GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ THỊ TRƯỜNG BỒ ĐÀO NHA
Thông tin cơ bản
Tên chính thức: Cộng hòa Bồ Đào Nha (The Portuguese Republic)
Vị trí địa lý: Nằm ở Tây Âu, phía Tây Nam bán đảo Iberia
Thủ đô: Lisbon (2,5 triệu dân)
Ngôn ngữ chính thức: Tiếng Bồ Đào Nha Đơn vị tiền tệ: Đồng Euro (EUR)
Thể chế chính phủ: Cộng hòa
Địa lý
Bồ Đào Nha nằm ở phía Tây Nam bán đảo Iberia, giáp Đại Tây Dương ở phía Tây và Nam, trong khi phía Bắc và Đông giáp Tây Ban Nha Quốc gia này cũng bao gồm các đảo Acores và Madeira Điểm cực Tây của đất liền Châu Âu, Cabo da Roca, tọa lạc ở phía Tây của thủ đô Lisbon.
Các khu vực địa lý
Miền Bắc Bồ Đào Nha bao gồm hai vùng đất, trong đó Vùng đất sông Minho ở phía Tây Bắc là một trong những khu vực đông dân cư nhất, với các thành phố lớn nằm dọc bờ biển Đại Tây Dương và nhiều làng mạc trong nội địa Được mệnh danh là "Vườn Xanh" của Bồ Đào Nha, vùng Minho nổi bật với khí hậu ôn hòa và sự phong phú về thực vật Tại đây, nho được trồng chủ yếu trên các sườn đồi dọc theo thung lũng, phục vụ cho việc sản xuất rượu vang Poóc tô nổi tiếng.
Khu vực Đông Bắc của Bồ Đào Nha được gọi là Trás-os-Montes, nghĩa là "Đằng sau núi" Đây là một vùng núi non hùng vĩ, nơi có nhiều con sông chảy qua, trong đó nổi bật là sông Minho, tạo thành biên giới tự nhiên với Tây Ban Nha, và sông Douro.
Miền Trung Bồ Đào Nha chủ yếu là đồi núi, nổi bật với Serra da Estrela, khu vực quan trọng cho trượt tuyết Đất đai nơi đây màu mỡ và khí hậu lý tưởng cho việc trồng nho, với truyền thống này bắt nguồn từ thời kỳ La Mã.
Miền Nam Bồ Đào Nha bao gồm ba vùng chính: Terras do Sado, Alentejo và Algarve, với địa hình đa dạng từ bằng phẳng đến đồi núi và khí hậu nóng, khô Alentejo từng là vựa ngũ cốc quan trọng nhưng hiện nay dân cư thưa thớt và ngày càng bị bỏ hoang Ngoài ngũ cốc, nho và cây hướng dương đang trở thành những sản phẩm chủ lực của vùng, mặc dù tình trạng hạn hán kéo dài đã ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế địa phương.
Vùng Algarve, nằm dọc bờ biển phía Nam của Bồ Đào Nha, nổi bật với những thành phố xinh đẹp và bãi biển cát trắng cùng những vách đá dốc đứng, là điểm đến nghỉ dưỡng lý tưởng Các thành phố lớn như Évora, Faro và Lagos thu hút du khách bởi vẻ đẹp tự nhiên và văn hóa phong phú.
Bồ Đào Nha còn sở hữu hai quần đảo nổi tiếng là Madeira và Acores, cả hai đều có nguồn gốc từ núi lửa Ngọn núi cao nhất của Bồ Đào Nha, Monte Pico, đạt độ cao 2.351 m và nằm trên đảo Pico thuộc quần đảo Acores.
Điểm thấp nhất: Atlantic Ocean (0 m)
Điểm cao nhất: Ponta do Pico (Pico hay Pico Alto) ở Ilha do Pico ở Azores (2.351 m)
Bồ Đào Nha sở hữu nhiều tài nguyên khoáng sản quý giá như than, đồng, thiếc, vàng, cùng các quặng sắt như pyrite và chalcopyrite, kaolinite, wolframite và uraninite Nước này nằm trong số các quốc gia hàng đầu thế giới về sản xuất vonfram và urani Trong Chiến tranh Thế giới thứ II, vonfram từ Bồ Đào Nha đã được Đức Quốc xã sử dụng để sản xuất vũ khí, và bom nguyên tử ném xuống Hiroshima cũng chứa urani từ quốc gia này Mặc dù tài nguyên khoáng sản phong phú, nhưng các mỏ quặng lại phân bố không đồng đều và khó khai thác trên diện rộng.
Bồ Đào Nha sở hữu nhiều tài nguyên thiên nhiên quan trọng như cá, đá marble, đất sét, thạch cao, muối, đất trồng, thủy điện, quặng sunfit đồng và sắt, với trữ lượng quặng sắt ở khu vực Alentejo chiếm gần 23% tổng trữ lượng thế giới Ngoài ra, vỏ cây sồi bần cũng là một tài nguyên đáng chú ý.
Khí hậu
Ôn hòa, chịu ảnh hưởng của khí hậu Đại dương, mát, ẩm và nhiều mưa ở phía Bắc, khô và ấm hơn ở phía Nam.
Xã hội
Tổng số dân ước tính (7/2014): 10.813.834 người
Cơ cấu dân số (ước 2014):
65 tuổi trở lên: 18,6% (nam 824.062/ nữ 1.191.548)
Lực lượng lao động (2014): 5,271 triệu người
Mức độ tăng trưởng dân số (ước 2014): 0,12%
Tỷ lệ sinh (ước 2014): 9,42 trẻ/ 1.000 dân
Tỷ lệ tử vong (ước 2014): 10,97 người/ 1.000 dân
Tỷ suất di cư thuần: 2,74 nhập cư/ 1000 người dân (2014)
Cơ cấu giới tính: 0,95 nam/ nữ (2014)
65 tuổi trở lên: 0,69 nam/ nữ
Tuổi thọ dân số: 79, 01 tuổi (2014)
Nữ: 82,47 tuổi Độ tuổi trung bình: 41,1 tuổi (ước 2014)
Người Bồ Đào Nha là một dân tộc đa dạng, hình thành từ sự pha trộn giữa các nhóm người Iberia bản địa và hậu duệ của người La Mã, Goth, Suebi và Mor Ảnh hưởng của người Mor tại Bồ Đào Nha nổi bật hơn so với các quốc gia châu Âu khác Sau cuộc Reconquista, mặc dù nhiều người Mor bị đuổi đi, nhưng một số lớn vẫn ở lại và bị bắt làm nô lệ, họ đã hòa nhập vào cộng đồng Bồ Đào Nha và đóng góp quan trọng vào sự phát triển của nghề thủ công và nông nghiệp trong thời kỳ Trung cổ.
Bồ Đào Nha đã lâu nổi tiếng là một quốc gia di dân, với cộng đồng người Bồ Đào Nha đông đảo nhất tại Pháp, nơi có khoảng 600.000 người sinh sống Ngoài Pháp, người Bồ Đào Nha cũng hiện diện tại nhiều quốc gia khác Từ thời kỳ các cuộc chiến giành độc lập của các thuộc địa, Bồ Đào Nha đã trở thành điểm đến cho những người nhập cư từ các vùng thuộc địa của mình Sự gia nhập Liên minh Châu Âu (EU) đã thúc đẩy thêm quá trình di cư này.
Bồ Đào Nha, với sự biến đổi về kinh tế và chính trị, hiện đang thu hút một lượng lớn dân nhập cư, chủ yếu từ các quốc gia Châu Phi như Angola và Cabo Verde, Nam Mỹ với Brazil, cùng với các nước Đông Âu như Nga, Ukraina và Moldova.
Cuối năm 2003, Bồ Đào Nha có khoảng 250.000 người nước ngoài sinh sống, trong đó hơn một nửa đến từ các quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha, chủ yếu theo Công giáo và có nền văn hóa tương đồng Khoảng 25% trong số này là người châu Âu, bao gồm cả những người nghỉ hưu và những người đã từng là công dân Bồ Đào Nha nhưng nay mang quốc tịch khác Điều này cho thấy Bồ Đào Nha không phải đối mặt với thách thức hòa nhập những di dân có ngôn ngữ và văn hóa khác biệt như ở Đức Theo thống kê, cứ 10 người Bồ Đào Nha thì có một người có nguồn gốc không phải Bồ Đào Nha, nhiều người trong số đó hiện đã sở hữu hộ chiếu Bồ Đào Nha.
Hơn một nửa số người nước ngoài sinh sống tại thủ đô Lisbon, trong khi họ chủ yếu tập trung ở các khu vực đô thị ven biển Tại các vùng nội địa, tỷ lệ người nước ngoài chỉ chiếm dưới 0,5%.
Khoảng 97% dân số Bồ Đào Nha theo đạo Công giáo La Mã, với Fátima là địa điểm hành hương quan trọng để tưởng niệm mẹ của Giê-xu, Maria, người được người Bồ Đào Nha tôn sùng như một nữ thần Nhiều người tin rằng sự tôn thờ Maria phản ánh di sản văn hóa của tổ tiên họ, những người đã từng thờ phụng các nữ thần trước khi theo đạo Thiên chúa Ngoài ra, chỉ có 2% dân số theo đạo Tin lành và 4% theo các tôn giáo khác.
Tiếng Bồ Đào Nha là ngôn ngữ chính thức được sử dụng rộng rãi trên toàn quốc, trong khi chỉ có một số làng ở vùng Miranda do Douro nói tiếng Mirandês, một ngôn ngữ địa phương thuộc nhóm Asturian Mirandês, hay còn gọi là Língua Mirandesa trong tiếng Bồ Đào Nha, đã được chính phủ Bồ Đào Nha công nhận là ngôn ngữ chính thức.
Thể chế và cơ cấu hành chính
Bồ Đào Nha là một quốc gia theo chế độ Cộng hòa, với bốn nhánh chính trị quan trọng: Tổng thống, Thủ tướng và Hội đồng bộ trưởng, Quốc hội và Tư pháp Tổng thống, người đứng đầu Nhà nước, được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 5 năm và là chỉ huy tối cao của quân đội Tổng thống có quyền bổ nhiệm Thủ tướng và Hội đồng bộ trưởng dựa trên kết quả bầu cử Quốc hội Hội đồng Quốc gia, là cơ quan cố vấn cho Tổng thống, bao gồm các cựu Tổng thống, Thủ tướng, Chánh án Tòa án Hiến pháp, Thanh tra Nhân dân, cùng với hai Tổng thống của Acores và Madeira, và một số thành viên do Tổng thống và Quốc hội chỉ định Tổng thống cũng có quyền giải tán Quốc hội và yêu cầu tổ chức bầu cử mới.
Lãnh tụ đảng chiếm đa số ghế trong Quốc hội sẽ trở thành Thủ tướng, người đứng đầu chính phủ Thủ tướng có trách nhiệm thành lập Hội đồng bộ trưởng và trình bày một chương trình trước Quốc hội Nếu chương trình này không bị từ chối, chính phủ sẽ được Quốc hội chấp nhận.
Quốc hội Bồ Đào Nha gồm một viện với 230 ghế và có nhiệm kỳ 4 năm Theo hiến pháp, đảng hoặc liên minh chính trị chiếm đa số ghế sẽ thành lập Chính phủ.
Tòa án tối cao Bồ Đào Nha là cơ quan tư pháp cao nhất, bao gồm các Tòa án tối cao về quân sự, luật hành chính và luật thuế Tòa án Hiến pháp, với 9 thành viên, có trách nhiệm giám sát việc thực hiện luật theo Hiến pháp.
Bồ Đào Nha có hai đảng lớn Đảng Xã hội Chủ nghĩa (Partido Socialista) thành lập năm
Năm 1972, Đảng Xã hội Dân chủ (Partido Social Democrata) được thành lập với định hướng bảo thủ, chiếm 120 ghế trong Quốc hội, trong khi Đảng Dân chủ xã hội chiếm 72 ghế Quốc hội còn có sự hiện diện của Đảng Nhân dân (Partido Popular), được xem là đảng thiên hữu nhất, cùng với Đảng Cộng sản Bồ Đào Nha, có lịch sử lâu dài từ năm 1921, và Bloco de Esquerda đại diện cho giới trí thức cánh trái Tất cả năm đảng này hiện đều có đại diện trong Quốc hội Bồ Đào Nha.
Verdes") bao giờ cũng liên minh với Đảng Cộng sản và thường là có được một đại biểu trong Quốc hội
Cơ cấu hành chính của Bồ Đào Nha bao gồm 308 concelho và khoảng 4.000 freguesia Các concelho được tổ chức thành 18 vùng hành chính trên đất liền, trong khi toàn bộ các đảo tạo thành một vùng hành chính riêng.
Hiện nay, Bồ Đào Nha có ba cấp vùng hành chính tương ứng với ba cấp vùng của Liên minh Châu Âu
Bồ Đào Nha bao gồm Bồ Đào Nha lục địa cùng với hai vùng tự trị là Acores và Madeira, tạo thành các vùng hành chính cấp thứ nhất Cấu trúc hành chính này tương ứng với các vùng cấp thứ nhất trong Liên minh châu Âu.
Portugal's second-level administrative divisions consist of seven regions: Norte, Centro, Lisbon, Alentejo, Algarve, Acores, and Madeira These regions also represent the seven second-level areas within the European Union.
Vùng hành chính cấp thứ ba
Hệ thống pháp luật
Dựa trên hệ thống luật dân sự, các điều khoản pháp lý chủ yếu được quy định trong luật Tòa án Hiến pháp có nhiệm vụ kiểm tra tính hợp hiến của các quy định pháp luật Luật của EU được áp dụng trực tiếp tại Bồ Đào Nha.
Hiến pháp Bồ Đào Nha được thông qua vào ngày 2/4/1976, có hiệu lực kể từ ngày 25/4/1976 và đã được sửa đổi bổ sung qua nhiều lần.
Lịch sử
Bồ Đào Nha được hình thành từ thế kỷ I trước công nguyên và đã trải qua nhiều thế kỷ bị đô hộ bởi các vương quốc Pháp, Tây Ban Nha và Anh Năm 1143, Bồ Đào Nha giành độc lập và bước vào thời kỳ thịnh vượng Từ thế kỷ 13 đến 15, quốc gia này trở thành cường quốc hàng đầu, mở rộng thuộc địa ở châu Phi và châu Á Tuy nhiên, đến cuối thế kỷ 16, Bồ Đào Nha lại bị Tây Ban Nha chiếm đóng Năm 1883, chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử của đất nước này.
Năm 1910, nền Cộng hòa Bồ Đào Nha ra đời, nhưng đến năm 1926, tướng Salazar lên nắm quyền và thiết lập chế độ phát xít độc tài, đàn áp tàn bạo các lực lượng đối lập và cấm các đảng phái chính trị hoạt động Ngày 25 tháng 4 năm 1974, chế độ độc tài của Salazar bị lật đổ, mở ra một kỷ nguyên mới cho đất nước Đến năm 1975, Bồ Đào Nha trao trả quyền độc lập cho các nước thuộc địa ở Châu Phi Từ năm 1986, Bồ Đào Nha trở thành thành viên của NATO và gia nhập Cộng đồng Châu Âu (nay là EU).
Văn hóa
Bồ Đào Nha, thường được gọi là xứ sở của các nhà thơ, có nền văn học với thơ ca chiếm ưu thế hơn văn xuôi Trong thời kỳ Trung Cổ, khi quốc gia Bồ Đào Nha hình thành, thơ ca rất phát triển ở miền Đông Bắc bán đảo Iberia, tạo ra nhiều tác phẩm thi ca và thiên anh hùng ca xuất sắc Bên cạnh các nhà thơ nổi tiếng như Luís de Camões và Fernando Pessoa, còn có nhiều tác giả ít nổi tiếng nhưng cũng đóng góp quan trọng vào nền văn học hiện đại Bồ Đào Nha.
Văn xuôi Bồ Đào Nha phát triển chậm hơn thơ ca, chỉ hình thành từ thế kỷ 14 với những tác phẩm sử biên niên, nổi bật nhất là của Fernão Lopes Tuy nhiên, nền văn học hiện đại, đặc biệt là các tác phẩm của José Maria Eça de Queiroz và José Saramago, người đoạt giải Nobel năm 1998, lại được biết đến rộng rãi Ẩm thực Bồ Đào Nha rất phong phú, kết hợp nhiều món ăn từ các chuyến thám hiểm, với mỗi vùng miền có đặc sản riêng từ thịt, cá và hải sản Món ăn tiêu biểu là cá tuyết Đại Tây Dương, được chế biến theo 365 cách khác nhau Rượu vang Bồ Đào Nha, từ thời La Mã đã được liên kết với Bacchus, nổi tiếng với nhiều loại, trong đó rượu ngọt porto được xem là một trong những loại ngon nhất thế giới.
Fado, thể loại âm nhạc quan trọng nhất của Bồ Đào Nha, mang nghĩa là "số mạng" trong tiếng Bồ Đào Nha Đây là một điệu nhạc dân tộc thường mang tâm trạng buồn bã, góp phần tạo nên hình ảnh của người Bồ Đào Nha trầm lắng, khác biệt với sự sôi nổi của người Tây Ban Nha Fado gắn liền với khái niệm saudade, thể hiện nỗi buồn và sự tưởng nhớ, có nguồn gốc từ sự pha trộn giữa những bài hát của các ngư dân Bồ Đào Nha và âm điệu của những người nô lệ Châu Phi.
Truyền thống múa và nhạc Bồ Đào Nha đã hòa quyện với ảnh hưởng văn hóa của những người nô lệ từ Angola, tạo nên điệu Samba nổi tiếng tại Brazil Samba không chỉ là một phần quan trọng trong văn hóa Brazil mà còn thể hiện sự giao thoa giữa các nền văn hóa khác nhau.
Lễ tôn vinh ba vị thánh nhân dân (Santos Populares) diễn ra vào tháng 6 hàng năm tại Bồ Đào Nha, tôn vinh ba vị thánh là Antôn Padua, Gioan Tẩy giả và Phêrô Người dân nơi đây tổ chức lễ hội với rượu vang, água-pé (rượu trái cây lên men), bánh mì, cá mòi, cùng các hoạt động hóa trang, múa trên phố, đám cưới và pháo hoa.
Lễ kỷ niệm Santo António diễn ra vào đêm 12 và sáng 13 tháng 6 tại Lisboa, nơi vị thánh này ra đời, với các hoạt động hóa trang trên đường phố (Marchas Populares) São João, được kỷ niệm vào ngày 24 tháng 6, là vị thánh được yêu thích nhất, đặc biệt ở Porto và Braga, nơi người dân thưởng thức cá mòi và xúp Caldo Verde, đồng thời gõ búa nhựa lên đầu nhau để cầu may Lễ kỷ niệm São Pedro diễn ra vào ngày 28 và 29 tháng 6, chủ yếu tại Póvoa de Varzim và Barcelos.
Bóng đá là môn thể thao phổ biến nhất tại Bồ Đào Nha, nơi sản sinh ra nhiều cầu thủ nổi tiếng thế giới như Eusébio, Rui Costa, Nuno Gomes và đặc biệt là Cristiano Ronaldo Với sự yêu thích và đam mê mạnh mẽ, bóng đá đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa thể thao của quốc gia này.
Ngoài bóng đá, các vận động viên thể thao Bồ Đào Nha còn đạt nhiều thành tựu quốc tế ấn tượng trong các môn như chạy việt dã, bóng chuyền bãi biển và khúc côn cầu trên giày trượt (Roller-Hockey).
Bồ Đào Nha có một môn thể thao truyền thống mang tên Jogo do pau, hay còn gọi là chơi gậy, là một hình thức tự vệ sử dụng một gậy gỗ đơn giản làm vũ khí Môn thể thao này có nguồn gốc từ
10 thời kỳ Trung Cổ, ngày nay vẫn còn được luyện tập với gậy dài khoảng từ 60 cm đến 80 cm tức là ngắn hơn nguyên thủy rất nhiều.
Giáo dục
Trước cuộc Cách mạng hoa cẩm chướng năm 1974, giáo dục ở Bồ Đào Nha không được chú trọng, và sau cách mạng, việc cải cách hệ thống giáo dục diễn ra chậm chạp Hiện nay, điều này đã trở nên rõ ràng, với chỉ 1/10 người trong độ tuổi 30 tốt nghiệp đại học vào năm 2000.
Tỷ lệ mù chữ ở Bồ Đào Nha cao gần 15%, là mức cao nhất trong EU, gây cản trở lớn cho sự phát triển kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, nơi mà nhiều người mù chữ sinh sống Hơn nữa, tầng lớp trung lưu của Bồ Đào Nha chỉ được đào tạo dưới mức trung bình, do việc tiếp cận giáo dục đại học chỉ trở nên dễ dàng trong những năm gần đây Điều này dẫn đến sự thiếu hụt những doanh nhân được đào tạo bài bản, khiến cho các chủ doanh nghiệp truyền thống khó cạnh tranh với nước ngoài, vì họ thường giữ vị trí lãnh đạo nhờ thừa kế chứ không phải do năng lực đào tạo.
Hệ thống giáo dục bao gồm trường tiểu học (4 năm) và trung học cấp I (5 năm), với quy định bắt buộc cho trẻ em từ 6 tuổi phải học 9 năm Chương trình giảng dạy tại các trường công lập miễn phí, trong khi gia đình có thể nhận hỗ trợ khi cho con học tại các trường tư nhân Sau khi hoàn thành trung học cấp I, học sinh có thể tiếp tục học trung học cấp II (3 năm) để đủ điều kiện vào đại học Sinh viên có thể lựa chọn học tại các trường đại học tổng hợp hoặc trường đại học thực hành, với sự hỗ trợ cho các vùng hẻo lánh Việc chuyển trường tương đối dễ dàng, nhưng sinh viên phải thi vào đại học và đóng học phí, với mức học phí tại trường tư thường cao hơn trường công, có thể lên đến 850 Euro mỗi năm Khoảng 1/3 sinh viên theo học tại các trường tư, trong khi khoảng 20% sinh viên nhận hỗ trợ tài chính từ nhà nước tùy theo thu nhập.
Ngày nghỉ/lễ tết
Ngày 1 tháng 1: Tết năm mới
Lễ hội hóa trang (tuy không phải chính thức nhưng trên thực tế là lễ)
Thứ sáu tuần Thánh (còn gọi là Thứ Sáu tốt lành), là ngày thứ sáu trước lễ Phục sinh
Ngày 25 tháng 4: Ngày Tự do (Kỷ niệm Cách mạng hoa cẩm chướng)
Ngày 1 tháng 5: Quốc tế lao động
Ngày 10 tháng 6: Ngày Bồ Đào Nha (Ngày mất của Luís de Camões)
Ngày 15 tháng 8: Lễ Đức Mẹ lên trời
Ngày 5 tháng 10: Thành lập Cộng hòa (năm 1910)
Ngày 1 tháng 11: Lễ các Thánh
Ngày 1 tháng 12: Tái độc lập (năm 1640)
Ngày 8 tháng 12: Lễ Đức Mẹ vô nhiễm
Ngày 25 tháng 12: Lễ Giáng sinh
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ, THƯƠNG MẠI VÀ ĐẦU TƯ
Kinh tế
1.1 T ổ ng quan tình hình phát tri ể n kinh t ế
Kể từ khi gia nhập EU năm 1986, nền kinh tế Bồ Đào Nha đã phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự phát triển của các ngành dịch vụ Trong hai thập kỷ qua, Bồ Đào Nha đã thành công trong việc tư nhân hóa nhiều công ty nhà nước và thực hiện chính sách mở cửa cho các lĩnh vực kinh tế, bao gồm tài chính và viễn thông.
Kinh tế Bồ Đào Nha đã phát triển liên tục trong gần hai thập kỷ qua, nhưng giai đoạn 2004-2007 chỉ đạt mức tăng trưởng 1,2% Thâm hụt ngân sách lên tới 5% GDP, vượt quá ngưỡng quy định của Hiệp ước Maastricht, trong khi GDP chỉ đạt 86,8% mức trung bình của Châu Âu, khiến Bồ Đào Nha trở thành quốc gia có nền kinh tế kém phát triển nhất Tây Âu Nền công nghiệp và nông nghiệp vẫn chưa hoàn thiện và lạc hậu, cùng với hệ thống giáo dục yếu kém đã cản trở sự tiếp thu công nghệ cao của người dân Bồ Đào Nha chủ yếu thu hút đầu tư từ Châu Á và Trung Âu, nhưng vào năm 2008, tăng trưởng GDP chỉ đạt 0,9% do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu bắt nguồn từ Mỹ.
Nền kinh tế đang đối mặt với khủng hoảng thị trường trái phiếu do năng lực cạnh tranh yếu kém, triển vọng tăng trưởng thấp và nợ công cao Chính phủ đã thực hiện các biện pháp thắt chặt ngân sách, giảm thâm hụt từ 9,4% GDP năm 2009 xuống 4,6% GDP năm 2011 Tuy nhiên, nhà đầu tư lo ngại về khả năng đạt được các mục tiêu này và xử lý nợ Thay vì kích cầu, chính phủ hiện tập trung vào thúc đẩy xuất khẩu và cải cách thị trường lao động để tăng trưởng GDP và cải thiện năng lực cạnh tranh.
Nền kinh tế Bồ Đào Nha tiếp tục co lại trong năm 2011 và 2012, với sự suy yếu nhu cầu nội địa dẫn đến lạm phát thấp hơn do giá dầu tăng cao không còn ảnh hưởng và giảm thuế gián tiếp Theo Viện thống kê quốc gia INE, kinh tế Bồ Đào Nha đã sụt giảm 3,2% trong năm 2012 Tuy nhiên, vào ngày 3/7/2013, thị trường tài chính Bồ Đào Nha đã trải qua biến động mạnh khi thông tin về việc Bộ trưởng tài chính và Bộ trưởng ngoại giao từ chức được công bố.
Cuối năm 2014, kinh tế Bồ Đào Nha ghi nhận sự tăng trưởng nhẹ với GDP tăng 0,5% trong quý 4, so với 0,3% trong quý 3, đạt 0,9% cho cả năm Sự phục hồi này sẽ tiếp tục trong hai năm tới, nhờ vào cải thiện trong hoạt động xuất khẩu Nhu cầu nội địa cũng sẽ có sự đóng góp lớn hơn vào năm 2016 khi đầu tư và tiêu dùng cá nhân tăng Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp giảm, nhưng vẫn ở mức cao, ảnh hưởng đến lương và giá cả.
Mức lạm phát thấp sẽ tăng khả năng cạnh tranh, nhưng nó cũng làm cho khu vực doanh nghiệp khó giảm nợ hơn
Chính phủ Bồ Đào Nha đang tiến hành tái cân bằng các lĩnh vực giao thương và nâng cao sức cạnh tranh trong dịch vụ, đồng thời cải cách hệ thống tư pháp và giảm thuế Những cải cách trong hệ thống tiền lương đóng vai trò quan trọng trong quá trình này và cần được duy trì Ủy ban châu Âu dự báo tỷ lệ thất nghiệp của Bồ Đào Nha sẽ giảm từ 14,2% năm 2014 xuống còn 13,4% trong năm 2015 Thâm hụt ngân sách của chính phủ Bồ Đào Nha đạt 4,6% GDP năm 2014 và dự kiến sẽ giảm xuống còn 3,2% trong năm 2015.
Bồ Đào Nha sẽ tăng 1,5% trong năm 2015
1.2 Các ngành kinh t ế tr ọ ng đ i ể m
Bồ Đào Nha nổi tiếng với hoa trái, rượu vang và cây cối phong phú Hầu hết người dân ở đây làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, với nhiều trang trại nhỏ do gia đình quản lý, có diện tích trung bình khoảng 65 hecta đất canh tác.
Nho và ôliu được trồng rộng rãi, trong khi ngũ cốc chủ yếu là yến mạch và lúa Các loại trái cây như táo, lê, đào và cam chanh được sản xuất để xuất khẩu, và cà chua được chế biến thành sốt cà chua Tuy nhiên, Bồ Đào Nha không tự cung cấp đủ lương thực cho mình, phải nhập khẩu gần một nửa lượng thực phẩm, bao gồm lúa mì, ngô và thịt.
Rừng chiếm khoảng 1/4 diện tích Bồ Đào Nha, chủ yếu là các đồn điền thông và bạch đàn Bồ Đào Nha là nhà cung cấp lớn nhất thế giới về vỏ cây sồi bần, trồng trên 200.000 hecta rừng sồi bần tại Alentejo và Algarve Tuy nhiên, các đồn điền sồi bần và cây hạnh đang gặp khủng hoảng, trong khi bạch đàn được trồng rộng rãi vì tăng trưởng nhanh, cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp bột giấy Mặc dù bạch đàn đóng vai trò kinh tế quan trọng, nhưng việc trồng cây này gây lo ngại về môi trường do làm kiệt quệ đất, đẩy lùi rừng nguyên thủy và động vật, cũng như dễ gây cháy rừng vào mùa hè.
Vỏ bần không chỉ được sử dụng làm nút bần cho rượu vang Bồ Đào Nha mà còn có nhiều ứng dụng khác như chất cách nhiệt, phao câu cá, tấm lợp, tấm cách âm và chế tạo dụng cụ thể thao như vợt bóng bàn và cầu lông Xuất khẩu vỏ sồi bần mang lại cho Bồ Đào Nha hơn 200 triệu đô la Mỹ mỗi năm, tuy nhiên, cây sồi bần phát triển chậm và theo quy định pháp luật, vỏ cây chỉ được bóc 11 năm một lần.
Khoảng 20% lực lượng lao động tại Bồ Đào Nha làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, nhưng nhiều nông dân vẫn sử dụng các phương pháp canh tác lạc hậu, dẫn đến lợi nhuận từ sản xuất nông nghiệp liên tục giảm Các chuyên gia khuyến nghị cần mở rộng diện tích canh tác để cải thiện tình hình này.
Việc trồng rừng thông và bạch đàn đang trở thành xu hướng mang lại lợi nhuận cao hơn, đặc biệt trong những năm gần đây, nỗ lực tái tạo rừng đã được tăng cường đáng kể.
Nông nghiệp Bồ Đào Nha được coi là một trong những lĩnh vực kém hiệu quả nhất ở châu Âu, với tỷ lệ đóng góp vào tổng sản phẩm quốc nội chỉ khoảng 5% Mặc dù hơn 15% lực lượng lao động làm việc trong ngành này, nhiều doanh nghiệp nông nghiệp đã phải ngừng hoạt động trong thời gian gần đây.
Bồ Đào Nha sở hữu nhiều nguồn lợi thiên nhiên phong phú, nhưng mức độ công nghiệp hóa vẫn ở mức trung bình Hiện tại, đất nước này đang có tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng Nhiều ngành công nghiệp đã được nhà nước kiểm soát từ năm 1974, và hiện vẫn còn nhiều doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước.
Bồ Đào Nha nổi bật với các sản phẩm công nghiệp chủ yếu như vải sợi, quần áo (khoảng 1/3 sản lượng được xuất khẩu), cá sardine và cá ngừ đóng hộp, cà chua nghiền, xi măng, bột giấy, phân hóa học và dầu ôliu tinh luyện Nguồn năng lượng cho ngành công nghiệp chủ yếu đến từ các nhà máy thủy điện ở vùng núi phía Bắc.
Thương mại
Năm 2014, giá trị xuất khẩu của Bồ Đào Nha đạt 63,986 tỷ USD, chủ yếu bao gồm các mặt hàng nông sản, thực phẩm, rượu vang, sản phẩm dầu, hóa chất, chất dẻo và cao su, da, gỗ, bột gỗ, giấy, vật liệu dệt may, quần áo, giày dép, máy móc, công cụ và kim loại cơ bản.
Các đối tác xuất khẩu chính của Bồ Đào Nha là: Tây Ban Nha 23,9%, Đức 11,7%, Pháp 11,7%, Angola 6,5%, Anh 5,5%, Hà Lan 4,1%, Hoa Kỳ 4,1% (2013)
Năm 2014, Bồ Đào Nha đã nhập khẩu tổng giá trị 77,989 tỷ USD, với các mặt hàng chủ yếu bao gồm sản phẩm nông nghiệp, hóa chất, phương tiện vận tải, dụng cụ quang học, phụ kiện máy tính, chất bán dẫn, sản phẩm dầu mỏ, kim loại cơ bản, thực phẩm và vật liệu dệt Các đối tác nhập khẩu chính của Bồ Đào Nha là Tây Ban Nha (32,5%), Đức (11,5%), Pháp (6,8%), Ý (5,2%), Hà Lan (5%) và Angola (4,7%) vào năm 2013.
Kim ngạch thương mại của Bồ Đào Nha giai đoạn 2010 -2014 Đvt: Tỷ USD
Năm Nhập khẩu Xuất khẩu
Đầu tư
Trong giai đoạn 2009-2010, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Bồ Đào Nha đã giảm, nhưng đã phục hồi nhờ phản ứng tích cực của các nhà đầu tư đối với nỗ lực ổn định của Chính phủ Từ giữa tháng 9 năm 2013 đến năm 2014, vốn FDI tăng 3,1%, đạt 11,9 tỷ EUR, cho thấy sự cải thiện trong môi trường kinh doanh của Bồ Đào Nha Năm 2015, Bồ Đào Nha được xếp hạng 25 trong số 189 quốc gia bởi Ngân hàng Thế giới.
FDI là ưu tiên hàng đầu của chính phủ Bồ Đào Nha, đặc biệt trong việc phát triển năng lượng tái tạo Bồ Đào Nha hiện có nhà máy điện năng lượng mặt trời lớn thứ hai thế giới và đang khai thác năng lượng sóng từ biển Những lĩnh vực này mở ra nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn cho nhà đầu tư nước ngoài.
Bồ Đào Nha sở hữu nền kinh tế đa dạng và hưởng nhiều lợi ích từ việc là thành viên của Liên minh châu Âu Tuy nhiên, bộ máy hành chính quan liêu và các thủ tục pháp lý có thể cản trở việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) Theo Cơ quan xúc tiến đầu tư Bồ Đào Nha, năm 2014, Lisbon đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho FDI trong lĩnh vực bất động sản, với Liên minh châu Âu là nhà cung cấp chính, đứng đầu là Tây Ban Nha.
Hà Lan) Trong năm 2014, Bồ Đào Nha đứng thứ 4 xếp hạng vốn FDI của Trung Quốc đầu tư vào Liên minh châu Âu
Bồ Đào Nha không phân biệt đối xử giữa đầu tư nước ngoài và đầu tư trong nước, đồng thời không yêu cầu đăng ký hoạt động đầu tư nước ngoài với các cơ quan chức năng Chính phủ Bồ Đào Nha còn cung cấp các ưu đãi đầu tư cho những dự án quy mô lớn, từ 25 triệu Euro trở lên Đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào Bồ Đào Nha đạt tỷ USD.
Nguồn: Trademap 2015 Đầu tư ra nước ngoài của Bồ Đào Nha Đvt: Tỷ USD
Cở sở hạ tầng kinh tế
Bồ Đào Nha có khoảng 150 đài phát thanh, trong đó nổi bật là đài RTP và Đài phát thanh Công giáo Radio Renascença, phát sóng trên toàn quốc Tại Trung Âu, người nghe có thể tiếp cận đài RTP qua sóng ngắn, tuy nhiên chỉ có nội dung bằng tiếng Bồ Đào Nha.
Hiện nay, tại Bồ Đào Nha, đang diễn ra quá trình hợp nhất trong ngành báo chí, dẫn đến khả năng nhiều tờ báo nhỏ sẽ phải ngừng phát hành Các tờ báo quan trọng nhất trong thời điểm này vẫn đang giữ vai trò chủ chốt trong việc cung cấp thông tin cho độc giả.
Diário de Notícias có xu hướng tự do bảo thủ, trong khi Público nghiêng về tự do khuynh tả, cả hai đều có trụ sở tại Lisbon Tại Porto, Jornal de Notícias cũng rất nổi bật Các báo thể thao như O Jogo và A Bola có lượng phát hành lớn và chủ yếu tập trung vào bóng đá Expresso được coi là tuần báo tốt nhất, trong khi Maria và Nova là hai tạp chí nổi bật trong lĩnh vực báo chí giật gân.
Gente là có số lượng in nhiều nhất
Đến năm 2012, Bồ Đào Nha ghi nhận 4,558 triệu đường dây điện thoại cố định và 12,312 triệu thuê bao điện thoại di động Ngoài ra, số lượng thuê bao Internet đạt hơn 3,748 triệu, với 5,168 triệu người sử dụng Internet trong cùng năm.
Bồ Đào Nha sở hữu 64 sân bay, trong đó ba sân bay quan trọng nhất là Porto, Lisbon và Faro, phục vụ nhiều hãng hàng không, chủ yếu là TAP Air Portugal và Portugália Mặc dù có các chuyến bay nội địa, nhưng do diện tích nhỏ của đất nước, những chuyến bay này không thu hút nhiều và thường có giá tương đối cao.
Hệ thống đường bộ được cải thiện đáng kể nhờ vào sự hỗ trợ tài chính từ EU thông qua nhiều quỹ Các tuyến đường quan trọng nhất bao gồm các xa lộ phải trả tiền (Autoestradas) và các đường không phải trả tiền (Itinerários Principais - IP).
Tại Bồ Đào Nha, các Itinerários Complementares (IC) vẫn thường gặp những con đường lát đá tảng ở vùng hẻo lánh Theo thống kê, giao thông đường bộ tại đây được xem là một trong những hình thức giao thông không an toàn nhất ở Châu Âu Taxi có giá cả phải chăng, đặc biệt là trong các thành phố, và mạng lưới xe buýt dày đặc giúp kết nối gần như tất cả các làng với mức giá rẻ Tuy nhiên, nhiều con đường nhỏ ở Bồ Đào Nha lại khá hẹp và đầy ổ gà, trong khi các tuyến cao tốc đang được xây dựng ở một số khu vực Nhiều người dân ưa chuộng sử dụng dịch vụ xe điện giá rẻ, mặc dù cần phải mua vé Một số xe tốc hành (rapidos) cung cấp những chuyến đi sang trọng với tốc độ cao giữa các thành phố lớn trong nước.
Mặc dù mạng lưới đường sắt không phong phú, nhưng các tuyến đường chính vẫn mang lại sự nhanh chóng và hiệu quả Giá vé tàu hỏa khá hợp lý Tuy nhiên, các tuyến đường phụ đã không được đầu tư trong nhiều năm qua và nhiều tuyến đã ngừng hoạt động gần đây.
Bồ Đào Nha sở hữu 82.900 km đường quốc lộ và 3.319 km đường sắt, cùng với hệ thống đường ống dẫn khí dài 1.344 km và đường ống dẫn dầu 11 km Các thành phố Lisbon và Oporto còn có hệ thống xe điện và xe điện ngầm Tuyến đường cao tốc mới nối Lisbon với Oporto đã rút ngắn thời gian di chuyển giữa hai thành phố xuống chỉ còn hơn ba giờ Mặc dù từng là cường quốc hàng hải, hiện nay Bồ Đào Nha không còn đội tuyển mạnh, nhưng Lisbon và Oporto vẫn giữ vai trò là những thương cảng nhộn nhịp.
Portline là công ty quốc doanh chuyên vận tải thương mại, kết nối Bồ Đào Nha với các nước Bắc Âu và các quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha tại châu Phi Hãng hàng không TAP, với hơn 40 năm hoạt động, phục vụ 24 quốc gia và có các sân bay quốc tế tại Lisbon, Oporto, Faro (Algarve), cùng với các quần đảo Azores và Madeira.
Các chỉ số kinh tế, thương mại cơ bản
GDP (theo tỷ giá hối đoái chính thức): 228,2 tỉ USD (2014)
GDP ngang giá sức mua: 276 tỷ USD
Thu nhập bình quân đầu người: 26.300 USD
Tăng trưởng GDP: 1% (2014) Đóng góp vào GDP của các ngành kinh tế:
Lực lượng lao động: 5,271 triệu người (2014)
Thu chi của chính phủ: Thu 99,6 tỷ USD, chi 110,7 tỷ USD
Các sản phẩm nông nghiệp chủ đạo: ngũ cốc, khoai tây, cà chua, ôliu, nho, cừu, trâu bò, dê, lợn, gà, sản phẩm sữa, cá
Các ngành kinh tế chính bao gồm dệt may, giày dép, sản xuất bột gỗ, giấy, và các sản phẩm từ vỏ sồi bần Ngoài ra, còn có kim loại và cơ khí, lọc dầu, hóa chất, cũng như ngành đóng hộp thực phẩm như thịt và cá Ngành cao su và sản phẩm nhựa, đồ gốm, đồ điện tử, thiết bị liên lạc, thiết bị vận tải đường sắt, và thiết bị cho không gian vũ trụ cũng đóng góp quan trọng Cuối cùng, ngành đóng và sửa chữa tàu biển, cùng với sản xuất rượu và du lịch, tạo nên sự đa dạng trong nền kinh tế.
Mức tăng trưởng sản xuất công nghiệp: 2,1% (2014)
Nợ nước ngoài: 508,3 tỷ USD (31/12/2012).
Quan hệ quốc tế
Bồ Đào Nha đặt ưu tiên hàng đầu trong việc phát triển quan hệ với các nước trong khu vực, đặc biệt là 27 thành viên EU Đồng thời, nước này cũng chú trọng tăng cường quan hệ với Hoa Kỳ thông qua mối quan hệ EU - Hoa Kỳ và trong khuôn khổ NATO Ngoài hai ưu tiên chính, Bồ Đào Nha còn tiếp tục triển khai chính sách nhằm thúc đẩy quan hệ với các quốc gia thuộc Cộng đồng nói tiếng Bồ Đào Nha, bao gồm Brazil, Angola, Mozambique, Guiné-Bissau, São Tomé e Príncipe, Cabo Verde và Đông Timor.
Bồ Đào Nha duy trì mối quan hệ tốt với các quốc gia trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, đặc biệt chú trọng đến Trung Quốc và Ấn Độ thông qua các chuyến thăm cấp cao và ký kết hiệp định hợp tác, như chuyến thăm của Tổng thống Bồ Đào Nha đến Trung Quốc năm 2005 và Ấn Độ năm 2007, cùng với chuyến thăm của Thủ tướng đến cả hai nước này trong cùng năm Trong khi đó, dù có mối quan hệ lịch sử với Châu Phi, vai trò của Bồ Đào Nha đã giảm sút, và nước này hiện tập trung vào việc tăng cường quan hệ với các quốc gia Châu Phi thông qua Liên minh Châu Âu, giữ vai trò nhất định trong các chính sách của EU đối với khu vực này.
Bồ Đào Nha chuyển giao Macao cho Trung Quốc vào cuối 1999
Portugal is an active participant in numerous international organizations, including ABEDA, AfDB, AsDB, and the Australia Group The country is also a member of key institutions such as BIS, CE, CERN, and CPLP, as well as financial entities like EBRD, EIB, and IMF Portugal engages in various global collaborations through organizations like NATO, OECD, and WHO, and holds observer status in groups such as LAIA and OAS Additionally, it is involved with UN entities, including UNESCO, UNHCR, and UNIDO, showcasing its commitment to international cooperation and development.
QUAN HỆ HỢP TÁC VỚI VIỆT NAM
Quan hệ ngoại giao
Vào ngày 1/7/1975, Bồ Đào Nha đã chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam ở cấp Đại sứ Hiện nay, Đại sứ quán Bồ Đào Nha tại Bangkok kiêm nhiệm Việt Nam, trong khi Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp kiêm nhiệm Bồ Đào Nha Hai bên duy trì các cuộc tiếp xúc chính trị thông qua các Đại sứ quán kiêm nhiệm và các tổ chức quốc tế lớn.
Gần đây, Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam và Bồ Đào Nha đã thường xuyên gặp gỡ tại các hội nghị cấp cao quốc tế như ASEM 1995, 1996 và 1997 để thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương Bồ Đào Nha đánh giá cao chính sách và thành tựu đổi mới của Việt Nam, đồng thời coi trọng vị trí của Việt Nam trong khu vực Đông Nam Á.
Tháng 2/1998, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm thăm chính thức Bồ Đào Nha
Vào tháng 10 năm 2005, Bộ trưởng Kinh tế và Việc làm Bồ Đào Nha, Alvaro Barreto, đã tham dự Hội nghị Cấp cao ASEM 5 diễn ra tại Bồ Đào Nha.
Hà Nội Ngài Bộ trưởng đã có buổi gặp và làm việc với Phó Thủ tướng Vũ Khoan nhằm thúc đẩy các quan hệ hợp tác song phương
Tháng 4/2009, Quốc Vụ khanh Bộ Ngoại giao Bồ Đào Nha Joao Gomes Cravinho thăm Việt Nam
Tháng 9/2009, Phó Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Đức Kiên thăm Bồ Đào Nha
Tháng 10/2009: Tham khảo Chính trị cấp Vụ trưởng giữa Bộ Ngoại giao 2 nước tại Lisbon, Bồ Đào Nha
Tháng 9/2011: Thứ trưởng Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng trao chấp nhận Lãnh sự danh dự của Bồ Đào Nha tại Việt Nam
Tháng 1/2012: Đại sứ Dương Chí Dũng trình Thư ủy nhiệm lên Tổng thống Cộng hòa Bồ Đào Nha
Mặc dù cả hai bên đều có nguyện vọng tăng cường quan hệ hợp tác kinh tế, nhưng do hạn chế về tiềm lực, mối quan hệ này vẫn chưa đạt được sự phát triển đáng kể.
Các hiệp định đã ký kết:
Tháng 8/1986 Việt Nam đã ký kết Hiệp định Vận tải và Dịch vụ hàng không với Macao (do Bồ Đào Nha quản lý)
Tháng 2/1998, ký Hiệp định Vận tải Hàng không với Bồ Đào Nha
Hai bên đang tiến hành trao đổi dự thảo tài liệu cho các Hiệp định Khuyến khích và Bảo hộ đầu tư, cũng như Hiệp định Tránh đánh thuế hai lần Những hiệp định này sẽ tạo ra khuôn khổ pháp lý cần thiết nhằm thúc đẩy và phát triển quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại.
Quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại
Kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Bồ Đào Nha tuy còn hạn chế nhưng đã có sự tăng trưởng ổn định qua các năm Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, năm 2014, tổng kim ngạch đạt 346,327 triệu USD, tăng 24,6% so với năm 2013 Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Bồ Đào Nha đạt 272,72 triệu USD, tăng 11,3%, trong khi nhập khẩu từ Bồ Đào Nha đạt 73,59 triệu USD, tăng 123,5% so với năm trước.
Việt Nam chủ yếu xuất siêu sang Bồ Đào Nha với các mặt hàng như hải sản, cà phê, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, giày dép, đá quý và kim loại quý, xe đạp và phụ tùng, cũng như máy vi tính và linh kiện Đồng thời, Việt Nam nhập khẩu từ Bồ Đào Nha các nguyên liệu phục vụ sản xuất như phụ liệu dệt may – da giày, hóa chất, và máy móc thiết bị.
Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Bồ Đào Nha năm 2014 và 4 tháng đầu năm 2015 Đvt: USD
STT Mặt hàng chủ yếu ĐVT Trị giá
3 Gỗ và sản phẩm gỗ USD 2.318.914 781.792
4 Giày dép các loại USD 1.743.719 352.410
5 Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện
6 Điện thoại các loại và linh kiện USD 115.478.412 34.944.826
Nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam
Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam -Bồ Đào Nha giai đoạn 2011 – 4T/2015 Đvt: USD
Nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam
MỘT SỐ ĐIỀU CẦN BIẾT KHI KINH DOANH VỚI BỒ ĐÀO NHA
Các quy định về xuất nhập khẩu
Các công ty xuất khẩu hàng hóa vào Bồ Đào Nha cần lưu ý các vấn đề liên quan đến chứng từ nhập khẩu sau:
Hóa đơn thương mại là tài liệu quan trọng trong quy trình xuất nhập khẩu, tuy nhiên, không có quy định cụ thể về mẫu hóa đơn Hải quan Bồ Đào Nha yêu cầu mỗi lô hàng nhập khẩu phải đi kèm với hai bản hóa đơn thương mại tối thiểu để đảm bảo tính hợp lệ và minh bạch trong giao dịch.
Hóa đơn thương mại cần được cung cấp cho nhà nhập khẩu bằng tiếng Bồ Đào Nha hoặc tiếng Anh, với mô tả chính xác và cụ thể về hàng hóa, bao gồm trị giá hàng hóa theo giá FOB và CIF, cùng với chi tiết các chi phí cấu thành giá CIF Ngoài ra, hóa đơn cũng phải ghi rõ nơi xuất xứ của hàng hóa và kèm theo giấy chứng nhận từ Phòng Thương mại nước xuất xứ Trong trường hợp hàng hóa đã qua xử lý công nghiệp hoặc không được sản xuất hoàn toàn tại nước xuất xứ, hóa đơn cần có ghi chú của Cơ quan Lãnh sự Bồ Đào Nha tại khu vực đó Lưu ý rằng chữ ký qua fax trên hóa đơn sẽ không có giá trị pháp lý.
Hóa đơn chiếu lệ (Pro-foram invoice): được sử dụng đối với những mặt hàng cần xin phép nhập khẩu
Vận đơn đường biển và đường không không cần chứng thực hợp pháp từ cơ quan lãnh sự, nhưng cần ghi rõ xuất xứ và trọng lượng hàng hóa Vận đơn theo lệnh có thể được chấp nhận nếu có ký hậu của người chuyên chở Ngoài ra, vận đơn cần được lập thành hai bản bằng tiếng Bồ Đào Nha hoặc tiếng Anh.
Bồ Đào Nha không yêu cầu giấy chứng nhận xuất xứ cho sản phẩm từ Hoa Kỳ và các sản phẩm dệt sản xuất ngoài Hoa Kỳ, như Ấn Độ và Trung Quốc Tuy nhiên, nếu áp dụng hạn ngạch nhập khẩu cho sản phẩm dệt, giấy phép từ nước sản xuất là cần thiết Giấy chứng nhận xuất xứ không cần thiết cho hàng hóa gửi trực tiếp bằng đường biển, đường không hoặc bưu kiện, nếu vận đơn đã ghi rõ nơi xuất xứ Đối với lô hàng không có hóa đơn thương mại nhưng có thông tin xuất xứ trên vận đơn, giấy chứng nhận xuất xứ là bắt buộc Mẫu giấy chứng nhận có thể lấy tại Cơ quan lãnh sự hoặc Phòng Thương mại Bồ Đào Nha và phải được xác nhận bởi Phòng Thương mại hoặc Cơ quan lãnh sự tại cảng xếp hàng hoặc cảng quá cảnh Lưu ý rằng chữ ký qua fax trên giấy chứng nhận xuất xứ không được chấp nhận.
Đơn bảo hiểm: theo tập quán thương mại quốc tế thông dụng
Phiếu đóng gói là tài liệu không bắt buộc nhưng thường được Hải quan Bồ Đào Nha yêu cầu Tài liệu này cần ghi rõ trọng lượng tổng và trọng lượng tịnh của hàng hóa.
Khi nhập khẩu vào Bồ Đào Nha, một số mặt hàng yêu cầu chứng từ đặc biệt Các sản phẩm thực phẩm và thực vật như hoa tươi cắt cành, thực vật có rễ và rơm cần có giấy chứng nhận kiểm dịch động thực vật bằng tiếng Bồ Đào Nha Đối với vật liệu điện, thiết bị và máy móc xây dựng, cần có giấy chứng nhận tuân thủ các chỉ thị của EU Nho, đồ uống có cồn và thuốc lá cũng phải có giấy chứng nhận tính chất xác thực Hạt giống cần kèm theo giấy chứng nhận từ cơ quan có thẩm quyền của nước xuất xứ, bao gồm tên nhà xuất khẩu, mô tả loại hạt giống, trọng lượng, độ sạch và khả năng nảy mầm Ngoài ra, giấy chứng nhận xuất xứ có thể được yêu cầu nếu hàng hóa đến từ nước có quy định hạn chế về định lượng nhập khẩu hoặc các hạn chế khác của Bồ Đào Nha.
Bồ Đào Nha là quốc gia thành viên của EU, do đó phần lớn hàng hóa được phép nhập khẩu tự do Tuy nhiên, một số mặt hàng như nông sản và sản phẩm phục vụ cho mục đích quân sự và dân dụng yêu cầu giấy phép nhập khẩu Đối với hàng hóa có tính chất kép, vừa phục vụ quân sự vừa dân sự, cần bổ sung giấy chứng nhận giao hàng Ngoài ra, một số sản phẩm dệt may và công nghiệp từ các quốc gia nhất định cũng phải có giấy phép nhập khẩu Đơn xin cấp giấy phép nhập khẩu cần được gửi đến Tổng cục Ngoại thương.
Bồ Đào Nha, thông qua Cục Quản lý Thương mại Ngoại, kiểm soát nhập khẩu các mặt hàng như thuốc lá, đồ uống có cồn và ô tô thông qua các hiệp định thương mại song phương.
Thông tin thêm về giấy phép nhập khẩu có tại:
Bộ Kinh tế - Ministry of Economy (ME)
Direccao-Geral das Relacoes Economicas e Internacionais
(Tổng cục Kinh tế & Quan hệ Quốc tế - General Directorate of Economic and
Bồ Đào Nha, với tư cách là thành viên của EU, tuân thủ Bộ luật Hải quan của EU và không có quy định cụ thể về các mặt hàng cấm nhập khẩu Tuy nhiên, một số sản phẩm như động vật hoang dã, sản phẩm độc hại, pháo hoa không phục vụ cho mục đích thể thao, vũ khí và đạn dược phải chịu sự kiểm soát chặt chẽ khi nhập khẩu vào nước này.
Vụ Quan hệ Kinh tế và Quốc tế thuộc Bộ Kinh tế Bồ Đào Nha quản lý việc kiểm soát nhập khẩu Các mặt hàng chưa được phép tự do nhập khẩu chỉ có thể được đưa vào thị trường Bồ Đào Nha nếu đáp ứng một trong hai điều kiện nhất định.
Để nhập khẩu sản phẩm bị hạn chế theo chế độ hạn ngạch của EU, doanh nghiệp cần có giấy phép nhập khẩu Thời gian hiệu lực của giấy phép này khác nhau tùy thuộc vào từng loại sản phẩm.
Một số sản phẩm công nghiệp và nông nghiệp yêu cầu có giấy chứng nhận nhập khẩu Thời hạn hiệu lực của giấy chứng nhận này khác nhau tùy thuộc vào từng loại sản phẩm.
Các sản phẩm nông nghiệp tại Bồ Đào Nha được bảo vệ thông qua hệ thống hạn ngạch và cấp phép Đặc biệt, một số sản phẩm cụ thể không được phép nhập khẩu nếu không có giấy phép hạn ngạch.
Thịt bò và thịt bê
Dầu ăn và chất béo
Sữa và các sản phẩm sữa
Các thông tin khác về hạn chế nhập khẩu:
Giấy phép nhập khẩu là yêu cầu cần thiết cho một số mặt hàng, bao gồm hàng dệt, nông sản và các sản phẩm phục vụ cho cả mục đích quân sự lẫn dân sự.
Các sản phẩm nhập khẩu theo chương trình tự do hóa phải có kèm tờ khai hàng nhập khẩu
Giấy chứng nhận nhập khẩu được cấp tự động
Tờ khai hàng nhập khẩu chủ yếu được sử dụng cho mục đích thống kê
Những mặt hàng miễn thuế nhập khẩu bao gồm ấn phẩm văn hóa, khoa học, kỹ thuật, báo chí và các sản phẩm khác có giá trị không vượt quá 700 Euro.
Ngân hàng Bồ Đào Nha (Bank of Portugal) kiểm soát ngoại hối và uỷ quyền kiểm soát cho các ngân hàng thương mại trong nước
Chính sách thuế và thuế suất
Thuế thu nhập cá nhân tại Bồ Đào Nha được gọi là Imposto sobre o Rendimento de Pessoas Individuais (IRS), trong khi thuế doanh nghiệp là IRC Tất cả các loại thu nhập từ mọi nguồn đều phải chịu thuế, trừ khi hoạt động diễn ra tại quần đảo Acores hoặc khu thương mại tự do Madeira Bồ Đào Nha có một trong những mức thuế suất thu nhập thấp nhất trong Liên minh Châu Âu, hiện tại là 34%, đã giảm từ 36%, tuy nhiên, một số địa phương có thể áp dụng mức thuế cao hơn trung bình khoảng 10%.
Thuế giá trị gia tăng (VAT) là loại thuế tiêu thụ áp dụng cho hoạt động cung cấp hàng hóa và dịch vụ, bao gồm cả hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu Bồ Đào Nha đã thực hiện thuế VAT từ khi gia nhập Liên minh Châu Âu vào năm 1986 Thuế VAT được tính dựa trên trị giá hàng hóa đã bao gồm thuế nhập khẩu và áp dụng cho tất cả các mặt hàng.
Mức thuế giảm chỉ còn 5% đối với các mặt hàng thiết yếu như nhiên liệu dầu, thực phẩm và một số loại dược phẩm;
Mức thuế VAT trung bình là 12%;
Mức thuế VAT cơ bản là 17%;
Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn, thuốc lá, xăng và xe cộ
Hàng hóa xuất khẩu ra khỏi EU thường phải chịu thuế VAT với mức thuế 0% Ngược lại, hàng hóa nhập khẩu từ ngoài EU vào Bồ Đào Nha sẽ phải nộp thuế VAT.
Bồ Đào Nha, là thành viên của EU, áp dụng ưu đãi thuế suất thuế nhập khẩu cho hàng hóa từ các nước thành viên EU, các quốc gia đang phát triển và các thành viên của Hiệp hội Thương mại Tự do Châu Âu (EFTA) Cộng đồng Châu Âu đã thay thế các quy định và quy tắc quốc gia về thuế nhập khẩu bằng các chỉ thị mở rộng của Châu Âu, đảm bảo sự phù hợp với các quy định quốc gia tại Bồ Đào Nha.
Bồ Đào Nha là thành viên của hệ thống thương mại hài hòa trong EU, áp dụng thuế suất nhập khẩu chung (CCT) cho hàng hóa từ ngoài EU Thuế nhập khẩu chủ yếu dựa trên giá hàng, theo Bộ luật về Trị giá Tính thuế GATT, bao gồm chi phí vận chuyển và bảo hiểm Mỗi mặt hàng có thuế suất riêng, được đánh giá dựa trên số lượng hoặc khối lượng tịnh Đặc biệt, thuế suất cao hơn áp dụng cho thuốc lá, đồ uống có cồn, xăng và xe chạy bằng động cơ Để biết thêm thông tin chi tiết về thuế nhập khẩu vào Bồ Đào Nha, vui lòng liên hệ với Cơ quan Hải quan của nước này.
Quy định về bao gói, nhãn mác
Bồ Đào Nha không chỉ tuân thủ các quy định bắt buộc và tự nguyện về bao gói và nhãn mác của EU mà còn triển khai những kế hoạch riêng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong lĩnh vực này.
Bao bì và nhãn mác hàng hóa tiêu thụ tại Bồ Đào Nha cần phải được viết bằng tiếng Bồ Đào Nha Trước khi xuất khẩu, nhà xuất khẩu nên tham khảo thông tin từ đối tác nhập khẩu để nắm rõ các quy định về nhãn mác và bao bì, cũng như các yêu cầu cụ thể cho các nhóm sản phẩm như dược phẩm, đồ uống, thực phẩm và sản phẩm độc hại.
Thùng hàng bên ngoài cần ghi rõ trọng lượng, tên và ký hiệu của người nhận, ký hiệu cảng, nước đến, cùng số thứ tự thùng hàng giống như trên phiếu đóng gói, trừ khi thông tin về hàng hóa bên trong đã được xác định bằng cách khác.
Ký hiệu trên các bao hàng phải phù hợp với ký hiệu ghi trên vận đơn, hóa đơn thương mại và giấy chứng nhận xuất xứ của hàng hóa
Tên nước xuất xứ phải được thể hiện ở tất cả các lô hàng nhập khẩu vào Bồ Đào Nha
Các mặt hàng nhập khẩu như vàng, bạc, bạch kim phải được dán tem đảm bảo hoặc có dấu xác nhận
Bơ thực vật, dược phẩm, chỉ sợi, hàng dệt, phân bón, thuốc lá, rượu vang, rượu mạnh và thực phẩm đều cần tuân thủ các quy định đặc biệt về ký mã hiệu và nhãn mác.
Nhãn mác của các sản phẩm dược phẩm cần phải ghi rõ thông tin về thành phần nguyên liệu và tên của người đại diện hoặc dược sĩ liên quan.
Nhãn chứng nhận về độ an toàn cho người dùng (CE)
Nhãn hiệu CE (European Conformity) là yêu cầu bắt buộc đối với hàng hóa muốn vào thị trường EU, đóng vai trò như một hộ chiếu thương mại CE tập trung vào an toàn cho người tiêu dùng và bảo vệ môi trường hơn là chất lượng sản phẩm Nhãn hiệu này được áp dụng cho các sản phẩm tại 25 quốc gia thuộc Liên minh châu Âu.
Nhãn CE chỉ yêu cầu đối với những loại sản phẩm gồm:
- Thiết bị bảo hộ cá nhân
- Thiết bị y tế cấy ghép
- Thiết bị y tế chẩn đoán trong ống nghiệm
- Thiết bị vô tuyến và viễn thông đầu cuối
- Bình áp lực đơn giản
- Các dụng cụ đốt cháy nhiên liệu khí gas
- Các thiết bị dùng cho ngành giải trí
- Thiết bị cân không tự động
- Các thiết bị và máy xây dựng
- Các loại thuốc nổ dân dụng
- Các thiết bị và hệ thống bảo vệ phòng chống cháy nổ
28 Để bán sản phẩm trong danh mục nêu trên cho thị trường gồm 25 nước thành viên của
Tại EU, bao gồm cả Bồ Đào Nha, các nhà xuất khẩu nước ngoài cần tuân thủ quy định về nhãn CE Nhãn CE không chỉ mang lại cơ hội cho các nhà sản xuất mà còn yêu cầu họ phải xem xét các vấn đề an toàn và sức khỏe Họ cần xác định mô hình đánh giá tính hợp chuẩn phù hợp với quy trình sản xuất của mình, đồng thời quyết định xem có nên áp dụng các tiêu chuẩn chung của toàn Châu Âu hay không.
Sản phẩm được sản xuất theo tiêu chuẩn CEN, CENELEC và ETSI đạt yêu cầu chung và tuân thủ các Chỉ thị EU Khi đó, nhà sản xuất có quyền dán nhãn CE cho sản phẩm, đồng thời tuyên bố rằng sản phẩm của họ đáp ứng đầy đủ các quy định hiện hành.
Nhà sản xuất không nhất thiết phải tuân thủ các tiêu chuẩn chung của EU, nhưng cần chứng minh sản phẩm đáp ứng các quy định an toàn và chất lượng thiết yếu Rào cản thương mại xuất hiện khi tiêu chuẩn thiết kế do các tổ chức tiêu chuẩn Châu Âu thiết lập, trong khi đối tác nước ngoài thiếu thông tin về quy trình tiêu chuẩn do không có mặt tại Châu Âu.
Mục đích chính của dấu CE là đơn giản hóa quy trình kiểm tra thị trường tối thiểu cho một số mặt hàng của các cơ quan kiểm soát quốc gia trong các nước thành viên Mặc dù dấu CE chủ yếu phục vụ cho việc kiểm tra, người tiêu dùng thường coi đây là biểu tượng chứng nhận chất lượng sản phẩm.
Nhãn CE không chứa thông tin kỹ thuật cụ thể của sản phẩm, nhưng cần cung cấp đủ thông tin để cơ quan kiểm soát có thể liên hệ với nhà sản xuất hoặc đại diện của họ tại Châu Âu Thông tin này không nên hiển thị bên cạnh nhãn CE, mà phải được trình bày trong bản tuyên bố tuân thủ quy trình hoặc chứng nhận quy trình Nhà sản xuất hoặc người đại diện luôn phải sẵn sàng cung cấp giấy chứng nhận quy trình và hồ sơ kỹ thuật của sản phẩm, hoặc trên các tài liệu đi kèm với sản phẩm.
Các công ty tư vấn ở Châu Âu có thể giúp các nhà xuất khẩu nước ngoài có được nhãn
CE Danh sách các công ty tư vấn này có tại: http://www.export.gov/cemark/CE_Consultants.asp
Quy định về kiểm dịch động thực vật
Hầu hết hàng hóa là động thực vật nhập khẩu vào Bồ Đào Nha đều cần có giấy chứng nhận kiểm dịch.
Quyền sở hữu trí tuệ
Là thành viên của EU, Bồ Đào Nha thực thi việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong các lĩnh vực sau:
Để bảo vệ sáng chế tại Bồ Đào Nha, cần nộp đơn xin bảo hộ cho Văn phòng Sở hữu Công nghiệp Bồ Đào Nha (INPI) Thời gian bảo hộ tối đa cho sáng chế là 20 năm kể từ ngày đơn được chấp thuận.
Để bảo hộ nhãn hiệu thương mại tại Bồ Đào Nha, đơn xin cần được nộp cho INPI và chứng thực bởi cơ quan lãnh sự Bồ Đào Nha Thời gian bảo hộ nhãn hiệu là 10 năm kể từ ngày đăng ký, có thể gia hạn mỗi 10 năm tiếp theo với điều kiện đóng phí gia hạn.
Để bảo vệ thiết kế đã đăng ký, bạn cần nộp đơn xin bảo hộ cho INPI Thời gian bảo hộ ban đầu là 5 năm, và có thể gia hạn nhiều lần, tối đa lên đến 25 năm.
Thiết kế chưa đăng ký: thời hạn bảo hộ là 6 tháng kể từ ngày thiết kế đầu tiên được sử dụng
Bản quyền bảo vệ các tác phẩm văn học, khoa học và nghệ thuật, với việc bảo hộ tự động, mặc dù việc đăng ký với Tổng cục Văn hóa là khuyến khích Thời gian bảo hộ kéo dài 70 năm kể từ ngày mất của tác giả đối với tác phẩm văn học, 50 năm kể từ ngày trình diễn đầu tiên của tác phẩm nghệ thuật, ghi âm hoặc phát hình chương trình trên video, và 70 năm kể từ ngày mất của người sáng tạo công trình khoa học.
Khu vực tự do thương mại
Bồ Đào Nha sở hữu hai khu vực ngoại thương và cảng tự do thương mại tại quần đảo Madeira và Azores, hoạt động theo các quy tắc khuyến khích thương mại của EU Doanh nghiệp thành lập trong những khu vực này được hưởng nhiều ưu đãi về xuất nhập khẩu, tài chính và thuế.
Tiêu chuẩn
Bồ Đào Nha tuân thủ các tiêu chuẩn theo hướng dẫn chung của Liên minh Châu Âu Mặc dù việc đăng ký ISO 9000 không bắt buộc, nhiều nhà nhập khẩu Ba Lan vẫn yêu cầu đối tác nước ngoài thực hiện điều này Quy trình đăng ký ISO có chi phí cao và nhu cầu thị trường về việc đăng ký khác nhau tùy thuộc vào từng nhóm sản phẩm và dịch vụ.
Khi thâm nhập vào thị trường Bồ Đào Nha, cần chú ý đến các tiêu chuẩn bắt buộc áp dụng cho từng sản phẩm và dịch vụ cụ thể Nhà nhập khẩu là nguồn thông tin quan trọng để hiểu rõ các yêu cầu này, đặc biệt trong giai đoạn đầu.
Đánh giá tính hợp chuẩn
Đánh giá tính hợp chuẩn là bước thiết yếu cho các nhà sản xuất muốn kinh doanh tại Châu Âu, bao gồm cả Bồ Đào Nha, nhằm đảm bảo tuân thủ quy định của EU trong toàn bộ quy trình sản xuất Luật sản phẩm Châu Âu cung cấp cho nhà sản xuất nhiều lựa chọn đánh giá tính hợp chuẩn, tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm của sản phẩm, như tự chứng nhận, kiểm tra theo chủng loại, hệ thống kiểm tra chất lượng sản xuất, và hệ thống đảm bảo chất lượng toàn diện.
Doanh nghiệp có thể tìm thấy danh sách các tổ chức đánh giá tính hợp chuẩn của các nước thành viên tại trang web của Ủy ban Châu Âu Để thúc đẩy chứng nhận tiêu chuẩn cho sản phẩm, doanh nghiệp nên tham gia các chương trình đánh giá tính hợp chuẩn tự nguyện Hệ thống chứng nhận của CEN bao gồm các dấu hiệu như Keymark, CENCER, và Nhóm Hiệp định Tiêu chuẩn Châu Âu.
CENELEC cũng có một chương trình riêng tại: www.cenelec.org/Cenelec/Homepage.htm Còn ETSI không cung cấp các dịch vụ đánh giá tính hợp chuẩn.
Thành lập doanh nghiệp
Có hai hình thức doanh nghiệp mà các nhà đầu tư nước ngoài hoạt động kinh doanh tại
Bồ Đào Nha chủ yếu thành lập doanh nghiệp dưới hình thức công ty cổ phần (SA) hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn (LDA) Thời gian để hoàn tất thủ tục thành lập doanh nghiệp thường khoảng 1 tháng Mức vốn góp tối thiểu yêu cầu cho công ty cổ phần là 50.000 Euro, trong khi công ty trách nhiệm hữu hạn là 5.000 Euro Luật pháp Bồ Đào Nha không quy định mức vốn góp tối đa cho các loại hình doanh nghiệp này.
Văn hóa kinh doanh
Giờ mở cửa của một số cơ sở kinh doanh tại Bồ Đào Nha như sau:
Ngân hàng mở cửa từ 8.30 sáng đến 3.00 chiều các ngày từ thứ hai đến thứ sáu
Các cửa hàng hoạt động từ 9:00 sáng đến 1:00 chiều và từ 3:00 chiều đến 7:00 tối trong tuần Vào Chủ nhật, hầu hết các cửa hàng sẽ đóng cửa lúc 1:00 chiều.
Các trung tâm mua sắm ở những thành phố lớn thường mở cửa vào ngày thứ bẩy, chủ nhật và các ngày nghỉ lễ khác từ 10.00 sáng đến 11.00 đêm
Người Bồ Đào Nha có phong cách kinh doanh theo nghi thức hơn so với người Tây Ban Nha
Sự nóng nảy trong marketing hoặc giao dịch kinh doanh thường được coi là thô lỗ
Người Bồ Đào Nha chú trọng đến sự chi tiết trong kinh doanh, vì vậy bạn cần đặc biệt lưu ý các điều khoản quan trọng khác ngoài giá trị hợp đồng, bao gồm thời hạn giao hàng, loại tiền tệ thanh toán và bộ chứng từ thanh toán.
Người Bồ Đào Nha rất đúng giờ và có cử chỉ lịch sự, nhã nhặn trong giao tiếp
Trong giao tiếp kinh doanh ở Bồ Đào Nha, trang phục thường mang tính trang trọng, với nam giới thường mặc complê và cà vạt, trong khi nữ giới chọn trang phục bảo thủ nhưng vẫn thể hiện sự thời trang.
Trước khi lên kế hoạch cho chuyến đi đến Bồ Đào Nha, bạn nên hẹn trước với đối tác Tháng 8 là thời điểm nghỉ lễ truyền thống, vì vậy hãy lên kế hoạch cho chuyến đi của bạn vào trước giữa tháng 7 hoặc sau giữa tháng 9.