NGUYỄN DUY THIỆN CHỨC CÔNG TRƯỜNG XÂY DỰNG (TÀI LIỆU THAM KHẢO Nươc NGOÀI) (Tái bàn) NHÀ XUẤT BẢN XÂY DựNG HÀ NỘI - 201 LỜI NÓI ĐẨU C uốn sách "Tô c h ứ c c ô n g trư n g x ả y d n g " c u n g cấp kiên thức ph iig p h p tơ chức, bơ trí m ặt đê thi cơng cơng trin h xây dựng, ngịai cịn thơng tin cho người đọc tiến k ĩ th u ậ t th i công xây tdựng, tô chức khoa học lao động, lập k ế hoạch tiến độ thi công , ưà nhữ ng vấn đ ề đ ặ t h ng ngày công trường m ột người h u y th i công N ội d u n g sách gồm chương: C hương 1: X â y dựng nhà công trinh công cộng - Vấn đ ề tổ chức x í nghiệp C hương 2: N h ữ n g nghiên cứu sơ đ ể mở công trường C hương 3: B ố tr í chung m ặt cơng trường C hương 4: Bơ trí thiết bị C hương 5: T tưởng chủ đạo tô chức lao động Ch n g 6: S ự p h ô i h ợp côn g trường C hương 7: K iếm tra công trường C hương 8: Tô chức công việc Cuốn sách nhằm vào đối tượng: sinh viên theo học ngành thi cơng cơng ítrìn h trường Đại học Xây dựng, Đại học Thủy Lợi, Đại học Giao thông Vận ttải , k ĩ sư cán k ĩ thuật thiết kè thi cơng cơng trình xây dựng N gồi ra, có th ể làm tài liệu tham khảo trường T ru n g học, Cao đẳng có (đào tạo chuyên ngành xây dựng Do đặc điểm xây dựng cơng trường có đặc th ủ riêng, nên nhữ ng m g u y ên tắc nêu sách mặt tổ chức vận d ụ n g m ột cách lin h ihoạt m có lợi cho cơng trường, nơi đê giải thích hợp hiệu (quả n h ấ t cho m ọi công tác Tác g iả m ong m uốn sách đến với độc giả m ột tài liệu th a m khảo (CĨ ích góp p h ầ n vào việc tố chức công trường xây dựng tốt - M ột lĩn h w ực thực vừa rộng, vừa khó M ong bạn đọc p bỉnh, góp ý cho sách c gia Chương XÂY DỤNG NHẢ VÀ CƠNG TRÌNH CƠNG CỘNG - VÂN ĐỂ T ổ CHỨC x í NGHIỆP 1.1 XÂY DỤNG LÀ MỘT NGÀNH CƠNG NGHIỆP Nói đến cơng nghiệp người ta liên tưởng đến nhà máy với thiết bị lắp đặt cố định, ngày tự động hoá, ngành xây dựng gợi cho ta làm việc ngồi trịi cơng trường có tính chất tạm thời giới hố Vậy, ngành cơng nghiệp Nó bao hàm ba mục tiêu: - Tạo nguyên liệu công nghiệp luyện kim người ta tuyển quặng đê’ tạo sắt thép Cũng xây dựng phái khai thác mỏ cát, sỏi để tạo vật liệu cho xây dựng - Tạo sán phẩm ban đầu, luyện kim cung cấp sắt, thép; Kây dựng có nhà máy sán xuất bêtơng cung cấp cho xí nghiệp sản phẩm bêtông đúc sẩn, loại bêtông tươi - Tạo sản phẩm có hình dáng định, cơng nghiệp c h ế tạo ôtô từ thép hình, vật liệu tổng hợp và, xây dựng cô n g nhàn sử dụng cá c vật liệu, kim loại, bêtơng đế có cơng trình nhà ờ, bệnh viện, đường sá Mọi ngành công nghiệp đểu nhằm vào rrmc đích cuối tao sản phẩm để bán c h o người tiêu dùng Trong xây dựng cơng trình hồn thành đểu có mục tiêu sử dụng: nhà ở, c ô n g trình cơng cộng trường học, bệnh viện, cơng trình cóng nghiệp thương mại, cầu , đường v.v Từ phân tích kết luận xây dựng thực ngành cơng nghiệp n ó làm cải cho xã hội thơng qua sản phẩm ban đầu bán thành phẩm Như có khác xây dưng cơng nghiệp khác: khơng phải sảm xuất tố chức cách hồn chính, cơng nghiệp hố cao sản xuất ơtơ c h ẳ n g hạn L í d o c ó nhiều, cơng n g h i ệ p xây d ựn g có n h ữ n g k h ó k h ă n th ườn g k h ô n g biết trước ngành công nghiệp khác, chẳng hạn: ( ) N h ữ n g th ay đ ố i khác với ý đ ban đầu c ủ a chủ c n g trình, th n g c ó n h iề u thay đổii, sửa chữa thiết kế q trình thi cóng (2) Trong xây dựng có nhiều loại cơng trình phụ thuộc vào địa điểm xây dựng - Kiến trúc sư phải chờ khách hàng chấp nhạn họ thường đặt nhiều điểu kiện chức cho cơng trình có tới hàng trăm loại nhà ò - Phòng thiết kế thê dự án theo cấc sô liệu thực tế Các nhà o u i i g ứng vật tư dề xuất nhiều loại vạt liệu có 200 loại ngói 1200 loại van nước - - Các nhà thầu thực dự ấn, conu tnrờng có nhữnu diều kiện tir nhiên khác nhau, đòi hòi biện phấp thi công khác nhau: - Cuối việc điều hành thi công với quy tắc cúa nó, khơng ngừng phái thay đói cho phù họp (3) Các phương thức tiếp cận thị trường lạc hậu: Giá bán thừa nhận trước sản phẩm chế tạo, trước xí nghiệp định giá thành thực - việc đánh giá xác giá phương thức thực khó khăn dựa trẽn giả thiết bị thay đổi thi công Kiểu dịch vụ bắt buộc xí nghiệp xây dựng phái có phán đốn, dự báo nghiên cứu trước có hướng kiếm sốt thường xuyên trình thực xây dựng (4) Các cơng trình thường khơng lập lại giống nhau, khơng thể có tính liên tục (5) Thi cơng cơng trình phân thành phân đoạn cho nhiều xí nghiệp thực loại công việc khác cơng trường (6) Tính khơng ốn định nơi làm việc biến động nhân công tạo bất lợi: hoạt động gián đoạn với trạm lắp đặt tạm thời, kéo theo tạo nên thời gian không sản xuất (7) Sản xuất thực trời, bất kế thời tiết tất ca phụ thuộc chứa đựng nhiêu diều bất ngờ xẩy rủi ro đến với công nghiệp xây dựng Tuy nhiên, ngành xây dựng từ mẩy chục nãm qua dã đạt nhữno bước tiến lớn lao việc cơng nghiệp hoấ 1.2 CƠNG NGHIỆP HO Á NGÀNH XÂY DỤNG Sự chậm trễ việc thực cơng nghiệp lioấ ngành xây dựng có liên quan đến phương thức sản xuất Như cồng nghiệp hố ngành cơng nghiệp xây dựng Đỏ có nỗ lực đê làm tăng suất lao động phương pháp hợp lí tổ chức khoa học lao động Đối với ngành xây dựng khái quát vấn đề sau: - Sử dụng cấu kiện đúc sẵn áp dụng khôn khéo kiêu mẫu; áp dụng tính lặp lại tính liên tục yếu tố - Cơ giới hoá xày dựng bao gồm vận chuyến, láp ghép cồng trình, lắp đật thiết bị , công tác nặng nhọc Mọi công nghiệp tiến bổ dược đặc trưng tính ốn định vị trí làm việc (với đội thự huấn luyện lành nghề) M ặc dầu chục năm qua suất công nghiệp xây dựng tăng đáng kể, song khoảng cách so với ngành công nghiệp khác N hư lĩnh vực thực cơng nghiệp hố mạnh m ẽ ngành xây dưng Căn vào tiến đạt ta đúc kết số vấn đề sau: - Trước hết, việc tổ chức xí nghiệp xây dựng chức nhiệm vụ phải thật rõ ràng, nên theo hướng chun mơn hố cơng trường, nhấn mạnh tính lặp lại liên tục cơng việc; - Chuẩn bị thật tí mí chi tiết CỒ112 việc liên tục sau định rõ c ô n g tác bản; - Cơ giới hố cấc cơng trường để tăng suất lao động, giảm mệt nhọc cho người thi công Nhưng mục tiêu chí có thê đạt hiệu đầy đủ cán nhân viên, kĩ thuật viên tiếp thu nguyên tắc việc tăng suất, tăng sản lượng tuân theo nguyên tác cua tổ chức khoa học lao động 1.3 C CẤU NGHỀ XÂY DỤNG NHÀ VÀ CỒNG TRÌNH CƠNG CỘNG Thơng thường nghề xây dựng người ta chia làm lĩnh vực Các công việc thuộc cơng trình nhà máy, văn phòng kho tàng, cửa hàng thuộc cơng trình nhà Cịn cịng việc cơng trình cầu, cống, đập, đường thường thuộc cơng trình cơng cộng Nhưng ngun tắc cơng việc gọi công cộng tiến hành hoạĩ động bất động sản có mục đích phục vụ lợi ích chung thực tổ chức có chức nàng dịch vu cơng cộng, dược quy định theo luật Một quan có chức Xiìy dựng nhà cơng cộng, thực chức cơng trình cơng cộng, xâỵ dựng nhà Như cơng trình xây dưng nhà có liên quan đến tiện ích người Dù khách hàng cơng hay tư, tạo sở bất động sản cần thiết cho đời sống xã hội (nhà cửa, trường, bệnh viện) cho dời sống kinh tế (nhà máy, văn phòng, cửa hàng, kho tàng v.v ); Các cơng trình cơng cộng làm biến đối sâu sắc trạng thái tự nhiên mặt đất địa điếm xây dựng, cần thiết cho ngành công nghiệp cho vận tải đường cầu, ga sân bay, đường sắt, bến cảng âu tầu, đập nước, mạng lưới dẫn nước, thoát nước, đường dây tải điện * Trong xây dựng cịn có khái niệm xây thơ thiện thường có hai loại cơng việc đế kết thúc cơng điện, v.v ) cơng việc trang trí (sơn, hệ thống v.v ) khái niệm xây thồ, mặt kĩ thuật lực, hình thành nên cơng trình cơng tác hồn thiện Khái niệm hồn trình: lắp đặt thiết bị (ống nước, sưởi, cửa, lớp lát nền, granitô, thảm, kết cấu chịu lực khơng chịu Có xí nghiệp chun mơn hố cơng tác đất (cơng tác đất), cơng tác tiêu nước (mạng lưới tiêu nước sinh hoạt, nước mưa) đường dẫn nước (mắc nối đường ống công tơ nước), đường dẫn ga (các nhánh phía ngồi), điện (hạ thế), đường vào đường nội công trường (đường cho người bộ) 1.4 NHŨNG NGHỀ NGHIỆP KHÁC NHAU VÀ NGUỜI THAM GIA XÂY DỤNG Lúc đầu dự án xây dựng chủ đầu tư đề xuất Chủ đầu tư m ột cá nhân, mộ! doanh nghiệp hay tổ chức thực kí họp đồng với nhà thầu nhà tư vấn Chủ đầu tư đưa tiến độ cơng việc để đảm bảo trình tự Chủ đầu tư chon định kĩ thuật viên, kiến trúc sư kĩ sư giỏi để thiết lập khởi động dư án ; thực cơng việc xây dụng cơng trình nhà thầu C h ủ cơng tr ìn h (chủ đ ầ u tư) Đó người vạch k ế hoạch công việc để thực Thiết lập nghiên cứu kĩ thuật, kết cấu,các mặt kiến trúc, tài chính, dự tốn, xin phép xây dựng, chuẩn bị hồ sơ thầu Chủ cơng trình phải tiến hành mời thầu, hướng dẫn giám sát thực công việc, phối hợp giám sát điều quy định luật pháp, quy tắc, tiêu chuẩn kĩ thuật, điều kiện thị trường; lệnh văn (các lệnh công việc); quan tâm đến nội quy công việc sau xác minh báo cáo nghiệm thu Thơng thường thuê kiến trúc sư làm việc với phận kĩ sư tư vấn làm đại diện cho chủ đầu tư Người đại diện cho chủ đầu tư phải sửa chữa điều xẩy lỗi nghề nghiệp như: chậm trễ, thay đổi k ế hoạch khơng có thống tnrớc, kiểm tra q trình thi công với thống trước, kiểm tra vượt dự toán mức quy định Các cán kĩ thuật chuyên ngành Trong số phải kể đến: a) Những cán trắc địa tiến hành lập lổng mặt bằng, toàn đạc cao đạc kiến trúc sư yêu cầu yêu cầu đo đạc khác xí nghiệp thắng thầu đề nghị b) Những kĩ sư chuyên ngành xác định chi tiết điểm đặc biệt thuộc dự án mà kiến trúc sư yêu cầu: - Mặt thực phần bêtông cốt thép: - Thực lớp chống thấm - Những vấn đề vể âm học, cách nhiệt - Nghiên cứu móng - Hiệu mặt kinh tế - Lập kế hoạch thi công máy còng trường (các kĩ sư tư vấn) trước khởi cơng Các kĩ sư tư vấn gắn bó với chủ công trinh phải qua hợp đồng kinh tế theo điều quy định pháp luật Nhà thầu Là bên chịu trách nhiệm thực công việc thi cơng sau họp đồng kí kết sở thiết k ế duyệt Ho bán cơng trình làm để lấy giá trị quy định trước (trong họp đồng nhặn thầu cịng trình) Nhà thầu hợp tác xã xây dựng, số đội thợ, xí nghiệp hay cơng ty xây dựng Nhà thầu chịu trách nhiệm thi cơns cơng trình tiến độ chủ đầu tư, chịu hoàn toàn chất lượn Sĩ công tác xây dựng, kể thời gian bảo hành cơng trình Nghề nhà thầu vào chun mơn hố nhiều lĩnh vực hoạt động Nhà thầu thi cịng tồn cơng trình gọi thêm thầu phụ làm số công tác xây dựng ngồi chun mồn Những thầu phụ xí nghiệp chuyên ngành Họ làm việc theo hợp với thầu (tổng thầu), mặt pháp lí họ khơng làm việc trực tiếp với chủ đầu tư 1.5 TỔ CHÚC, XÍ NGHIỆP XÂY DỰNG Do tính phức tạp cấc cơng trình tính đa dạng ngành nghề xây dựng nên cần ihiết phải: - Chia công việc theo ngành chuyên môn để hoạt động - Phân nhỏ theo chức nhiệm vụ cán hồn thành - Tính xác giới hạn trách nhiệm cho cồng việc Tuy việc tổ chức xí nghiệp cán thuộc vào số nhân tố: quân số, lĩnh vực hoạt động, tính động thủ trưởng N h ữ n g c h ứ c năng, nhiệm vụ chủ yếu c ủ a xí nghiệp Có sáu chức chủ yếu sau: - Kĩ thuật: chuẩn bị, tổ chức, thực tiến độ thi cơng cơng trình; - Thương mại: mua bán; - Tài chính: khai thác quan lí nguồn vốn đầu tư; - K ế toán: kiểm kê, tổng kết toán, giá thành, dự báo giám sát khoản chi tiêu; - An toàn: bảo vệ tài sản người - Hành quản trị: chức quản lí người, phối hợp hoạt động phận Chúng ta nên lưu ý có hai nhiệm vụ xuất thời gian gần mà cịn đế ý đến xí nghiệp xây dựng Đ ó quan hệ người quan hệ xà hội; chức nhiệm vụ người thủ trưởng cần phải biết rõ nguyên tắc So đồ tó chức Do tính phức tạp việc phân chia nhỏ phận theo chức nên cần phải diễn tá cách rõ ràng cấu tổ chức theo dạng khái quát, làm rõ phân chia nhiệm vụ làm rõ trách nhiệm lĩnh vực hoạt động phận đê biết được: làm điều khiển Một sơ đổ tổ chức phải chí rõ mối liên hệ phận Dưới xin giới thiệu vài sơ đồ đê tham khảo: b) Hình 1.1: S d tổ chức m ội x i nghiệp xâ y dựng loại nhỏ 10 • Ai kiểm tra kiểm tra Chi huy trưởng công trường, đội trưởng, cán kĩ thiuậtgiám sát thi công tham gia kiểm tra, vào tiêu chuẩn, quy phạm thi công để đánh giá chất lượng xây dựng - Dùng tờ phiếu giao nhiệm vụ cho imỗi đội làm biên kiểm tra chất lượng công tác làm xong Tờ phiếu thể công tác hoàn thành, đội trường chịu trách nhiệm tự đánh giá số lượng chất lượng cơne tác hồn tlhành Phiếu giao việc ghi ngày có chữ kí, cho phép trường hợp làm sai có thê’ tìm người chịu trách nhiệm - Dùng sổ thống kê hàng ngày công việc làm với đầy đủ thông tin: chất số lượng công tác theo dự tốn mơ tá có kèm theo ban vẽ ảnh, phận (hoặc công việc) có nguy bị lấp để th i cơng tiếp Các thông kê phải gửi cho bên A B, nguyên tắc phải trình để kiểm tra xác m inh chủ cơng trình • Kiểm tra chi phí dịch vụ cho bên thứ ba - Trên cơng trường thường có số cơng việc có liên quan tương hỗ, chẳng hạn như: thưê mướn nhân công thiết bị, cung ứng vật liệu khác, sử dụng điện thoại Các chi phí nhà cung cấp, chi hu) trưởng cơng trường phải báo cáo để xí nghiệp hồn lại cần làm rõ chi phí khơng tính giá trị xây lắp cơng trường - Phải có sổ theo dõi đế ghi lệnh thực khoản chi phí cho bên thứ ba, cho nhà thầu phụ - Những kê phái rõ ràng, đầy đù chi phí có chữ kí người liên quan trước gửi đến văn phịng • Các kiểm tra khác Nói chung phận khác cơng trường có mục tiêu kiếm tra, kể dây: - Chỉ huy trưởng công trường phải xem xét thường xuyên, kiểm tra chất lượng công việc thực hiện, tinh thông nghề nghiệp cán nhân viên quyền, thực lệnh đưa ra, tôn trọng nội quv an toàn lao động - Cán kĩ thuật phải thấy phương pháp trình thi công hiệu kinh tế, vận hành trạm sản xuất có thoả mãn khơng, tổng mặt cơng trường có đáp ứng giai đoạn tiến độ thi công không - Cán k ế hoạch chịu trách nhiệm làm cho hoạt động đặn, bình thường trình thi công - Các đội trưởng giám sát kiểm tra lĩnh vực cơng tác - Bộ phận kế tốn chịu trách nhiệm quản lí tài chính, cập nhật tài khoản theo phương pháp k ế toán phân tích kinh tế 149 7.7 CÁC KIÊM TRA THỤC HIỆN DO KHÁCH HÀNG N h ữ n g m ụ c tiêu Chủ cơng trình, thực tế người huy phối hợp công việc, thực kiểm tra thường xuyên thông qua người uỷ nhiệm kiến trúc sư, nhân viên liên lạc, giám sát công việc, nhân viên kiêm tra nhằm m ục đích tuân thủ điều khoản hợp đồng đặc biệt liên quan đến mặt: - Các vật liệu sản phẩm sử dụng; - Thời hạn thi công hạng mục; - Chất lượng kích thước phận cơng trình; - Quan sát quy tắc vệ sinh an toàn lao động Cuộc kiểm tra tiến hành Cuộc kiểm tra tiến hành nhiều hình thức kể m ặt kĩ thuật quản trị N hư là: - Việc kiểm tra phải thường xuyên, giám sát viên công việc công trường kiểm tra hàng ngày: - Chất lượng vật liệu cung cấp sản xuất công trường - bêtông phận đúc sẵn, không dùng vật liệu mà kiểm tra thấy không phù hợp, thực lấy m ẫu thử phân tích (thử cường độ, kiểm tra cấp phối hạt, độ sạch) Các m ẫu sản phẩm đúc sẵn phải qua kiểm tra kĩ sư - Các kế hoạch thi công thiết lập qua phòng phương pháp kĩ thuật, ghi tính tốn xác minh phải chấp thuận trước hết kiến trúc sư phận kĩ thuật chịu trách nhiệm kiểm tra phần - Kiểm tra định kì kiến trúc sư thăm cơng trường thời kì thi cơng, có họp tuần tháng - Xác minh tình hình hàng tháng cơng việc nhân viên kiểm tra khách hàng chấp nhận khơng có xác m inh không thi công tiếp - Kiếm tra thượng xuyên tiến độ, để khắc phục chậm trễ - KT sư tư vấn hoăc khách hàng người tiến hành nghiêm thu cơng trình Nhà thầu chịu trách nhiệm bảo hành cơng trình sau nghiệm thu tồn Các tặi liệu cần cho việc kiểm tra / Có thể kể đây: - Các lệnh giao công việc hàng ngày - K ế hoạch thi công, k ế hoạch an toàn, liệt kê, phiếu ghi nhận công việc, báo cáo hàng tháng, biên họp công trường - Các biên thí nghiệm vật liệu bán thành phẩm 150 - O v: thông báo cách giải cỏ' x.ẩy rai - Các thông báo hình phạt - Biên nghiệm thu phần, loại công tác 7.8 KIỂM TRA ĐUỢC THỤC HIỆN DO CÁC c QUAN KCHIÁvC Chúng ta phân tách ra: - Các kiểm tra thực bời ban quàn lí nhà ở, c;ác dịch vụ đô thị họ cần hai tài liệu bán: - Giấy phép xây dựng, số trường hợp đặc biệt tthìì k;hơng bắt buộc; - Giấy chứng nhận tính hợp thức dự án đưa - Các kiểm tra thực bới quan thàmh plhỗ quận có liên quan đến pháp lệnh hành kiến trúc đô thị vể trật tự xãi hiội - Các kiểm tra liên quan đến việc tôn trọng luật laio độ)ng Chúng thực chủ yếu qua phận Thanh tra lao động Các vấn đề liên quan đến việc tuyẻn chọn lao độnig, nhân viên Những thận trọng ban đầu, trước tuyển còng nhân,, c;áni kĩ thuật phải đảm bảo rằng: - Người tự khơng có ràng buộc việc làim trước đó, thơng qua chứng nhận lao đ ộ n g x e m khả có thích ứng với cơng tyiệc ‘Cần th m ướn khơng - Quốc tịch người lao động - Giấy phép tuyển mộ Thủ tục tuyển lao động cần tiến hành theo quy dịnh hiệin hàmh Các kiểm tra liên quan đến việc gỉáỉ công tấc 'vệ Énh an tồn cơng trường Các kiểm tra dựa vào điều khoán Bo liuặit Lao động, nội quy an toàn địa phương quy định - Kiếm tra an toàn việc lắp đặt máy xây dựng Itrên