Tên sáng kiến
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN MÔN HÓA HỌC
Tác giả sáng kiến
Họ và tên: Trần Thị Liên Ngày/ tháng/năm sinh: 23 / 12 / 1980 Giáo viên môn hoá học, Trường THPT Chuyên Lương Văn Tụy
Trình độ chuyên môn: cử nhân khoa học hoá học
Mail: tranlienlvt@gmail.com Điện thoại: 0912684014
Nội dung sáng kiến
Giải pháp cũ thường làm
1.1 Mô tả giải pháp cũ thường làm
Hiện nay, giáo viên ở các trường THCS và THPT thường dựa vào chuẩn kiến thức và kỹ năng để xây dựng giáo án dạy học Họ tiến hành giảng dạy theo hình thức lớp – bài cho tất cả các bài học, đặc biệt là môn hóa học, trong đó có bài học về oxi ở lớp 10 THPT.
Trong các giáo án hiện nay, phương pháp dạy học truyền thống như thuyết trình, vấn đáp và trực quan vẫn được ưu tiên, tuy nhiên, giáo viên thường chỉ tập trung vào việc trang bị kiến thức và kỹ năng cho học sinh mà chưa áp dụng các phương pháp dạy học mới nhằm phát huy năng lực học tập của các em Thực tiễn và các vấn đề liên quan như bảo vệ môi trường, hóa học ứng dụng và an toàn thực phẩm chưa được chú trọng đầy đủ Ví dụ, trong bài học về oxi-ozon, phần “Suy giảm tầng ozon” chỉ được đưa vào tài liệu đọc thêm và có thể bị bỏ qua nếu thời gian hạn chế.
+ Phù hợp với kiểu bài lên lớp đang sử dụng hiện nay.
+ Giáo viên lập kế hoạch dạy học không mất quá nhiều thời gian, sử dụng các phương pháp dạy học quen thuộc như thuyết trình, vấn đáp, trực quan…
Giáo viên có khả năng truyền đạt những kiến thức lý thuyết khó khăn và phức tạp, giúp học sinh tiếp cận thông tin một cách sâu sắc hơn, điều mà các em khó có thể tự tìm hiểu.
+ Giáo viên có thể truyền đạt một khối lượng tri thức khá lớn cho nhiều học sinh trong cùng một lúc.
+ Dễ thực hiện do quen thuộc, đã sử dụng từ lâu.
1.3 Nhược điểm và những tồn tại cần được khắc phục:
Chương trình giáo dục hiện tại chưa đáp ứng được mục tiêu đổi mới nhằm phát triển năng lực và tính tích cực của học sinh, từ đó góp phần đào tạo những cá nhân phát triển toàn diện, phù hợp với yêu cầu của cuộc sống trong thời đại mới.
Nếu giáo viên không linh hoạt trong việc áp dụng các phương pháp giảng dạy, học sinh sẽ trở nên thụ động và thiếu tích cực trong việc tiếp thu tri thức Việc chỉ sử dụng chủ yếu phương pháp thính giác và tư duy tái hiện sẽ khiến học sinh dễ cảm thấy mệt mỏi và chán nản.
+ Chưa gắn liền hóa học với thực tiễn.
+ Kiến thức học sinh nắm được thường không bền vững, ít có giá trị trong thực tiễn sau này của học sinh.
Học sinh hiện nay thiếu hụt nhiều kỹ năng quan trọng như làm việc nhóm, lập kế hoạch hoạt động, khai thác và sử dụng tài liệu trên internet, áp dụng kiến thức vào thực tiễn, cũng như kỹ năng trình bày vấn đề và tư duy logic.
2 Giải pháp mới cải tiến
2.1 Lý do chọn giải pháp mới
2.1.1 Xuất phát từ yêu cầu phát triển năng lực học tập cho học sinh THPT
Trong thế kỷ 21, chúng ta chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, kinh tế tri thức, và xã hội học tập Để đáp ứng nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, việc nâng cao chất lượng giáo dục trở nên cấp bách Học sinh cần được phát triển toàn diện ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường Do đó, ngành giáo dục không chỉ cần thay đổi nội dung mà còn phải cải cách phương pháp dạy học, trong đó giáo viên cần chú trọng đến việc hình thành năng lực cho học sinh.
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giáo dục, phương pháp dạy học (PPDH) cần phải được cải cách, theo đúng quy định của Luật giáo dục (2005) về việc phát huy tính tích cực, tự giác và sáng tạo của học sinh Ngành Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện việc đổi mới chương trình và nội dung sách giáo khoa, tuy nhiên, cần xác định cách thức đổi mới PPDH để kích thích năng lực học tập của mọi đối tượng học sinh Mấu chốt của sự đổi mới này là hoạt động hóa học sinh, biến họ thành những người học độc lập và sáng tạo Đồng thời, với sự phát triển của công nghệ thông tin, học sinh hiện nay có nhiều cơ hội tiếp cận tri thức qua nhiều kênh khác nhau, dẫn đến sự năng động và ham học hỏi hơn, điều này đòi hỏi PPDH không còn theo kiểu truyền thống nữa.
Trong bối cảnh hiện nay, phương pháp dạy học truyền thống với hình thức "truyền đạt, trò tiếp thu" đã trở nên lỗi thời và cần được cải cách Xu hướng toàn cầu trong phương pháp dạy học hiện đại là chuyển đổi học sinh từ người tiếp nhận kiến thức thành người chủ động hành động Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, tạo điều kiện để học sinh tự khám phá và lĩnh hội kiến thức Quan điểm dạy học tích cực nhấn mạnh rằng giáo viên là người thiết kế bài học, trong khi học sinh là người thực hiện, với mục tiêu chính là dạy cho học sinh cách học, chứ không chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức.
Gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khuyến khích giáo viên áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh.
2.1.2 Xuất phát từ đặc điểm môn hóa học
Hóa học là môn khoa học thực nghiệm, có nguồn gốc từ đời sống sản xuất và được ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn Để dạy học Hóa học hiệu quả, cần áp dụng các phương pháp phù hợp nhằm giúp học sinh chủ động hình thành và củng cố kiến thức Việc sử dụng các phương pháp dạy học gắn liền với thực tế hoặc xuất phát từ những vấn đề thực tiễn trong cuộc sống sẽ nâng cao hiệu quả học tập.
2.1.3 Xuất phát từ thực trạng phát triển năng lực học tập trong dạy và học môn Hóa học hiện nay
Hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy học trong các trường THPT vẫn đang gặp nhiều thách thức Các phương pháp dạy học truyền thống vẫn chiếm ưu thế, dẫn đến việc khó khăn trong việc áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại và hiệu quả hơn.
GV chỉ chú trọng vào việc truyền thụ kiến thức mà bỏ qua việc hình thành phương pháp và kỹ năng học tập cho học sinh Trong bối cảnh kiến thức nhân loại ngày càng phong phú, nếu học sinh không được phát triển các kỹ năng học tập cần thiết, việc tiếp thu kiến thức sẽ trở nên quá tải và nặng nề Đặc biệt trong dạy học bộ môn Hóa học, nhiều giáo viên hiện nay vẫn thiên về lý thuyết và giải bài tập mà ít liên hệ với thực tế, dẫn đến việc học sinh không có cơ hội thực hành và phát triển năng lực học tập thông qua nghiên cứu khoa học Do đó, việc hình thành và phát triển năng lực học tập cho học sinh là rất cần thiết.
8 sử dụng các phương pháp dạy học tích cực là một nhiệm vụ quan trọng cần giải quyết của GV và HS trong quá trình dạy, học.
2.1.4 Xuất phát từ ưu điểm của phương pháp dạy học mới trong đó có phương pháp dạy học dự án Để phát triển năng lực học tập cho học sinh, dạy học theo dự án là một hướng đi có nhiều triển vọng Dạy học dự án có nhiều ưu điểm:
Người học tiếp thu kiến thức mới một cách dễ dàng và khó quên
Trong quá trình tìm hiểu và chọn lọc thông tin cho dự án, việc đọc đi đọc lại giúp người học ghi nhớ lâu và làm chủ kiến thức Điều này cũng phát huy tính tự chủ, độc lập và trách nhiệm trong việc làm giàu tri thức cá nhân Trong mô hình này, giáo viên chỉ đóng vai trò hỗ trợ, không phải là người chỉ dẫn cụ thể Học tập cần được kết nối với thực tiễn cuộc sống.
