Mục đích nghiên cứu
Dựa trên nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, bài viết đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng môi trường học tập Những biện pháp này không chỉ góp phần cải thiện chất lượng giáo dục ở huyện Yên Bình mà còn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận về quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường Tiểu học và Trung học cơ sở là cần thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Việc tạo ra một môi trường học tập tích cực không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn khuyến khích sự sáng tạo và phát triển toàn diện của học sinh Các yếu tố như cơ sở vật chất, phương pháp giảng dạy và sự tương tác giữa giáo viên và học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng môi trường học tập thân thiện, từ đó góp phần vào sự thành công của quá trình giáo dục.
Khảo sát và đánh giá thực trạng xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái là cần thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Việc tạo ra một môi trường học tập tích cực không chỉ giúp học sinh phát triển tốt hơn mà còn nâng cao chất lượng giáo dục trong khu vực Các trường cần chú trọng cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường hoạt động ngoại khóa và khuyến khích sự tham gia của phụ huynh để xây dựng một môi trường học tập thân thiện và hiệu quả.
Để xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, cần áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Các biện pháp này bao gồm cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường sự tham gia của phụ huynh và cộng đồng, đào tạo giáo viên về kỹ năng sư phạm và tâm lý học trẻ em, cũng như xây dựng chương trình giảng dạy linh hoạt, phù hợp với nhu cầu học sinh Qua đó, môi trường học tập sẽ trở nên thân thiện, khuyến khích sự sáng tạo và phát triển toàn diện cho học sinh.
Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1 Khách thể nghiên cứu: xây dựng môi trường thân thiện ở trường Tiểu học và Trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
Đối tượng nghiên cứu là việc quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở ở huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hiện nay.
Giả thuyết khoa học
Trong thời gian qua, hoạt động xây dựng môi trường học tập cho học sinh tại các trường TH&THCS huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái đã nhận được sự quan tâm, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn và bất cập trước yêu cầu đổi mới giáo dục Để nâng cao hiệu quả giáo dục, cần đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện, đảm bảo tính khoa học và phù hợp với điều kiện thực tế của các trường Việc thực hiện hiệu quả những biện pháp này sẽ góp phần quan trọng vào việc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tại huyện Yên Bình.
6 Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào các biện pháp quản lý nhằm xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường TH&THCS huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái Mục tiêu là đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập Các hiệu trưởng cần áp dụng các chiến lược quản lý hiệu quả để tạo ra không gian học tập tích cực và khuyến khích sự phát triển toàn diện của học sinh.
- Về địa bàn nghiên cứu:
Các trường trung học cơ sở (THCS) tại huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái bao gồm bốn cơ sở giáo dục: trường THCS thị trấn Yên Bình, trường PTDTNT THCS huyện Yên Bình, trường TH&THCS xã Thịnh Hưng, và trường TH&THCS thị trấn Thác Bà Nghiên cứu này tập trung vào việc khảo sát và phân tích tình hình giáo dục tại cấp THCS trong khu vực này.
- Về đối tượng khảo sát:
+ Cán bộ quản lý: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng tổ chuyên môn tổng số 30 người.
+ Giáo viên tổng số 60 người.
+ Học sinh tổng số 200 người.
Tại của 4 trường: THCS thị trấn Yên Bình, trường PTDTNT THCS huyện Yên
Bình, trường TH&THCS xã Thịnh Hưng, trường TH&THCS thị trấn Thác
Phương pháp nghiên cứu
Để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài, tôi áp dụng các phương pháp nghiên cứu lý luận như phân tích, so sánh và tổng hợp tài liệu, sách báo cùng các công trình khoa học liên quan nhằm làm rõ những biện pháp quản lý nhằm tạo ra môi trường học tập thân thiện.
Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, chỉ thị và quy định của Ngành giáo dục, cũng như Luật giáo dục và Điều lệ các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông nhiều cấp học là rất quan trọng Đồng thời, cần nắm vững nhiệm vụ năm học của Bộ và Sở Giáo dục và Đào tạo, cùng với Chương trình giáo dục phổ thông 2018 để đảm bảo việc triển khai giáo dục hiệu quả và phù hợp với yêu cầu hiện nay.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi được áp dụng cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại các trường THCS huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái Mục tiêu của cuộc khảo sát này là nhằm đánh giá môi trường giáo dục tại bậc Tiểu học và Trung học cơ sở, từ đó đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
Phương pháp trò chuyện được áp dụng để thu thập thông tin bổ sung từ lãnh đạo phụ trách bậc Trung học cơ sở của Phòng GD&ĐT huyện Yên Bình, Hiệu trưởng và Tổng phụ trách đội các trường liên quan Mục tiêu là thu thập ý kiến sâu hơn từ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về công tác quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện Qua đó, chúng tôi sẽ phân tích và đánh giá thực trạng quản lý môi trường học tập tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
Phương pháp quan sát được áp dụng để nghiên cứu các hoạt động tổ chức và cách thức quản lý trong việc xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở huyện Yên Bình Mục tiêu của việc quan sát này là thu thập thông tin thực tiễn phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
Để thu thập số liệu khoa học chính xác, đề tài áp dụng phương pháp toán thống kê nhằm xử lý các số liệu thu được trong quá trình điều tra Phương pháp này hỗ trợ cho việc phân tích, đánh giá thực trạng và tiến hành khảo nghiệm hiệu quả.
Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành 3 chương:
Chương 1 trình bày cơ sở lý luận về quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Việc tạo ra một môi trường học tập tích cực không chỉ hỗ trợ sự phát triển toàn diện của học sinh mà còn thúc đẩy sự sáng tạo và khả năng hợp tác trong quá trình học Quản lý hiệu quả môi trường học tập sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.
Chương 2: Đánh giá thực trạng quản lý môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Việc xây dựng môi trường học tập tích cực không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện của học sinh Các biện pháp quản lý hiệu quả cần được triển khai để cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường hoạt động giáo dục và nâng cao sự tham gia của cộng đồng.
Chương 3 trình bày các biện pháp quản lý nhằm xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường Tiểu học và Trung học cơ sở ở huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái Những biện pháp này được thiết kế để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh phát triển toàn diện Việc xây dựng môi trường học tập tích cực không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục mà còn khuyến khích sự tham gia và sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP THÂN THIỆN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC VÀ TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Các nghiên cứu về xây dựng môi trường học tập thân thiện
Các nghiên cứu của các nhà tâm lý học Mỹ đã chỉ ra rằng môi trường có ảnh hưởng quan trọng đến sự hình thành nhân cách cá nhân Kết quả này đã dẫn đến sự hình thành của một chuyên ngành mới: Tâm lý học môi trường, được phản ánh trong các tài liệu về Giáo dục học và Tâm lý học Các nhà khoa học giáo dục khẳng định rằng yếu tố môi trường đóng vai trò quyết định trong sự phát triển nhân cách con người Do đó, việc nghiên cứu và xây dựng môi trường nhằm tạo ra ảnh hưởng tích cực đến quá trình dạy học và giáo dục nhân cách cho thế hệ trẻ trở nên cần thiết.
Nghiên cứu của I.V Pavlov và B.F Skinner đã chỉ ra vai trò quan trọng của môi trường trong giáo dục Pavlov tập trung vào phản xạ có điều kiện trong môi trường kiểm soát, trong khi Skinner nhấn mạnh sự tương tác chủ động của động vật với môi trường thực tế Những nghiên cứu này đã tạo nền tảng cho việc xây dựng các phương pháp dạy học hiện đại, nhấn mạnh rằng môi trường giáo dục không chỉ ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách mà còn kích thích sự sáng tạo và năng động của học sinh Việc phát triển môi trường giáo dục phù hợp là một nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục hiện đại, như Dimitri Glinos đã chỉ ra rằng giáo dục cần thích ứng với những thay đổi và nhu cầu mới trong xã hội.
Khoảng cách giữa giáo dục và cuộc sống ngày càng gia tăng, đòi hỏi một cuộc cách mạng để khôi phục mối quan hệ mật thiết giữa hai lĩnh vực này.
Emile Durkheim cho rằng môi trường học đường không chỉ bao gồm lớp học mà còn cách tổ chức lớp học, tạo thành một liên kết rộng lớn hơn gia đình và xã hội Lớp học không chỉ là tập hợp các cá nhân độc lập mà còn là một xã hội thu nhỏ, nơi học sinh suy nghĩ, hành động và cảm nhận khác nhau so với khi tách rời Những quan niệm này đã tồn tại hàng thế kỷ và hiện đang trở thành vấn đề quan trọng trong khoa học giáo dục Tại Việt Nam, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” phản ánh mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội, nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường trong quá trình học tập, trưởng thành và phát triển nhân cách của học sinh.
Trường học thân thiện, một mô hình do Quỹ nhi đồng Liên Hiệp quốc khởi xướng từ cuối thế kỷ trước, đã được triển khai thành công ở nhiều quốc gia và tại Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng UNICEF đã thực hiện thí điểm ở 50 trường tiểu học, THCS và THPT trên toàn quốc Đường lối và chính sách của Đảng đã định hướng quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, trong khi Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành chỉ thị 40/CT-BGD&ĐT vào ngày 22/7/2008 nhằm phát động phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” cho giai đoạn 2008-2013.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tầm quan trọng của môi trường học tập thân thiện cho học sinh Tác giả V Thị Sơn (2004) đã phân tích môi trường học tập trong lớp học qua bài viết trên Tạp chí giáo dục số 102 Đồng thời, Đặng Thị Thúy Hằng (2019) nhấn mạnh vai trò của giáo viên trong việc xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường phổ thông Nghiên cứu cho thấy rằng môi trường học tập thân thiện không chỉ thúc đẩy sự hợp tác giữa học sinh và giáo viên mà còn được hình thành từ ba khía cạnh chính: tạo dựng môi trường thân thiện, tổ chức và quản lý lớp học, cũng như xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với học sinh.
Bài báo của tác giả Nguyễn Thị Tính và Phạm Duy Hưng (2011) mang tên “Xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường tiểu học vùng khó khăn của tỉnh Bắc Kạn” đã tiến hành khảo sát thực trạng môi trường học tập tại 8 trường tiểu học khó khăn ở huyện Ba Bể và Bạch Thông Qua nghiên cứu, tác giả đã đánh giá tình hình hiện tại và đưa ra những kiến nghị thiết thực nhằm cải thiện môi trường học tập cho học sinh tiểu học tại những khu vực khó khăn này.
Nhóm tác giả Kiều Thị Bích Thủy và Nguyễn Trí (2006) xây dựng module
Xây dựng môi trường học tập thân thiện là một quá trình quan trọng, bao gồm các nội dung, phương pháp và mục tiêu cụ thể nhằm tạo ra một không gian học tập tích cực Bài viết cũng đề cập đến các tình huống thực tế và hướng dẫn cách thức thực hiện để đảm bảo môi trường học tập này được thiết lập hiệu quả.
Nghiên cứu luận văn "Biện pháp chỉ đạo xây dựng môi trường học tập thân thiện ở các trường tiểu học huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh" nhằm đề xuất các giải pháp hiệu quả để cải thiện môi trường học tập tại các trường tiểu học Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng việc tạo ra một không gian học tập thân thiện không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục mà còn góp phần phát triển toàn diện cho học sinh Các biện pháp được đề xuất bao gồm tăng cường sự tham gia của phụ huynh, cải thiện cơ sở vật chất, và phát triển chương trình giáo dục tích cực.
Tác giả V Nhật Quang (2010) đã tiến hành đánh giá thực trạng việc xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường tiểu học huyện Tiên Yên Trong nghiên cứu, ông đề xuất 09 biện pháp nhằm cải thiện và phát triển môi trường học tập này.
Tác giả Phạm Duy Hưng trong luận văn “Xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường tiểu học vùng khó khăn của tỉnh Bắc Kạn” (2011) đã tiến hành đánh giá thực trạng môi trường học tập tại các trường tiểu học ở vùng khó khăn của tỉnh Bắc Kạn và đề xuất 06 biện pháp nhằm cải thiện tình hình này.
Thông qua đề tài “Môi trường học tập thân thiện ở trường tiểu học huyện Hòa
Bài viết của tác giả Nông Thị Hiếu (2011) về "An, tỉnh Cao Bằng" đã đánh giá thực trạng môi trường học tập thân thiện tại trường tiểu học huyện Hòa An Tác giả cũng đề xuất 07 biện pháp nhằm xây dựng môi trường học tập thân thiện hơn cho học sinh tại địa phương này.
Tác giả V Xuân Hậu (2018) trong luận văn "Xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường THPT dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên" đã trình bày lý luận về môi trường học tập thân thiện, đánh giá thực trạng tại trường THPT dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ và đề xuất 6 biện pháp nhằm cải thiện môi trường học tập thân thiện tại đây.
1.1.2 Các nghiên cứu về quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện
Nghiên cứu của Jean Marc Denomme và Madeleine Roy về phương pháp sư phạm tương tác đã chuyển đổi mô hình dạy học truyền thống từ người dạy - người học - tri thức sang người dạy - người học - môi trường Tác giả khẳng định rằng môi trường không chỉ là không gian diễn ra hoạt động học mà còn là yếu tố quan trọng tác động trực tiếp đến quá trình dạy học Họ đã phân tích các yếu tố môi trường trong việc dạy và học, nhấn mạnh rằng môi trường ảnh hưởng đến cả người dạy và người học, đồng thời yêu cầu sự thích nghi từ cả hai phía Sự ảnh hưởng và thích nghi này chính là kết quả của phương pháp sư phạm tương tác liên quan đến môi trường.
Nghiên cứu về năng lực lập kế hoạch dạy học của giáo viên tiểu học tập trung vào việc xây dựng kế hoạch dạy học tích hợp các nội dung giáo dục, phát triển kỹ năng lập kế hoạch bài học theo phương pháp dạy tích cực, và thực hành thiết kế kế hoạch bài học hiệu quả.
Một số khái niệm cơ bản
Thân thiện là khái niệm thể hiện tình cảm gần gũi và sự đùm bọc giữa con người trong cộng đồng xã hội Nó phản ánh cách sống và cách đối xử bình đẳng, dân chủ giữa mọi người, góp phần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp và gắn kết xã hội.
Sống thân thiện với môi trường không chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống của con người mà còn góp phần bảo vệ và phát triển môi trường tự nhiên Khi con người duy trì mối quan hệ hòa hợp với môi trường sống, cả hai sẽ cùng phát triển bền vững.
Thân thiện là nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống của mỗi cá nhân và cộng đồng Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, sự thân thiện giữa con người, cả trong nước và quốc tế, trở nên quan trọng hơn bao giờ hết Các nhà quản lý trường học cần thể hiện sự thân thiện với giáo viên, học sinh và nhân viên, trong khi giáo viên cũng cần duy trì mối quan hệ thân thiện với học sinh và đồng nghiệp Việc xây dựng môi trường làm việc và học tập thân thiện trong nhà trường là trách nhiệm chung của cả nhà quản lý và giáo viên.
Thân thiện là khái niệm thể hiện tình cảm gần gũi và sự đùm bọc giữa con người trong cộng đồng xã hội.
Môi trường học tập bao gồm các yếu tố như không gian, nhân lực, vật lực và tài lực, tất cả tạo nên điều kiện thuận lợi giúp học sinh đạt được kết quả học tập tốt nhất.
Môi trường học là các yếu tố tác động đến quá trình học tập của học sinh, bao gồm:
Môi trường vật chất trong quá trình dạy học bao gồm không gian và các yếu tố như đồ dùng học tập, bảng, bàn ghế, sách vở, ánh sáng, không khí, âm thanh và nhiệt độ Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập và giảng dạy hiệu quả.
+ Môi trường tinh thần: là mối quan hệ giữa giáo viên với HS, HS với HS, giữa nhà trường-gia đình-xã hội.
Môi trường học tập đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành mục đích và động cơ học tập, đồng thời là yếu tố quyết định giúp người học đạt được thành công và hiệu quả trong quá trình học tập.
Trong bối cảnh nhà trường, môi trường học tập và môi trường khoa học đóng vai trò quan trọng Khái niệm môi trường học tập được xem xét một cách cụ thể hơn, theo tài liệu “Curriculum Development a Guide to Practice”, môi trường học tập bao gồm nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình giáo dục.
Môi trường học tập truyền thống thường được mô tả là một không gian tĩnh lặng, đơn độc và trật tự, tạo ra bởi áp lực của hệ thống giáo dục chính quy Không khí này có thể hạn chế sự sáng tạo và khả năng tiếp cận của nhiều học sinh, do phương pháp giảng dạy chủ yếu dựa vào việc nói và nghe, dẫn đến sự hạn chế trong việc phát triển kỹ năng học tập đa dạng.
Trường học đổi mới có cấu trúc hoàn toàn khác biệt so với phong cách truyền thống, thường rộng rãi và sôi động hơn, giống như những trung tâm hoạt động Sự phát triển này phản ánh sự thay đổi trong định nghĩa về trường học và cách hiểu mới về môi trường học tập, nhằm tăng cường hiệu quả học tập.
Hệ thống môi trường học tập và dạy học trong trường học cần được tiếp cận một cách hệ thống, bao gồm mối quan hệ giữa thầy và trò cũng như với nhà quản lý Những mối quan hệ này phải dựa trên cơ sở pháp luật, nhân văn và đạo đức Thực tế đã chỉ ra rằng, khi mối quan hệ giữa người dạy và người học được thiết lập trong điều kiện tích cực, với ảnh hưởng sư phạm và tính dân chủ, sẽ tạo ra một “dung môi” thuận lợi cho môi trường dạy học và học tập.
Môi trường học tập không tự nhiên hình thành, mà giáo viên cần chủ động tạo ra, phát triển và duy trì Đối với học sinh, việc xây dựng và duy trì một không gian hỗ trợ cho quá trình học tập là rất quan trọng.
Môi trường học tập ảnh hưởng lớn đến nhận thức, cảm xúc và thái độ của người học Một môi trường được tổ chức hợp lý không chỉ giúp người học cảm thấy thoải mái mà còn kích thích hứng thú học tập, từ đó nâng cao khả năng tư duy, sáng tạo và tưởng tượng của họ.
Môi trường học tập được định nghĩa là tổng thể các yếu tố vật chất và tinh thần, nơi học sinh thực hiện các hoạt động học tập và rèn luyện Những yếu tố này có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến kết quả học tập của học sinh và sự hình thành nhân cách của các em.
1.2.3 Môi trường học tập thân thiện
Môi trường học tập thân thiện tạo cảm giác an toàn và hứng thú cho người học, khuyến khích hoạt động nhận thức và học tập trong không gian hợp tác hiệu quả Tại đây, học sinh có cơ hội tham gia, bày tỏ ý kiến, trao đổi và nhận xét lẫn nhau Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích học sinh tự khám phá kiến thức, từ đó thu hút sự quan tâm của học sinh đến việc đến trường.
Những vấn đề cơ bản về xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường Tiểu học và Trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
1.3.1 Bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay và yêu cầu đối với môi trường học tập thân thiện ở trường trung học cơ sở
Ngày 04/11/2013, Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI đã thông qua Nghị quyết số 29-NQ/TW nhằm đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong bối cảnh kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế Quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục được nêu rõ là chuyển từ việc trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học, kết hợp giữa học lý thuyết và thực hành, đồng thời gắn kết giáo dục nhà trường với giáo dục gia đình và xã hội Ngày 28/11/2014, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số.
88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Trong đó mục tiêu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xác định:
Chương trình giáo dục phổ thông định hướng người học làm chủ kiến thức và vận dụng hiệu quả vào cuộc sống, đồng thời phát triển kỹ năng tự học suốt đời Chương trình giáo dục trung học cơ sở tiếp tục bồi dưỡng phẩm chất và năng lực đã hình thành từ tiểu học, giúp học sinh tự điều chỉnh theo chuẩn mực xã hội và áp dụng phương pháp học tập tích cực Học sinh cũng được trang bị hiểu biết ban đầu về các ngành nghề và định hướng nghề nghiệp để chuẩn bị cho việc học tiếp lên trung học phổ thông, học nghề hoặc tham gia vào thị trường lao động.
Chương trình giáo dục phổ thông được xây dựng dựa trên quan điểm đổi mới căn bản và toàn diện của Đảng, Nhà nước, kế thừa những ưu điểm của các chương trình giáo dục trước đây, đồng thời tiếp thu thành tựu khoa học giáo dục và kinh nghiệm từ các nền giáo dục tiên tiến Chương trình này gắn liền với nhu cầu phát triển của đất nước và tiến bộ công nghệ, phù hợp với đặc điểm văn hóa và giá trị truyền thống của Việt Nam, cũng như các sáng kiến của UNESCO Nó tạo cơ hội bình đẳng cho học sinh trong việc học tập và phát triển, đồng thời phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung giáo dục hiện đại và thiết thực Chương trình chú trọng đến thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hóa dần ở các lớp học trên Ngoài ra, nó cũng đảm bảo kết nối chặt chẽ giữa các cấp học và liên thông với chương trình giáo dục mầm non, nghề nghiệp và đại học, được xây dựng theo hướng mở.
[17] Yêu cầu khi xây dựng môi trường học tập thân thiện trong mỗi nhà trường đó là:
Môi trường vật chất cần đảm bảo an toàn, vệ sinh và lành mạnh, bao gồm các công trình vệ sinh, nguồn nước sạch, hàng rào bảo vệ, cây xanh và thảm cỏ Ngoài ra, cần có sân chơi, bãi tập và phòng học đủ ánh sáng, cùng với bàn ghế phù hợp và các phương tiện tối thiểu để phục vụ cho việc dạy và học hiệu quả.
Môi trường tinh thần trong trường học cần thân ái, chan hòa và bình đẳng, không phân biệt tôn giáo hay dân tộc, đồng thời không có tệ nạn xã hội Thầy cô giáo nên gần gũi với học sinh, khuyến khích các em học tập và phát triển Để xây dựng môi trường thân thiện, cần chú trọng mối quan hệ giữa học sinh với nhau Ban giám hiệu và giáo viên cần phối hợp chặt chẽ để giáo dục ý thức tôn trọng và bình đẳng Những bài học về đạo lý làm người và tình thương nhân loại cần được lồng ghép trong từng môn học và các hoạt động tập thể như giờ chào cờ.
1.3.2 Trường Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân
Trong Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông nhiều cấp học
[3] (xin gọi tắt là Điều lệ trường trung học) đã xác định rõ:
* Vị trí và chức năng:
“Trường THCS là cấp học tiếp nối giữa cấp tiểu học và THPT, trung cấp, cao đẳng, đại học”.
Trường THCS là một phần quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, đóng vai trò là cơ sở giáo dục phổ thông Giáo dục THCS không chỉ giúp nâng cao dân trí mà còn chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cho đất nước.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân trường THCS có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng.
Trường THCS, theo Điều lệ trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
Tổ chức giảng dạy và học tập cho cấp THCS theo chương trình giáo dục phổ thông do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, nhằm đạt được các mục tiêu giáo dục cụ thể Các hoạt động giáo dục cần được công khai về mục tiêu, nội dung, nguồn lực, tài chính và kết quả đánh giá chất lượng giáo dục.
- Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật.
- Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công.
Huy động và quản lý hiệu quả các nguồn lực cho hoạt động giáo dục là rất quan trọng Cần thiết phải phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, cũng như các tổ chức và cá nhân để nâng cao chất lượng giáo dục.
- Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định của Nhà nước.
- Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
- Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
- Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
* Mục tiêu của giáo dục THCS
Mục tiêu của giáo dục THCS theo Chương trình GDPT mới (2018) là giúp học sinh phát triển phẩm chất và năng lực đã hình thành ở cấp Tiểu học, điều chỉnh bản thân theo chuẩn mực xã hội Học sinh cần biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn thiện tri thức và kỹ năng nền tảng, đồng thời có hiểu biết ban đầu về các ngành nghề và ý thức định hướng nghề nghiệp, nhằm chuẩn bị cho việc học lên THPT hoặc tham gia vào cuộc sống lao động.
* Đặc trưng hoạt động dạy học và giáo dục ở trường THCS
Hoạt động dạy học tại trường THCS là yếu tố trung tâm, chiếm phần lớn thời gian và khối lượng công việc của giáo viên và học sinh trong năm học Đây là nền tảng quan trọng để đạt được mục tiêu giáo dục toàn diện của trường, đồng thời quyết định kết quả đào tạo của nhà trường.
Hoạt động dạy học là đặc thù của trường THCS, đòi hỏi sự quản lý khoa học và sáng tạo từ người hiệu trưởng Hiệu trưởng cần nhận thức rõ vị trí và tính chất đặc thù của hoạt động này để nâng cao chất lượng đào tạo Quản lý hoạt động dạy - học không chỉ là nhiệm vụ trọng tâm mà còn là cơ sở để xác định các mục tiêu quản lý khác trong nhà trường Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội, người hiệu trưởng phải đầu tư thời gian và công sức vào công tác quản lý dạy học, nhằm cải thiện chất lượng giáo dục.
Quản lý hoạt động dạy học là một phần quan trọng trong giáo dục toàn diện tại trường phổ thông, cần phải hài hòa giữa quản lý giáo dục chung và các đặc thù riêng của dạy học Do đó, quản lý dạy học cần chú trọng đến những đặc điểm riêng biệt của hoạt động này để đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện đại.
Quản lý hoạt động dạy học mang tính chất quản lý hành chính sư phạm, thể hiện qua việc tuân thủ pháp luật, nội quy và quy chế bắt buộc trong quá trình dạy học Quá trình này cần tuân theo các qui luật giáo dục, với trọng tâm là quản lý mối quan hệ và hoạt động dạy - học giữa thầy và trò trong môi trường sư phạm.
Quản lý hoạt động dạy học là một lĩnh vực đặc trưng của khoa học quản lý, yêu cầu việc áp dụng hiệu quả các chức năng quản lý để điều hành quá trình dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học có tính xã hội hóa cao, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các điều kiện kinh tế - xã hội và thường xuyên tương tác với đời sống xã hội.
1.3.3 Mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Những vấn đề cơ bản về quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường Tiểu học và Trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
1.4.1 Lập kế hoạch xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Lập kế hoạch là một chức năng quan trọng trong quản lý, bao gồm việc xác định mục tiêu và lựa chọn các biện pháp hiệu quả để đạt được những mục tiêu đó Chức năng này không chỉ dừng lại ở việc xây dựng kế hoạch mà còn bao gồm quá trình triển khai và điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết Tùy thuộc vào từng nội dung cụ thể, Hiệu trưởng sẽ thực hiện lập kế hoạch khác nhau để phù hợp với yêu cầu và mục tiêu của tổ chức.
Lập kế hoạch xây dựng môi trường học tập thân thiện cho học sinh cần được thực hiện một cách chặt chẽ theo năm học, tháng và tuần, đảm bảo tính hệ thống và hoàn chỉnh cho kế hoạch năm học cũng như kế hoạch từng học kỳ của trường.
Để xây dựng môi trường học tập thân thiện cho học sinh, cần xác định rõ các nội dung và quyết định lựa chọn những nội dung phù hợp Việc lồng ghép mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện vào kế hoạch thực hiện nhiệm vụ của nhà trường là rất quan trọng.
- Lập kế hoạch phân công nhiệm vụ cụ thể cho các lực lượng về xây dựng
MTHT thân thiện cho học sinh;
- Lập kế hoạch đầu tư mua sắm cơ sở vật chất tổ chức xây dựng MTHT thân thiện cho học sinh.
Hiệu trưởng cần xây dựng kế hoạch hoạt động dựa trên định hướng xây dựng môi trường học tập thân thiện và điều kiện thực tế của nhà trường Kế hoạch này phải cụ thể, xác định rõ mục tiêu cần đạt, dự kiến nguồn lực cần thiết (nhân lực, tài lực, vật lực), phân bổ thời gian hợp lý và đề ra các biện pháp khả thi để thực hiện Các yêu cầu chủ yếu này sẽ đảm bảo sự hiệu quả trong quá trình triển khai kế hoạch.
Khảo sát thực trạng là cần thiết để xác định các nội dung và hình thức xây dựng môi trường học tập thân thiện, phù hợp với đặc điểm của nhà trường, học sinh và đội ngũ giáo viên.
Xác định mục tiêu của việc xây dựng môi trường học tập thân thiện là rất quan trọng Cần làm rõ đối tượng mà môi trường này hướng tới và phương pháp xây dựng như thế nào để đảm bảo tính hiệu quả và phù hợp.
Để xây dựng môi trường học tập thân thiện, cần dự kiến các nguồn lực như nhân lực, tài lực, vật lực và thời gian Công việc này bao gồm việc tổ chức để xác định ai sẽ tham gia, địa điểm thực hiện, cũng như nguồn tài chính cho các hoạt động liên quan Ngoài ra, cần xác định nguồn tài liệu và phương tiện vật chất như hội trường, máy móc thiết bị, tranh ảnh, tài liệu và mô hình, cùng thời gian cần thiết để hoàn thành việc xây dựng môi trường học tập thân thiện.
Để xây dựng môi trường học tập thân thiện, việc dự kiến các biện pháp và hình thức tổ chức là rất quan trọng Quá trình này cần được thực hiện một cách có kế hoạch, có thể tập trung vào thời gian hoặc chia thành từng giai đoạn cụ thể để đạt được hiệu quả cao nhất.
1.4.2 Tổ chức xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
* Tổ chức bộ máy quản lý
- Thành lập Ban chỉ đạo xây dựng MTHT thân thiện.
- Quy định chức năng, nhiệm vụ cho từng thành viên trong Ban chỉ đạo.
- Xây dựng quy chế phối hợp trong xây dựng MTHT thân thiện.
- Ban hành văn bản hướng dẫn về xây dựng MTHT thân thiện tại nhà trường.
* Tổ chức thực hiện các nội dung xây dựng MTHT thân thiện
- Xác định rõ các nội dung xây dựng MTHT thân thiện phù hợp với đặc điểm
- Xác định các hình thức xây dựng MTHT thân thiện phù hợp với từng nội dung, từng khối lớp.
- Lồng ghép tích hợp các nội dung xây dựng MTHT thân thiện vào các cuộc họp, hội thảo, tọa đàm.
* Tổ chức các hoạt động xây dựng MTHT thân thiện
Tổ chức hoạt động và xây dựng bộ máy môi trường học tập thân thiện trong nhà trường là yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu tạo ra môi trường học tập tích cực cho học sinh Quá trình này có thể được thực hiện qua 5 bước cơ bản.
+ Lập danh sách các công việc cần hoàn thành để đạt được mục tiêu về xây dựng MTHT thân thiện cho học sinh TH&THCS.
Phân chia công việc thành các nhiệm vụ cụ thể giúp các thành viên và tổ nhóm trong và ngoài trường thực hiện một cách dễ dàng và hợp lý.
+ Kết hợp các nhiệm vụ một cách logic và hiệu quả.
Để đạt được mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện, cần thiết lập một cơ chế điều phối hiệu quả, liên kết hoạt động giữa các thành viên và bộ phận chuyên môn Sự hợp tác này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các hoạt động chung một cách dễ dàng.
Theo dõi và đánh giá hiệu quả của cơ cấu tổ chức là rất quan trọng, và cần thực hiện điều chỉnh kịp thời để đảm bảo đạt được mục tiêu đúng tiến độ.
Các trường TH&THCS cần lựa chọn hình thức và phương pháp xây dựng môi trường học tập thân thiện phù hợp với điều kiện thực tế của mình Việc tổ chức các hoạt động này cần đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm và phù hợp với đặc thù của từng trường Hiệu trưởng sẽ căn cứ vào kế hoạch năm học và từng học kỳ để phân công trách nhiệm cho các nội dung xây dựng môi trường học tập thân thiện, đảm bảo mỗi hoạt động đều có người phụ trách và được giám sát chặt chẽ Dựa trên sự lựa chọn nội dung cho từng khối lớp, hiệu trưởng chỉ đạo thực hiện theo kế hoạch đã được phê duyệt.
1.4.3 Chỉ đạo triển khai xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Chức năng chỉ đạo trong quản lý thể hiện rõ qua việc Hiệu trưởng tác động đến các thành viên trong trường, nhằm biến những yêu cầu xây dựng môi trường học tập thân thiện thành nhu cầu và hoạt động cụ thể của từng cá nhân Qua đó, mọi người sẽ tích cực tham gia và phát huy khả năng của mình Việc chỉ đạo này là nền tảng quan trọng để thúc đẩy động lực thực hiện mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện cho học sinh tại các trường tiểu học và trung học cơ sở.
Việc chỉ đạo các hoạt động xây dựng MTHT thân thiện, Hiệu trưởng cần thực hiện các nội dung sau đây:
Chỉ đạo đổi mới mục tiêu và nội dung trong xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường học là rất quan trọng Mục tiêu cần phải liên kết chặt chẽ với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Đồng thời, giáo viên cần thực hiện linh hoạt các phương pháp xây dựng môi trường học tập thân thiện để đáp ứng nhu cầu của học sinh.
Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường Tiểu học và Trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
ở trường Tiểu học và Trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
1.5.1 Những yếu tố khách quan
* Điều kiện kinh tế xã hội của địa phương
Một môi trường học tập thân thiện được xây dựng trên nền tảng kinh tế phát triển và trình độ dân trí cao sẽ giúp các mục tiêu giáo dục dễ dàng đạt được Ngược lại, ở những vùng sâu, vùng xa với điều kiện đi lại khó khăn và kinh tế gia đình yếu kém, việc thu hút học sinh đến trường sẽ gặp nhiều thách thức Vì vậy, cần có sự quan tâm từ cả cộng đồng để đảm bảo học sinh ở mọi địa bàn đều được học tập trong môi trường thân thiện.
Gia đình là môi trường đầu tiên hình thành nhân cách con người, chịu ảnh hưởng từ truyền thống và cách ứng xử của từng thành viên Khi bước vào trường học, học sinh thường mang theo thói quen và hành vi từ gia đình, trong đó không ít hành vi trở thành rào cản lớn cho việc tạo dựng môi trường thân thiện.
Xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và quyết định môi trường giáo dục, với một xã hội nhân bản và dân chủ khuyến khích ý thức tự giác của cá nhân trong việc tuân thủ nội quy cộng đồng Tuy nhiên, những tác động tiêu cực từ xã hội cũng gây ra nhiều thách thức trong việc xây dựng một môi trường giáo dục tích cực và kỷ luật Đặc biệt, học sinh trung học cơ sở là đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi những tác động này, dẫn đến cần thiết phải chú trọng hơn vào việc tạo ra một môi trường giáo dục lành mạnh và hỗ trợ.
* Các lực lượng phối hợp
Môi trường học tập thân thiện là yếu tố quan trọng giúp thế hệ trẻ tiếp thu tri thức và phát triển nhân cách Để đạt được điều này, không chỉ nhà trường mà toàn xã hội cần chung tay, bao gồm việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và kinh phí từ các tổ chức xã hội Việc xây dựng môi trường học tập thân thiện cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cán bộ giáo viên, nhân viên, học sinh, gia đình và các lực lượng xã hội địa phương Người quản lý cần kết hợp với lãnh đạo địa phương, doanh nghiệp, Đoàn thanh niên, Ban đại diện cha mẹ học sinh, và các hội đoàn khác để huy động ý tưởng, nhân lực và kinh phí, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho nhà trường trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục và cải thiện cơ sở vật chất.
CBQL kết hợp với gia đình học sinh là yếu tố quan trọng trong việc hình thành hành vi ứng xử và xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường Gia đình, đặc biệt là cha mẹ và ông bà, có vai trò quyết định trong việc giáo dục và truyền tải các giá trị văn hóa, từ đó hình thành các hành vi lễ phép, trung thực và trách nhiệm của học sinh trong mối quan hệ với thầy cô, bạn bè và trong học tập Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, nhiều cha mẹ do bận rộn với cơ chế thị trường và thời đại 4.0 không còn đủ thời gian để chăm sóc và giáo dục con cái, dẫn đến việc gia tăng hành vi lệch chuẩn của học sinh Điều này đã gây khó khăn cho hiệu trưởng trong việc quản lý và duy trì môi trường học tập thân thiện tại trường.
1.5.2 Những yếu tố chủ quan
Để xây dựng môi trường học tập thân thiện, cán bộ quản lý nhà trường cần chú trọng đến việc xác định nhiệm vụ và phương pháp cụ thể theo từng học kỳ, năm học Sự quan tâm của cán bộ quản lý không chỉ là động lực lớn cho nhà trường mà còn tạo ra sự chia sẻ giữa hiệu trưởng, giáo viên, nhân viên và học sinh Hiệu trưởng cần thực hiện nguyên tắc tập trung, dân chủ để phát triển môi trường giáo dục chung Việc thực hiện công bằng, dân chủ và công khai trong quản lý sẽ khuyến khích giáo viên nâng cao chất lượng dạy học Ngoài ra, cần có sự kiểm tra và đôn đốc thường xuyên để đảm bảo mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện được hoàn thành.
Cán bộ quản lý chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn cho giáo viên thông qua các lớp ứng dụng công nghệ thông tin và tổ chức cuộc thi giáo viên giỏi, tạo cơ hội cho thầy cô giao lưu và học hỏi kinh nghiệm Đồng thời, việc thành lập các quỹ khuyến học, quỹ vì người nghèo, và quỹ học sinh nghèo vượt khó cũng được thực hiện nhằm khuyến khích học sinh, đặc biệt là những em ở vùng sâu, vùng xa và có hoàn cảnh khó khăn, nỗ lực vươn lên trong học tập.
* Năng lực của giáo viên
MTHTTT cần xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên và học sinh, tạo ra một môi trường học tập tích cực Trong môi trường này, giáo viên luôn yêu thương và quý mến học sinh, đồng thời không ngừng nâng cao kiến thức và kỹ năng sư phạm Học sinh cũng cần chăm ngoan, học giỏi và tích cực trong học tập Sự thành công của môi trường học tập thân thiện phụ thuộc vào nỗ lực của cả thầy và trò Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc tạo động lực và hứng thú học tập cho học sinh thông qua phương pháp dạy học và giao tiếp sư phạm hiệu quả.
Học sinh đóng vai trò quyết định trong việc tạo ra môi trường học tập thân thiện, vì hoạt động học tập là của, do và vì người học Sự tham gia tự giác và tích cực của học sinh là yếu tố then chốt để biến đổi nhân cách theo yêu cầu của giáo viên Là trung tâm của quá trình xây dựng môi trường học tập tích cực, học sinh không chỉ bảo vệ giá trị vật chất và tinh thần mà còn lựa chọn những yếu tố phù hợp với nhu cầu cá nhân Qua đó, học sinh có thể phản hồi để cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên điều chỉnh kịp thời trong công tác xây dựng môi trường học tập.
Điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật là yếu tố thiết yếu để xây dựng môi trường học tập tích cực Để đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao tay nghề giáo viên, cần đảm bảo đầy đủ trang thiết bị phục vụ giảng dạy Một môi trường xanh, sạch, đẹp với sân chơi cho trẻ em sẽ thu hút các em đến trường, nhưng hiện nay nhiều trường vẫn còn thiếu thốn về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học, ảnh hưởng đến việc tạo dựng môi trường học tập thân thiện.
Xây dựng môi trường học tập thân thiện là trách nhiệm của người hiệu trưởng, nhằm tạo ra không gian an toàn và thân thiện cho học sinh Điều này bao gồm việc phát triển các mối quan hệ xã hội tích cực và khuyến khích cộng đồng tham gia vào quá trình giáo dục Môi trường học tập thân thiện không chỉ thúc đẩy sự tự giác trong học tập mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, tạo ra ảnh hưởng tích cực cho toàn cộng đồng.
Để xây dựng môi trường học tập thân thiện trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, cần chú trọng đến việc cải thiện cơ sở vật chất và cảnh quan nhà trường, đồng thời tạo mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên và học sinh cũng như giữa các học sinh với nhau Việc thực hiện các mục tiêu, chương trình và đổi mới phương pháp dạy học là rất quan trọng Hiệu trưởng cần thực hiện quy trình quản lý môi trường học tập này thông qua việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá hiệu quả.
Quá trình quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện hiện nay chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khách quan như điều kiện kinh tế xã hội của địa phương, gia đình, xã hội và các lực lượng phối hợp Bên cạnh đó, các yếu tố chủ quan cũng đóng vai trò quan trọng, bao gồm năng lực của cán bộ quản lý nhà trường, năng lực của giáo viên, học sinh và điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật.
Những lý luận trên đây là nền tảng quan trọng để chúng tôi nghiên cứu thực trạng chương 2 và đề xuất biện pháp thực hiện ở chương 3.
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP THÂN THIỆN Ở CÁC TRƯỜNG TH&THCS HUYỆN YÊN BÌNH, TỈNH YÊN BÁI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY
Khái quát về giáo dục TH&THCS huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái
Huyện Yên Bình có 24 đơn vị hành chính, bao gồm 2 thị trấn và 22 xã, với tổng diện tích tự nhiên là 772,13 km² Dân số huyện đạt 112.743 người, sinh sống đa dạng với 5 cộng đồng dân tộc chính: Kinh, Tày, Nùng, Dao và Cao Lan.
Huyện Yên Bái đóng vai trò quan trọng về kinh tế, chính trị, quân sự và văn hóa, là trung tâm giao lưu kinh tế giữa tỉnh Yên Bái, Lào Cai và Hà Nội, đồng thời là cửa ngõ vùng Tây Bắc Tuy nhiên, nhiều trường học nằm cách trung tâm huyện trên 100km, và nhiều xã vẫn thuộc vùng đặc biệt khó khăn Trình độ dân trí và điều kiện mỗi khu vực, cũng như đặc điểm của từng xã và nhà trường, đều khác nhau.
Trong thời gian qua, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác giáo dục, với phong trào thi đua dạy tốt - học tốt được triển khai sâu rộng Phong trào này phù hợp với đặc điểm từng cấp học và trường học, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục Tính đến năm học 2019-2020, toàn huyện có 22 trường TH&THCS, giảm 01 trường so với năm học trước do sáp nhập theo xã.
Bảng 2.1 Quy mô các trường TH&THCS trên địa bàn huyện Yên
Bình, tỉnh Yên Bái giai đoạn 2018-
Năm học Số trường Số lớp Số học sinh Số GV
(Nguồn: Phòng Giáo dục - Đào tạo huyện Yên Bình)
Qua các năm học từ 2017 đến 2020, quy mô trường lớp và số lượng học sinh có sự biến động, cụ thể năm học 2017-2018 có 23 trường, 573 lớp với 18.328 học sinh và 1.087 giáo viên; năm 2018-2019 có 23 trường, 572 lớp với 18.291 học sinh và 1.076 giáo viên; năm 2019-2020 giảm còn 22 trường, 568 lớp với 18.160 học sinh và 1.053 giáo viên Phòng Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh, khuyến khích tính sáng tạo và nâng cao kỹ năng thực hành, đồng thời đa dạng hóa hình thức học tập và chú trọng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo Việc đổi mới kiểm tra đánh giá cũng được tập trung, với nhiều hình thức khác nhau nhằm đánh giá kết quả học tập của học sinh qua các hoạt động trải nghiệm.
Các trường cần tiếp tục thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TU của Bộ Chính trị về việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh Cần đưa bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học đạo đức, lối sống dành cho học sinh” vào giảng dạy lồng ghép trong các môn Giáo dục công dân và các hoạt động giáo dục ngoài giờ Đồng thời, các trường cũng cần thực hiện giáo dục pháp luật, phòng chống tham nhũng, tuyên truyền về chủ quyền quốc gia, bảo vệ môi trường và giáo dục an toàn giao thông theo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT Ngoài ra, cần thường xuyên cập nhật nội dung học tập gắn với thời sự và số liệu thống kê trong các môn Lịch sử, Địa lý và Giáo dục công dân.
Đề án sắp xếp quy mô và mạng lưới trường, lớp học đã được thực hiện theo kế hoạch, với việc rà soát và điều chỉnh phù hợp với điều kiện địa phương và yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục Đề án nhận được sự đồng thuận từ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ngành giáo dục và sự ủng hộ từ cộng đồng Các nền nếp dạy và học đã ổn định, trong khi việc sắp xếp đội ngũ và đầu tư cơ sở vật chất được triển khai đúng lộ trình, liên kết với chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới Kết quả giáo dục tại các trường TH&THCS đã có nhiều chuyển biến tích cực.
Khái quát về khảo sát thực trạng
2.2.1 Mục đích khảo sát Đánh giá thực trạng xây dựng môi trường HTTT và quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện ở các trường TH&THCS huyện Yên Bình tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện ở các trường TH&THCS, nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng MTHTTT, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
Hiện nay, việc xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường TH&THCS huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái đang được chú trọng nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục Môi trường học tập tích cực không chỉ giúp học sinh phát triển toàn diện mà còn khuyến khích sự sáng tạo và giao tiếp Để đạt được điều này, các trường cần cải thiện cơ sở vật chất, tạo ra không gian học tập thoải mái và thân thiện, đồng thời nâng cao chất lượng giảng dạy và sự tham gia của phụ huynh Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng là yếu tố quan trọng để xây dựng một môi trường học tập lý tưởng cho học sinh.
Quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường TH&THCS huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái đang được thực hiện nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Việc tạo ra một không gian học tập tích cực không chỉ giúp học sinh phát triển toàn diện mà còn khuyến khích sự sáng tạo và hợp tác trong học tập Các trường cần chú trọng cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương pháp giảng dạy để nâng cao chất lượng giáo dục Đồng thời, việc tăng cường sự tham gia của phụ huynh và cộng đồng cũng là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng môi trường học tập thân thiện và hiệu quả.
Quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường TH&THCS huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố quan trọng Đầu tiên, sự cam kết của lãnh đạo nhà trường trong việc đổi mới giáo dục là yếu tố then chốt Thứ hai, việc đào tạo và phát triển đội ngũ giáo viên có năng lực và tâm huyết cũng góp phần tạo ra môi trường học tập tích cực Thứ ba, sự tham gia của phụ huynh và cộng đồng trong các hoạt động giáo dục là rất cần thiết Cuối cùng, cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại sẽ hỗ trợ hiệu quả cho quá trình dạy và học, từ đó đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
2.2.3 Phạm vi và đối tượng khảo sát Đối tượng khảo sát: 290 người trong đó có 30 cán bộ quản lý (Ban giám hiệu, tổ trưởng, tổ phó chuyên môn); 60 giáo viên và 200 học sinh.
Phạm vi khảo sát được thực hiện tại bốn trường học, bao gồm trường THCS thị trấn Yên Bình, trường PTDTNT THCS huyện Yên Bình, trường TH&THCS xã Thịnh Hưng và trường TH&THCS thị trấn Thác Bà.
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi:
2.2.5 Xử lý kết quả khảo sát
Sử dụng phần mềm thống kê để tính và kiểm tra số liệu khi thu thập thông tin từ CBQL và GV.
Bao gồm các mức độ đánh giá:
* Đối với mức độ thực hiện: Được đánh giá theo 5 mức độ: rất thường xuyên
(5 điểm), Thường xuyên (4 điểm); Bình thường (3 điểm), không thường xuyên (2 điểm); rất không thường xuyên (1 điểm).
Kết quả thực hiện được đánh giá theo 5 mức độ: Rất hiệu quả (5 điểm), Hiệu quả (4 điểm), Trung bình (3 điểm), Không hiệu quả (2 điểm) và Rất không hiệu quả (1 điểm) Mức độ quan trọng cũng được phân loại thành 5 mức: Rất quan trọng (5 điểm), Quan trọng (4 điểm), Ít quan trọng (3 điểm), Không quan trọng (2 điểm) và Rất không quan trọng (1 điểm) Để xác định thang đo, chúng tôi tính điểm của thang đo theo các tiêu chí trên.
(Điểm tối đa - Điểm tối thiểu): Số mức độ
Khoảng cách giữa các mức độ của thang đo là: (5 - 1 ): 5 = 0,8 điểm.
Vậy 5 mức độ của thang đo như sau:
Bảng 2.2 Ý nghĩa của điểm số bình quân
5 4.2 - 5.00 Rất đồng ý/Rất thường xuyên/Tốt/Rất ảnh hưởng/Rất khả thi/Rất cần thiết
4 3.41 - 4.20 Đồng ý//Thường xuyên/Khá/Ảnh hưởng/Khả thi/Cần thiết
3 2.61 - 3.40 Phân vân/Đôi khi/Trung bình/Bình thường
2 1.81 - 2.60 Không đồng ý/Hiếm khi/Yếu/Không ảnh hưởng/Không khả thi/Không cần thiết
1 1.00 - 1.80 Hoàn toàn không đồng ý/Không bao giờ/Kém/Hoàn toàn không ảnh hưởng/Hoàn toàn không cần thiết/Hoàn toàn không khả thi
Thực trạng xây dựng môi trường học tập thân thiện ở các trường Tiểu học và Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
và Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
2.3.1 Thực trạng nhận thức của CBQL, GV các trường TH&THCS huyện Yên Bình về mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Để đánh giá nhận thức của CBQL, GV các trường TH&THCS huyện Yên Bình về mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay chúng tôi sử dụng câu hỏi số 1 tại Phụ lục 1,2 và kết quả thu được như sau:
Bảng 2.3 Nhận thức của CBQL, GV về mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
STT Nội dung Đối tượng trả lời
Nhằm tạo điều kiện, tạo phương tiện, tạo động lực cho hoạt động dạy và học phát triển
Giúp học sinh được học tập, rèn luyện trong môi trường lành mạnh, an toàn, tránh được những bất trắc, nguy hiểm đe dọa
Tạo lập sự bình đẳng giới và bình đẳng giữa các học sinh thuộc các dân tộc khác nhau là điều cần thiết, nhằm loại bỏ mọi hình thức phân biệt và kỳ thị dựa trên sự giàu nghèo hay tình trạng khuyết tật.
Phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập và các hoạt động xã hội một cách phù hợp và hiệu quả
Huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và ngoài nhà trường đồng lòng, xây dựng nhà trường,
MTHT tốt nhất cho HS
Kết quả khảo sát cho thấy nhận thức về mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình đạt 4,26 điểm từ CBQL và 3,91 điểm từ GV, cho thấy sự đánh giá cao về tầm quan trọng của việc này Các mục tiêu xây dựng môi trường HTTT cũng đạt mức khá ở cả 5 nội dung, chứng tỏ CBQL và GV đều nhận thức rõ về ý nghĩa và tầm quan trọng của môi trường học tập thân thiện.
Mục tiêu nhằm tạo điều kiện, phương tiện và động lực cho sự phát triển của hoạt động dạy và học đã được CBQL đánh giá đạt 4,30 điểm, trong khi GV đánh giá đạt 3,88 điểm.
Mục tiêu của chúng tôi là tạo ra một môi trường học tập an toàn và lành mạnh cho học sinh, giúp các em có cơ hội rèn luyện và phát triển tốt nhất Theo đánh giá của cán bộ quản lý, mục tiêu này đạt 4,17 điểm, trong khi giáo viên đánh giá đạt 3,93 điểm.
Mục tiêu tạo lập sự bình đẳng giới và bình đẳng giữa các học sinh thuộc các dân tộc khác nhau, đồng thời không phân biệt đối xử về giàu nghèo hay học sinh khuyết tật, đã được đánh giá cao với điểm số 4,32 từ cán bộ quản lý và 4,03 từ giáo viên.
Mục tiêu phát huy tính chủ động, tích cực và sáng tạo của học sinh trong học tập và các hoạt động xã hội đã được đánh giá cao, với điểm số 4,4 từ cán bộ quản lý và 3,78 từ giáo viên.
Mục tiêu huy động sức mạnh tổng hợp từ các lực lượng trong và ngoài nhà trường nhằm xây dựng môi trường học tập tốt nhất cho học sinh được cán bộ quản lý đánh giá đạt 4,10 điểm, trong khi học sinh đánh giá đạt 3,92 điểm.
Theo thầy L.T.V - CBQL trường THCS thị trấn Yên Bình, môi trường học tập thông tin (HTTT) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao thái độ và tình yêu thương trong giáo dục học sinh Mỗi hành động và cử chỉ của học sinh cần được suy xét từ nền tảng nhân văn của nhà trường, điều này không chỉ giúp học sinh phát triển trách nhiệm với cộng đồng mà còn nâng cao chất lượng giáo dục Thầy nhấn mạnh rằng việc giáo dục hành vi lối sống tốt đẹp và tạo ra phong trào thi đua trong học tập sẽ góp phần phát triển toàn diện cho học sinh.
Học sinh L.T.M, lớp 8 trường PTDTNT THCS huyện Yên, chia sẻ rằng trường đã giúp em trưởng thành về tri thức và tình cảm, đồng thời xây dựng lối sống thân thiện, chan hòa Nhà trường tạo điều kiện cho môi trường học tập tích cực cả về vật chất lẫn tinh thần, điều này khiến em yêu thích trường lớp hơn và mong muốn đến trường mỗi ngày.
CBQL, GV, và HS tại trường TH&THCS huyện Yên Bình đã nhận thức rõ ràng về mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Thành công này đạt được nhờ sự nỗ lực của Hiệu trưởng trong việc tăng cường hoạt động tuyên truyền và vận động giáo viên tham gia xây dựng môi trường học tập tích cực cho học sinh Bên cạnh đó, còn có ý kiến đóng góp từ một bộ phận CBQL nhằm cải thiện hơn nữa môi trường học tập.
Một số ý kiến đánh giá về đổi mới giáo dục vẫn còn thiếu tích cực, với một bộ phận không đồng ý hoặc phân vân, do tâm lý dập khuôn và thói quen với môi trường giáo dục truyền thống Tuy nhiên, đa số cán bộ quản lý và giáo viên đã đồng thuận về mục tiêu đổi mới, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho Hiệu trưởng trong việc triển khai các hoạt động quản lý xây dựng môi trường học tập tích cực trong những năm học tới.
2.3.2 Thực trạng thực hiện nội dung xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường
Trường TH&THCS huyện Yên Bình đã thực hiện các yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay thông qua việc xây dựng môi trường học tập thân thiện Để đánh giá hiệu quả của nội dung này, chúng tôi đã sử dụng câu hỏi số 2 tại phụ lục 1,2 và thu được những kết quả đáng chú ý.
STT Nội dung Đối tượng trả lời
Hoàn toàn không đáp ứng Đáp ứng một phần
Bình thườ ng Đáp ứng
Hoàn toàn đáp ứng Điểm TB
Xây dựng môi trường vật chất
Xây dựng cảnh quan xanh, sạch đẹp
Bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy học đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới
3,27 Xây dựng logo, biểu tượng; Xây dựng khẩu hiệu, phương châm làm việc
3,1 Xây dựng trang phục của nhà trường thể hiện tính thẩm mỹ, tiện dụng và tạo được bản sắc của nhà trường
Xây dựng môi trường tinh thần
Xây dựng tầm nhìn, mục tiêu của nhà trường
3,17 Xây dựng bầu không khí lành mạnh, sư phạm, dân chủ trong nhà trường
3,22 Xây dựng văn hóa giảng dạy tích cực của giáo viên trong nhà trường
3,28 Xây dựng văn hóa học tập sáng tạo, tích cực, phát huy phẩm chất và năng lực của HS
3,22 Xây dựng văn hóa ứng xử lành mạnh và chuẩn mực trong nhà trường
3,03 Xây dựng các giá trị tinh thần mới
Bảng 2.4 Đánh giá của CBQL, GV các trường TH&THCS huyện
Yên Bình về nội dung xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Kết quả khảo sát cho thấy cơ sở vật chất và cảnh quan trường TH&THCS huyện Yên Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, với điểm đánh giá trung bình của cán bộ quản lý là 3,19 và học sinh là 3,22.
Trong việc xây dựng môi trường vật chất, ý kiến của cán bộ quản lý (CBQL) và giáo viên (GV) về cảnh quan xanh, sạch đẹp được đánh giá cao, với điểm số lần lượt là 3,6 và 3,53 Hiệu trưởng trường TH&THCS xã Thịnh Hưng đã tích cực quan tâm đến việc tạo dựng không gian học tập trong lành, với nhiều cây xanh và cơ sở vật chất được bố trí hợp lý Tuy nhiên, các lĩnh vực khác như đảm bảo cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học chỉ đạt mức trung bình, với điểm số 3,27 từ cả CBQL và GV Các ý kiến cho thấy nhiều trường chưa chú trọng đến việc cải tạo biển hiệu và logo, dẫn đến tình trạng xuống cấp Thầy Đ.L.V từ trường THCS thị trấn Yên Bình cũng nhấn mạnh rằng, mặc dù có một số trường thực hiện tốt, nhưng phần lớn vẫn chưa tích cực hợp tác với chính quyền địa phương và cộng đồng để cải thiện môi trường học tập.
Thực trạng quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường TH&THCS huyện Yên Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
2.4.1 Thực trạng lập kế hoạch xây dựng môi trường HTTT ở trường TH&THCS huyện
Yên Bình đang nỗ lực đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay thông qua việc xây dựng môi trường học tập thân thiện tại các trường TH&THCS Để đánh giá thực trạng này, chúng tôi đã sử dụng câu hỏi số 4 tại phụ lục 1,2, và kết quả thu được cho thấy sự tiến bộ trong việc cải thiện môi trường học tập cho học sinh.
Bảng 2.9 Đánh giá của CBQL, GV về lập kế hoạch xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Kết quả khảo sát cho thấy thực trạng lập kế hoạch xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình đạt 3,32 điểm, xếp ở mức trung bình, phản ánh sự cần thiết phải cải thiện Mỗi nội dung lập kế hoạch đều có mức độ đánh giá khác nhau, cho thấy sự đa dạng trong hiệu quả thực hiện.
Các nội dung được đánh giá ở mức thực hiện khá gồm nội dung 1,2,5,6 (điểm
Hiệu trưởng các trường đã khảo sát thực trạng để định hướng xây dựng môi trường học tập thân thiện, phù hợp với đặc điểm của nhà trường, học sinh và giáo viên Theo ý kiến của thầy Đ.V.N - trường TH&THCS thị trấn Thác Bà, việc lập kế hoạch xây dựng môi trường học tập thân thiện cho từng năm học, tháng, tuần là rất quan trọng, vì mỗi lớp học có yêu cầu khác nhau về môi trường học tập Giáo viên cần xây dựng kế hoạch chi tiết, có sự xác nhận của tổ trưởng chuyên môn và quản lý Các giáo viên xác định rõ nội dung xây dựng môi trường học tập thân thiện dựa trên điều kiện cơ sở vật chất, đặc điểm học sinh và năng lực giáo viên, từ đó xác định mục tiêu cụ thể Hiệu trưởng cũng cần ưu tiên các nội dung trong kế hoạch xây dựng môi trường học tập thân thiện, đảm bảo phù hợp với thực tế của nhà trường và phản ánh chủ trương nâng cao chất lượng giáo dục.
Các nội dung được đánh giá ở mức thực hiện trung bình bao gồm các chỉ số 3, 4, 7, và 8 với điểm trung bình lần lượt là 3.13, 3.03, 2.77, và 3.03 Hiệu trưởng các trường chưa thực hiện tốt việc lập kế hoạch, đặc biệt là trong việc phân công nhiệm vụ cho các lực lượng xây dựng môi trường học tập thân thiện cho học sinh Họ cũng chưa có kế hoạch đầu tư mua sắm cơ sở vật chất cần thiết, dự kiến các nguồn lực như nhân lực, tài lực, vật lực và thời gian, cũng như các biện pháp thực hiện mục tiêu này Qua phỏng vấn, giáo viên cho biết rằng việc thực hiện các hình thức để đạt được mục tiêu xây dựng môi trường học tập thân thiện còn nhiều hạn chế.
MTHT thân thiện như trò chơi, tham quan và học tập theo nhóm có thể không đủ để rèn luyện kỹ năng giao tiếp của học sinh Đây là một vấn đề quan trọng cần được chú ý nhằm xây dựng môi trường học tập tích cực và hiệu quả hơn.
Công tác lập kế hoạch xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình đã đạt được một số kết quả tích cực trong việc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nội dung chưa được thực hiện nghiêm túc, và một số giáo viên cùng cán bộ quản lý chưa thực sự bám sát theo chủ trương của ngành, dẫn đến việc xây dựng môi trường học tập thân thiện còn mang tính hình thức.
TT Nội dung Kém Yếu Trung bình Khá Tốt Điểm
1 Thành lập Ban chỉ đạo xây dựng MTHT thân thiện 6 12 21 24 27 3,6 2
2 Quy định chức năng, nhiệm vụ cho từng thành viên trong Ban chỉ đạo 9 15 15 18 33 3,57 4
3 Xây dựng quy chế phối hợp trong xây dựng MTHT thân thiện 15 18 21 21 15 3,03 9
4 Ban hành văn bản hướng dẫn về xây dựng
MTHT thân thiện tại nhà trường 9 15 18 15 33 3,53 5
Xác định rõ các nội dung xây dựng MTHT thân thiện phù hợp với đặc điểm học sinh, giáo viên
Xác định các hình thức xây dựng MTHT thân thiện phù hợp với từng nội dung, từng khối lớp
Lồng ghép tích hợp các nội dung xây dựng
MTHT thân thiện vào các cuộc họp, hội thảo, tọa đàm
Lập danh sách các công việc cần hoàn thành để đạt được mục tiêu về xây dựng MTHT thân thiện cho học sinh TH&THCS
Phân chia toàn bộ công việc thành các nhiệm vụ để các thành viên hay tổ nhóm trong và ngoài nhà trường thực hiện
10 Kết hợp các nhiệm vụ một cách logic và hiệu quả 18 18 21 21 12 2,9 12
Thiết lập một cơ chế điều phối, tạo thành sự liên kết hoạt động giữa các thành viên hay bộ phận chuyên môn
Theo dõi và đánh giá hiệu quả của cơ cấu tổ chức là rất quan trọng Cần thực hiện điều chỉnh kịp thời để đảm bảo mục tiêu được hoàn thành đúng tiến độ.
2.4.2 Thực trạng tổ chức thực hiện xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường TH&THCS huyện Yên Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Để đánh giá thực trạng tổ chức xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường TH&THCS huyện Yên Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay chúng tôi sử dụng câu hỏi số 5 tại phụ lục 1,2 và kết quả thu được như sau:
Bảng 2.10 Đánh giá của CBQL, GV về tổ chức xây dựng môi trường học tập thân thiện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Kết quả khảo sát cho thấy thực trạng tổ chức môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình đạt 3,30 điểm, tương đương mức trung bình, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Tuy nhiên, mức độ đánh giá khác nhau giữa các nội dung tổ chức.
Các nội dung được đánh giá ở mức thực hiện khá bao gồm 1, 2, 4, 5, 8 và 11, với điểm trung bình lần lượt là 3,6; 3,57; 3,53; 3,53; 3,7; 3,6 Để xây dựng môi trường học tập thân thiện, hiệu trưởng các trường cần thực hiện chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT và Phòng GD&ĐT trong việc thành lập Ban chỉ đạo, xác định rõ quy mô, số lượng cán bộ quản lý, giáo viên tham gia, cùng với chức trách và nhiệm vụ cụ thể Trong quá trình tổ chức, hiệu trưởng cần chú trọng đến việc xây dựng môi trường học tập phù hợp với đặc điểm học sinh và giáo viên, như trình độ học vấn, tâm lý lứa tuổi và đặc điểm dân tộc, nhằm đảm bảo sự hài lòng cho học sinh trong khu vực.
Theo ý kiến của một số giáo viên, họ cho biết đã nhận được văn bản hướng dẫn về việc xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường học, đây là cơ sở pháp lý quan trọng để thực hiện các hoạt động giáo dục hiệu quả hơn.
GV bố trí thời gian tham gia xây dựng cùng TCM, Ban giám hiệu” Bên cạnh đó,
CBQL đã lập danh sách các công việc cần hoàn thành nhằm xây dựng môi trường học tập thân thiện cho học sinh TH&THCS, tập trung vào việc hình thành nhân cách và phát triển kỹ năng sống cho học sinh Mục tiêu là tạo điều kiện cho học sinh tự tin, chủ động và linh hoạt trong học tập cũng như giao tiếp với thầy cô, bạn bè và xã hội Hiệu trưởng đã thiết lập cơ chế điều phối, liên kết các bộ phận chuyên môn trong trường để hỗ trợ học sinh tiếp cận môi trường học tập tích cực và toàn diện.
Các nội dung được đánh giá ở mức thực hiện trung bình bao gồm các nội dung 3, 6, 7, 9, 10, 12 với điểm trung bình lần lượt là 3,03; 2,9; 3,07; 2,9; 3,17 Mặc dù nhà trường đã thành lập Ban chỉ đạo xây dựng môi trường học tập thân thiện, nhưng chưa có quy chế phối hợp rõ ràng giữa các lực lượng trong và ngoài trường, cũng như vai trò của cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên trong việc tạo dựng môi trường lành mạnh cho học sinh Công việc chưa được phân chia thành các nhiệm vụ cụ thể để các thành viên thực hiện, dẫn đến giáo viên chưa kết hợp các nhiệm vụ một cách hiệu quả Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên, cán bộ quản lý và các lực lượng bên ngoài để xây dựng môi trường học tập thân thiện Việc theo dõi và đánh giá tính hiệu quả của cơ cấu tổ chức cần được thực hiện kịp thời để đạt được mục tiêu đề ra Qua phỏng vấn cô Đ.T.T từ trường TH&THCS thị trấn Thác Bà, cho thấy một bộ phận giáo viên chưa rõ ràng về tổ chức xây dựng môi trường học tập thân thiện, dẫn đến việc chưa nhận thức đầy đủ về ảnh hưởng của các hoạt động này đối với học sinh.
Công tác tổ chức xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình hiện chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới giáo dục Để cải thiện tình hình, hiệu trưởng các trường cần thực hiện đồng đều hơn các khâu và công việc trong hoạt động tổ chức.
2.4.3 Thực trạng chỉ đạo triển khai xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường
Trường TH&THCS huyện Yên Bình đã đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay thông qua việc xây dựng môi trường học tập thân thiện Để đánh giá thực trạng này, chúng tôi đã sử dụng câu hỏi số 6 tại phụ lục 1,2 và thu được những kết quả đáng chú ý.
TT Nội dung Kém Yếu Trung bình Khá Tốt Điểm
Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện ở trường TH&THCS huyện Yên Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay
Để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình, chúng tôi đã sử dụng câu hỏi số 8 trong phụ lục 1,2 và thu được những kết quả đáng chú ý.
Bảng 2.13 trình bày đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay Các yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giáo dục và tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh phát triển toàn diện Sự tham gia của giáo viên và cán bộ quản lý là cần thiết để xây dựng một môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự sáng tạo và hợp tác giữa học sinh.
Hoàn toàn không ảnh hưởng
Rất ảnh hưởng Điểm TB
1 Điều kiện kinh tế xã hội của địa phương 0 0 20 11 59 4,43 7
2 Các lực lượng phối hợp 0 0 19 12 59 4,44 6
5 Điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật 0 0 18 20 52 4,38 8
6 Năng lực của cán bộ quản lý nhà trường 0 0 14 10 66 4,58 1
7 Năng lực của giáo viên 0 0 15 12 63 4,53 2
Kết quả đánh giá cho thấy các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng môi trường học tập thân thiện tại trường TH&THCS huyện Yên Bình rất đáng kể, với "Năng lực của cán bộ quản lý nhà trường" đạt 4,58 điểm, đứng đầu danh sách Tiếp theo là "Năng lực của giáo viên" với 4,53 điểm, và "Học sinh" đạt 4,50 điểm Các yếu tố xã hội, gia đình, lực lượng phối hợp lần lượt đạt 4,49, 4,46 và 4,44 điểm Cuối cùng, yếu tố điều kiện kinh tế xã hội của địa phương và cơ sở vật chất kỹ thuật đạt 4,42 và 4,38 điểm.
Để xây dựng môi trường học tập tích cực tại trường, Hiệu trưởng cần có năng lực chỉ đạo lập kế hoạch và hướng dẫn thực hiện kế hoạch này, cũng như khả năng vận động cán bộ, giáo viên và học sinh tham gia Đội ngũ cán bộ quản lý cần nhận thức rõ tầm quan trọng của môi trường học tập tích cực để thể hiện trách nhiệm và nhiệt huyết trong công tác này Họ cũng cần trau dồi kiến thức và kinh nghiệm để làm gương cho đội ngũ giáo viên Chất lượng giáo viên ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức và hành động của họ trong việc xây dựng môi trường học tập, từ đó tác động đến thái độ và trách nhiệm của học sinh trong việc thực hiện môi trường học tập tích cực tại trường.
Qua trao đổi với giáo viên, chúng tôi nhận thấy rằng các kết quả đánh giá mức độ ảnh hưởng cao chủ yếu xuất phát từ việc cán bộ quản lý và giáo viên rất coi trọng các yếu tố chủ quan, đặc biệt là yếu tố "con người" Khi có nhận thức đúng đắn, kết hợp với năng lực quản lý và trình độ chuyên môn của giáo viên đáp ứng yêu cầu, sẽ tạo ra tác động tích cực đến các yếu tố khác, từ đó nâng cao chất lượng xây dựng môi trường học tập tại các trường.