TỔNG QUAN
Khái quát chung về nước hoa
1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển
Lịch sử nước hoa bắt nguồn từ Ai Cập cổ đại, với những dấu vết rõ ràng trên thi hài các Pharaoh, đặc biệt là ngôi mộ của Tutankhamun Người Ai Cập đã sử dụng hương liệu từ gỗ thơm và thảo mộc trong các nghi lễ tôn thờ thần linh Một trong những loại hương nổi tiếng nhất là Kyphi, được chiết xuất từ nhựa thơm, cây bách xù trứng cá và nhiều nguyên liệu khác.
Sau đó, việc sử dụng chất thơm lan truyền trên diện rộng và du nhập sang các vùng lân cận Sau khi người
Ai Cập từng là trung tâm thương mại quan trọng ở Địa Trung Hải, nơi các thương gia Phoenicia đã vận chuyển và buôn bán nước hoa đến Hy Lạp Mặc dù phải đối mặt với các nghị định hạn chế việc nhập khẩu nước hoa, người Hy Lạp vẫn xem nước hoa như một biểu tượng văn hóa và coi chúng là phần thiết yếu trong đời sống nghệ thuật của họ.
Dưới ảnh hưởng của văn hóa Trung Đông và Hy Lạp, người La Mã đã hòa nhập với xu thế xã hội và trở nên say mê với hương thơm quyến rũ Họ không chỉ sử dụng hương liệu trong các nghi lễ tôn giáo mà còn xem chúng là vật dụng thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày Người La Mã đã phát triển và chiết xuất nhiều loại hương khác nhau, làm phong phú thêm thế giới nước hoa Các gia đình quý tộc còn sử dụng tinh dầu thơm để trang trí các đài phun nước, mang lại cho cung điện một không gian ấm áp, ngọt ngào và sang trọng.
1Hình 1 1 Lịch sử hình thành nước hoa
Sự nổi dậy của giáo Kito đã gây ra mối đe dọa lớn đối với thế giới hương liệu, khiến nước hoa trở nên vô nghĩa trong các nghi lễ tôn giáo Tuy nhiên, người Ả Rập đã kiên quyết bảo vệ nghệ thuật làm nước hoa, thể hiện niềm đam mê và yêu thích sâu sắc của họ Các tín đồ Mohammed thậm chí đã pha trộn hương liệu vào các viên gạch xây dựng các nhà thờ Hồi giáo, cho thấy sự kết nối giữa nước hoa và tín ngưỡng.
Sự sụp đổ của đế chế La Mã, với những cuộc chiến tranh khốc liệt và xâm lăng man rợ, đã dẫn đến một thời kỳ đen tối cho ngành sản xuất nước hoa Cuộc sống bị xáo trộn, con người phải vất vả mưu sinh, khiến cho nghệ thuật chế tác nước hoa dần bị lãng quên.
Sau khi bình định, nước hoa đã trở lại với kĩ thuật bảo quản và chế tác hiện đại, hiệu quả hơn Thời kỳ này chứng kiến sự phát triển nổi bật trong việc bảo quản nước hoa bằng ống thủy tinh và các vật liệu quý, giúp giữ nguyên mùi hương Hương liệu cũng trở nên đa dạng hơn, bao gồm hổ phách, hoa nhài, hoa hồng, xạ hương và thảo mộc.
Nước hoa đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển theo sự thay đổi của xã hội, từ những thời kỳ bình lặng đến những bước đột phá mạnh mẽ Ngành công nghiệp nước hoa hiện nay chú trọng vào việc khơi dậy cảm xúc từ các giác quan, với mục tiêu chiết xuất hương thơm một cách tinh tế để kích thích hệ thống thần kinh Pháp nổi bật là quốc gia tiên phong trong lĩnh vực này và hiện được xem là xứ sở của những thương hiệu nước hoa nổi tiếng.
Không phải ai cũng yêu thích nước hoa, điều này phụ thuộc vào cảm nhận và giác quan cá nhân Để hiểu rõ về nước hoa, chúng ta cần nắm vững lịch sử, kiến thức và văn hóa mà con người đã xây dựng xung quanh nó.
Hình 1 2 Nước hoa từ tinh dầu
Nhưng hiện nay nước hoa là một sản phẩm rất thông dụng với mọi người, nó tạo cho người sử dụng cảm giác tự tin khi giao tiếp.
Nồng độ nước hoa là thang đo nhằm xác định có bao nhiêu phân tử mùi hương hòa vào lớp cồn cấu thành nên hương thơm
Nhiều người dùng nước hoa thường nhầm tưởng rằng nước hoa chỉ chứa 100% tinh chất hương thơm từ các thành phần tự nhiên, trong khi thực tế, nước hoa còn được pha trộn với cồn và các hợp chất khác theo một công thức nhất định.
Sự khác biệt giữa các loại nước hoa chủ yếu nằm ở tỉ lệ tinh dầu, trong đó nước hoa (Perfume) có lượng tinh dầu cao nhất, giúp lưu giữ mùi hương lâu hơn Tiếp theo là Eau de Parfum, sau đó là Eau de Toilette và cuối cùng là Eau de Cologne.
Dựa theo tỷ lệ, nước hoa được chia thành:
Extrait de parfum, hay còn gọi là Perfume, có hàm lượng tinh dầu từ 20-40%, là loại nước hoa đắt giá và hiếm có nhất Với nồng độ tinh dầu cao, Extrait mang đến mùi hương đậm đà và bền lâu.
Eau De Perfume (EDP) là loại nước hoa có hàm lượng tinh dầu từ 12-20%, mang đến độ đậm đặc cao nhất Thường được ưa chuộng bởi phái nữ, EDP nổi bật với nồng độ tinh dầu mạnh mẽ và khả năng lưu hương lâu dài Đây là sự lựa chọn phổ biến hiện nay, đặc biệt phù hợp với khí hậu khô hoặc trong mùa lạnh.
3Hình 1 3 tỉ lệ tinh dầu trong nước hoa
Eau De Toilette (EDT) là loại nước hoa phổ biến nhất hiện nay, chứa từ 5-12% tinh dầu, với giá cả phải chăng và chất lượng mùi hương trung bình EDT có đa dạng mẫu mã, chủng loại và nhà sản xuất, mang lại mùi hương nhẹ nhàng, bền lâu, phù hợp cho cả nam và nữ.
Eau De Cologne (EDC) hay Eau De
Fraiche: chỉ có 2-4% tinh dầu; Thương hiệu (reg trademark): 'Original Eau de
Cologne' - Ra đời lần đầu tiên ở thành phố
Cologne của Đức, sau đó lan rộng ra toàn thế giới Mùi nhẹ, khả năng giữ mùi kém, phù hợp với túi tiền "bình dân" [8]
Ngoài việc tạo mùi thơm và tăng độ hấp dẫn cho cơ thể con người, nước hoa còn có một số lợi ích hữu dụng khác như:
Tinh dầu chứa các hợp chất hóa học có khả năng giúp tinh thần sảng khoái, từ đó hỗ trợ làm giảm cảm giác say rượu và giúp cơ thể tỉnh táo khi mệt mỏi.
Thư giãn tinh thần: Tinh dầu có tác dụng an thần nhẹ.
Tinh dầu chứa các hợp chất dễ bay hơi có khả năng ức chế hoạt động của côn trùng, bao gồm cả muỗi và ruồi, giúp phòng ngừa và trị muỗi đốt hiệu quả.
Giảm bớt mùi hôi cơ thể: Tinh dầu có mùi hương rất dễ chịu, giúp lấn át đi mùi hôi của cơ thể [3]
Nguyên liệu sản xuất nước hoa
Việc lựa chọn nguyên liệu cho hợp hương phải dựa trên mục đích sử dụng và loại sản phẩm cần ướp hương Đặc biệt, đối với nước hoa, nguyên liệu cần mang đặc tính thơm, quyến rũ và khả năng lưu hương lâu.
Nguồn nguyên liệu đa dạng và phong phú chủ yếu chia làm 2 loại :
Hình 1 4 Phân loại nước hoa
+ Nguyên liệu từ thiên nhiên
Hương liệu nước hoa có nguồn gốc từ cả thực vật và động vật, với các sản phẩm thực vật chủ yếu bao gồm cây hồi, lá nguyệt quế, khấu, cây tuyết tùng, cây khuynh diệp, hương trầm, cây dành dành, cây phong lữ, nhài, oải hương, chanh, cây đinh hương, hoa loa kèn, hoa lan chuông, hoa mộc lan, rêu, dầu hoa cam, cam, cây hoắc hương, cây thông, cây mâm xôi, hoa hồng, cây xô thơm, gỗ đàn hương, cây hoa huệ, vani, violet và cây ngọc lan tây.
Sản phẩm động vật chủ yếu trong sản xuất nước hoa bao gồm xạ hương từ hươu xạ đực, long diên hương từ cá nhà táng, cùng với nước bọt của hải ly và cầy hương Những nguyên liệu này không chỉ được sử dụng như chất hãm mà còn mang đến một mùi hương huyền bí và khó diễn tả.
Hương liệu tổng hợp là sử dụng các hương tổng hợp như:
Lilac được xây dựng chủ yếu trên các cấu tử: terpineol, hydroxylcitronellal và phenylethylalcol.
Rose được xây dựng chủ yếu trên các cấu tử: phenylethylalcol và geraniol.
Jasmin với các cấu tử chủ yếu: amyl cinnamic, aldehyd và benzyl acetat.
Hương liệu tự nhiên chủ yếu được chiết xuất từ tinh dầu, với khoảng 2500 loài cây khác nhau có chứa tinh dầu phân bố rộng rãi trong thiên nhiên.
Tinh dầu là những chất thơm hay chất mùi có trong một số bộ phận của cây cỏ
(hạt, rễ, củ, vỏ cây, hoa, lá, quả, dầu, nhựa cây ) hay động vật (túi
5 Hình 1 5 Tinh dầu thiên nhiên
SVTH: Huỳnh Minh Phước tinh dầu Hệ thực vật có khoảng 3000 loài chứa tinh dầu, trong đó 150 - 200 loài có giá trị công nghiệp Nồng độ tinh dầu trong các nguồn nguyên liệu này rất đa dạng, có thể dao động từ phần triệu đến phần trăm, và tinh dầu thường dễ bay hơi.
Tinh dầu chủ yếu tập trung ở một số họ thực vật như họ hoa tán, họ Cúc, họ hoa môi, họ Long Não, họ Sim, họ Cam và họ Gừng Lượng tinh dầu có trong cây phụ thuộc vào điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng.
Cây trồng ở vùng nhiệt đới thường chứa trữ lượng dầu lớn hơn so với cây ở vùng ôn đới Trong cùng một cây, thành phần và lượng tinh dầu ở các bộ phận khác nhau cũng có sự khác biệt Hơn nữa, lượng tinh dầu thu được còn phụ thuộc vào các yếu tố như điều kiện, phương pháp thu hoạch, bảo quản và tách chiết.
Tinh dầu phân bố rộng rãi trong nhiều loại cây, đặc biệt là trong họ long não, họ hoa môi, họ cam, họ sim và họ hoa tán Chúng có mặt ở nhiều bộ phận khác nhau của cây như hoa (ví dụ: hồng, nhài, cam, chanh), lá (bạch đàn, bạc hà, hương nhu), vỏ cây (quế), thân cây (hương đàn, peru) và rễ (hương bài, gừng, nghệ, xuyên khung) Hàm lượng tinh dầu cũng rất đa dạng, chẳng hạn như hoa hồng có khoảng 0,25% tinh dầu, bạc hà khoảng 1%, trong khi quả hồi và nụ đinh hương có thể đạt tới 5% và 15% tinh dầu tương ứng.
1.2.2 Nguồn gốc và sự phát triển của tinh dầu
Tinh dầu đã được biết đến từ thời thượng cổ, khi con người sử dụng các loại cây có tinh dầu ở dạng phơi khô Đến thời kỳ trung cổ, khoảng thế kỷ thứ 15, tinh dầu trở nên phổ biến hơn, đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của chúng trong các lĩnh vực khác nhau.
SVTH: Huỳnh Minh Phước thứ 17 là loại tinh dầu được sử dụng để làm thơm cho tóc và da mặt, cũng như trong việc chữa bệnh và phục vụ cho đời sống hàng ngày của con người.
Từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19, tinh dầu được sử dụng phổ biến trong trang điểm, y học và công nghiệp Bước sang thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21, nhờ sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, ngành công nghiệp sản xuất tinh dầu đã phát triển mạnh mẽ Hiện nay, tinh dầu trở thành sản phẩm thiết yếu trong đời sống con người, được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như hương liệu, thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm.
Thành phần hóa học của tinh dầu: Hydrocacbon ( monoterpen, sesquiterpen) ancol
Menthol có trong tinh dầu bạc hà, trong khi borneol xuất hiện trong tinh dầu cam, oải hương và tùng hương Ngoài ra, phenol, ethephenol, aldehyd, ceton, ester và các hợp chất khác như aminoacid mang hương, lacton, eucalyptol và các hợp chất chứa lưu huỳnh cũng rất quan trọng.
Tính chất vật lý của tinh dầu Ở nhiệt độ thường, tinh dầu ở thể lỏng, trừ một số tường hợp đặc biệt như menthol, camphor là ở thể rắn.
Tinh dầu gần như không tan trong nước và dễ bay hơi, vì vậy phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước là cách hiệu quả để tách thu tinh dầu Chúng ít tan trong nước nhưng hòa tan tốt trong cồn và các dung môi hữu cơ, đồng thời có thể tan một phần trong dung dịch kiềm Đa số tinh dầu không màu hoặc có màu vàng nhạt, trong khi một số loại như tinh dầu quế có màu nâu sẫm Tinh dầu thường mang vị cay và hắc.
Tỷ trọng của tinh dầu thường dao động từ 0,85 đến 0,95, tuy nhiên, một số loại tinh dầu như tinh dầu húng quế và tinh dầu đinh hương nặng hơn nước Tỷ trọng của tinh dầu thay đổi tùy thuộc vào thành phần hóa học; nếu tinh dầu chủ yếu chứa hydrocarbon terpenic thì tỷ trọng sẽ thấp, trong khi tinh dầu chứa các hợp chất oxi hoặc nhân thơm sẽ có tỷ trọng cao hơn.
Tinh dầu thường có chỉ số khúc xạ dao động từ 1,45 đến 1,56 Chỉ số này phụ thuộc vào thành phần của các chất có trong tinh dầu, bao gồm các hợp chất no, không no và có nhân thơm Đặc biệt, nếu tinh dầu chứa nhiều liên kết đôi, chỉ số khúc xạ sẽ cao hơn.
Thành phần cơ bản của nước hoa
Nước hoa được tạo nên từ 60 – 95% là cồn và nước, phần còn lại là tinh chất thơm.
Nước hoa ngày nay có 3 thành phần chính:
Dung môi hương liệu phải sử dụng cồn etanol tinh luyện cao cấp, đạt tiêu chuẩn không đục, không màu, không có mùi vị lạ Ngoài ra, hàm lượng dầu fusel phải nhỏ hơn 0.0005% và các aldehyd cũng phải dưới 0.0005% Đặc biệt, hàm lượng etanol cần đạt tối thiểu 96 độ.
Dung môi etanol sở hữu nhiều lợi ích nổi bật, không chỉ là một chất hòa tan hiệu quả mà còn có tính sát trùng Với mùi hương dễ chịu, etanol không làm át đi mùi thơm của các chất khác mà còn giúp tăng cường hương vị của chúng.
Trong một số trường hợp, khi dung môi etanol làm biến đổi hương tính, cần sử dụng alcol biến tính SAD (special denatured alcohol) Các loại dung môi SDA này mang lại cảm giác nhẹ, gần như không còn mùi alcol khi pha trộn với hỗn hợp hương.
Nước tinh khiết: không màu, không mùi, không vị và có độ cứng 90%) Các thành phần tạo mùi thơm tinh tế là do các hợp chất chứa oxy (aldehyd, alcol, este
