Tính cấp thiết của đề tài
Luật viên chức số 58/2010/QH12, được ban hành ngày 15 tháng 11 năm 2010, quy định rằng đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan Nhà nước hoặc tổ chức chính trị thành lập, có tư cách pháp nhân và cung cấp dịch vụ công Nguồn tài chính cho các đơn vị này không chỉ từ ngân sách nhà nước mà còn từ dịch vụ, xã hội hóa, và viện trợ Do đó, việc quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả là rất cần thiết để tránh lãng phí và duy trì chất lượng hoạt động Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, việc đổi mới cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập là một yêu cầu cấp thiết Tại tỉnh Lào Cai, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đã tăng cường phát triển dịch vụ y tế theo hướng xã hội hóa và thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, nhưng vẫn phải đảm bảo hiệu quả và công bằng trong chăm sóc sức khỏe, điều này gặp nhiều khó khăn do địa hình phức tạp và điều kiện kinh tế chưa phát triển.
Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Lào Cai bắt đầu hoạt động từ ngày 01/01/2017 sau khi sáp nhập 3 trung tâm y tế theo Nghị quyết số 39-NQ/TW và đã sáp nhập thêm 2 trung tâm vào năm 2019 Tuy nhiên, việc sáp nhập này gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát khiến nhu cầu sử dụng máy móc tăng cao, dẫn đến tình trạng quá tải và cần sửa chữa Chi phí sử dụng dịch vụ công cộng tại Trung tâm rất cao, trung bình lên tới 77,45 triệu đồng/tháng, trong khi chi phí hội nghị đạt 543,2 triệu đồng/năm Mặc dù một số trung tâm khác đã tự chủ tài chính 100%, nhưng TTKSBT tỉnh Lào Cai chỉ đạt 10% vào năm 2019 Do đó, việc đánh giá kết quả và hạn chế trong quản lý tài chính tại Trung tâm là rất cần thiết để tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này.
Lào Cai" để làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành Quản lý kinh tế.
Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu này đánh giá thực trạng công tác quản lý thu và chi tài chính tại Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Lào Cai, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác quản lý tài chính của cơ sở y tế công lập nói chung.
Bài viết phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Lào Cai, chỉ ra những tồn tại trong quy trình quản lý và tìm kiếm nguyên nhân dẫn đến những vấn đề này Qua đó, nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài chính, đảm bảo sử dụng nguồn lực một cách hợp lý và hiệu quả hơn trong công tác y tế tại địa phương.
Đề xuất phương hướng và một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý tài chính tại TTKSBT tỉnh Lào Cai.
Đóng góp của luận văn
Đề tài này đóng góp mới bằng cách hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu chi tại cơ sở y tế công lập, phân tích thực trạng thu chi tại TTKSBT tỉnh Lào Cai để đánh giá ưu điểm, hạn chế và tìm ra nguyên nhân Từ đó, đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính cho TTKSBT tỉnh Lào Cai, đồng thời cụ thể hóa quản lý thu chi nhằm hạn chế tham ô, lãng phí gây thất thoát ngân sách nhà nước Đây sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ sở y tế trong việc nâng cao công tác quản lý thu chi, cũng như phục vụ nghiên cứu cho các ngành, cấp và đơn vị trong ngành y tế, định hướng phát triển kinh tế - xã hội cho địa phương, và hỗ trợ sinh viên, học viên cao học trong lĩnh vực quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập.
Kết cấu luận văn
Luận văn được cấu trúc bao gồm phần mục lục, danh mục viết tắt, bảng, hình, mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, và chia thành 4 chương với nội dung cụ thể.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại ĐVSNYTCL Chương 2: Phương pháp nghiên cứu đề tài
Chương 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại TTKSBT tỉnh Lào Cai. Chương 4: Một số giải pháp tăng cường công tác quản lý tài chính tại
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP
Tổng quan về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập
1.1.1 Khái niệm, đặc điểm, vai trò của đơn vị sự nghiệp y tế công lập
1.1.1.1 Khái niệm về đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Nghị định số 85/2012/NĐ-CP, ban hành ngày 15/10/2012, xác định đơn vị sự nghiệp y tế công lập là tổ chức do cơ quan nhà nước thành lập và quản lý, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và bộ máy kế toán theo quy định pháp luật Đơn vị này thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công và quản lý nhà nước trong các lĩnh vực y tế như y tế dự phòng, khám chữa bệnh, điều dưỡng, giám định y khoa, y dược cổ truyền, kiểm nghiệm dược phẩm, an toàn vệ sinh thực phẩm, và sức khỏe sinh sản.
Nghị định số 85/2012/NĐ-CP của Chính phủ, ban hành ngày 15/10/2012, quy định các tiêu chí để xác định Đơn vị sự nghiệp y tế công lập (ĐVSNYTCL) tại Điều 3 Cụ thể, ĐVSNYTCL phải có văn bản quyết định thành lập từ cơ quan có thẩm quyền, được Nhà nước cấp kinh phí và tài sản để thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, đồng thời được phép thu một số khoản theo quy định Đơn vị cũng cần có tổ chức bộ máy, biên chế và hệ thống quản lý tài chính kế toán theo chế độ Nhà nước, cùng với tài khoản giao dịch tại Kho bạc Nhà nước hoặc ngân hàng để quản lý tài chính Đơn vị sự nghiệp y tế được phân loại theo các nhóm khác nhau.
Nhóm 1: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm được toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên và kinh phí đầu tư phát triển;
Nhóm 2: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm được toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên;
Nhóm 3: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần kinh phí hoạt động thường xuyên;
Nhóm 4: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn thu, toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ được giao do NSNN bảo đảm toàn bộ.
Việc phân loại các ĐVSNYT sẽ được duy trì trong 03 năm, sau đó sẽ tiến hành xem xét lại để đảm bảo tính phù hợp Nếu có sự thay đổi về nguồn thu hoặc nhiệm vụ chi làm ảnh hưởng đến khả năng tự bảo đảm kinh phí hoạt động thường xuyên, đơn vị có thể được điều chỉnh phân loại trước thời hạn.
1.1.1.2 Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Luận án “Giải pháp quản lý sử dụng các nguồn tài chính tại các cơ sở khám chữa bệnh công lập do địa phương quản lý ở Việt Nam” của Đỗ Thị Thu Trang (2010) nêu rõ rằng các đơn vị sự nghiệp y tế công lập thuộc sở hữu Nhà nước, sử dụng ngân sách nhà nước và chịu sự quản lý của Nhà nước Các đơn vị này được thành lập theo quyết định của Nhà nước và phải tuân thủ kiểm tra, giám sát từ các cơ quan quản lý có thẩm quyền Cơ sở vật chất và hạ tầng của các đơn vị y tế công lập được cấp phép sử dụng theo tiêu chuẩn quy định, dựa trên chức năng chuyên môn Nguồn kinh phí từ Nhà nước là yếu tố quan trọng để các đơn vị thực hiện nhiệm vụ được giao, do đó, việc quản lý tài chính chặt chẽ và hiệu quả là cần thiết nhằm sử dụng nguồn vốn một cách tiết kiệm, tránh thất thoát và lãng phí.
Mục tiêu của ĐVSNYTCL là đảm bảo cung cấp DVYT, CSSK cho người dân.
Các ĐVSNYTCL đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ y tế như khám bệnh, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, tạo điều kiện cho người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ y tế Các đơn vị này có nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe cho người dân địa phương, giảm thiểu tình trạng quá tải ở các tuyến trên Những ĐVSNYTCL lớn và đầu ngành tập trung vào các bệnh chuyên khoa, với cơ sở vật chất và hạ tầng hiện đại, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển y học toàn cầu Hoạt động của ĐVSNYTCL được tổ chức theo nguyên tắc phục vụ xã hội, không vì lợi nhuận, nhằm đảm bảo mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn, đều có cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế ĐVSNYTCL được phân bố theo vùng để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, luôn gắn liền với các chương trình mục tiêu quốc gia về y tế như kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản và phòng chống HIV/AIDS Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chương trình này, tránh để tư nhân chi phối lợi nhuận, từ đó đảm bảo mục tiêu xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
1.1.1.3 Vai trò của đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Thực hiện các nhiệm vụ quốc gia về chăm sóc sức khỏe con người là rất quan trọng, vì nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh và tư vấn sức khỏe là thiết yếu Hoạt động y tế đóng vai trò quan trọng trong đời sống nhân dân, với mục tiêu chính là nâng cao sức khỏe và đời sống của người dân Đơn vị Sở Y tế Công lập (ĐVSNYTCL) được thành lập nhằm tạo nền tảng bền vững cho sự phát triển kinh tế thông qua việc chăm sóc sức khỏe con người.
ĐVSNYTCL đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển xã hội, đặc biệt là trong việc đảm bảo an sinh xã hội và công bằng xã hội Chính sách của Nhà nước luôn chú trọng đến việc rút ngắn khoảng cách giàu nghèo Với sứ mệnh phi lợi nhuận, ĐVSNYTCL cam kết cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh cho mọi đối tượng, đặc biệt là những người có công với cách mạng, người cao tuổi, trẻ em, người nghèo và cư dân ở các vùng kinh tế khó khăn.
Chính sách miễn và giảm viện phí, lệ phí, cùng với việc áp dụng khung giá cho dịch vụ khám chữa bệnh, nhằm đáp ứng nhu cầu của mọi tầng lớp trong xã hội.
Lực lượng y tế đóng vai trò tiên phong trong việc áp dụng công nghệ tiên tiến và tiến bộ khoa học kỹ thuật vào khám chữa bệnh cho người dân Sự hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học đã giúp y học phát triển nhanh chóng trong những năm qua Việc nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ vào y tế dự phòng, khám chữa bệnh, sản xuất thuốc và trang thiết bị y tế đã góp phần quan trọng vào sự tiến bộ này Nhờ vào các thiết bị hiện đại, nhiều kỹ thuật mới đã được áp dụng, từ đó đa dạng hóa dịch vụ y tế, đáp ứng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh của cộng đồng.
1.1.2 Tổng quan về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập
1.1.2.1 Khái niệm về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập:
Luận án "Tổ chức hạch toán kế toán trong các cơ sở y tế với việc tăng cường quản lý tài chính ngành y tế Việt Nam" của tác giả Lê Kim Ngọc (2009) định nghĩa tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập là quá trình huy động, quản lý và phân bổ nguồn lực tài chính nhằm phục vụ cho hoạt động và phát triển của đơn vị Đồng thời, tài chính cũng bao gồm các hoạt động thu chi và các mối quan hệ kinh tế phát sinh giữa đơn vị và các chủ thể khác trong xã hội.
Nguồn tài chính của ĐVSNYTCL chủ yếu đến từ ngân sách nhà nước, doanh thu từ dịch vụ y tế và nguồn lực tự huy động từ các tổ chức xã hội Mỗi nguồn tài chính có đặc điểm và phương thức quản lý riêng Trong đó, doanh thu từ dịch vụ y tế là nguồn thu quan trọng nhất Việc huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn tài chính này tạo ra mối quan hệ kinh tế giữa ĐVSNYTCL, cơ quan quản lý nhà nước, người sử dụng dịch vụ y tế, tổ chức bảo hiểm y tế và các bên liên quan khác.
Tài chính của ĐVSNYTCL liên quan đến việc huy động, quản lý và phân bổ các nguồn lực tài chính nhằm thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ y tế cho xã hội.
Quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập:
Tài liệu "Essentials of Management" của Harold Koontz và Heinz Weihrich trình bày học thuyết Era Solomon về quản lý tài chính, nhấn mạnh rằng quản lý tài chính là việc sử dụng thông tin chính xác về tình hình tài chính của một đơn vị Qua đó, quản lý tài chính giúp phân tích điểm mạnh, điểm yếu và lập kế hoạch hành động, sử dụng nguồn tài chính, tài sản cố định (TSCĐ) và nhu cầu nhân lực trong tương lai, nhằm đạt được mục tiêu tăng giá trị cho đơn vị.
Quản lý tài chính, theo tác giả Harold Koontz và Heinz Weihrich, chủ yếu liên quan đến việc quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính trong các tổ chức, nhằm cân bằng giữa thu nhập và chi phí, đồng thời chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố chủ quan và khách quan Đặc biệt, quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập sẽ có những đặc điểm riêng biệt, phản ánh đặc thù của tổ chức này.
Bài học kinh nghiệm về quản lý tài chính cho tỉnh Lào Cai
Sau khi đã xem xét về thực tiễn quản lý tài chính tại một số TTKSBT Kinh nghiệm quản lý tài chính cho TTKSBT tỉnh Lào Cai như sau:
Thứ nhất, đa dạng hóa các nguồn thu ngoài NSNN đặc biết là từ nguồn thu hoạt động sự nghiệp bằng cách: (TTKSBT tỉnh Thái Nguyên)
Tạo mối liên kết chặt chẽ giữa phòng khám đa khoa và các bệnh viện trong tỉnh nhằm chuyển bệnh nhân đến khám và điều trị tại Trung tâm, từ đó giảm tải áp lực cho các bệnh viện.
Cải tiến chất lượng dịch vụ y tế với phương châm lấy người bệnh làm trung tâm là cách thu hút sự tin tưởng của người dân và bệnh nhân Đồng thời, việc phát huy công tác y tế dự phòng cũng giúp nâng cao ý thức cộng đồng về sức khỏe Hơn nữa, hội nhập quốc tế và hợp tác với các tổ chức quốc tế không chỉ mở ra cơ hội tiếp cận nền y học tiên tiến mà còn tạo điều kiện nhận nguồn tài trợ, góp phần tăng trưởng doanh thu cho đơn vị.
Thứ hai, nâng cao công tác tài chính kế toán
Xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ cần tuân thủ nguyên tắc công khai, dân chủ và các quy định pháp luật hiện hành, đồng thời thiết lập hệ thống định mức, tiêu chuẩn và chế độ cụ thể để đảm bảo hoàn thành công việc phù hợp với chức năng của từng khoa, phòng Việc thực hiện khoán chi cho một số khoản chi thường xuyên tại các khoa, phòng sẽ nâng cao quyền tự chủ và trách nhiệm của từng cá nhân.
Lập dự toán tài chính hợp lý và phân bổ các khoản chi tiêu cho các hoạt động chính, bao gồm chi thường xuyên và không thường xuyên, là rất quan trọng Cần cân đối thu chi để tạo ra thặng dư, từ đó trích lập quỹ nâng cấp cơ sở vật chất, máy móc và trang thiết bị y tế hiện đại Đồng thời, việc đào tạo đội ngũ bác sĩ và nhân viên có uy tín, kinh nghiệm sẽ góp phần xây dựng thương hiệu và uy tín cho Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Thái Nguyên.
Hoàn thiện quy trình kiểm soát chi ngân sách tại TTKSBT tỉnh Bắc Kạn bao gồm việc kiểm soát chi thanh toán cho cá nhân, chi hoạt động nghiệp vụ chuyên môn, chi mua sắm tài sản cố định, và chi cho các hoạt động thường xuyên khác Đồng thời, cần tăng cường công tác kiểm tra và tự kiểm tra tài chính, nâng cao chất lượng hệ thống thông tin kế toán thông qua việc hoàn thiện quy trình lập và luân chuyển chứng từ, cũng như đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào kiểm soát chi ngân sách.
Công tác quản lý tài sản, trang thiết bị và vật tư được thực hiện một cách minh bạch và tuân thủ các quy định hiện hành Tài sản và trang thiết bị được ghi chép đầy đủ trên sổ sách kế toán, phân công rõ ràng cho từng cán bộ quản lý và sử dụng Định kỳ, vào cuối năm, tiến hành kiểm kê tài sản và trang thiết bị để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong quản lý.
Thứ ba, áp dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý tài chính:
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính, bao gồm phần mềm quản lý hành chính, phần mềm kế toán và phần mềm quản lý viện phí cho cả nội trú và ngoại trú, giúp kiểm soát chặt chẽ các khoản thu chi, giảm thiểu tối đa tình trạng thu thiếu và thu sai Điều này không chỉ đảm bảo quá trình thanh toán diễn ra nhanh chóng và thuận tiện cho người dân và bệnh nhân mà còn nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong các cơ sở y tế.
Tăng cường công tác marketing, tuyên truyền và phổ biến ý nghĩa việc chăm sóc sức khỏe, kiểm soát bệnh tật.