Bài 3: Xác định gen liên quan đến đặc tính kháng kháng sinh Trung tâm Xét nghiệm, Đại học Y tế cơng cơng Chuẩn đầu Giải thích nguyên lý ý nghĩa việc xác định đặc tính kháng kháng sinh vi khuẩn Diễn giải chế đề kháng vai trò gen đề kháng kháng sinh vi khuẩn Liệt kê số kỹ thuật xác định đặc tính kháng kháng sinh vi khuẩn TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Kháng sinh – đặc tính kháng kháng sinh TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Kháng sinh Kháng sinh gì: + Do vi sinh vật tiết ra/bán tổng hợp/tổng hợp + Ức chế giết chết vi khuẩn + Nồng độ tối thiểu, gây hại tế bào chủ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Phân loại kháng sinh Phân loại theo cấu trúc hoá học (Hướng dẫn sử dụng kháng sinh, Bộ Y tế, 2015) STT Tên nhóm Phân nhóm Beta-lactam Các penicillin; cephalosporin; Carbapenem; Các chat ức chế beta-lactamase Aminoglycosid Macrolid Lincosamid Phenicol Tetracylin Thế hệ 1; Thế hệ Peptid Glycopeptid; Polypeptid; Lipopeptid Quinolon Thế hệ 1; Các fluoroquinolone: hệ 2,3,4 Các nhóm khác: Sulfonamid, Oxazolidinon, 5-nitroimidazol TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Cơ chế tác động nhóm kháng sinh fosfomycin Ức chế tổng hợp vách tế bào Ức chế tính thấm màng Ức chế tổng hợp RNA Ức chế sinh tổng hợp tế bào DNA TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNGprotein CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Cơ chế tác động nhóm kháng sinh • Mỗi kháng sinh tác động lên vị trí định, phối hợp kháng sinh có tác dụng hiệp đồng tác dụng đối kháng • Khi khơng cịn tác động kháng sinh vi khuẩn hồi phục  đề kháng kháng sinh TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Ngun nhân hậu kháng thuốc • Kết việc lạm dụng, sử dụng q mức, sử dụng ít/khơng đủ liều kháng sinh • Tốn tiền bạc, sinh mạng • Đe doạ ổn định toàn cầu an ninh quốc gia TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Ngun nhân hậu kháng thuốc • Chiến lược Tồn cầu WHO ngăn chặn kháng thuốc: can thiệp để làm chậm xuất giảm lây lan vi sinh vật kháng thuốc kháng sinh TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Xác định kháng thuốc vi khuẩn • Sử dụng kháng sinh hợp lý: nguyên tắc TOMURI • Xác định kháng thuốc để sử dụng kháng sinh hợp lý TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHAÄP Kỹ thuật xác định kháng kháng sinh kiểu gen • Phát gen đề kháng kháng sinh phương pháp sinh học phân tử: + Kỹ thuật PCR + Kỹ thuật real time PCR + Kỹ thuật giải trình tự gen TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Phát hiệu kiểu gen kháng thuốc TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Kỹ thuật xác định gen kháng thuốc TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Phát kiểu gen AmpC beta-lactamases TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Phát kiểu gen carbapenemase TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP OXA-23 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Trực khuẩn Gram âm kháng Polymyxin TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Trực khuẩn Gram âm kháng Polymyxin Cơ chế kháng colistin Bacteria Thay đổi LPS Escherichia coli, Salmonella, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa and Acinetobacter baumannii Đột biến gene  pmrA and pmrB thành phần A baumannii protein phát tín hiệu Đột biến lpxA, lpxC and lpxD dẫn đến thành phần lipid A baumannii A lipopolysaccharide Thay đổi thành pha62nc protein màng OprH, P aeruginosa Thay đổi cực tích điện âm LPS màng dẫn cách điều hòa loci pmrA and phoP Enterobacteriaceae Kháng thuốc cách đột biến gene pmrA and PmrB   Salmonella MCR-1/2 plasmid-mediated gene (2015)ĐẠI TRƯỜNG Acinetobacter baumannii HỌC Y Enterobacteriaceae, TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Tóm tắt ý • Kháng sinh – chế tác dụng • Cơ chế kháng kháng kháng sinh: gen kháng kháng sinh • Vai trị số gen kháng kháng sinh quan trọng • Các phương pháp xác định tính kháng kháng sinh: kiểu hình, kiểu gen TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Câu hỏi lượng giá Câu 1: Gen sau KHÔNG phải gen kháng kháng sinh? A Gen vanA B Gen vanB C Gen vanC D Gen vanX TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Câu hỏi lượng giá Câu 1: Vi sinh vật có đặc tính kháng kháng sinh chế sau đây, NGOẠI TRỪ A Đột biến gen B Tái tổ hợp C Thay đổi đích tác động D Tiết enzyme catalase TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Tài liệu tham khảo Nguyễn Vũ Trung, Vi sinh – ký sinh trùng lâm sàng, tập 1, Nhà xuất Y học, 2014 (Trang 35-45) James Versalovic, Karen C Carroll, Guido Funke, James H Jorgensen, Marie Louise Landry, David W Warnock, Manual of Clinical Microbiology, Fifth Edition, ASM, 2011 (Trang 1171-1235) TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Tài liệu tham khảo 3.George Manuselis Connie R.Mahon, Text Book of Diagnostic Microbiology, Second Edition, Elsevier Health Sciences, 2000 (Chương 13) Jawetz, Melnick, Adelberg, Medical microbiology, 2013 (Chương 11) McGraw-Hill, Molecular Microbiology, 2012 (Trang 1085-1099) TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP ... lý ý nghĩa vi? ??c xác định đặc tính kháng kháng sinh vi khuẩn Diễn giải chế đề kháng vai trò gen đề kháng kháng sinh vi khuẩn Liệt kê số kỹ thuật xác định đặc tính kháng kháng sinh vi khuẩn TRƯỜNG... Tóm tắt ý • Kháng sinh – chế tác dụng • Cơ chế kháng kháng kháng sinh: gen kháng kháng sinh • Vai trị số gen kháng kháng sinh quan trọng • Các phương pháp xác định tính kháng kháng sinh: kiểu... thuật xác định đặc tính kháng kháng sinh vi khuẩn TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG GẮN KẾT – PHÁT TRIỂN – HỘI NHẬP Phân loại kỹ thuật xác định kháng kháng sinh Xét nghiệm kiểu hình: Kháng sinh đồ