PHẦN CỨNG MÁY VI TÍNH
Thông số kỹ thuật thiết bị máy tính
Trong phần này giúp cho học viên hiểu được công dụng và thông số của mỗi thiết bị máy tính
1.1 Keyboard – Bàn phím a) Công dụng :
Bàn phím là thiết bị quan trọng giúp người dùng nhập dữ liệu và điều khiển máy tính thông qua các chương trình Thông tin được nhập từ bàn phím bao gồm ký tự, số và lệnh điều khiển Cấu tạo của bàn phím bao gồm nhiều phím khác nhau, mỗi phím có chức năng riêng, góp phần vào việc thực hiện các tác vụ trên máy tính.
Sơ đồ mạch điện của bàn phím
Mỗi phím trên bàn phím hoạt động như một công tắc, kết nối giữa một chân hàng A và một chân cột B, tạo ra địa chỉ hàng và cột riêng cho từng phím.
5 duy nhất, người ta lập trình cho các phím này để tạo ra các mã nhị phân 11 bít gửi về máy tính khi phím được nhấn
Trong dữ liệu 11 bit gửi về có 8 bít mang thông tin nhị phân (gọi là mã quét bàn phím) và 3 bit mang thông tin điều khiển
8 bít mang thông tin nhị phân đó được quy ước theo tiêu chuẩn quốc tế để thống nhất cho các nhà sản xuất bàn phím
Bảng sau là ví dụ khi ta nhấn một số phím, bàn phím sẽ gửi mã quét ở dạng nhị phân về máy tính như sau:
Mã quét bàn phím được lưu trữ trong bộ nhớ RAM, sau đó hệ điều hành chuyển đổi các mã nhị phân thành ký tự dựa trên bảng mã ASCII.
Khi nhấn phím A, bàn phím gửi mã nhị phân đến bộ nhớ đệm, sau đó hệ điều hành chuyển đổi thành mã ASCII để hiển thị ký tự trên màn hình Các hãng sản xuất bàn phím phổ biến bao gồm DELL, LOGITECH, GENIUS và MITSUMI Bàn phím có thể sử dụng công nghệ có dây hoặc không dây, với khả năng phát và thu sóng.
Bàn phím máy tính thường có 104 hoặc 105 phím, trong đó có những loại bàn phím Multimedia được thiết kế đặc biệt để điều khiển âm thanh, truy cập internet và mở hoặc tắt các ứng dụng Các bàn phím Multimedia thường đi kèm với đĩa cài đặt để người dùng dễ dàng thiết lập.
Cổng giao tiếp cho bàn phím bao gồm AT (cũ, hình tròn lớn), PS/2 (phổ biến, hình tròn nhỏ màu tím, hoạt động ổn định) và USB 1.0, 1.1, 2.0 Đặc biệt, bàn phím kết nối qua cổng USB có thể gặp vấn đề về độ ổn định trên các mainboard đời cũ; tuy nhiên, với các mainboard đời mới trang bị cổng USB 2.0 trở lên, việc sử dụng sẽ trở nên ổn định hơn.
1.2 Mouse – Chuột máy vi tính a) Công dung :
Chuột máy tính là thiết bị nhập liệu sử dụng giao diện đồ họa, chủ yếu trên hệ điều hành Windows, với hai loại phổ biến là chuột bi và chuột quang Chuột bi hoạt động dựa trên cơ chế lăn của một viên bi, giúp chuyển động chính xác trên màn hình.
Cấu tạo bên trong của chuột bi
Chuột bi hoạt động nhờ vào một viên bi cao su nằm giữa hai trục nhựa đặt vuông góc với nhau Khi di chuột, viên bi quay, khiến hai trục xoay theo Hai trục này được kết nối với bánh răng nhựa có lỗ, mỗi bánh răng lồng vào một cảm biến, bao gồm một diode phát quang và một đèn thu quang.
Bộ cảm biến trong chuột bi
Diode phát quang phát ra ánh sáng hồng ngoại chiếu qua bánh răng nhựa đục lỗ, ánh sáng này được gửi đến đèn thu quang Khi bánh răng xoay, ánh sáng chiếu vào đèn thu quang bị ngắt quãng, và đèn thu quang chuyển đổi ánh sáng này thành tín hiệu điện để gửi về IC giải mã.
=> Tạo thành tín hiệu điều khiển cho con trỏ dịch chuyển trên màn hình
Bộ cảm biến đổi chuyển động cơ học của viên bi thành tín hiệu điện
Chuột bi được trang bị hai bộ cảm biến: một bộ điều khiển cho chuyển động ngang và một bộ điều khiển cho chuyển động dọc trên màn hình.
Hai bộ cảm biến đưa tín hiệu về IC giải mã, giải mã thành tín hiệu nhị phân đưa về máy tính
Bên cạnh các bộ cảm biến là các công tắc để nhấn phím chuột trái hay phím chuột phải
Công tắc để nhấn trái chuội hai nhấn phải chuột ii/ Chuột quang:
Chuột quang hoạt động theo nguyên tắc quang học, chuột không có bi mà thay vào đó là một lỗ để chiếu và phản chiếu ánh sáng đỏ
Hệ thống phát quang và cảm quang là bộ phận quan trọng nhất của chuột quang Diode phát ra ánh sáng chiếu lên bề mặt bàn, sau đó ánh sáng này được thấu kính hội tụ và tập trung vào bộ phận cảm quang.
Bên cạnh bộ phận quang học là bi xoay và các công tắc như chuột thông thường
- Nguyên tắc hoạt động của chuột quang :
Bộ phận quang học trong chuột quang
Diode phát quang phát ra ánh sáng đỏ chiếu lên bề mặt tấm di chuột, và hình ảnh của bề mặt này được thấu kính hội tụ lên bộ phận cảm quang Bộ phận cảm quang sẽ phân tích sự dịch chuyển của hình ảnh, từ đó tạo ra tín hiệu điện gửi về máy tính.
Diode phát quang có hai chế độ sáng, chế độ sáng yếu Diode được cung cấp khoảng 0,3V Chế độ sáng mạnh Diode được cung cấp khoảng 2,2V
Khi không di chuyển chuột trong khoảng 3 giây, Diode sẽ tự động chuyển sang chế độ tối để giảm cường độ phát xạ, từ đó kéo dài tuổi thọ của Diode Các hãng sản xuất chuột nổi tiếng bao gồm DELL, LOGITECH, GENIUS, MITUSMI, SONY, và IBM Chuột hiện nay có nhiều công nghệ khác nhau, bao gồm có dây và không dây, cũng như các loại chuột bi, chuột quang (sử dụng ánh sáng đèn) và chuột laser.
- Số phím : chuột có 2 phím, 3 phím, có cuộn (Scroll), có các chức năng Multimedia khác như lật trang, phóng to thu nhỏ,
- Độ phân giải điểm của chuột chạy là 400dpi (dot per inch – số điểm trong một inch), 800dpi, 1200dpi, 1600dpi,…
- Cổng giao tiếp: COM (cổng nối tiếp, tính hiệu truyền theo bit), PS/2
(chạy ổn định), USB (chạy ổn định đối với các mainboard đời mới 2.0 trở lên)
1.3 Monitor – Màn hình a) Công dụng: Dùng để hiển thị trạng thái máy tính nhằm giao tiếp giữa máy tính với người sử dụng b) Cấu tạo và nguyên lý trộn màu: i/ Cấu tạo: Đèn hình màu Monitor
- Cực Anôt: Được cung cấp khoảng 15KV lấy từ dây HV cuộn cao áp, mất điện áp này => màn hình mất ánh sáng
Lưới G1 hoạt động với điện áp khoảng -30V, và khi điều chỉnh độ sáng, điện áp này có thể thay đổi từ -20V đến -40V Điện áp G1 càng âm thì màn hình càng tối hơn Khi tắt máy, G1 sẽ nhận điện áp -150V từ mạch dập điểm sáng để xóa điểm sáng trên màn hình.
CÁC THIẾT BỊ KHÁC
- Công dụng: Dùng để in ấn tài liệu từ máy tính, in dữ liệu ra giấy
- Đặc trƣng: Độ phân giải dpi, tốc độ in (số trang trên 1 phút), bộ nhớ (MB)
- Có các hãng nổi tiếng như HP, CANON,
- Công nghệ : In Laser trắng đen, In Laser màu,
Thông số kỹ thuật của máy in bao gồm chất lượng in, độ phân giải chiều ngang và dọc tính bằng dpi, các chế độ in như in hình ảnh, in văn bản và in tiết kiệm mực Ngoài ra, máy cũng cho phép cân chỉnh độ đậm nhạt và độ tương phản để đảm bảo bản in đạt yêu cầu tốt nhất.
Cổng giao tiếp : Parallel Port (cổng song song), USB port, Bluetooth
- Công dụng: Máy quét để nhập dữ liệu hình ảnh, chữ viết, mã vạch, mã từ và dùng để quét hình ảnh hoặc quét văn bản vào máy tính
- Đặc trƣng: độ phân giải - dpi
- Hãng sản xuất : HP, CANON, GENIUS, …
- Thông số kỹ thuật : độ phân giải của ảnh quét thấp nhất và cao nhất
- Cổng giao tiếp : Parallel, USB
- Máy quét ảnh: dùng để quyét hình ảnh, film của ảnh chụp, chữ viết
Máy quét mã vạch là thiết bị quan trọng được sử dụng trong siêu thị để đọc giá tiền của hàng hóa, cũng như trong thư viện để quét mã số sinh viên từ thẻ sinh viên.
- Máy quét từ: đọc thẻ từ, ứng dụng trong hệ thống cửa thông minh, hệ thống chấm công nhân viên
Đèn chiếu là thiết bị hiển thị hình ảnh trên màn hình rộng, thay thế cho các màn hình truyền thống, phục vụ hiệu quả cho hội thảo và học tập Đặc trưng nổi bật của đèn chiếu là độ phân giải cao, mang đến hình ảnh sắc nét và rõ ràng.
Sử dụng: cắm dây dữ liệu vào cổng VGA thay thế dây dữ liệu của màn hình
Các hãng sản xuất : Sony, Panasonic, Toshiba, …
Độ phân giải là yếu tố quyết định độ nét và sự trong trẻo của hình ảnh trên màn chiếu, với độ phân giải càng cao thì giá thành càng lớn Đơn vị đo độ phân giải là điểm ảnh (pixel), ví dụ như SVGA (800x600) và XGA (1024x768).
SVGA, XGA, SXGA, và UXGA là các chuẩn độ phân giải chính, phản ánh số lượng điểm ảnh (pixel) mà máy chiếu có khả năng hiển thị Độ phân giải (resolution) đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chất lượng hình ảnh, với các điểm ảnh là những thành phần riêng lẻ cấu tạo nên hình ảnh trên màn hình máy tính.
SVGA, XGA, SXGA và UXGA là các thuật ngữ chỉ độ phân giải được sử dụng trong máy tính và máy chiếu Dưới đây là bảng thể hiện số lượng điểm ảnh hiển thị ở từng độ phân giải khác nhau.
SVGA đáp ứng tốt nhu cầu xem phim, nhưng có thể xuất hiện hiện tượng "răng cưa" khi trình chiếu đồ họa hoặc tài liệu PowerPoint từ máy tính.
XGA được coi là tiêu chuẩn lý tưởng cho công việc văn phòng và giao dịch, với khả năng trình diễn dữ liệu, đồ họa và video một cách hiệu quả Hầu hết các máy tính xách tay hiện nay đều có độ phân giải chuẩn XGA, giúp chúng tương thích tốt với máy chiếu.
SXGA dành cho những ứng dụng đòi hỏi độ phân giải cao, trình diễn hình ảnh lớn và chi tiết như các ứng dụng CAD/CAM
UXGA cho chất lượng, chi tiết hình ảnh tốt hơn cả, nhưng thường đắt tiền và ít sản phẩm trên thị trường
Độ sáng của máy chiếu được đo bằng ANSI lumen, với chỉ số càng cao thì máy chiếu càng sáng Để chọn máy chiếu phù hợp, cần xem xét số lượng người và kích thước phòng họp, bên cạnh đó, loại dữ liệu trình chiếu (động hay tĩnh) cũng là yếu tố quan trọng cần lưu ý.
- Thường thì độ sáng của máy chiếu nằm trong khoảng từ 650 đến 5000 lumen
Dưới 1000 lumen: rẻ và phù hợp với ngân sách hạn hẹp Tuy nhiên, bạn phải dùng cho những phòng tối
Đối với mức sáng từ 1000 đến 2000 lumen, bạn có thể dễ dàng tìm thấy nhiều sản phẩm với độ phân giải SVGA và XGA, rất phù hợp cho các phòng họp và lớp học.
+ 2000 đến 3000 lumen: Sản phẩm thuộc lớp này thích hợp cho phòng họp hay lớp học lớn khoảng 100 người
+ 3000 lumen trở lên: Dùng trong những hội trường lớn, lớp huấn luyện, nhà thờ, hoà nhạc
Đối với phòng họp có trên 100 người, ánh sáng tối ưu là 5000 lumen, trong khi các sự kiện lớn như triển lãm, hội chợ và hội nghị với hàng ngàn người tham dự cần ít nhất 6000 lumen trở lên để đảm bảo đủ ánh sáng.
Độ tương phản của máy chiếu được xác định bởi tỷ số giữa vùng sáng nhất và tối nhất của hình ảnh, với tỷ lệ tối thiểu nên là 400:1 để đảm bảo hình ảnh rõ nét Đối với việc sử dụng máy chiếu trong môi trường có ánh sáng, bạn cần chọn độ tương phản cao hơn để có chất lượng hình ảnh tốt nhất.
Nếu có nhu cầu kết nối với những nguồn tín hiệu khác ngoài MTXT, bạn
65 nên xem xét số cổng tín hiệu để có thể kết nối cùng lúc từ nhiều máy tính hay nguồn video với máy chiếu
- Công nghệ của máy là LCD hay DLP
Nếu xét về công nghệ thì hiện trên thị trường Việt Nam phổ biến hai loại máy chiếu là LCD (Liquid Crystal Display) và DLP (Digital Light
Loại LCD mang lại khả năng điều khiển màu sắc, độ nét và ánh sáng hiệu quả nhờ vào ba tấm LCD cho ba màu cơ bản đỏ, lục, dương, cho hình ảnh rõ nét ở mọi độ phân giải với độ bão hòa màu tốt Trong khi đó, loại DLP thường nhỏ gọn hơn do sử dụng ít linh kiện, đồng thời đáp ứng tốt hơn cho phim và video, mang đến hình ảnh trơn tru, độ tương phản cao, với hình ảnh sáng hơn, nét hơn và chuyển màu cùng sắc độ xám mịn.
Công dụng của thiết bị này là chuyển đổi tín hiệu điện thoại thành tín hiệu máy tính, giúp kết nối máy tính với mạng Internet qua dây điện thoại Đặc trưng nổi bật của nó là tốc độ truyền dữ liệu đạt Kbps, Mbps, mang lại hiệu suất cao trong việc truy cập Internet.
Hãng sản xuất: D-Link, PROLINK,
BASIC INPUT / OUTPUT SYSTEM – BIOS (Hệ thống nhập xuất cơ bản)
Giao diện màn hình Bios
Main: Thay đổi cấu hình các thông số cơ bản của hệ thống
Advanced: Thay đổi các thiết lập nâng cao của hệ thống
Power: Thay đổi các thiết lập nâng cao về năng lượng
Boot: Thay đổi các thiết lập liên quan đến khởi động
Tools: Các công cụ cấu hình các tính năng đặc biệt của hệ thống
Exit: Các tùy chọn thoát và trả về giá trị mặc định của hệ thống i/ Main:
Trên màn hình chính, bạn có thể thay đổi ngôn ngữ, ngày tháng và thời gian bằng cách sử dụng các phím mũi tên lên và xuống trên bàn phím để di chuyển đến trường cần chỉnh sửa, sau đó nhấn Enter để nhập dữ liệu mới Mặc dù có thể thay đổi ngày tháng và thời gian trong Bios, nhưng việc thực hiện qua giao diện Windows sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
+ System Time: Cho phép thay đổi thời gian của hệ thống
+ System Day: Cho phép thay đổi ngày tháng của hệ thống
+ Legacy Diskette: Thiếp lập kiểu ổ đĩa mềm cài đặt với các tùy chọn cấu hình
+ Primary, Third and Fourth IDE Master/Slave
Hệ thống tự động phát hiện các thiết bị IDE
+ IDE Configuration: Cho phép thiết lập hoặc thay đổi các cấu hình về thiết bị IDE cài đặt vào hệ thống
+ System Information: hiển thị thông tin về hệ thống như thông tin về
BIOS, CPU, RAM do chương trình BIOS tự động ghi nhận
67 ii/ Advanced Menu: Các thiết lập nâng cao của hệ thống
Các giá trị nhập vào BIOS rất quan trọng để hệ thống hoạt động ổn định Nếu nhập sai, hệ thống có thể gặp trục trặc Do đó, hãy cẩn thận khi điều chỉnh các thiết lập này Một kinh nghiệm hữu ích là kiểm tra kỹ lưỡng phần thiết lập BIOS mỗi khi bạn nâng cấp phần cứng, bao gồm cả các thành phần bên trong và thiết bị ngoại vi, để đảm bảo các thiết lập phù hợp với các linh kiện mới.
(Học viên tìm hiểu dựa theo sách hướng dẫn của từng loại Mainboard!) iii/ Boot Menu: Các thiết lập liên quan đến khởi động
Bạn có thể thiết lập thứ tự khởi động của hệ thống, bao gồm các ổ đĩa và thiết bị tháo rời, cũng như điều chỉnh tính năng khởi động im lặng Hơn nữa, bạn có thể bật hoặc tắt các cảnh báo dò tìm cho các thành phần như ổ đĩa, bàn phím và chuột Khi các cảnh báo này được kích hoạt, máy tính sẽ phát ra âm thanh bíp lớn nếu không phát hiện được thiết bị Cuối cùng, hãy đảm bảo thoát khỏi BIOS một cách an toàn.
+ Boot Device Priority: Lựa chọn thiết bị ưu tiên khởi động
Cấu hình khởi động bao gồm các thiết lập như Quick Boot cho phép khởi động nhanh bằng cách bỏ qua kiểm tra RAM, BootUp Num-Lock để bật hoặc tắt chế độ Num-Lock của bàn phím khi khởi động, và Wait for “F1” If Error yêu cầu nhấn F1 nếu hệ thống gặp lỗi Về phần bảo mật, bạn có thể thay đổi các thiết lập bảo vệ hệ thống với Administrator Password để ngăn chặn truy cập vào các thiết lập BIOS, và User Password yêu cầu nhập mật khẩu khi khởi động máy sau khi quá trình POST hoàn tất.
POST, viết tắt của Power-On Self Test, là một chương trình kiểm tra phần cứng, và là bước đầu tiên mà BIOS thực hiện khi khởi động máy tính.
Menu thoát trong BIOS cung cấp các tùy chọn để bạn có thể rời khỏi chương trình, với khả năng lưu hoặc không lưu các thay đổi đã thực hiện Bạn có thể chọn "Thoát & Lưu thay đổi" để lưu lại các thay đổi, hoặc "Thoát & Không lưu thay đổi" để rời khỏi mà không ghi nhận các thay đổi Ngoài ra, tùy chọn "Phục hồi lại các giá trị đã lưu trước đó" giúp bạn quay lại cài đặt trước đó, trong khi "Nạp lại các cài đặt mặc định của nhà sản xuất" cho phép khôi phục cấu hình tối ưu khi hệ thống gặp sự cố.
( Học viên tìm hiểu thêm các thiết lập dựa theo sách hướng dẫn đi kèm theo của từng loại Mainboard)
