GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1 Giáo dục giá trị sống cho học sinh:
Học sinh THCS cần sự quan tâm và hướng dẫn từ gia đình và nhà trường để phát triển nhân cách Việc giáo dục các em về giá trị sống là vấn đề cấp bách, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay Giáo dục không chỉ nên tập trung vào các giá trị truyền thống dân tộc mà còn cần mở rộng ra những giá trị nhân loại.
Mỗi dân tộc, bất kể trình độ văn minh, đều sở hữu những nét văn hóa đặc trưng, phản ánh giá trị truyền thống quý báu được chắt lọc qua thời gian Những giá trị này không chỉ là chuẩn mực cho hành vi đạo đức mà còn là thước đo cho các mối quan hệ ứng xử trong xã hội Lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, sự cần cù lao động, lạc quan trong cuộc sống, và lòng nhân ái là những giá trị được truyền lại từ ông cha ta và được ghi nhớ qua ca dao, tục ngữ, tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc.
Bên cạnh những giá trị văn hóa đặc trưng của mỗi dân tộc, còn tồn tại những giá trị nhân loại chung mà tất cả mọi người có thể hướng tới.
Giáo dục kỹ năng sống không chỉ đơn thuần là việc truyền đạt kiến thức về đúng và sai hay những lời giáo huấn suông Các phương pháp giảng dạy truyền thống như giảng bài hay đọc chép thường không hiệu quả, vì chúng chỉ cung cấp thông tin mà không giúp học sinh chuyển hóa thông tin đó thành hành vi thực tế Để thực sự thay đổi hành vi, cần có những phương pháp giáo dục sáng tạo hơn, giúp học sinh hiểu và áp dụng kiến thức vào cuộc sống.
Giáo dục kỹ năng sống giúp học sinh nâng cao khả năng tự lựa chọn giữa các giải pháp khác nhau, với quyết định xuất phát từ chính các em Nội dung giáo dục cần gần gũi với cuộc sống, dựa trên nhu cầu và kinh nghiệm thực tiễn của học sinh Để phát triển kỹ năng, học sinh cần có cơ hội trao đổi ý kiến, thực hành và áp dụng kiến thức Sự tham gia chủ động của học sinh là yếu tố quan trọng để thay đổi hành vi Do đó, nhiều phương pháp như thảo luận, động não, sắm vai, phân tích tình huống, tranh luận và trò chơi được áp dụng để tối đa hóa việc học thông qua nghe, nhìn và vận động.
Khi tổ chức giáo dục giá trị sống, giáo viên chủ nhiệm cần chú ý một số phương pháp tổ chức sau: a Xây dựng bầu không khí:
Xây dựng một bầu không khí thấu hiểu giúp trẻ em cảm nhận tình yêu thương, giá trị bản thân, sự tôn trọng và an toàn Thực tế cuộc sống cho thấy rằng môi trường tích cực này rất quan trọng cho sự phát triển của các em.
Các em đang trong giai đoạn khám phá và tìm hiểu thế giới xung quanh, vì vậy hãy chọn những vấn đề xã hội như AIDS, bạo lực, ma túy, nghèo đói và ô nhiễm môi trường làm chủ đề cho các hoạt động Khám phá những ý tưởng sáng tạo thông qua nghệ thuật, viết nhật ký, diễn kịch, vẽ và múa sẽ giúp các em thể hiện bản thân và phát huy tinh thần tập thể Những hoạt động này không chỉ kích thích sự hứng thú mà còn giúp các em nhận ra tiềm năng lớn bên trong mình Cuối cùng, việc hình thành thái độ và giá trị sống sẽ được ảnh hưởng mạnh mẽ bởi nhân cách của người thầy.
Giáo dục thông qua hình ảnh của người thầy có tác động lớn, vì thầy cô là tấm gương cho học sinh noi theo và học hỏi cách làm người Do đó, phương pháp "dùng nhân cách để giáo dục nhân cách" là một trong những phương pháp hiệu quả nhất.
2 Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh:
2.1 Thế nào là kỹ năng sống?
Kỹ năng sống là những kỹ năng thiết yếu giúp cá nhân phát triển hành vi tích cực và lành mạnh, cho phép họ vượt qua những thách thức trong cuộc sống hàng ngày.
2.2 Một số kỹ năng cần hình thành ở lứa tuổi học sinh THCS:
Ở lứa tuổi học sinh THCS, việc hình thành các kỹ năng sống là rất quan trọng Trong quá trình thực nghiệm, tôi đã áp dụng một số kỹ năng cơ bản thiết yếu Một trong những kỹ năng quan trọng nhất là kỹ năng nhận thức bản thân.
Học sinh cần nhận diện rõ nhân cách của bản thân, bao gồm các điểm mạnh, điểm yếu và những giá trị cá nhân Qua đó, họ có thể hiểu rõ hơn về chính mình, phát huy điểm mạnh và hoàn thiện những thiếu sót Việc này sẽ giúp học sinh ngày càng quý trọng bản thân và phát triển sự tự trọng.
Sự nhận thức bản thân đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng sự tự trọng ở học sinh Khi các em có ý thức tích cực về bản thân và biết đánh giá mình một cách lành mạnh, điều này giúp các em quý trọng chính mình hơn Kỹ năng thấu cảm cũng là một yếu tố cần thiết, góp phần phát triển mối quan hệ xã hội và cảm xúc của các em.
Thấu cảm là khả năng hiểu và cảm nhận thế giới qua góc nhìn của người khác, từ đó hành động và ứng xử với họ dựa trên sự thấu hiểu đó.
Thấu cảm là khả năng hiểu và chia sẻ cảm xúc của người khác, giúp đặt mình vào vị trí của họ Kỹ năng này đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý tình huống và giải quyết xung đột một cách hiệu quả.
Xung đột là điều không thể tránh khỏi trong mọi mối quan hệ Để giải quyết và hóa giải những xung đột này, việc rèn luyện kỹ năng lắng nghe tích cực, thấu cảm và tư duy phê phán là vô cùng cần thiết.
PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Dựa trên những hiểu biết về học sinh và các phương pháp giáo dục giá trị sống cùng kỹ năng sống, tôi đã thực hiện thí nghiệm với học sinh lớp chủ nhiệm trong ba năm học từ 2015.
2016, 2016-2017 và 2017-2018 Sau đây là một số phương pháp tôi đã áp dụng lồng ghép cả giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống với các em
1 Xây dựng môi trường tiếp xúc thân thiện:
Khi nhận lớp, tôi cảm thấy lo lắng vì đây là lớp có nhiều hoàn cảnh khó khăn với 19 học sinh nữ và 23 học sinh nam Mặc dù đa số các em đều ngoan, hiếu học và có ý thức tổ chức kỷ luật, nhưng vẫn có một số học sinh lười học, ỉ lại và thụ động trong giao tiếp Đặc biệt, các em nữ thể hiện năng lực và bản lĩnh vượt trội so với các em nam Để giúp các em phát triển, tôi đã xây dựng một kế hoạch giáo dục từng bước nhằm khuyến khích tinh thần vươn lên trong học tập.
Trong buổi đầu gặp gỡ, tôi đã giới thiệu bản thân một cách cởi mở và hài hước nhằm thu hẹp khoảng cách giữa giáo viên và học sinh, tạo ra không khí ấm áp và gần gũi cho lớp học.
Xin chào các con, cô xin giới thiệu cô giáo chủ nhiệm mới của lớp 6D, người rất xinh đẹp và sẽ là người mẹ hiền của các con Từ hôm nay, cô sẽ cùng các con hợp tác để đưa lớp 6D trở thành lớp dẫn đầu trong mọi phong trào của trường Các con có đồng ý không nào?
Sau khi cô giáo chủ nhiệm mới chào hỏi, không khí lớp học trở nên thoải mái hơn Tôi đã tổ chức cho các em tự giới thiệu, bắt đầu từ lớp trưởng và tiếp theo là các thành viên khác Ban đầu, một số em cảm thấy ngại ngùng và ấp úng, nhưng khi được bạn bè động viên, các em trở nên tự tin hơn Cuối cùng, sau khi tất cả đã giới thiệu, tôi đã khởi xướng cho cả lớp hát bài "Lớp chúng mình kết đoàn", tạo nên sự gắn kết và thân thiết giữa cô và trò.
Trong các tiết sinh hoạt cuối tuần, tôi không sử dụng hình phạt nặng nề mà thay vào đó, nhắc nhở nhẹ nhàng và đưa ra tiêu chí khen thưởng để học sinh phấn đấu, giúp các em tránh cảm giác tự ti Tôi luôn tin rằng những lời nói yêu thương có sức mạnh lớn trong việc cảm hóa học sinh Nếu các em cảm thấy chán nản hay mặc cảm về lỗi lầm của mình, điều này sẽ ảnh hưởng đến động lực cố gắng và có thể dẫn đến thái độ thiếu trung thực Hai yếu tố trung thực và can đảm rất quan trọng trong việc hình thành nhân cách của học sinh.
2 Khai thác tiềm năng, tin tưởng giao nhiệm vụ:
Khi tiếp xúc với lớp học, tôi nhận thấy rằng các em học sinh nữ thể hiện sự tự tin và bản lĩnh hơn Vì vậy, tôi đã quyết định chọn một đội ngũ cán bộ lớp chủ yếu là nữ, điều này mang lại sự hài lòng cho tôi.
Lê Hồng Nhung, lớp trưởng học giỏi và ngoan ngoãn, sở hữu tiềm năng lãnh đạo và tính cách tình cảm Tuy nhiên, em vẫn còn rụt rè và chưa chủ động trong một số tình huống, khả năng quyết đoán còn hạn chế Việc giao nhiệm vụ lớp trưởng cho Nhung không chỉ giúp em phát huy năng lực mà còn hỗ trợ em hoàn thiện những điểm yếu còn thiếu sót.
Trong các buổi sinh hoạt, tôi giao nhiệm vụ điều hành cho Lê Nhung, trong khi tôi chỉ tham gia và tổng kết Điều này giúp em hiểu rõ nhiệm vụ của mình, từ đó chuẩn bị tâm thế tốt hơn Lê Nhung cần theo dõi và nắm bắt tình hình của từng tổ để đưa ra nhận xét, qua đó phát triển kỹ năng tổng hợp, đánh giá và phán đoán Những kỹ năng này rất quan trọng cho một nhà lãnh đạo tương lai.
Trong lớp, bên cạnh lớp trưởng, có các cán sự phụ trách các mảng khác nhau như học tập, văn thể mỹ và lao động vệ sinh Cán sự học tập là bạn Nguyễn Tuấn Minh, người học rất tốt và đều các môn, luôn hăng hái xây dựng bài và hoàn thành các bài tập xuất sắc Tuấn Minh còn có khả năng kiểm tra và nhắc nhở các bạn về ý thức học tập, và nếu ai không nghe, em sẽ phê bình một cách nghiêm khắc và kiên quyết Giao trách nhiệm cán sự học tập cho Tuấn Minh khiến tôi hoàn toàn yên tâm.
Cán sự Văn - Thể - Mỹ, Vũ Thị Khánh Ly có giọng hát hay nhưng khả năng tổ chức kém, không thể tập hợp các bạn trong lớp Đầu năm học lớp 6, khi tôi nhận chủ nhiệm, phong trào văn nghệ gần như không có Nhận thấy khó khăn trong việc tìm người thay thế, tôi quyết định rèn luyện năng lực cho Khánh Ly bằng cách giao nhiệm vụ, hướng dẫn và giám sát thực hiện Dù vất vả, tôi tự lên kế hoạch cho các hoạt động văn nghệ như 20/11, mừng Đảng - mừng xuân, 26/3, và đích thân duyệt các tiết mục Sau gần một năm, tôi đã có thể yên tâm về phong trào văn nghệ của lớp.
Ly đã trưởng thành hơn, có kỹ năng tập hợp các bạn, tổ chức luyện tập Các tiết mục văn nghệ của lớp hay hơn, "chuyên nghiệp" hơn
Trong lĩnh vực lao động – vệ sinh, Thương thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, giúp lớp luôn sạch sẽ, sáng sủa và ngăn nắp Dưới sự quản lý của em, bảng lớp luôn được giữ sạch bóng trong mỗi giờ học Công trình măng non phát triển xanh tốt, hoa nở rực rỡ Sau một năm, lớp tôi đã có sự tiến bộ rõ rệt trên mọi phương diện.
Học sinh Thương tham gia lao động vệ sinh lớp
Công việc xây dựng đội ngũ tổ trưởng gặp nhiều thách thức, đòi hỏi sự linh hoạt để phù hợp với tình hình lớp học Tổ trưởng có trách nhiệm theo dõi và báo cáo tình hình của các tổ viên, kiểm tra sự chuẩn bị bài và nhắc nhở khi cần thiết Trong giờ sinh hoạt, tổ trưởng báo cáo về những lỗi cần phê bình cũng như những điểm tốt để khen thưởng, từ đó nâng cao trách nhiệm cá nhân Để được bạn bè nể phục và lắng nghe, tổ trưởng cần làm gương Qua đó, các em phát triển kỹ năng tự nhận thức, tư duy phê phán và tự tin trong giao tiếp, giúp các em trở nên mạnh dạn và chủ động hơn.
3 Tổ chức các hoạt động tập thể:
Trong các buổi sinh hoạt lớp, tôi luôn khuyến khích và tạo điều kiện cho học sinh tham gia vào các hoạt động, giúp các em tự tin và thể hiện năng lực, phẩm chất của bản thân Mỗi tiết sinh hoạt kéo dài 45 phút, tôi dành 15 phút để
20 phút kiểm điểm, đánh giá những điểm cần phát huy và khắc phục trong tuần
Trong thời gian rảnh, tôi thường tổ chức cho các con chơi những trò chơi thú vị Dưới đây là một số trò chơi mà tôi đã áp dụng và nhận thấy có hiệu quả tích cực.
3.1 Một số trò chơi giúp hình thành kỹ năng tự nhận thức bản thân:
KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI
Sau hai năm nghiên cứu và thực nghiệm, tôi đã giúp học sinh phát triển những kỹ năng cơ bản, nâng cao sự chủ động và tự tin trong giao tiếp Kết quả từ việc áp dụng đề tài cho thấy nhiều em đã có sự tiến bộ rõ rệt.
Trong năm qua, dưới sự hướng dẫn của cô giáo chủ nhiệm, cán bộ lớp đã tổ chức thành công buổi Đại hội Chi đội, nhận được sự khen ngợi và đánh giá cao từ cô hiệu trưởng Sự kiện này thể hiện sự trưởng thành trong hoạt động tập thể của các em học sinh.
Lớp trưởng Lê Hồng Nhung điều hành buổi Đại hội
Lớp đã thành lập đội văn nghệ, trở thành nòng cốt cho đội văn nghệ của nhà trường Các em không chỉ biểu diễn cho bạn bè trong lớp mà còn tham gia các buổi biểu diễn trong toàn trường.
Nhân dịp chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, các em đã thiết kế và biên tập một Tập san đẹp và ý nghĩa, cuốn Tập san này đã xuất sắc giành giải nhì.
Học sinh làm tập san chào mừng ngày 20/11
Các em đã vượt qua sự rụt rè trong giao tiếp và loại bỏ thói quen trông chờ, ỉ lại Lớp trưởng Lê Hồng Nhung đã điều hành các hoạt động lớp một cách chuyên nghiệp và quyết đoán Các cán bộ lớp như Nguyễn Tuấn Minh, Đinh Thị Thương, và Vũ Thị Khánh Ly ngày càng tự tin, năng nổ và khéo léo trong công việc, đồng thời giữ gìn sự hòa hợp trong lớp Không khí học tập trở nên ấm áp và hứng thú, tạo điều kiện cho tinh thần phấn đấu vươn lên Kết quả cuối năm học 2015-2016 và 2016-2017, lớp 6D và 7D đã đạt 100% học sinh có hạnh kiểm tốt, với trên 70% học sinh đạt học lực khá, giỏi, và được xếp loại tiên tiến xuất sắc Mặc dù chưa tổng kết năm học này, nhưng lớp 8D hứa hẹn sẽ có kết quả học lực khả quan hơn vào cuối năm.
Các em học sinh hăng hái xây dựng bài
Trò chơi giải trí không chỉ mang lại niềm vui mà còn có tác dụng giáo dục quan trọng cho trẻ em Thông qua các hoạt động này, trẻ em phát triển kỹ năng hòa nhập xã hội, biết ứng xử có đạo đức và sống lành mạnh, phù hợp với văn hóa và truyền thống dân tộc Hơn nữa, các em còn hình thành ý thức chủ động và tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội như tuyên truyền an toàn giao thông, thăm hỏi các gia đình có công với cách mạng, giúp đỡ bạn bè gặp khó khăn, và tham gia dọn vệ sinh đường làng, ngõ xóm.
Các em cần cư xử lễ phép, kính trọng thầy cô và yêu thương bạn bè, đồng thời giữ gìn nề nếp lớp học và thực hiện tốt nội quy trường học Những hành động này sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển của nhà trường.
Học sinh tham gia gây quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” nhân dịp đầu xuân
Học sinh dự lễ dâng hương tại khu di tích K9
Học sinh tham gia Đại Hội Đoàn xã Lệ Chi lần thứ XXIII
Kết quả cụ thể như sau:
Kết quả Yêu cuộc sống, hiểu giá trị của bản thân, của cuộc sống (%)
Kỹ năng hòa nhập cuộc sống (%)
Hứng thú học tập, hoạt động (%)
Trước khi áp dụng đề tài 65 70 65
Sau khi áp dụng đề tài 96,8 98,8 93,3
