Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động đầu tư xây dựng công trình là yếu tố then chốt trong việc phát triển cơ sở hạ tầng cho nền kinh tế xã hội, đóng vai trò quan trọng trong công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước Thông qua việc đầu tư này, cơ sở vật chất và năng lực sản xuất của nền kinh tế được cải thiện và đổi mới, góp phần điều chỉnh và chuyển dịch cơ cấu kinh tế một cách hiệu quả.
Vào ngày 15/5/2015, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 932, chính thức thành lập thành phố Sông Công thuộc tỉnh Thái Nguyên Để thực hiện các chức năng và nhiệm vụ, thành phố Sông Công đã triển khai nhiều dự án đầu tư xây dựng từ nguồn vốn ngân sách nhà nước Tuy nhiên, với điều kiện hiện tại, nguồn vốn ngân sách còn hạn chế, việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn vốn này trở thành vấn đề cấp bách đối với Giám đốc Ban quản lý dự án và lãnh đạo UBND thành phố Sông Công.
Trong những năm qua, đầu tư cho xây dựng cơ bản tại thành phố Sông Công đã cải thiện kết cấu hạ tầng và đồng bộ hóa mạng lưới giao thông, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế - xã hội Tuy nhiên, công tác quản lý dự án vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến lãng phí và thất thoát vốn nhà nước Nhiều dự án như Đường Thắng Lợi và cơ sở hạ tầng Khu tổ hợp dịch vụ bị chậm tiến độ và chất lượng công trình thấp Do đó, việc nâng cao quản lý các dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại thành phố Sông Công trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Mặc dù có những quy định pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản như Luật Xây dựng, Luật ngân sách, Luật Đất đai và Luật Đầu tư công, nhưng vẫn tồn tại nhiều bất cập và chồng chéo trong các nghị định và thông tư hướng dẫn Điều này đã gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, đặc biệt là tại thành phố Sông Công.
Với mục tiêu trở thành đô thị loại II vào năm 2020, thành phố Sông Công cần nâng cao công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước Việc này nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư, ngăn chặn thất thoát, lãng phí, và dàn trải, cũng như giải quyết tình trạng nợ tồn đọng vốn đầu tư Đây là một vấn đề quan trọng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng cả về lý luận lẫn thực tiễn.
Đề tài "Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước" tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên đã được tác giả chọn làm nội dung cho luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế.
Mục tiêu nghiên cứu
Cần hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong lĩnh vực đầu tư công tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.
Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước là một nhiệm vụ quan trọng Việc này giúp nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo sử dụng đúng mục đích và tiết kiệm nguồn lực Các nguyên tắc và quy trình cần được áp dụng một cách đồng bộ để tối ưu hóa kết quả đầu tư Đồng thời, việc nghiên cứu và phân tích các mô hình quản lý hiện có sẽ cung cấp những bài học quý giá cho các dự án trong tương lai.
Đánh giá thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên cho thấy nhiều tồn tại và hạn chế cần khắc phục Các vấn đề chủ yếu bao gồm quy trình quản lý chưa chặt chẽ, thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan, và khó khăn trong việc giám sát tiến độ cũng như chất lượng công trình Việc nhận diện các hạn chế này là cần thiết để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách và đảm bảo các dự án đầu tư xây dựng được triển khai đúng tiến độ và đạt chất lượng mong muốn.
Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại Thành phố là rất quan trọng Các yếu tố này bao gồm quy định pháp lý, khả năng tài chính, trình độ đội ngũ quản lý và sự phối hợp giữa các bên liên quan Việc hiểu rõ những yếu tố này giúp nâng cao hiệu quả quản lý dự án, đảm bảo nguồn vốn được sử dụng hợp lý và đạt được mục tiêu đầu tư Hơn nữa, sự tham gia của cộng đồng và các tổ chức xã hội cũng góp phần cải thiện chất lượng các dự án xây dựng.
Để hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách Nhà nước tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới, cần đề xuất và kiến nghị các giải pháp cụ thể Những giải pháp này bao gồm việc nâng cao năng lực quản lý, tăng cường công tác giám sát, và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án Đồng thời, cần chú trọng đến việc đào tạo nguồn nhân lực và cải thiện quy trình đấu thầu để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn ngân sách.
Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cơ sở hạ tầng và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Hoạt động này không chỉ đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương Việc thực hiện các dự án cần tuân thủ các quy định pháp luật, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình, đồng thời tăng cường công tác giám sát và đánh giá hiệu quả đầu tư.
- Phạm vi về không gian: Địa bàn thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên.
- Phạm vi về thời gian: Đánh giá thực trạng từ năm 2015-2019, đề xuất giải pháp trong thời kỳ 2020-2025.
Luận văn này tập trung vào việc giải quyết các vấn đề liên quan đến quản lý dự án xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) Nội dung chính bao gồm các khía cạnh quan trọng trong việc quản lý, triển khai và giám sát các dự án xây dựng nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn NSNN.
+ Quản lý xây dựng chiến lược, quy hoạch lập kế hoạch đầu tư. + Quản lý tổ chức thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình.
+ Quản lý kết thúc đầu tư.
+ Các nhân tố tác động đến hoạt động quản lý các dự án đầu tư XDCT sử dụng vốn NSNN.
+ Các điều kiện thực hiện giải pháp, kiến nghị
Luận văn này bổ sung và làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến quản lý đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước từ góc độ quản lý kinh tế Bên cạnh đó, các lý thuyết được trình bày một cách hệ thống và logic, tạo thành tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu tiếp theo.
Luận văn này cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các Ban quản lý dự án và Giám đốc các ban quản lý dự án của UBND cấp huyện, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước Nó cũng hỗ trợ hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn bao gồm 04 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Đánh giá thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên, nhằm xác định những điểm mạnh và yếu trong quy trình quản lý, từ đó đề xuất giải pháp cải thiện hiệu quả sử dụng vốn và nâng cao chất lượng công trình.
Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản lý các dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình Các biện pháp bao gồm cải thiện quy trình lập và phê duyệt dự án, tăng cường giám sát và đánh giá, cũng như nâng cao năng lực cho đội ngũ quản lý dự án Việc áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý dự án cũng sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lực.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNGCÔNG TRÌNH SỬ DỤNG VỐN
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1 Các khái niệm
1.1.1 Khái niệm quản lý dự án
Theo Nghị định số 42/NĐ-CP ngày 16/7/1996, dự án được định nghĩa là tập hợp các đề xuất đầu tư nhằm tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo các đối tượng nhất định Mục tiêu của dự án là đạt được sự tăng trưởng về số lượng, cải tiến hoặc nâng cao chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ trong một khoảng thời gian xác định.
Theo Nghị định số 88/NĐ-CP ban hành ngày 01/9/1999 của Chính phủ, dự án được định nghĩa là tập hợp các đề xuất nhằm thực hiện một phần hoặc toàn bộ công việc, mục tiêu hoặc yêu cầu nhất định.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), dự án bao gồm các chính sách, hoạt động và chi phí liên quan, được thiết kế đồng bộ để đạt được mục tiêu cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định.
Ngoài ra khái niệm dự án được hiểu theo:
DA là một bộ tài liệu được cấu trúc một cách logic, nhằm chứng minh đầy đủ và chính xác mọi hoạt động cần thiết để đạt được một mục tiêu cụ thể.
- Trên phương diện diện quản lý: DA là những nỗ lực trong thời hạn nhằm tạo ra một sản phẩm hoặc dịch vụ nhất định.
Dự án được định nghĩa là một lĩnh vực hoạt động đặc thù, bao gồm nhiệm vụ cần thực hiện với phương pháp, nguồn lực và kế hoạch tiến độ riêng, nhằm tạo ra một thực thể mới (Nguyễn Tiến Long, 2019).
Dự án là tổng hợp các hoạt động được sắp xếp theo trình tự logic, với nguồn lực, thời gian và địa điểm cụ thể, nhằm đạt được những mục tiêu đã đề ra.
1.1.1.2 Đặc trưng của Dự án
Từ định nghĩa khác nhau nhưng có thể rút ra một số đặc trưng cơ bản của khái niệm dự án như sau:
Dự án cần có mục đích và mục tiêu rõ ràng, thể hiện nhiệm vụ cụ thể với kết quả xác định để đáp ứng nhu cầu Để quản lý hiệu quả, dự án thường được chia thành nhiều bộ phận, nhưng vẫn phải đảm bảo các tiêu chí cơ bản về thời gian, chi phí và chất lượng hoàn thành.
Dự án có chu kỳ phát triển riêng và thời gian tồn tại hữu hạn, tương tự như các thực thể sống Điều này có nghĩa là dự án sẽ trải qua các giai đoạn khác nhau, bao gồm hình thành, phát triển, và sẽ có thời điểm bắt đầu cũng như kết thúc rõ ràng.
Dự án thường liên quan đến nhiều bên và có sự tương tác phức tạp giữa các bộ phận quản lý chức năng và nhóm quản lý dự án Sự tham gia của các bên hữu quan như chủ đầu tư, người hưởng thụ, nhà tư vấn, nhà thầu và cơ quan quản lý nhà nước phụ thuộc vào tính chất và yêu cầu của dự án Mặc dù các bộ phận quản lý chức năng và nhóm quản lý dự án thường xuyên phối hợp thực hiện nhiệm vụ, mức độ tham gia của họ có thể khác nhau Để đạt được mục tiêu dự án, các nhà quản lý dự án cần duy trì mối quan hệ thường xuyên với các bộ phận quản lý khác.