Lịch sử vấn đề
Thơ ca đã thu hút sự chú ý và nghiên cứu từ thời kỳ Hi Lạp cổ đại, và theo thời gian, việc tìm hiểu và giải mã thơ ca đã diễn ra mạnh mẽ ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Nghiên cứu thơ ca Việt Nam đã đạt được nhiều khám phá quan trọng qua các thời kỳ lịch sử khác nhau, với sự đóng góp của nhiều tác giả nổi tiếng Đặc biệt, trong lĩnh vực Thơ mới, đã có nhiều công trình nghiên cứu từ các tác giả, khai thác và phân tích đa dạng các khía cạnh, mang lại những thành công đáng kể.
- Các hướng nghiên cứu chủ yếu chủ yếu đã được tiến hành từ trước đến nay gồm:
Nghiên cứu câu thơ chủ yếu tập trung vào thể loại văn học và lý luận văn học, với những tác giả tiêu biểu như Arixtôt, Mai-a-cop-xki, Bùi Văn Nguyên và Hoài Thanh.
Nghiên cứu đoạn thơ, mặc dù không được chú trọng như các hướng khác, vẫn cung cấp những quan niệm và đặc điểm riêng trong việc phân chia đoạn thơ, cũng như mối quan hệ của chúng với toàn bộ bài thơ Một số tác giả tiêu biểu trong lĩnh vực này bao gồm To-ma-sep-xki, Bùi Công Hùng và Đái Xuân Ninh Ngược lại, nghiên cứu toàn bộ bài thơ thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà lý luận ngôn ngữ, cho phép các tác giả tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau để khám phá bản chất của thơ ca, với những cái tên tiêu biểu như Phan Ngọc, Trần Đình Sử và Nguyễn Phan Cảnh.
Ngoài việc tham khảo nhiều luận văn thạc sỹ và luận án tiến sỹ nghiên cứu về thơ hiện đại và Thơ mới, chúng tôi còn tìm kiếm các bài viết trên báo và tạp chí liên quan đến đề tài này Những nguồn tư liệu này cung cấp thông tin quý giá cho việc thực hiện đề tài của chúng tôi.
3 Mục đích và đối tƣợng nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu là hệ thống hóa và phân tích các đặc điểm ngôn ngữ trong các khổ thơ mở đầu và kết thúc của văn bản Thơ mới giai đoạn 1932 – 1945 Nghiên cứu này nhằm rút ra những khái quát cơ bản về cách thức mở đầu và kết thúc trong Thơ mới Việt Nam.
Đối tượng nghiên cứu của bài viết là các tác phẩm tiêu biểu từ các tác giả trong giai đoạn Thơ mới Việt Nam (1932 – 1945) Nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát các khổ thơ mở đầu và kết thúc trong văn bản thơ để làm nổi bật đặc điểm nghệ thuật và tư tưởng của thời kỳ này.
4 Phương pháp nghiên cứu : Các phương pháp được dùng để khảo sát là:
- Phương pháp thống kê, phân loại
- Phương pháp phân tích, tổng hợp
- Phương pháp so sánh đối chiếu
5 Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, tài liêu tham khảo, nội dung của luận văn gồm ba chương:
Chương 1: Khái quát chung về thơ và ngôn ngữ thơ
Chương 2: Đặc điểm ngôn ngữ các khổ thơ mở đầu bài thơ trong Thơ mới
Chương 3: Đặc điểm ngôn ngữ các khổ thơ kết thúc bài thơ trong Thơ mới
Chương1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THƠ VÀ NGÔN NGỮ THƠ
1 THƠ VÀ THƠ VIỆT NAM HIỆN ĐẠI
Thơ ca là hình thức văn hóa và tinh thần gần gũi nhất của nhân loại, xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử Là thể loại văn học đầu tiên, thơ đi sâu vào tâm tư và tình cảm con người, tác động mạnh mẽ đến người đọc và người nghe Nó không chỉ gợi cảm sâu sắc mà còn giúp chúng ta nhận thức về thế giới xung quanh, truyền tải cảm xúc qua tưởng tượng, liên tưởng, cùng với ngôn ngữ giàu hình ảnh và nhạc điệu.
Thơ ca phát triển mạnh mẽ trong đời sống hàng ngày, từ lao động sản xuất đến những suy tư về con người và thế giới tự nhiên kỳ vĩ Nó phản ánh những cuộc đấu tranh sinh tồn, chống áp bức và ngoại xâm, mang đến hình ảnh sinh động và đa dạng Những câu thơ vần vè giúp người nghe dễ nhớ và dễ thuộc, tạo nên sức hút đặc biệt cho thơ ca.
“ Ông Tiển ông Tiên Ông có đồng tiền Ông dắt mái tai Ông cài lưng khố…”
Thơ Việt Nam đã phát triển đa dạng với nhiều thể loại phong phú theo từng thời kỳ, phản ánh nhận thức và thị hiếu của công chúng, bao gồm thể lục bát, thất ngôn bát cú, thơ bảy chữ, thơ tám chữ, và cả thể thơ tự do không giới hạn số câu.
Thơ ca, với sự phát triển của xã hội, luôn thu hút sự quan tâm của các nhà phê bình nghiên cứu nhờ vào sự đa dạng về thể loại và nội dung Việc nghiên cứu thơ cần được tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau, vì chỉ xem xét dưới một vài phương diện hẹp sẽ là phiến diện Thơ ca không chỉ là một hình thức văn học mà còn là một đề tài hấp dẫn đối với nhiều thế hệ yêu thích Do đó, việc đưa ra một định nghĩa chính xác về thơ ca là điều rất khó khăn.
Vào khoảng 2000 năm trước, Platon cho rằng thơ ca là một hiện tượng thần bí, trong khi Aristot khẳng định nghệ thuật, bao gồm thơ ca, là sản phẩm do con người tạo ra theo những quy luật khách quan Hai mươi thế kỷ sau, tranh luận về thơ vẫn chưa ngã ngũ, với quan điểm trái chiều về giá trị và bản chất của thơ Thời trung đại Việt Nam, Phan Phu Tiên định nghĩa thơ là phương tiện để bộc lộ chí hướng, phản ánh quan niệm Nho học rằng thơ phải thể hiện ý chí của người quân tử Đến cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, Tản Đà nổi bật với quan điểm rằng thơ vừa có ích vừa mang tính giải trí, mở đường cho phong trào Thơ mới, nơi các nhà thơ khám phá bản chất huyền bí của thơ, tìm kiếm cái đẹp và thoát li thực tại.
”(Chế Lan Viên) Còn Xuân Diệu thì cho rằng thơ làm thơ đối với thi sỹ là để cho “ tâm hồn treo ngược cành cây ”:
Trái ngược với quan niệm của các nhà thơ mới, những “chiến sĩ” theo tiếng gọi của Đảng và lý tưởng cách mạng lại có những suy nghĩ riêng về thơ ca Họ cho rằng thơ cần sự chọn lọc và sáng tạo tinh tế, gắn liền với cuộc sống Nhà thơ cách mạng Sóng Hồng nhấn mạnh rằng thơ thể hiện con người và thời đại một cách cao đẹp, không chỉ bộc lộ tình cảm cá nhân mà còn phản ánh niềm hy vọng và ước mơ của cả dân tộc Séc-ly (Nga) khẳng định rằng thơ biến mọi vật thành đẹp, mang lại vẻ đẹp cho những điều xấu xí Nhà thơ Tố Hữu cho rằng thơ là tiếng nói đồng điệu, là nhịp sống của con người, gắn liền với tâm tư thầm kín Theo S Prud’homme, thơ là giấc mơ về cuộc sống tốt đẹp hơn, trong khi Xuân Diệu xem thơ là sự phản ánh tinh chất của cuộc sống Thanh Tịnh coi thơ là tinh hoa, là sự cô đọng của trí tuệ và tình cảm, còn P Gamara khẳng định thơ là sự sáng tạo của sáng tạo Valéry cho rằng thơ là một ngôn ngữ trong ngôn ngữ, thể hiện sự tinh tế và nghệ thuật cao quý.
Trong công trình nghiên cứu “Thơ Thi pháp và chân dung”, tác giả Đặng Tiến đã đưa ra cái nhìn tổng quát về thơ, tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi thơ là gì Ông cho rằng, mặc dù đề tài này không mới, từ thời Khổng Tử và Aristote, nhưng những bình luận về thơ vẫn chủ yếu dừng lại ở cảm thụ, và nhiều quan niệm thần bí đã được đưa ra Theo quan niệm của Jakobson, thơ là ngôn ngữ nhắm đến biểu thức, hoạt động theo quy luật nội tại, và có chức năng truyền đạt đặc biệt, nhưng lại dửng dưng với đối tượng của lời nói Đặng Tiến cũng nhấn mạnh rằng thi ca, mặc dù không vượt bậc so với các giá trị xã hội khác, vẫn là thành tố cơ bản của ý thức hệ, giúp con người thoát khỏi sự máy móc và bảo vệ chúng ta khỏi những công thức cứng nhắc về tình yêu, thù hận, phản kháng và hòa giải.
Để định nghĩa thơ một cách chính xác là điều không dễ dàng, vì vẫn chưa có sự thống nhất trong quan niệm về thơ Mỗi hình thái xã hội và giai đoạn lịch sử khác nhau đều tạo ra những hình thức và nội dung thơ ca phù hợp, dẫn đến sự thay đổi trong cách nhìn nhận và định nghĩa về thơ Hiện nay, đã có hàng trăm định nghĩa và quan niệm khác nhau về thơ, và dưới đây là một số quan niệm tiêu biểu.
