NỘI DUNG ĐỀ TÀI
Lý do chọn đề tài
Sự nghiệp giáo dục đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển con người và kinh tế xã hội của đất nước Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí và phát triển nguồn nhân lực Nghị quyết Đại hội IX tiếp tục nhấn mạnh rằng phát triển giáo dục và đào tạo là động lực quan trọng cho công nghiệp hóa – hiện đại hóa, đồng thời là điều kiện thiết yếu để phát huy nguồn lực con người, góp phần vào sự phát triển xã hội và tăng trưởng kinh tế bền vững.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chế độ xã hội chủ nghĩa là lựa chọn mà nhân dân ta kiên trì xây dựng Giá trị nhân cách mà giáo dục và đào tạo mang lại cho thế hệ trẻ là giá trị xã hội chủ nghĩa, nhằm đào tạo công dân mới với tài năng và phẩm chất Để đưa đất nước thoát khỏi đói nghèo và phát triển, cần đầu tư đúng mức cho con người, yếu tố hàng đầu của lực lượng sản xuất Việc nâng cao trình độ học vấn và quản lý cho cán bộ và nhân dân là điều kiện tiên quyết để xây dựng quan hệ xã hội chủ nghĩa Đầu tư cho giáo dục không chỉ là đầu tư cơ bản mà còn là tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội Thực tiễn đã chứng minh rằng không có quốc gia nào phát triển kinh tế mà không chú trọng đến giáo dục Cuộc đua phát triển kinh tế hiện nay chủ yếu xoay quanh khoa học, công nghệ và nâng cao chất lượng nguồn lao động.
Nghị quyết Đại hội lần thứ ba Trung ương khóa VIII đã nhấn mạnh:
Giáo dục và đào tạo được coi là quốc sách hàng đầu, đóng vai trò quyết định trong tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội Đầu tư cho giáo dục không chỉ là đầu tư cho sự phát triển mà còn là nền tảng cho chiến lược phát triển kinh tế xã hội và con người Trong "Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội", Đảng khẳng định rằng giáo dục và đào tạo phải gắn liền với sự phát triển kinh tế, khoa học, kỹ thuật và xây dựng nền văn hóa mới, con người mới.
Trong bối cảnh đất nước đang nỗ lực đẩy mạnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa, giáo dục và đào tạo đóng vai trò quyết định trong việc xác định tốc độ và quy mô phát triển.
Trong bối cảnh hiện nay, nâng cao chất lượng giáo dục là mục tiêu hàng đầu của xã hội, đặc biệt là nhiệm vụ quan trọng của các nhà trường Theo nghị quyết Trung ương II khóa VIII của Đảng, việc cải thiện chất lượng giảng dạy ở các bậc học là cần thiết Các hoạt động dạy học trong trường phổ thông phải đáp ứng yêu cầu cao, trang bị cho học sinh kiến thức khoa học cơ bản và hiện đại, đồng thời rèn luyện kỹ năng ứng dụng tri thức vào thực tiễn Điều này nhằm phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh, phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Để đổi mới giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã nhấn mạnh tầm quan trọng này tại Đại hội đại biểu lần thứ X của Đảng.
Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và đổi mới cơ cấu tổ chức là mục tiêu quan trọng để chấn hưng nền giáo dục Việt Nam Tại các trường THCS, việc cải thiện chất lượng từ lớp 6 là cần thiết để đảm bảo giáo dục bền vững, nhưng cũng cần chú trọng ôn luyện kiến thức cho học sinh lớp 9, đặc biệt để đạt kết quả cao trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT Với kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy môn toán, tôi nhận thấy cần có biện pháp tổ chức ôn thi chu đáo và kỹ lưỡng, giúp học sinh có khả năng và tâm lý tốt khi đối mặt với các kỳ thi.
Dựa trên nhiệm vụ năm học 2015 – 2016 của cấp trung học cơ sở, với trọng tâm là đổi mới kiểm tra đánh giá và phương pháp dạy học, tôi quyết định thực hiện đề tài này nhằm tạo ra sự chuyển biến căn bản trong tổ chức hoạt động dạy học Mục tiêu của tôi là nâng cao chất lượng giáo dục tại trường THCS Thượng Thanh, góp phần cải thiện kết quả học tập và thi cử của học sinh.
Phạm vi và thời gian thực hiện
Tôi thực hiện đề tài này với vai trò giáo viên toán, nhằm ôn luyện kiến thức cho học sinh lớp 9 tại trường THCS thông qua các chuyên đề toán trong năm học.
QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện
Nhiều giáo viên dạy ôn thi thường phải tự soạn thảo nội dung ôn tập cho học sinh, dẫn đến chương trình giảng dạy chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu thực tế và không bao quát toàn bộ chương trình học - thi.
Việc khai thác sâu các bài tập cơ bản còn chưa đầy đủ, và các câu hỏi mở rộng yêu cầu khả năng tư duy sáng tạo linh hoạt của học sinh vẫn chưa được đề cập đến.
- Việc giảng dạy theo các chuyên đề còn chưa được thực hiện nhiều
- Kỹ năng trình bày chưa được quan tâm đúng mức
- Một số phương pháp được dùng để luyện thi cho học sinh lớp 9 chưa thực sự phù hợp, thiếu tích cực dẫn đến hiệu quả giờ dạy chưa cao.
Số liệu điều tra trước khi thực hiện
Trước khi thực hiện đề tài, tôi đã theo dõi và trao đổi trực tiếp với các giáo viên dạy luyện thi lớp 9 tại trường THCS, đồng thời khảo sát chất lượng của 46 học sinh lớp 9A Kết quả điều tra cho thấy có sự phân bố học lực như sau: số lượng học sinh đạt loại Giỏi, Khá, Trung bình và Yếu.
Khi chưa thực hiện đề tài 25 54 17 37 4 9 0 0
Những biện pháp thực hiện
3.1.1 Lịch sử của vấn đề nghiên cứu
Trong nhiều thập kỷ, môn Toán đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà toán học và người yêu thích Mặc dù nhiều giáo viên tích cực tham gia giảng dạy và luyện thi môn Toán đại số theo các chuyên đề, việc áp dụng cụ thể cho từng địa bàn, trường học và lớp học phổ thông vẫn còn thiếu tính thiết thực.
3.1.2 Khái niệm về công tác dạy ôn thi môn Toán phần đại số qua các chuyên đề
Dạy ôn thi môn Toán đại số lớp 9 qua các chuyên đề giúp học sinh hệ thống hóa kiến thức cơ bản và nâng cao Bằng cách phân loại các dạng bài tập thường gặp trong đề thi, giáo viên có thể giảng dạy hiệu quả từng chuyên đề Phương pháp này không chỉ nâng cao trình độ nhận thức của học sinh mà còn củng cố và khắc sâu kiến thức cần thiết để chuẩn bị cho kỳ thi.
Tại trường THCS, việc giảng dạy toán học được tổ chức một cách hệ thống theo từng mảng kiến thức lớn, từ dễ đến khó Điều này không chỉ giúp học sinh có cái nhìn cụ thể và chi tiết về các dạng bài tập thi, mà còn khơi dậy niềm yêu thích môn toán và phát triển tư duy sáng tạo của các em.
3.1.3 Vị trí, tầm quan trọng của tổ chức dạy ôn thi môn toán phần đại số cho học sinh lớp 9 theo chuyên đề
Việc dạy ôn thi môn toán đại số cho học sinh lớp 9 là rất quan trọng, nhất là khi các em chuẩn bị cho kỳ thi Tuyển sinh THPT, đánh giá kiến thức và khả năng tiếp nhận của học sinh Kết quả thi cử không chỉ phản ánh chất lượng giáo dục mà còn là tiêu chí đánh giá từ phụ huynh và xã hội Để đạt kết quả cao, giáo viên cần đặt ra mục tiêu, lập kế hoạch và phương pháp dạy ôn thi rõ ràng Qua đó, giáo viên có thể đánh giá và rút kinh nghiệm, nâng cao chất lượng dạy học và kết quả học tập của học sinh trong những năm tiếp theo.
3.1.4 Cơ sở để xác định việc tổ chức dạy ôn thi môn toán cho học sinh lớp 9 theo chuyên đề
Để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài, trường THCS cần đổi mới phương pháp dạy và học môn toán, tập trung vào việc phát huy tính tích cực của học sinh Điều này giúp hình thành tư duy logic, sự sáng tạo và nâng cao khả năng giải quyết vấn đề thông qua sự hướng dẫn của giáo viên Học sinh sẽ có khả năng giải quyết các dạng bài tập trong đề thi dựa trên kiến thức đã tích lũy một cách hệ thống Để đạt được mục tiêu này, các cấp quản lý giáo dục và đội ngũ giáo viên cần nỗ lực nâng cao chất lượng dạy và học, đáp ứng nhu cầu phát triển trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa Giáo viên cần chọn phương pháp học phù hợp với trình độ học sinh, đồng thời mở rộng và khắc sâu kiến thức theo nội dung chương trình học – thi của Bộ.
Kỳ thi Tuyển sinh THPT môn Toán lớp 9 không yêu cầu học sinh kiến thức quá sâu, mà chú trọng vào khả năng tư duy logic và giải quyết vấn đề dựa trên kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa Học sinh cần có cái nhìn tổng quát và tích cực suy nghĩ, đặc biệt là với những dạng bài toán có thể giải bằng nhiều phương pháp khác nhau, đòi hỏi sự tìm hiểu toàn diện và đa dạng.
Toán đại số yêu cầu ngôn ngữ biểu đạt của học sinh phải chính xác và khoa học Việc ôn thi môn toán đại số không chỉ dựa vào kiến thức trong sách giáo khoa mà còn phụ thuộc vào khả năng mở rộng kiến thức nâng cao, trang thiết bị và trình độ tiếp thu của học sinh tại từng trường.
Học sinh trung học cơ sở, đặc biệt là học sinh lớp 9, đang trong giai đoạn dậy thì, với sự phát triển thể chất mạnh mẽ và sự hoàn thiện của hệ thần kinh Đây là thời điểm quan trọng trong quá trình trưởng thành, ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi của các em.
− Khả năng chú ý của các em còn hạn chế, chưa tập trung cho sự phát triển của cơ thể
− Các em tiếp cận vấn đề và tiếp thu kiến thức nhanh nhưng lại dễ quên, thích điều mới lạ và thích được động viên, khen ngợi
Ham học hỏi và khám phá kiến thức là đặc điểm nổi bật của nhiều người, giúp họ tiếp cận khoa học ở mức độ cao hơn Tuy nhiên, khi đối mặt với những vấn đề khó khăn, họ thường dễ nản chí và mất động lực.
Giáo viên cần gần gũi và thấu hiểu tâm lý học sinh để truyền đạt kiến thức hiệu quả Trong quá trình giảng dạy, việc khắc sâu kiến thức và ôn thi theo các chuyên đề hệ thống là rất quan trọng Điều này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng tính toán, giải bài tập nhanh chóng, chính xác và trình bày lời giải một cách khoa học.
Trường THCS Tôi có hơn 40 năm truyền thống dạy và học, với đội ngũ giáo viên giàu kinh nghiệm và nhiệt huyết, cùng nhiều giáo viên trẻ năng động Cơ sở vật chất của trường đạt chuẩn, bao gồm các phòng học, phòng chức năng, thiết bị dạy học, và thư viện sách giáo khoa, đáp ứng đầy đủ nhu cầu dạy và học Truyền thống dạy tốt và học tốt được các thế hệ giáo viên và học sinh gìn giữ và phát huy Đội ngũ giáo viên có năng lực chuyên môn tương đối cao, trong khi học sinh mặc dù chưa đồng đều nhưng đều chăm chỉ, ngoan ngoãn và có tinh thần học tập tích cực.
Sự hỗ trợ từ các cấp và sự quan tâm nhiệt tình của phụ huynh đã tạo điều kiện cho nhà trường nâng cao chất lượng dạy học, đặc biệt là cho học sinh lớp 9 Nhờ đó, nhà trường có động lực triển khai các buổi ôn thi toàn diện cho học sinh.
Trong quá trình dự giờ đồng nghiệp, tôi nhận thấy hầu hết giáo viên đều thể hiện sự nhiệt tình, năng động và sáng tạo, cùng với tinh thần trách nhiệm cao trong việc giảng dạy Nhiều tiết học đã truyền đạt kiến thức hiệu quả, chú trọng đến các đối tượng học sinh khác nhau và mở rộng kiến thức cho các em Tuy nhiên, vẫn còn một số tiết dạy mà giáo viên chỉ đơn thuần truyền đạt kiến thức có sẵn trong sách giáo khoa mà chưa khắc sâu hay hệ thống hóa kiến thức, dẫn đến việc chưa tạo được mối liên hệ chặt chẽ giữa các bài học trong chương trình.
Do đặc điểm tâm lý và thể trạng cơ thể chưa phát triển đồng đều, nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc tiếp thu tri thức và ghi nhớ kiến thức Chương trình sách giáo khoa hiện tại khiến học sinh chưa biết cách học hiệu quả, dẫn đến tư duy lười biếng, tiếp thu thụ động và cứng nhắc Điều này làm hạn chế khả năng sáng tạo và việc hệ thống hóa kiến thức của các em.
3.2.3 Về phía công tác chỉ đạo của lãnh đạo nhà trường: Đội ngũ quản lý của nhà trường có năng lực chuyên môn, năng động, sáng tạo đã nhận thức đúng tầm quan trọng của công tác dạy ôn thi môn toán nói chung, toán đại số nói riêng trước kỳ thi dành cho học sinh lớp 9 Lãnh đạo nhà trường đã đưa ra được những kế hoạch cụ thể về mục tiêu, nội dung chương trình dạy ôn thi cho học sinh lớp 9, hết sức quan tâm tới việc chọn giáo viên dạy ôn thi lớp 9
KẾT QUẢ THỰC HIỆN CÓ SO SÁNH ĐỐI CHỨNG
Cuối tháng 5, tôi đã tổ chức cho 46 học sinh lớp 9A, một trong những lớp ôn thi của trường, làm bài thi thử Kết quả thu được cho thấy: số học sinh đạt loại Giỏi, Khá, Trung bình và Yếu.
Khi chưa thực hiện đề tài 25 54 17 37 4 9 0 0
Sau khi thực hiện đề tài 36 78 8 17 2 4 0 0
Ôn thi môn toán đại số cho học sinh lớp 9 là một lĩnh vực phong phú, và chất lượng ôn tập phụ thuộc vào năng lực và sự nhiệt tình của cả giáo viên lẫn học sinh Dựa trên những kết quả đạt được trong năm học 2014 – 2015 tại trường THCS, tôi xin chia sẻ một số kinh nghiệm quý báu trong việc dạy và ôn thi môn toán này.
Trước khi bắt đầu giảng dạy một chuyên đề, giáo viên cần nghiên cứu kỹ lưỡng từng bài học, phân tích sâu sắc các vấn đề và xác định những lỗi thường gặp của học sinh để có thể giải thích và khắc phục hiệu quả.
Khi giảng dạy, cần tập trung vào trọng tâm của vấn đề cần truyền đạt Đồng thời, giáo viên nên thường xuyên kết hợp và khám phá các phương pháp giảng dạy hiệu quả, phù hợp với từng tiết học và từng bài toán cụ thể.
Trong quá trình dạy ôn thi môn toán đại số và môn toán nói chung, việc củng cố và khắc sâu kiến thức cơ bản là vô cùng quan trọng Điều này giúp học sinh có nền tảng vững chắc để giải quyết các bài toán và nắm vững nội dung chương trình học.
Trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần hệ thống hóa các dạng bài và loại bài để hướng dẫn học sinh một cách hiệu quả Việc chú trọng vào các phương pháp giải cơ bản và khuyến khích học sinh phát huy trí lực là rất quan trọng trong việc giải quyết bài toán.
Giáo viên cần dựa trên kiến thức cơ bản từ sách giáo khoa để khai thác sâu, giúp học sinh hiểu bản chất vấn đề và ghi nhớ phương pháp giải quyết trong các tình huống cụ thể Đồng thời, giáo viên cũng phải hướng dẫn học sinh cách trình bày bài một cách ngắn gọn, rõ ràng và khoa học, nhằm dạy cho các em phương pháp giải các dạng bài tập hiệu quả.
Người dạy cần thường xuyên học hỏi và tích lũy kiến thức từ sách vở, tài liệu, cũng như kinh nghiệm từ đồng nghiệp hoặc tự rút ra trong quá trình giảng dạy Việc không ngừng vươn lên và tự nâng cao tri thức là rất quan trọng để đáp ứng sự phát triển của đất nước và yêu cầu của sự nghiệp giáo dục hiện nay.
Trong bài viết này, tôi chia sẻ những suy nghĩ, biện pháp và bài học kinh nghiệm mà tôi và các đồng nghiệp đã áp dụng trong công tác tổ chức ôn thi môn Toán Đại số cho học sinh lớp 9 trong năm học vừa qua Tôi rất mong nhận được sự đóng góp và trao đổi từ các đồng chí và bạn bè đồng nghiệp để cùng nhau nâng cao chất lượng dạy và học.
NHỮNG KIẾN NGHỊ SAU QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
Đề nghị cấp trên tổ chức thường xuyên các chuyên đề về Toán đại số tại cấp quận, thành phố, tập trung vào những chủ đề thực tiễn và áp dụng phương tiện giảng dạy hiện đại Điều này sẽ giúp chúng tôi học tập, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao hiệu quả công tác quản lý tổ chức và cải thiện trình độ chuyên môn.