Mục đích nghiên cứu
Dựa trên nghiên cứu về đặc điểm địa lý tự nhiên và ảnh hưởng của nó đến phong tục tập quán, phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa của người H'Mông ở huyện Tương Dương, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống, trình độ dân trí và đảm bảo an ninh quốc phòng cho cộng đồng H'Mông trong khu vực.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đ-ợc mục đích trên, đề tài tập trung giải quyết các nhiệm vụ cụ thÓ sau:
- Nghiên cứu đặc điểm tự nhiên địa bàn c- trú của ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
- ảnh h-ởng của điều kiện tự nhiên đến một số phong tục tập quán của ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
- Tập hợp quan điểm, đ-ờng lối, chính sách của Đảng và Nhà n-ớc về vấn đề d©n téc
- Nghiên cứu thực trạng cuộc sống của ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng và việc gìn giữ nét văn hóa riêng của dân tộc mình
- Đề xuất các giải pháp phát triển kinh tế – xã hội của ng-ời H'Mông ở T-ơng D-ơng
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là điều kiện tự nhiên và phong tục tập quán của người H'Mông tại huyện Tương Dương Bài viết cũng đề xuất một số giải pháp phát triển kinh tế - xã hội nhằm giúp người H'Mông ổn định đời sống và sản xuất, dựa trên tài nguyên hiện có, đồng thời gìn giữ và phát huy nét văn hóa đặc sắc của dân tộc.
- Phạm vi lãnh thổ nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu tập trung vào cộng đồng người H'Mông, được phân bố tại 11 bản thuộc 6 xã, bao gồm các bản Phà Lõm và Huồi Sơn.
Tân Sơn thuộc xã Tam Hợp, bản Hợp Thành thuộc xã Xá L-ợng, bản L-u Thông thuộc xã L-u Kiền, và bản Tủng Hốc sống với người Khơ Mú thuộc xã Hữu Khuông Ngoài ra, còn có bản Huồi Cọ, Huồi Măn, Phả Mựt thuộc xã Nhôn Mai, cùng với bản Piêng Cộc và Phả Kháo thuộc xã Mai Sơn, tất cả đều nằm trong huyện T-ơng D-ơng, tỉnh NghƯ.
- Giới hạn nội dung nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu của đề tài chỉ tập trung vào:
+ Các đặc điểm chính về địa lý tự nhiên thuộc khu vực c- trú của ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
+ Khái quát về ng-ời H'Mông và một số phong tục tập quán của ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
+ Thực trạng phát triển kinh tế xã hội của ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
+ Đề xuất một số giải pháp phát triển kinh tế – xã hội liên quan đến các phong tục tập quán của người H’Mông ở huyện Tương Dương
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng nhiều loại bản đồ, đặc biệt là Tập bản đồ hành chính Việt Nam, với tỷ lệ bản đồ tỉnh Nghệ An là 1:600.000, được phát hành bởi Xí nghiệp in số 1 - Nhà xuất bản Bản Đồ vào năm
+ Kết quả phỏng vấn, điều tra, nghiên cứu thực địa,…
+ Báo cáo “Tình hình phát triển kinh tế – xã hội ở vùng đồng bào dân tộc H’Mông tỉnh Nghệ An”
6 Quan điểm nghiên cứu Đề tài vận dụng những quan điểm nghiên cứu sau:
Hệ thống tài nguyên thiên nhiên trong khu vực sinh sống của người H'Mông tại huyện Tương Dương được nghiên cứu từ góc độ hệ thống, nhằm hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa con người và môi trường Việc áp dụng quan điểm hệ thống giúp làm sáng tỏ cách mà người H'Mông tương tác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên trong đời sống hàng ngày.
Cấu trúc đứng bao gồm toàn bộ hệ thống các thành phần tài nguyên thiên nhiên có ảnh hưởng đến phong tục tập quán của người H'Mông tại huyện Tương Dương.
Cấu trúc ngang là các đơn vị lãnh thổ trong phạm vi sinh sống của ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
Cấu trúc chức năng ảnh hưởng đến phong tục tập quán của người H'Mông ở huyện Tương Dương thông qua các yếu tố như môi trường tự nhiên, chính sách của các cấp chính quyền và các dự án phát triển kinh tế - xã hội.
- Quan điểm phát triển bền vững
Quan điểm phát triển bền vững được áp dụng để đánh giá cách thức khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên của người H'Mông, trong mối quan hệ giữa con người và tự nhiên Bài viết tìm hiểu ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên đến phong tục tập quán và sản xuất của tộc người này Từ đó, rút ra những nhận xét nhằm đề xuất giải pháp phát triển kinh tế – xã hội cho người H'Mông ở huyện Tương Dương, đảm bảo phát triển sản xuất an toàn, bền vững và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.
- Quan điểm sinh thái môi tr-ờng
Quan điểm sinh thái môi trường được áp dụng để xây dựng mô hình sản xuất có cấu trúc sinh học hài hòa với môi trường rừng tự nhiên, nơi sinh sống của người H'Mông ở huyện Tương Dương Mục tiêu là tránh thay đổi đột ngột môi trường và ngăn chặn những hậu quả xấu không lường trước Các giải pháp phát triển kinh tế – xã hội cho người H'Mông được đề xuất nhằm nâng cao đời sống của người dân mà không ảnh hưởng đến môi trường sống tại đây.
7 Ph-ơng pháp nghiên cứu
Trên cơ sở các quan điểm nghiên cứu đã xác định trên, chúng tôi đã sử dụng các ph-ơng pháp nghiên cứu sau:
- Ph-ơng pháp nghiên cứu thực địa
Phương pháp nghiên cứu này được áp dụng để khảo sát trực tiếp các điều kiện địa lý tự nhiên và hoàn cảnh kinh tế – xã hội của người H'Mông tại huyện Tương Dương Qua đó, nó cung cấp cơ sở thực tiễn cho đề tài và kiểm chứng thông tin từ các nguồn tài liệu Từ kết quả nghiên cứu, một số giải pháp phát triển kinh tế liên quan đến phong tục tập quán của dân tộc H'Mông sẽ được đề xuất.
- Ph-ơng pháp thu thập, xử lí tài liệu
Phương pháp này nhằm thu thập tài liệu liên quan đến dân tộc H'Mông tại huyện Tương Dương, xử lý thông tin không thống nhất bằng các phương pháp địa lý đặc thù, tạo ra tỷ lệ thống nhất cho các bản đồ, đồng thời cập nhật, nội suy và ngoại suy những thông tin thiếu đồng bộ hoặc khiếm khuyết.
8 Những điểm mới của đề tài
- Tập hợp đ-ợc một số t- liệu về ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
- Nghiên cứu có hệ thống các tập quán ng-ời H'Mông ở huyện T-ơng D-ơng
Đưa ra các giải pháp phát triển kinh tế xã hội nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và trình độ dân trí của người dân là rất quan trọng Đồng thời, cần đảm bảo an ninh quốc phòng trong khu vực, bảo tồn và phát huy những tập quán tốt đẹp có giá trị văn hóa, đồng thời hạn chế các hủ tục lạc hậu kìm hãm sự phát triển kinh tế.
9 Lịch sử nghiên cứu đề tài
Từ thế kỷ IX, người H'Mông đã tập trung đông đúc ở Quý Châu Vào thế kỷ XV, Minh Anh Tông đã ra lệnh thiến hàng ngàn trẻ em Miêu với nhiều mục đích khác nhau sau khi chiếm được Quý Châu Đến thế kỷ XVII, người H'Mông nổi dậy chống lại chính quyền trung ương nhưng thất bại ở khu vực sông Hoàng Hà Sau khi phong trào Thái Bình Thiên Quốc thất bại, người H'Mông tiếp tục bị đàn áp, buộc họ phải di cư về Đông Nam Á và đến Việt Nam khoảng 300, 200 và 150 năm trước.
Từ khi ngành dân tộc học phát triển, nhiều nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu về dân tộc H’Mông tại Việt Nam, đặc biệt là ở Nghệ An và huyện Tương Dương Những công trình này đóng góp quan trọng vào việc hiểu biết sâu sắc về văn hóa và đời sống của người H’Mông.
Ninh Viết Giao trong tác phẩm "Địa chí huyện T-ơng D-ơng" (NXB Khoa học Xã hội, 2003) đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về địa lý và văn hóa của huyện này Đồng thời, báo cáo của Chi cục Định canh định c- & Vùng Kinh tế mới tỉnh Nghệ An về tình hình thực hiện Định canh định c- năm 2005 và phương hướng từ năm 2006 - 2010 cũng đã nêu rõ những bước tiến và kế hoạch phát triển kinh tế của tỉnh Nghệ An.
3 Nguyễn Văn Huy (CB) Bức tranh văn hóa các dân tộc Việt Nam NXBGD
4 Đào Khang Vì sao ng-ời Mông ở Nghệ An hay di c- tự do? Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Ngành Địa lý Tr-ờng ĐHSP-ĐHQGHN 1999
5 Bùi Minh Thuận Về nguyên nhân vấn đề di c- tự do của ng-ời H'Mông ở
Nghệ An Thông tin Khoa học & Công nghệ Nghệ An số 3/2007 Thông tin
Khoa học Công nghệ Sở KHCN tỉnh Nghệ An Số 1/2008 Trang 54-58
6 Đào Khang Lý giải một số tập quán của người H'Mông ở Nghệ An theo quan điểm địa lý Thông tin Khoa học Công nghệ Sở KHCN tỉnh Nghệ An
7 Đào Khang Lý giải một số tập quán của người H'Mông ở Nghệ An theo quan điểm địa lý Tạp chÝ Khoa học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
8 Đào Khang Thử lý giải v× sao định canh định cư ở Nghệ An đạt hiệu quả thấp Tạp chÝ L©m nghiệp số 1/1997 Tr 31-32