợ từ Đảng, Nhà nước và các lực lượng xã hội Đoàn TNCS Hồ Chí Minh dự kiến sẽ thực hiện phong trào "Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp", tập trung vào việc hỗ trợ thanh niên trong học tập, nghề nghiệp, nâng cao sức khỏe và phát triển kỹ năng xã hội.
