Tổng liên đoàn laovà động việt nam Bộ giáo dục đào tạo Tr-ờng đại học công đoàn Tr-ờng đại học vinh - - MạNH THị LAN ANH đạI học công đoàn Nghiên cứu dạy học ch-ơng Từ trường Vật lý 11 THPT theo định h-ớng giải vấn đề Ngành: tài kế toán đề tài: Chuyên ngành: Lý luận ph-ơng pháp dạy học vËt lý M· sè: 60.14.10 Vinh - 2011 Hµ Néi, tháng 5/ 2007 Lời cảm ơn Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, khoa Sau đại học, khoa Vật lý, môn Ph-ơng pháp giảng dạy Khoa Vật lý Tr-ờng Đại học Vinh đà tạo mäi ®iỊu kiƯn gióp ®ì st thêi gian häc tập triển khai nghiên cứu Luận văn Tôi xin đ-ợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc thầy giáo h-ớng dẫn PGS.TS Nguyễn Quang Lạc đà tận tình giúp đỡ suốt thời gian nghiên cứu hoàn thành Luận văn Xin cảm ơn nhiệt tình giúp đỡ Ban Giám hiệu thầy, c« bé m«n VËt lý cđa tr-êng THPT Nghi Léc 3, nơi tiến hành thực nghiệm s- phạm Luận văn Cuối xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc gia đình, đồng nghiệp bạn bè đà động viên, giúp đỡ trình học tập triển khai thực đề tài Luận văn Tỏc gi Mnh Th Lan Anh M Đầu Lý chọn đề tài Trong trình đổi giáo dục trung học phổ thông nay, đổi phương pháp dạy học vấn đề cốt lõi, định hướng đổi vận dụng dạy học giải vấn đề Ưu điểm bật chiến lược dạy học giải vấn đề khắc phục tính chất tái chiến lược dạy học giảng giải - minh hoạ Dạy học giải vấn đề có khả to lớn việc bồi dưỡng cho học sinh phương pháp nhận thức, khả tư duy, lực độc lập giải vấn đề học tập thực tiễn Lý luận dạy học giải vấn đề khẳng định điều Tuy vậy, việc triển khai vận dụng dạy học giải vấn đề môn học nhà trường phổ thơng nói chung mơn vật lý nói riêng cịn hạn chế Từ lâu, thực tiễn dạy học nước ta quan tâm đến lượng kiến thức học sinh thu nhận mà chưa trọng đến bồi dưỡng phương pháp nhận thức khoa học vật lý, kỹ tư duy, lực giải vấn đề cho học sinh Chương “Từ trường” có vị trí quan trọng chương trình vật lý trường THPT Nội dung chương “Từ trường” có nhiều khả vận dụng lý thuyết dạy học giải vấn đề Cho đến nay, theo tơi biết chưa có đề tài nghiên cứu, vận dụng dạy học giải vấn đề vào dạy học chương “Từ trường” Vì thế, tơi chọn đề tài “Nghiên cứu dạy học chƣơng Từ trƣờng - Vật lý 11 THPT theo định hƣớng dạy học giải vấn đề” Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu vận dụng dạy học giải vấn đề học thuộc chương “Từ trường” vật lý 11 THPT nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học chương nâng cao chất lượng dạy học vật lý trường THPT Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: - Lý luận dạy học giải vấn đề - Quá trình dạy học Vật lý THPT Phạm vi nghiên cứu: - Chương “Từ trường” Vật lý 11 THPT - Dạy học giải vấn đề chương “Từ trường” Giả thuyết khoa học - Có thể xây dựng tiến trình dạy học chương “Từ trường” theo định hướng dạy học giải vấn đề đáp ứng yêu cầu tính khoa học, tính sư phạm - Việc triển khai thực dạy học chương “Từ trường” góp phần bồi dưỡng phương pháp nhận thức, kỹ tư duy, lực giải vấn đề cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn vật lý Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu lý luận dạy học giải vấn đề Tìm hiểu thực trạng dạy học giải vấn đề số trường THPT tỉnh Nghệ An Nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa Vật lý 11 Nghiên cứu mục tiêu, cấu trúc, nội dung chương “Từ trường” vật lý 11 THPT Nghiên cứu, tìm hiểu thiết bị dạy học chương “Từ trường” đảm bảo sở vật chất triển khai dạy học theo định hướng giải vấn đề Xây dựng tiến trình dạy học số thuộc chương “Từ trường” vật lý 11 THPT Thực nghiệm sư phạm, đánh giá kết nghiên cứu Phƣơng pháp nghiên cứu Nghiên cứu lý luận: Đọc tài liệu có liên quan từ sách báo, mạng internet để giải vấn đề đặt luận văn Nghiên cứu thực tiễn điều tra khảo sát dạy học chương “Từ trường” trường THPT, tiến hành thực nghiệm sư phạm, thăm dò, lấy ý kiến từ giáo viên, học sinh để đánh giá lý luận nêu Những đóng góp đề tài - Luận văn chứng minh khả vận dụng thành công dạy học giải vấn đề chương "Từ trường" vật lý 11 THPT điều kiện nhà trường phổ thông nước ta - Xây dựng tiến trình dạy học theo định hướng dạy học giải vấn đề Các tiến trình thực nghiệm sư phạm khẳng định tính khả thi hiệu điều kiện dạy học nhà trường THPT nước ta Cấu trúc luận văn Phần Mở đầu Phần hai Nội dung Chương Dạy học giải vấn đề môn vật lý Chương Nghiên cứu dạy học chương “Từ trường” vật lý 11 THPT theo định hướng dạy học giải vấn đề Chương Thực nghiệm sư phạm Phần Kết luận Tài liệu tham khảo Phụ lục Nội dung Chƣơng Dạy học giải vấn dề môn vật lý 1.1 Phƣơng pháp giải vấn đề nhận thức vật lý 1.1.1 Phƣơng pháp giải vấn đề nghiên cứu vật lý nhà khoa học Đã từ lâu khoa học hệ thống tri thức bao gồm khái niệm, tiên đề, học thuyết, qui luật tự nhiên, xã hội tư tích lũy trình nhận thức thực khách quan người.Vì nhà khoa học nói chung nhà khoa học vật lý nói riêng nghiên cứu giới khách quan nhằm phát đặc tính quy luật khách quan vật, tượng tự nhiên Lịch sử vật lý học cho thấy q trình nhận thức vật lý khơng phải diễn sn sẻ thuận lợi mà ln có mâu thuẫn, đấu tranh liệt tư tưởng, quan điểm, phương pháp cũ Vậy, nhà nghiên cứu làm để xây dựng khái niệm, định luật lý thuyết vật lý để phục vụ cho khoa học đời sống Phải cần có phương pháp giải vấn đề nghiên cứu vật lý nhà khoa học 1.1.1.1 Tiến trình giải vấn đề khoa học Mọi vật tượng gắn liền với thực tiễn, từ thực tiễn lại nảy sinh vấn đề mẫu thuẫn cần giải quyết.Theo quan điểm triết học vật biện chứng, trình nhận thức người Lênin nói: “ Từ trực quan sinh động đến tư trừu tượng, từ tư trừu tượng trở với thực tiễn Đó đường biện chứng nhận thức chân lý, nhận thức thực khách quan.” [60,25] Trên sở chu trình sáng tạo khoa học Anhxtanh đề xuất V.G Razumôpki đưa sơ đồ chu trình nhận thức sáng tạo khoa học sau: [10,16] Sơ đồ Chu trình sáng tạo khoa học theo V.G Razumụpki Mô hình Các hệ logic Sự kiện Thùc nghiƯm Theo Razumơpxki chu trình bắt đầu việc lựa chọn nhóm kiện từ quan sát.Người nghiên cứu đề giải thuyết (mơ hình giả định) chất chúng Giả thuyết cho phép suy luận để tiên đoán kiện chưa biết Tính chất đắn giả thuyết kiểm tra thực nghiệm Nếu hệ lí thuyết mơ hình xuất phát thực nghiệm chứng minh mơ hình nêu cơng nhận phản ánh tính chất tượng nghiên cứu Nếu kết thực nghiệm phủ định giả thuyết giả thuyết (mơ hình giả định) nêu cần phải thay đổi Chu trình nhận thức khoa học khơng khép kín mà mở rộng dần, làm giàu thêm kiến thức khoa học Bằng cách đó, người ngày tiếp cận với chân lý khách quan Từ sơ đồ trên, M.Bunseman Razumôpxki nêu giai đoạn điển hình trình nhận thức khoa học sau: [10,16] Thực tiễn  Vấn đề  Giả thuyết  Định luật  Hệ  Lý thuyết  Thực tiễn Hoạt động nhận thức vật lý sáng tạo biểu diễn theo sơ đồ sau: [10,16] Sơ đồ Tiến trình nhận thức vật lý sáng tạo Vấn đề Giả thuyết Hệ logic Thí nghiệm kiểm tra Tri thøc vËt lý Thùc tiƠn Chu trình sơ đồ nói mơ tả tồn q trình nhận thức vật lý Đối với nhà vật lý, cơng trình nghiên cứu cụ thể mình, tham gia vào số giai đoạn Thí dụ như, Faraday dựa khảo sát thực nghiệm, đề xuất giả thuyết tồn điện trường, từ trường Về sau Macxoen phát triển tư tưởng xây dựng thành lý thuyết trường điện từ dự đốn lan truyền sóng điện từ Cuối phải đợi đến Hec -xơ kiểm tra thực nghiệm dự đoán Macxoen Đến giả thuyết tồn trường điện từ công nhận chân lý khách quan Như đường tìm chân lý xuất phát từ thực tiễn cuối trở lại thực tiễn, lấy thực tiễn làm chân lý Những tính chất quy luật vận động giới vật chất tồn khách quan, không phụ thuộc ý muốn người Những kiến thức khoa học mà người xây dựng nên để phản ánh, mô tả tính chất, quy luật tự nhiên lại sáng tạo người 1.1.1.2 Sự hình thành hệ thống kiến thức khoa học vật lý [14,25] Kiến thức khoa học xây dựng nhà khoa học có động giải vấn đề, tìm lời giải đáp cho câu hỏi đặt ra, mà việc tìm lời giải đáp cho câu hỏi phải tìm tịi khơng phải đơn lặp lại kiến thức cách thức hoạt động quen thuộc biết, dựa tư tái Trong trình hoạt động nhận thức thực tiễn, nảy sinh nhu cầu giải thích tượng vật lý mối tương quan bất biến liệu cảm tính (Quan sát đượcQ / đo được) Khi tìm lời giải đáp cho câu hỏi tính chất hay kiện phụ thuộc thực tế mà ta đốn tồn chúng thực theo đường: xuất phát từ việc thiết kế phương án thí nghiệm khả thi cho phép thu lượm thơng tin cần thiết, thực thi thí nghiệm để thu lượm liệu cảm tính trực tiếp, nhờ hành động suy diễn quy nạp để xây dựng nên kết luận xác nhận Nhưng trình phát triển hoạt động khoa học thực tiễn nảy sinh nhu cầu giải thích kiện thực nghiệm mới, nhu cầu giải thích tồn mối liên hệ biết nhu cầu tiên đoán mối liên hệ, kiện xảy ra, cịn chưa biết Khi địi hỏi nhà khoa học đưa giả thuyết tổng quát, tức điều thừa nhận mang tính chất giả định Những mơ hình giả thuyết tổng qt cho phép giải thích kiện, mối liên hệ biết cho phép rút hệ logic, nhờ tiên đốn tồn kiện thực nghiệm hi vọng xảy Việc thiết kế, thực thi thí nghiệm phân tích liệu thu để xây dựng mơ hình xác nhận cho phép kiểm tra tính hợp thức mơ hình hệ logic mơ hình giả thuyết tổng qt Đó điều cần thiết cho chấp nhận tri thức khoa học mới, đồng thời sở cho phát triển giả thuyết khoa học, thuyết cũ khơng cịn phù hợp với thực nghiệm Mặt khác, thân mơ hình hợp thức kết thực nghiệm đưa đến ứng dụng khoa học thực tiễn sản xuất đời sống 10 Một số mốc trình nhận thức khoa học vật lý đầy nhọc nhằn, gian khổ vinh quang: - Vật lý thời cổ đại khoa học chưa phân ngành chưa tách khỏi triết học - Galilê vật lý học: Ông ông tổ vật lý thực nghiệm, vật lý học trở thành khoa học độc lập - Niutơn học cổ điển: Niutơn xây dựng hoàn chỉnh khái niệm định luật học - Lý thuyết trường điện từ Faraday Macxoen: Faraday sau nghiên cứu khái niệm đường sức từ đến ý tưởng mơ hình đường sức khơng phải hồn tồn hình thức mà có ý nghĩa vật lý, nghĩa đề cập đến khả tồn mặt vật lý chúng, có nghĩa khả tồn mặt vật lý điện từ trường Macxoen tiếp tục phát triển tư tưởng Faraday xây dựng lý thuyết trường điện từ cách hoàn chỉnh Về việc xây dựng phương trình Macxoen coi ví dụ điển hình phương pháp mơ hình vật lý học, mơ hình trừu tượng – tốn học - Anhstanh thuyết tương đối: Người ta coi Anhstanh người sáng lập vật lý đại đóng góp vĩ đại ơng việc xây dựng thuyết tương đối thuyết lượng tử ngày xâm nhập vào hầu hết ngành vật lý đại Anhstanh đưa vào vật lý quan điểm giới có tính chất cách mạng trái với quan điểm học cổ điển phương pháp có hiệu nhờ mà nhận thức giới cách tinh tế, sâu sắc 1.1.1.3 Tiến trình xây dựng kiến thức vật lý cụ thể Từ phân tích hình thành hệ thống tri thức vật lý mơ tả tiến trình xây dựng kiến thức vật lý sơ đồ sau: [17,25] 88 Ti liu tham kho [1] L-ơng Duyên Bình (chủ biên)-Vật lý 11 NXBGD Hà Nội 2007 [2] L-ơng Duyên Bình (chủ biên) Vật lý 11 sách giáo viên NXBGD Hà Nội 2007 [3] L-ơng Duyên Bình (chủ biên) Bài tập Vật lý 11 NXBGD Hà Nội 2007 [4] Trần Hữu Cát Ph-ơng pháp nghiên cứu khoa học Vật lý Tr-ờng §¹i häc Vinh – NghƯ An 2004 [5] Nguyễn Hải Châu (chđ biªn) – Giới thiệu giáo án Vật lý 11 – NXB Hµ Néi – Hµ Néi 2007 [6] Tụ Giang (chủ biên) Bài tập Vật lý 11 – NXBGD Viết Nam– Hµ Néi 2011 [7] Guy Robardet – Jean – Claude Guillaud – Didactic VËt lý – Tr-ờng Đại học S- phạm Huế Huế 1992 [8] David Halliday – Rober Resnick – Jearl Walker – C¬ së VËt lý (tËp 5) – NXBGD – Hµ Néi 2000 [9] M.A Đanilôp (chủ biên) Lý luận dạy học tr-ờng phổ thông ( Bản dịch tiếng Việt ) NXBGD Hà Nội 1980 [10] Vũ Cao Đàm Ph-ơng pháp nghiên cứu khoa học Viện nghiên cứu phát triển giáo dục Hà Nội 1995 [11] Trần Thị Thuý Hằng, Đào Thị Thu Thủy Thiết kế giảng Vật lý 11 tập NXB Hµ Néi – Hµ Néi 2007 [12] Vị Thanh Khiết (chủ biên) Bài tập định tính câu hái thùc tÕ VËt lý 11 – NXBGD – Hµ néi 2003 [13] Ngun Quang L¹c – Didactic VËt lý Tr-ờng Đại học S- phạm Vinh Vinh 1995 [14] Ngun Quang L¹c – Lý ln d¹y häc hiƯn đại tr-ờng phổ thông Tr-ờng Đại học Vinh 89 [15] Lê Ph-ớc L-ợng - Đánh giá kết học tập môn vật lý tr-ờng Đại học Thủy sản nhờ sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan Luận văn thạc sỹ giáo dục học Tr-ờng Đại học S- phạm Vinh Vinh 1998 [16] Phạm Thị Phú Nguyễn Đình Th-ớc Logic học dạy học Vật lý Tr-ờng Đại học Vinh Vinh [17] Phạm Thị Phú Nghiên cứu vận dụng ph-ơng pháp nhận thức vào dạy học giải vấn đề dạy học vật lý trung học phổ thông Tr-ờng Đại học Vinh Vinh 2000-2002 [18] Vừ Kim Phng _ Nghiên cứu dạy häc ch-¬ng “Chất khí” VËt lý 10THPT theo định hướng dy hc gii quyt Luận văn thạc sỹ giáo dục học Tr-ờng Đại học Vinh - Vinh 2008 [19] Nguyễn Đức Thâm (chủ biên) Tổ chức hoạt động nhận thức học sinh dạy học Vật lý tr-ờng phổ thông Tr-ờng Đại häc Quèc gia Hµ Néi – Hµ Néi 1998 [20] Lê Công Triêm (chủ biên) Phân tích ch-ơng trình Vật lý phổ thông Tr-ờng Đại học S- phạm Huế Huế 2004 [21] Phạm Quý T- (chủ biên) Tuyển tập tập vật lý nâng cao trung học phổ thông (tập 2) NXBGD Hà Nội 2006 [22] Vụ Giáo dục trung học Tài liệu bồi d-ỡng th-ờng xuyên giáo viên THPT chu kỳ (2004-2007) Vật lý Viện nghiên cứu S- phạm Hà Nội 2005 [23] Vụ Giáo dục trung học Tài liệu bồi d-ỡng giáo viên thực ch-ơng trình , sách giáo khoa lớp 11 môn Vật lý NXBGD Hà Nội 2007 [24] Vụ Giáo dục trung học Tài liệu bồi d-ỡng giáo viên thực ch-ơng trình , sách giáo khoa lớp 11 môn Công nghệ NXBGD Hà Nội 2007 90 PHỤ LỤC PHỤ LỤC Kiểm tra 15 phút Lần Câu Từ trường dạng vật chất tồn không gian A Tác dụng lực hút lên vật B Tác dụng lực điện lên điện tích C Tác dụng lực từ lên nam châm dòng điện D Tác dụng lực đẩy lên vật đặt Câu Phát biểu sau Cảm ứng từ điểm từ trường A Vng góc với đường sức từ B Nằm theo hướng đường sức từ C Nằm theo hướng lực từ D Khơng có hướng xác định Câu Một đoạn dây dẫn dài 1,5 m mang dịng điện 10 A, đặt vng góc từ trường có độ lớn cảm ứng từ 1,2 T Xác định lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn? Câu Một đoạn dây dẫn thẳng dài 1m mang dòng điện 10 A đặt từ trường 0,1 T chịu lực 0,5 N Xác định góc lệch cảm ứng từ chiều dịng điện dây dẫn ? 91 Kiểm tra 15 phút Lần Câu Nhận định sau không cảm ứng từ sinh dòng điện chạy dây dẫn thẳng dài? A Phụ thuộc vào chất dây dẫn B Phụ thuộc vào môi trường xung quanh C Phụ thuộc vào hình dạng dây dẫn D Phụ thuộc vào độ lớn dòng điện Câu Cho hai dòng điện I1= I2 =6A chạy hai dây dẫn dài, song song, cách 30 cm theo chiều Xác định cảm ứng từ tổng hợp điểm M nằm mặt phẳng chứa hai dây dẫn cách hai dây dẫn MO1 = r1 = 0,1m Và MO2 = r2 = 0,2m Câu Một điện tích bay vào từ trường với vận tốc 2.10 m/s chịu lực Lo-ren-xơ có độ lớn 10 mN Nếu điện tích giữ nguyên hướng bay với vận tốc 5.105 m/s độ lớn lực Lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích là: A 25 mN C mN B mN D.10 mN Câu So sánh lực điện lực Lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích Câu Hạt prơtơn chuyển động theo quĩ đạo trịn bán kính m tác dụng từ trường B=10-2 T Xác định : A, Tốc độ hạt prôtôn B, Chu kỳ chuyển động hạt prôtôn Cho biết mp = 1,672.10-27 kg 92 Kiểm tra 45 phút Chương : Từ trường Câu 1: Phát biểu sau sai? Người ta nhận từ trường tồn xung quanh dây dẫn mang dịng điện vì: A có lực tác dụng lên dịng điện khác đặt song song cạnh B có lực tác dụng lên hạt mang điện chuyển động dọc theo C có lực tác dụng lên kim nam châm đặt song song cạnh D có lực tác dụng lên hạt mang điện đứng yên đặt bên cạnh Câu 2: Một đoạn dây dẫn CD =l mang dòng điện I chạy qua đặt từ trường vng góc với đường sức từ Độ lớn lực từ tác dụng lên dây CD là: A F= BISsin α B F= BIlsin α C F= BIl D F=0 Câu 3: Phát biểu sau đúng? Vectơ cảm ứng từ điểm từ trường A khơng có hướng xác định B hướng đường sức từ C vng góc với đường sức từ D hướng lực từ Câu 4: Một electron bay vào không gian có từ trường có cảm ứng từ B = 0,2  T với vận tốc ban đầu v0 = 2.10 m/s vng góc với B Lực Lorenxơ tác dụng vào electron có độ lớn A 6,4.10-15 N B 3,2.10-14 N C 3,2.10-15 N D 6,4.10-14 N Câu 5: Phát biểu sau đúng? A Khi có dịng điện chạy qua ống dây ống dây tồn lượng dạng lượng điện trường B Khi có dịng điện chạy qua ống dây ống dây tồn lượng dạng C Khi tụ điện tích điện tụ điện tồn lượng dạng lượng từ trường D Khi có dịng điện chạy qua ống dây ống dây tồn lượng dạng lượng từ trường Câu 6: Tại tâm dòng điện tròn cường độ (A) cảm ứng từ đo 31,4.10-6T Đường kính dịng điện A 20 cm B 22 cm C 10 cm D 26 cm Câu 7: Phát biểu sau sai Lực từ tác dụng lên phần tử dòng điện A Vng góc với phần tử dịng điện B Tỷ lệ với cường độ dòng điện 93 C Cùng hướng với từ trường D Tỷ lệ với cảm ứng từ Câu 8: Chọn câu phát biểu sai A Tương tác điện tích q1 đứng yên điện tích q2 chuyển động tương tác từ B Điện tích chuyển động tạo từ trường C Từ trường dạng vật chất tồ xung quanh điện tích chuyển động D Điện tích điểm đứng yên gây điện trường Câu 9: Một đoạn dây dẫn dài cm đặt từ trường vng góc với vectơ cảm ứng từ Dịng điện chạy qua dây có cường độ 0,75(A) Lực từ tác dụng lên đoạn dây 3.10-2 N Cảm ứng từ từ trường có độ lớn A 1,2 T B 0,4 T C 0,8 T D 1,0 T Câu 10: Phát biểu sau sai Lực Lo-ren-xơ A Không phụ thuộc vào hướng từ trường B Vng góc với từ trường C Phụ thuộc vào dấu điện tích D Vng góc với vận tốc Câu 11: Một electron bay vào từ trường theo hướng vng góc với véc tơ cảm ứng từ Chuyển động electron A Thay đổi hướng B Thay đổi tốc độ C Không thay đổi D thay đổi lượng Câu 12: Cảm ứng từ dòng điện chạy qua vòng dây tròn tâm vòng dây thay đổi ta tăng đồng thời cường độ dòng điện bán kính vịng dây lên lần? A Tăng lên lần B Không thay đổi C Tăng lên lần D Tăng lên lần Câu 13: Tương tác nam châm với hạt mang điện chuyển động A Tương tác hấp dẫn B Tương tác học C Tương tác điện D Tương tác từ Câu 14: Một ống dây hình trụ dài 20 cm, cường độ dòng điện chạy qua vòng dây A, cảm ứng từ bên ống dây có độ lớn B = 31,4.10 -4 T Số vòng dây ống dây A 497 B 250 C 100 D 150 Câu 15: Hai hạt bay vào từ trường với vận tốc theo phương vng góc với đường cảm ứng từ Hạt thứ có khối lượng m1 = 1,66.10-27 kg, điện tích q1 = - 1,6.10-19 C Hạt thứ hai có khối lượng m2 = 6,65.10-27 kg, điện tích q2 = 3,2.10-19 C Bán kính quỹ đạo hạt thứ nhât R1 = 7,5 cm bán kính quỹ đạo hạt thứ hai A R2  10 cm B R2  15 cm C R2  12 cm D R2  18 cm 94 Câu 16: Một ion bay theo quỹ đạo trịn bán kính R với chu kỳ T mặt phẳng vng góc với đường sức từ trường Khi độ lớn vận tốc tăng lên gấp đơi chu kỳ quay ion bao nhiêu? A 2T B 4T C T D T Câu 17: Một dây dẫn thẳng dài có dòng điện I chạy qua Hai điểm M N nằm mặt phẳng chứa dây dẫn, đối xứng với qua dây Kết luận sau không đúng? A Véctơ cảm ứng từ M N B Cảm ứng từ M N có độ lớn C M N nằm đường sức từ D Véctơ cảm ứng từ M N có chiều ngược Câu 18: Khi độ lớn cảm ứng từ độ lớn vận tốc điện tích tăng lần độ lớn lực Lo-ren-xơ A Tăng lần B Không đổi C Giảm lần D Tăng lần Câu 19: Cho hai dòng điện I1= I2 =6A chạy hai dây dẫn dài, song song, cách 30 cm theo chiều Xác định cảm ứng từ tổng hợp điểm M nằm mặt phẳng chứa hai dây dẫn cách hai dây dẫn MO = r1 = 0,1m Và MO2 = r2 = 0,2m Câu 20: Một điện tích bay vào từ trường với vận tốc 2.105 m/s chịu lực Lo-ren-xơ có độ lớn 10 mN Nếu điện tích giữ ngun hướng bay với vận tốc 5.105 m/s Xác định độ lớn lực Lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích ? - HẾT 95 PHỤ LỤC Bài 19: TỪ TRƢỜNG PHIẾU HỌC TẬP SỐ Họ tên:……………………… Lớp:………… Câu Vật liệu sau dùng làm nam châm A Sắt hợp chất sắt B Niken hợp chất niken C.Cô ban hợp chất cô ban D Nhôm hợp chất nhôm Câu Cho hai dây dẫn đặt gần song song với Khi có hai dịng điện chiều chạy qua hai dây dẫn đó: A Đẩy C Khơng tương tác B Hút D Đều dao động Câu Từ trường dạng vật chất tồn không gian E Tác dụng lực hút lên vật F Tác dụng lực điện lên điện tích G Tác dụng lực từ lên nam châm dòng điện H Tác dụng lực đẩy lên vật đặt 96 PHIẾU HỌC TẬP SỐ Họ tên:……………………… Lớp:………… Câu Các đường sức từ đường cong vẽ khơng gian có từ trường cho A Pháp tuyến điểm trùng với hướng từ trường điểm B Tiếp tuyến điểm trùng với hướng từ trường điểm C Pháp tuyến điểm tạo với hướng từ trường góc khơng đổi D Tiếp tuyến điểm tạo với hướng từ trường góc khơng đổi Câu Đường sức từ khơng có tính chất sau đây? A Qua điểm không gian vẽ đường sức B Các đường sức đường cong khép kín vơ hạn hai đầu C Chiều đường sức chiều từ trường D Các đường sức từ trường cắt Câu So sánh chất điện trường từ trường? 97 Bài 20: LỰC TỪ CẢM ỨNG TỪ PHIẾU HỌC TẬP SỐ Họ tên:……………………… Lớp:………… Câu Lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn không phụ thuộc vào: A Độ lớn cảm ứng từ B Cường độ dòng điện chạy dây dẫn C Chiều dài dây dẫn mang dòng điện D Điện trở dây dẫn Câu Phát biểu sau Cảm ứng từ điểm từ trường E Vng góc với đường sức từ F Nằm theo hướng đường sức từ G Nằm theo hướng lực từ H Khơng có hướng xác định Câu Nếu lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn mang dòng điện tăng hai lần độ lớn cảm ứng từ A Vẫn khơng đổi B Tăng lần C Tăng lần D Giảm lần Câu Một đoạn dây dẫn dài 1,5 m mang dịng điện 10 A, đặt vng góc từ trường có độ lớn cảm ứng từ 1,2 T Nó chịu lực tác dụng A 18 N C N B 1,8 N D 180 N 98 Bài 21: TỪ TRƢỜNG CỦA DÕNG ĐIỆN CHẠY TRONG CÁC DÂY DẪN CĨ HÌNH DẠNG ĐẶC BIỆT PHIẾU HỌC TẬP SỐ Họ tên:……………………… Lớp:………… Câu Nhận định sau không cảm ứng từ sinh dòng điện chạy dây dẫn thẳng dài? E Phụ thuộc vào chất dây dẫn F Phụ thuộc vào môi trường xung quanh G Phụ thuộc vào hình dạng dây dẫn H Phụ thuộc vào độ lớn dòng điện Câu Cho dây dẫn thẳng dài mang dòng điện Khi điểm ta xét gần dây lần cường độ dòng điện tăng độ lớn cảm ứng từ: A Tăng lần B Không đổi C Giảm lần D Tăng lần Câu Độ lớn cảm ứng từ sinh dòng điện chạy ống dây tròn phụ thuộc: A Chiều dài ống dây B Số vòng dây ống C Đường kính ống D Số vịng dây mét chiều dài ống Câu Một dòng điện chạy dây dẫn thẳng dài vơ hạn có độ lớn 10 A đặt chân không sinh từ trường có độ lớn cảm ứng từ điểm cách dây dẫn 50 cm là: A 2.10-6 T B 3.10-6 T C 4.10-6 T D 5.10-6 T 99 Câu Một ống dây loại dây tiết diện có bán kính 0,5 mm cho vịng sát Khi có dịng điện 20 A chạy qua độ lớn cảm ứng từ lịng ống dây bao nhiêu? Bài 22: LỰC LO-REN-XƠ PHIẾU HỌC TẬP SỐ Họ tên:……………………… Lớp:………… Câu So sánh lực điện lực Lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích Câu Lực Lo-ren-xơ là: A Lực hút trái đất tác dụng lên vật B Lực điện tác dụng lên điện tích C Lực từ tác dụng lên dịng điện D Lực từ tác dụng lên điện tích chuyển động từ trường Câu Khi độ lớn cảm ứng từ độ lớn vận tốc điện tích tăng lần độ lớn lực Lo-ren-xơ A Tăng lần B Không đổi C Giảm lần D Tăng lần Câu Một điện tích bay vào từ trường với vận tốc 2.10 m/s chịu lực Lo-ren-xơ có độ lớn 10 mN Nếu điện tích giữ nguyên hướng bay với vận tốc 5.105 m/s độ lớn lực Lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích là: A 25 mN C mN B mN D.10 mN 100 Bài 23: BÀI TẬP PHIẾU HỌC TẬP SỐ Họ tên:……………………… Lớp:………… Câu Viết biểu thức độ lớn của: Lực từ, lực Lo-ren-xơ, cảm ứng từ từ trường dòng điện chạy dây dẫn thẳng dài, khung dây tròn ống dây dẫn hình trụ Câu Hạt prơtơn khơng có vận tốc đầu gia tốc qua hiệu điện 100 V Sau prơtơn bay vào miền có từ trường theo hướng vng góc với đường sức từ Khi quĩ đạo prơtơn đường trịn bán kính R1 =30 cm Nếu thay prơtơn hạt nhân Heli với điều kiện ban đầu bán kính quĩ đạo hạt nhân Heli bao nhiêu? Câu 3.Hạt prôtôn chuyển động theo quĩ đạo trịn bán kính m tác dụng từ trường B=10-2 T Xác định : A, Tốc độ hạt prôtôn B, Chu kỳ chuyển động hạt prôtôn Cho biết mp = 1,672.10-27 kg Câu Người ta cho electron có vận tốc 3,2.10 -6 m/s bay vng góc với đường sức từ vào từ trường có độ lớn cảm ứng từ 0,91 mT bán kính quĩ đạo cm Biết độ lớn điện tích electron 1,6.10-19 C, khối lượng là: A 9,1.10-31 kg B 9,1.10-29 kg C 10.10-31 kg D 10.10-29 kg 101 PHỤ LỤC MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC NGHIỆM 102 ... Nguyên tắc dạy học giải vấn đề [15,10] Dạy học giải đề mơ q trình nhận thức sáng tạo nhà vật lý học, dựa vào ta có nguyên tắc chung dạy học giải vấn đề, tương tự dạy học giải vấn đề chu trình nhận... dẫn học sinh giải vấn đề học tập - Dựa vào lý luận để vận dụng vào dạy học vật lý theo định hướng dạy học giải vấn đề Để sử dụng dạy học giải vấn đề có hiệu cao, giáo viên cần nắm vững lý luận vận. .. nghiên cứu, vận dụng dạy học giải vấn đề vào dạy học chương ? ?Từ trường? ?? Vì thế, tơi chọn đề tài “Nghiên cứu dạy học chƣơng Từ trƣờng - Vật lý 11 THPT theo định hƣớng dạy học giải vấn đề? ?? Mục đích