Tuyên truyền miệng - Ưu thế và hạn chế
Thuật ngữ "tuyên truyền" có nguồn gốc từ lâu trong lịch sử xã hội loài người, với nhiều cách tiếp cận khác nhau Theo một số tài liệu, Giáo hội La-mã đã sử dụng thuật ngữ này để chỉ các hoạt động truyền giáo nhằm thuyết phục người khác theo đạo Ki-tô Dần dần, "tuyên truyền" được mở rộng để chỉ các hoạt động tác động đến suy nghĩ và tư tưởng của người khác, định hướng hành động của họ theo một khuynh hướng nhất định.
Theo Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô, thuật ngữ tuyên truyền có hai nghĩa: nghĩa rộng và nghĩa hẹp Trong nghĩa rộng, tuyên truyền là việc truyền bá các quan điểm và tư tưởng về chính trị, triết học, khoa học, nghệ thuật để biến chúng thành ý thức xã hội và hành động cụ thể của quần chúng Ngược lại, trong nghĩa hẹp, tuyên truyền chỉ sự truyền bá các quan điểm lý luận nhằm xây dựng cho quần chúng một thế giới quan phù hợp với lợi ích Từ quan điểm này, tuyên truyền hẹp chính là tuyên truyền chính trị, với mục đích hình thành một thế giới quan và ý thức xã hội nhất định, đồng thời khuyến khích tính tích cực xã hội của con người.
Tuyên truyền là quá trình phân tích và giải thích các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nhằm cổ vũ và hướng dẫn hành động cách mạng của nhân dân trong từng giai đoạn lịch sử.
Trong tác phẩm “Người tuyên truyền và cách tuyên truyền”, Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng tuyên truyền là quá trình giúp người dân hiểu, nhớ, tin và hành động theo thông tin được truyền đạt Ông chỉ ra ba nhiệm vụ chính của tuyên truyền: cung cấp thông tin và định hướng, giáo dục và vận động quần chúng, cũng như tạo niềm tin trong nhân dân để tổ chức các hoạt động cộng đồng.
Tuyên truyền là hoạt động truyền bá hệ tư tưởng, đường lối, chính sách của Đảng hoặc tổ chức nhằm thay đổi nhận thức và thái độ của quần chúng nhân dân, từ đó thúc đẩy tính tích cực hành động trong cộng đồng.
1.1.1.2 Khái niệm tuyên truyền miệng
Trong giáo trình Nghệ thuật phát biểu miệng, TS Lương Khắc Hiếu
Tuyên truyền miệng là phương thức truyền thông trực tiếp bằng lời nói, nhằm nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin và khuyến khích hành động của người nghe Phương thức này không chỉ phổ biến mà còn gắn liền với khái niệm tuyên truyền, giúp truyền bá hệ tư tưởng một cách hiệu quả.
Trong tài liệu “Chương trình bồi dưỡng chuyên đề công tác tuyên truyền miệng, báo cáo viên” của Ban Tuyên giáo Trung ương phát hành năm
Năm 2008, TTM được định nghĩa là phương thức tuyên truyền chủ yếu bằng lời nói trong giao tiếp trực tiếp, nhằm nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin và khuyến khích hành động tích cực của người nghe Khái niệm này nhấn mạnh vai trò quan trọng của đội ngũ báo cáo viên và tuyên truyền viên trong quá trình truyền đạt thông tin.
Trong tài liệu của PGS.TS Đào Duy Quát, tuyên truyền miệng được định nghĩa là phương thức truyền đạt chủ yếu qua lời nói trong giao tiếp trực tiếp, nhằm nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin và khuyến khích hành động tích cực từ người nghe Khái niệm này nhấn mạnh mục đích của hoạt động tuyên truyền miệng và sự kết nối gần gũi giữa người nói và người nghe.
Khái niệm TTM chủ yếu được thực hiện thông qua quan hệ giao tiếp trực tiếp giữa người tuyên truyền và đối tượng tuyên truyền Sự tương tác này là điểm khác biệt cơ bản của TTM so với các phương tiện tuyên truyền khác.
TTM chủ yếu được thực hiện qua lời nói, mặc dù hiện nay, các phương tiện hỗ trợ như máy tính, màn hình và chương trình trình chiếu cũng được sử dụng Tuy nhiên, phương tiện chính vẫn là giao tiếp trực tiếp Mục tiêu của TTM là nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin và khuyến khích hành động tích cực của người nghe theo định hướng tuyên truyền đã đề ra.
Từ cách tiếp cận trên, chúng ta có thể hiểu về khái niệm TTM như sau:
Tuyên truyền miệng là phương thức giao tiếp hiệu quả, sử dụng lời nói trực tiếp để nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và củng cố niềm tin của người nghe Phương pháp này không chỉ khuyến khích sự tích cực trong hành động mà còn tạo ra sự kết nối mạnh mẽ giữa người tuyên truyền và người tiếp nhận thông tin.
1.1.2 Những ưu thế và hạn chế của công tác tuyên truyền miệng 1.1.2.1 Ưu thế
TTM là loại hình tuyên truyền trực tiếp, sử dụng lời nói làm phương tiện chủ yếu để chuyển tải thông tin TTM có những ưu thế sau:
- Ưu thế của ngôn ngữ nói
Ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của loài người và từng cá nhân Nó cho phép con người thiết lập mối quan hệ với nhau cũng như với xã hội, đồng thời thực hiện việc trao đổi và giao lưu ý nghĩ, tình cảm Tóm lại, ngôn ngữ là công cụ chủ yếu để con người giao tiếp với nhau.
Ngôn ngữ có ba chức năng chính: chức năng chỉ nghĩa, chức năng thông báo và chức năng điều khiển, điều chỉnh Chức năng chỉ nghĩa liên quan đến việc sử dụng từ hoặc câu để chỉ định một nghĩa cụ thể, kết nối từ ngữ với sự vật hoặc hiện tượng Chức năng thông báo là quá trình truyền đạt thông tin và cảm xúc giữa người nói và người nghe, hoặc tự diễn đạt với bản thân Cuối cùng, chức năng điều khiển, điều chỉnh giúp thiết lập và quản lý các hoạt động, bao gồm cả hoạt động trí tuệ Trong TTM, việc sử dụng linh hoạt các chức năng ngôn ngữ là rất quan trọng.
Ngôn ngữ nói, được biểu hiện qua âm thanh và tiếp thu bằng thính giác, bao gồm hai loại chính: ngôn ngữ độc thoại và ngôn ngữ đối thoại Ngôn ngữ đối thoại thường mang tính chất tình huống, liên quan chặt chẽ đến hoàn cảnh giao tiếp, với cấu trúc không chặt chẽ và câu nói thường được rút gọn nhờ vào các cử chỉ, điệu bộ, ánh mắt và nụ cười Ngược lại, ngôn ngữ độc thoại là hình thức diễn đạt của người nói dành cho người nghe, yêu cầu sự chuẩn bị kỹ lưỡng, với lời nói cần phải trong sáng, chính xác, dễ hiểu và có khả năng truyền cảm.
Ngôn ngữ nói có ưu thế nổi bật trong giao tiếp xã hội so với các phương tiện thông tin khác, chiếm khoảng 2/3 lượng thông tin mà con người tiếp nhận hàng ngày Với công cụ là lời nói, truyền thông miệng (TTM) có khả năng truyền đạt thông tin đến mọi đối tượng, bao gồm cả những người không biết chữ và không thể tiếp thu thông tin qua văn bản.
Công tác tuyên truyền miệng và chất lượng công tác tuyên truyền miệng của đảng bộ phường ở quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh
1.2.1 Một số vấn đề về công tác tuyên truyền miệng của đảng bộ phường ở quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh
1.2.1.1 Khái niệm về công tác tuyên truyền miệng của đảng bộ phường
Công tác tuyên truyền miệng, theo quan điểm của Đảng ta, là một hình thức quan trọng trong công tác tuyên truyền, được thực hiện bởi các cấp uỷ đảng từ Trung ương đến cơ sở, cùng với sự tham gia của đảng viên, báo cáo viên và tuyên truyền viên Hình thức này nhằm giáo dục và truyền đạt quan điểm, đường lối của Đảng, cũng như chính sách và pháp luật của nhà nước, đưa tiếng nói của Đảng đến gần hơn với cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân.
Công tác tuyên truyền miệng của đảng bộ phường là hoạt động của báo cáo viên và tuyên truyền viên do cấp ủy đảng tổ chức, nhằm giáo dục, thuyết phục cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân Mục tiêu của công tác này là nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ, hình thành niềm tin và cổ vũ người dân tích cực thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ chính trị tại cơ sở.
1.2.1.2 Chủ thể và đối tượng của công tác tuyên truyền miệng ở đảng bộ phường của quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh
- Chủ thể của công tác tuyên truyền miệng
Theo Đảng, công tác tuyên truyền miệng (TTM) là nhiệm vụ của toàn Đảng, yêu cầu tất cả các cấp ủy từ Trung ương đến địa phương và các đảng viên trong mọi lĩnh vực phải tham gia Trong đó, báo cáo viên (BCV) đóng vai trò chủ yếu trong đội ngũ TTM này.
Theo quan điểm của Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh, chủ thể chính trong công tác tuyên truyền miệng (TTM) là các báo cáo viên (BCV), những người sử dụng ngôn ngữ nói để giáo dục nhân dân trong cuộc đấu tranh cách mạng Tại các đảng bộ phường, lực lượng chủ yếu thực hiện công tác TTM bao gồm BCV, tuyên truyền viên (TTV), như Bí thư, Phó Bí thư Đảng bộ, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân, và các trưởng, phó các ban, ngành, đoàn thể chính trị - xã hội Ngoài ra, tất cả cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên có đủ phẩm chất và năng lực, đặc biệt là năng lực TTM, cũng được cử tham gia Các BCV cấp quận, chuyên gia, nhà khoa học, nhân sĩ, trí thức cư trú tại địa bàn phường cũng là cộng tác viên quan trọng trong hoạt động TTM BCV được tổ chức và hoạt động theo quy chế của cấp ủy.
Đối tượng của công tác tuyên truyền miệng (TTM) bao gồm tất cả cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, với sự đa dạng và phong phú trong nhu cầu thông tin TTM nhằm cung cấp thông tin cần thiết để định hướng tư tưởng và dư luận cho các tổ chức và cá nhân Cụ thể, đối tượng TTM của đảng bộ phường là tất cả cán bộ, đảng viên cùng với các tầng lớp nhân dân đang sinh sống, lao động, học tập và làm việc trong khu vực phường.
1.2.1.3 Chức năng, nhiệm vụ của công tác tuyên truyền miệng của đảng bộ phường ở quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh
- Chức năng của công tác tuyên truyền miệng
Là một hình thức của công tác tuyên truyền, công tác TTM có những chức năng cơ bản như sau:
+ Chức năng thông tin: đây là chức năng cơ bản nhất của công tác
Thông qua hoạt động tuyên truyền miệng (TTM), các chủ thể có nhiệm vụ cung cấp thông tin cần thiết, mới mẻ và hữu ích cho đối tượng, nhằm nâng cao nhận thức và định hướng tư tưởng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân Điều này không chỉ giúp giải quyết các vấn đề thời sự quan trọng trong nước và quốc tế, mà còn góp phần tạo sự thống nhất tư tưởng trong Đảng, đồng thuận trong xã hội, củng cố niềm tin và thúc đẩy phong trào hành động cách mạng tại cơ sở.
Chức năng giáo dục trong công tác TTM là nhiệm vụ quan trọng nhất, nhằm truyền bá và giáo dục Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước Công tác này hướng đến việc nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, củng cố niềm tin và khuyến khích hành động tích cực, từ đó góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương và đơn vị.
Chức năng tổ chức và cổ vũ trong công tác TTM đóng vai trò quan trọng trong việc vận động và thuyết phục cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân tham gia vào các phong trào thi đua yêu nước Qua đó, công tác này tập hợp và hướng dẫn mọi người cùng giải quyết các nhiệm vụ chính trị, ủng hộ cái mới và phê phán những tiêu cực trong xã hội Đồng thời, nó khích lệ sự sáng tạo và tích cực tham gia vào các phong trào hành động cách mạng tại địa phương và đơn vị.
Chức năng phê phán trong công tác TTM không chỉ truyền bá Chủ nghĩa Mác – Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, mà còn đấu tranh chống lại các tư tưởng sai trái và thù địch TTM là công cụ quan trọng để phản bác các âm mưu "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch, đồng thời chỉ ra những quan điểm lệch lạc, phản động và tình trạng suy thoái tư tưởng, chính trị, đạo đức trong nội bộ Đảng Qua đó, TTM cung cấp thông tin và điều chỉnh những nhận thức, hành động chưa đúng, góp phần ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực trong xã hội.
Căn cứ những chức năng cơ bản nêu trên, công tác TTM ở đảng bộ phường có nhiệm vụ cụ thể như sau:
Để nâng cao nhận thức trong cán bộ, đảng viên và nhân dân về Chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh, cần đẩy mạnh việc truyền bá những giá trị này, từ đó giúp hệ tư tưởng của Đảng trở thành nền tảng vững chắc trong đời sống tinh thần xã hội.
TTM đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục và phổ biến quan điểm, đường lối của Đảng cùng với chính sách, pháp luật của Nhà nước Nó giúp thông báo kịp thời các vấn đề thời sự quan trọng trong nước và quốc tế, đồng thời cụ thể hóa nghị quyết của Đảng để triển khai nhiệm vụ chính trị tại địa phương TTM tạo sự thống nhất về nhận thức trong Đảng và xã hội, củng cố niềm tin và khuyến khích các phong trào hành động cách mạng, góp phần thực hiện thành công nghị quyết của Đảng và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Ba là, việc nắm bắt tình hình đời sống xã hội thông qua giao tiếp trực tiếp với nhân dân giúp hiểu rõ tư tưởng và thái độ của các tầng lớp người dân đối với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng Điều này cũng cho phép nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, nhu cầu và lợi ích của họ Do đó, TTM đóng vai trò quan trọng như sợi dây kết nối giữa Đảng với nhân dân, Nhà nước với công dân, và Trung ương với địa phương.
TTM đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nền văn hóa Việt Nam hiện đại, giữ gìn bản sắc dân tộc Nó không chỉ tuyên truyền và vận động cán bộ, đảng viên và nhân dân xây dựng nếp sống văn hóa mà còn thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước Bên cạnh đó, TTM cũng góp phần xây dựng khu phố văn hóa và phường văn minh, đồng thời đấu tranh phê phán các hiện tượng tiêu cực và loại bỏ các tệ nạn xã hội.
Trong năm qua, TTM đã tích cực phát hiện và chống lại các âm mưu "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch, đồng thời phê phán những quan điểm sai lệch để bảo vệ nền tảng tư tưởng, Đảng, chế độ và sự nghiệp đổi mới TTM cũng tập trung vào việc bảo vệ nhân dân và duy trì ổn định chính trị trong bối cảnh thông tin toàn cầu bùng nổ và hội nhập quốc tế Bên cạnh đó, TTM giúp phòng ngừa và phát hiện các hiện tượng "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ Đảng để có biện pháp xử lý kịp thời.
TTM có khả năng truyền đạt thông tin nội bộ quan trọng mà không thể công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng đến cán bộ, đảng viên và nhân dân Trong bối cảnh bùng nổ thông tin hiện nay, TTM giúp định hướng thông tin, giải thích và phân tích để quần chúng hiểu rõ thông tin chính thức, từ đó định hướng dư luận xã hội, góp phần tạo sự thống nhất về chính trị - tư tưởng trong Đảng và đồng thuận trong xã hội.
1.2.1.4 Vị trí, vai trò của công tác tuyên truyền miệng của đảng bộ phường ở quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh trong tình hình hiện nay
